Ilk o‘rta asrlarda g‘arbiy slavyan davlatlarining vujudga kelishi MUNDARIJA KIRISH…………………………………………………………………………….3 I.BOB. Slavyanlarning kasblari va turmush tarzi 1.1. Slavyanlarning ko‘chirilishi………………………………………………….5 1.2. XI-XV asrlarda G arbiy slavyan davlatlarida dehqonlarning qaramlikʻ ko‘rinishlari………………………………………………………………………..9 II.BOB.XI-XV asrlarda g‘arbiy slavyan davlatlarida dehqonlarning asosiy majburiyatlari 2.1. XI-XV asrlarda G arbiy slavyanlarda qishloq xo‘jaligi…………………15 ʻ 2.2. “ XI-XV asrlarda g‘arbiy slavyan davlatlarida dehqonlarning asosiy majburiyatlari” mavzusini o‘qitishda pedagogik texnologiyalardan foydalanish………………………………………………………………………25 XULOSA ………………………………………………………………………..33 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR……………………………………….34 1

KIRISH Mavzuning dolzarbligi: Slavyanlar — kelib chiqishi bir va tillari o zaro yaqin bo lgan Yevropa xalqlarining eng yirik guruhi. Uning tarkibiga; G arbiyʻ Slavyanlar (ruslar ukrainlar, beloruslar); g arbiy Slavyanlar. (polyaklar, chexlar, slovaklar, lujichanlar); janubiy Slavyanlar (bolgarlar, serblar, xorvatlar, slovenlar, makedonlar, bosniyaliklar, chernogoriyaliklar) kiradi. Umumiy soni 293,5 mln. kishi (1990y.lar o rtalari), shu jumladan, RFda 125,5 mln. kishi. Slavyan tillarida so zlashadi. Dindorlari — pravoslavlar, katoliklar, bir qismi protestantlar. Slavyanlar haqida qad. ma lumotlarga ko ra, ular mil, 1—2-asrlarda venedlar nomi bilan ma lum bo lgan. 6-asr o‘rtalarida Prokopiy, Iordan va boshqalarning asarlarida uchraydi. Kurs ishining maqsadi: 7-asrning 2-yarmida Slavyanlar arab muallifi Abu Malik alAxtalning asarlarida tilga olingan. S.ning ajdodlari — slavyan qabilalari hindevropa tillari oilasiga mansub tillarda so zlashgan. Ular bodrich, lyutich, polyan, severyan, krivich, ulich, duleb, tiver, xorvat, radimich, dregovich, vyatich va boshqa qabilalardan iborat. Mil. 2—4- asrlarda german qabilalari (gotlar, gepidlar)niig jan.ga siljishi oqibatida Slavyanlar yashagan hudud 2 qismga bo linib ketgan. Bu voqea Slavyanlarni G arbiy va g‘ arbiy guruhlarga bo linishida ʻ katta rol o ynagan. 5-asr oxirida qunnlarning kuchsizlanishi oqibatida Slavyanlar janubga siljiy boshlagan. Ular Dunay daryosi, Qora dengizning g‘arbiy sohillari, Vizantiyaning Bolqon ya.o.dagi viloyatlariga kirib borgan. Kurs ishining obekti: Shu tariqa Slavyanlarning jan. guruhi vujudga kelgan. Janubiy Slavyanlar da ilk davlat — Birinchi bulg‘or podsholigi, g‘arbiy Sda Samo davlati, keyinchalik Buyuk Moraviya saltanati tashkil topgan. 10-asrda Odra va Visla o rtasida Polsha, 9—10-asrning 1-yarmida markazi Kiyev sh. bo 2

lgan Kiyev Rusi davlati vujudga kelgan. Davlatlarning paydo bo‘lishi slavyan xalqlarining shakllanishiga imkon bergan. Kurs ishining predmeti: Slavyan xalqlarining o‘z milliy davlatidan mahrum bo lishi (janubiy va g‘arbiy Slavyanlarning katta qismi Avstriya, keyinroq Avstriya-Vengriya va Usmonli turk imperiyasiga qo shib olingan), milliy taraqqiyotidagi qiyinchiliklar, og‘ir iqtisodiy ahvol 19-asrning oxiri — 20-asrning boshida ularning Yevropa mamlakatlari, AQSH va Kanadaga ko‘chishiga sabab bo‘lgan. Janubiy va g‘arbiy Slavyanlar. O‘rtasidagi milliy harakat, RossiyaTurkiya urushi, Birinchi Bolqon urushi (1912)dagi Avstriya-Vengriyaning mag lubiyati natijasida Slavyanlarning etnik hududlari qaytadan birlashtirshgan. Slavyanlar dehqonchilik, chorvachilik, ovchilik va baliq ovlash bilan shug‘ullanadi. G arbiy slavyanlar: tarix, xalqlar, madaniyat va din. Slavlarʻ tarkibiga kirgan Evropaning boshqa xalqlari G arbiy slavyanlar: tarix, xalqlar, ʻ madaniyat va din. Kurs ishining tarkibi: Kurs ishi kirish, ikki bobo, to‘rtta paragraf, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat. Kurs ishining hajmi 35 betni tashkil qiladi. 3

I.BOB. Slavyanlarning kasblari va turmush tarzi 1.1. Slavyanlarning ko‘chirilishi . Slavlar tarkibiga kirgan Evropaning boshqa xalqlari G arbiy slavyanlarʻ haqida suhbatni boshlab, bir ma’noli bo‘lish juda qiyin. Antik davrda slavyanlar haqida gapiradigan manbalar deyarli yo‘q. Ko‘pgina tarixchilar slavyanlarning paydo bo‘lish jarayoni miloddan avvalgi II ming yillikda boshlangan degan xulosaga kelishadi. Shuningdek, slavyanlar hind-evropa hamjamiyatining alohida qismi ekanligiga ishoniladi. Ammo qadimgi slavyanlarning ota-bobolarining uyi joylashgan hudud hali aniqlanmagan. Tarixchilar va arxeologlar slavyanlar qayerdan kelganligi haqida bahslashishda davom etmoqdalar. Ko‘pincha Vizantiya manbalarida G arbiy slavyanlar Markaziy va G arbiy Evropa hududida miloddan ʻ ʻ avvalgi V asr o‘rtalarida yashaganligi ta’kidlanadi. Shuningdek, ular uch guruhga bo‘lingan deb ishoniladi: Wyends (Vistula daryosi havzasida yashagan) - G arbiy ʻ slavyanlar. Sklavinlar (Vistula, Dunay va Dnestrning yuqori oqimi oralig ida ʻ yashagan) — janubiy slavyanlar. Antes (Dnepr va Dnestr o‘rtasida yashagan) - G arbiy slavyanlar. Hamma narsa tarixiy manbalar Qadimgi slavyanlarni ʻ erkinlikka intilish va muhabbatga ega bo‘lgan, kuchli xarakter, chidamlilik, jasorat, birdamlik bilan ajralib turadigan odamlar sifatida tavsiflang 1 . Ular musofirlarga mehmondo‘st edilar, butparast shirk va o‘ylangan marosimlarga ega edilar. Dastlab, slavyanlar unchalik bo‘linmagan, chunki qabila ittifoqlarining tillari, urf- odatlari va qonunlari o‘xshash edi. G arbiy slavyanlarning hududlari va qabilalari ʻ Muhim masala - slavyanlar tomonidan yangi hududlarning o‘zlashtirilishi va umuman ularning joylashishi qanday sodir bo‘lganligi. G arbiy slavyanlarning ʻ paydo bo‘lishining ikkita asosiy nazariyasi mavjud G arbiy Yevropa. Ulardan biri ʻ 1 “Belarus tarixi” P.I. Brigadin, L.A. Jilunovich va boshqalar; tomonidan tahrirlangan A.G. Koxanovskiy va boshqalar Mn.: "Ekoperspektiv", 1997 yil 4

mashhur sovet tarixchisi, akademik B. A. Rybakov tomonidan ilgari surilgan. U slavyanlar dastlab G arbiy Yevropa tekisligida yashaganiga ishongan. Ammo XIXʻ asrning mashhur tarixchilari S. M. Solovyov va V. O. Klyuchevskiy slavyanlar Dunay yaqinidagi hududlardan ko‘chib kelgan deb hisoblashgan. Slavyan qabilalarining oxirgi joylashuvi quyidagicha ko‘rinish oldi: qabilalar Ko‘chirish joylari Shaharlar Eng ko‘p qabila Dnepr bo‘yida va Kiyev janubida joylashgan Sloven Ilmen Novgorod, Ladoga va Peipsi ko‘li atrofida turar-joy Novgorod, Ladoga G arbiy Dvinaning shimolida va Volganing yuqori oqimida Polotsk, ʻ Smolensk Polochan G arbiy Dvinaning janubida Dregovichi Neman va Dneprning ʻ yuqori oqimi o‘rtasida, Pripyat daryosi bo‘yida Drevlyanlar Pripyat daryosining janubida Iskorosten Voliniyaliklar Drevlyanlarning janubida, Vistula manbasida joylashgan Oq xorvatlar Eng g‘arbiy qabila Dnestr va Vistula daryolari oralig‘ida joylashgan Oq xorvatlar sharqida yashagan Prut va Dnestr o‘rtasidagi hudud Dnestr va Janubiy Bug o‘rtasida shimolliklar Desna daryosi bo‘yidagi hududlar Chernigov Radimichi Ular Dnepr va Desna o‘rtasida joylashdilar. 885 yilda ular Qadimgi Rossiya davlatiga qo‘shilishdi Oka va Don manbalari bo‘ylab G arbiy ʻ slavyanlarning kasblari G arbiy slavyanlarning asosiy kasblari qishloq xo‘jaligini ʻ o‘z ichiga oladi, bu mahalliy tuproqlarning xususiyatlari bilan bog‘liq edi. Cho‘l rayonlarida dehqonchilik keng tarqalgan, o‘rmonlarda cho l dehqonchilik bilan shug‘ullangan. Ekin maydonlari tezda qurib ketdi va slavyanlar yangi hududlarga ko‘chib o‘tdilar. Bunday dehqonchilik ko‘p mehnat talab qildi, hatto kichik uchastkalarni qayta ishlashga dosh berish qiyin edi va keskin kontinental iqlim yuqori hosilga ishonishga imkon bermadi. Shunga qaramay, bunday sharoitlarda ham slavyanlar bug‘doy va arpa, tariq, javdar, jo‘xori, grechka, yasmiq, no‘xat, kanop va zig‘irning bir nechta navlarini ekishdi 2 . Slavyan davlatlari - mavjud bo‘lgan yoki hozir ham mavjud bo‘lgan davlatlar ko‘p qismi uchun uning aholisi slavyanlar (slavyan xalqlari). Dunyoning 2 “Belarus tarixi” P.I. Brigadin, L.A. Jilunovich va boshqalar; tomonidan tahrirlangan A.G. Koxanovskiy va boshqalar Mn.: "Ekoperspektiv", 1997 yil 5