Mavzu: Iqtisodiyot va moliya sohasidagi amaliy masalalarni hal qilish uchun electron jadval protsessorlaridan foydalanish REJA: Kirish 1. Iqtisodiyot va Moliya Sohasining Asosiy Tushunchalari 2. Iqtisodiyot va Moliya Sohasidagi Zamonaviy Muammolar Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

KIRISH Iqtisodiyot va moliya sohasi zamonaviy jamiyatning eng muhim yo‘nalishlaridan biri bo‘lib, bu sohalar global va mahalliy darajada turli ijtimoiy, siyosiy va iqtisodiy jarayonlarni shakllantiradi. Iqtisodiyot, bir tomondan, resurslarni samarali taqsimlashni va ishlab chiqarishning samaradorligini oshirishni maqsad qilgan ilmiy soha bo‘lsa, moliya esa iqtisodiyotning moliyaviy tizimlarini o‘rganadi va bu tizimlarni boshqarish orqali iqtisodiy o‘sish va barqarorlikni ta'minlashga qaratilgan faoliyatni ifodalaydi. Iqtisodiyot va moliya sohasining o‘zaro bog‘liqligi, shuningdek, ularning o‘zaro ta'siri va jamiyatdagi roli muhim tushuncha va konsepsiyalarga asoslanadi. Ushbu mustaqil ishda iqtisodiyot va moliya sohasining asosiy tamoyillari, bugungi kundagi ahamiyati, o‘zaro aloqalari va kelajakdagi rivojlanish istiqbollari ko‘rib chiqiladi. Iqtisodiyot va Moliya Sohasining Asosiy Tushunchalari Iqtisodiyot – bu resurslarni taqsimlash, ishlab chiqarish, taqsimlash va iste'mol qilish jarayonlarini o‘rganadigan fan. Iqtisodiyot mikroskopik va makroskopik jarayonlarni o‘z ichiga oladi. Mikroiqtisodiyot individual iqtisodiy sub'ektlarning, ya'ni uy xo‘jaliklari va firmalar faoliyatini tahlil qiladi. Makroiqtisodiyot esa milliy yoki global iqtisodiy tizimning umumiy holatini, ya'ni iqtisodiy o‘sish, inflyatsiya, ishsizlik, yalpi ichki mahsulot (YIM) va boshqa makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni o‘rganadi. Moliya – bu pul va kapital resurslarini boshqarish, taqsimlash va ishlatish tizimini o‘rganadigan soha. Moliya makro va mikro moliya bo‘lib, makromoliya davlat moliyasini, davlat byudjeti, soliqlar va boshqa iqtisodiy tizimlarning moliyaviy tartibini o‘rganadi. Mikromoliya esa firmalar, banklar, investitsiyalar va individual investorlarga tegishli moliyaviy masalalarni qamrab oladi.

Iqtisodiyot va Moliya Sohasining O‘zaro Bog‘liqligi Iqtisodiyot va moliya o‘rtasidagi bog‘liqlik quyidagi asosiy yo‘nalishlarda namoyon bo‘ladi: Resurslarni boshqarish : Iqtisodiyot resurslarni qanday taqsimlash, ulardan qanday foydalanish va ishlab chiqarishning samaradorligini qanday oshirishni o‘rganadi. Moliya esa shu resurslarning qanday moliyaviy vositalar orqali boshqarilishini va taqsimlanishini tahlil qiladi. Moliyaviy bozorlar : Moliya sohasining bir bo‘limi bo‘lgan moliyaviy bozorlar iqtisodiy tizimning samarali ishlashini ta'minlaydi. Iqtisodchilar moliyaviy bozorlar orqali iqtisodiy o‘sishning ko‘rsatkichlarini tahlil qiladi, shu orqali iqtisodiy siyosatga ta'sir qiladi. Makroiqtisodiy siyosat : Iqtisodiy siyosat makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni boshqarish va ularni optimallashtirishga qaratilgan bo‘lib, moliya siyosati davlatning moliyaviy holatini, byudjetni boshqarish va soliq siyosatini shakllantiradi. Moliya siyosati iqtisodiy o‘sish, inflyatsiya va ishsizlikni tartibga solishda muhim rol o‘ynaydi. Moliyaviy inqirozlar va iqtisodiy barqarorlik : Moliyaviy inqirozlar ko‘pincha iqtisodiy o‘sishni susaytiradi. Iqtisodchilar moliyaviy inqirozlar sabablari va oqibatlarini o‘rganib, iqtisodiy barqarorlikni ta'minlash uchun tavsiyalar ishlab chiqadilar. Moliya tizimining beqarorligi iqtisodiyotning boshqa sohalariga salbiy ta'sir ko‘rsatishi mumkin. Iqtisodiyot va Moliya Sohasidagi Zamonaviy Muammolar Bugungi kunda iqtisodiyot va moliya sohasida quyidagi muammolarni hal qilish zarur:

Globalizatsiya va iqtisodiy integratsiya : Globalizatsiya iqtisodiy integratsiya jarayonlarini tezlashtirmoqda. Bu, bir tomondan, yangi imkoniyatlar yaratgan bo‘lsa, ikkinchi tomondan, moliyaviy bozorlar va iqtisodiy tizimlarni birlashtirish natijasida yangi muammolarni keltirib chiqarmoqda. Davlatlar o‘rtasidagi iqtisodiy raqobat kuchaymoqda va bu jarayonlarning boshqarilishi yanada murakkablashmoqda. Iqtisodiy inqirozlar va krizislar : Global iqtisodiyotda yuz berayotgan inqirozlar, xususan, 2008 yilgi moliyaviy inqirozdan keyin iqtisodchilar uchun yangi xavflar va qiyinchiliklarni keltirib chiqardi. Iqtisodiy va moliyaviy inqirozlar, bankrotliklar, ishsizlik darajasining oshishi va inflyatsiyaning kuchayishi moliya sohasini doimiy ravishda yangilanishga majbur qilmoqda. Barqaror iqtisodiy o‘sish va ijtimoiy tengsizlik : Barqaror iqtisodiy o‘sish faqatgina iqtisodiy o‘sishning umumiy darajasi emas, balki ijtimoiy tengsizlikni kamaytirish, ekologik xavfsizlikni ta'minlash va ijtimoiy adolatni oshirishni o‘z ichiga oladi. Iqtisodchilar va moliya mutaxassislari barqaror iqtisodiy rivojlanishni ta'minlash uchun yangi usullar va strategiyalarni ishlab chiqmoqda. Raqamli moliya va fintech texnologiyalar : Yangi texnologiyalar, xususan, raqamli valyutalar va fintech startaplari moliya sohasida yangi imkoniyatlar yaratmoqda. Bu, moliyaviy operatsiyalarni soddalashtirish va tezlashtirish imkonini beradi, biroq shu bilan birga, yangi xavf-xatarlar, shu jumladan, kiberxavfsizlik masalalari ham yuzaga kelmoqda. Iqtisodiyot va Moliya Sohasining Rivojlanish Perspektivalari Iqtisodiyot va moliya sohasida kelajakda quyidagi yo‘nalishlarda rivojlanish kuzatiladi: Barqaror rivojlanish va ekologik moliya : Ekologik moliya va "yashil" investitsiyalar so‘nggi yillarda juda muhim bo‘lib bormoqda. Iqtisodiyot va moliya

sohasida barqaror rivojlanishning ta'minlanishi, ekologik xavfsizlik va tabiiy resurslarning barqaror ishlatilishi masalalari o‘ta dolzarb bo‘lmoqda. Raqamli iqtisodiyot va moliya : Raqamli transformatsiya iqtisodiyotning har bir sohasida kuchli ta'sir ko‘rsatmoqda. Moliya sohasida ham raqamli valyutalar, blokcheyn texnologiyalari, sun'iy intellekt va boshqa yangi texnologiyalar iqtisodiy tizimlarning samaradorligini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Global iqtisodiy siyosat va hamkorlik : Global inqirozlarning oldini olish va iqtisodiy barqarorlikni ta'minlash uchun davlatlar o‘rtasida iqtisodiy hamkorlikni kuchaytirish zarur. Iqtisodchilar va moliya mutaxassislari yangi global iqtisodiy siyosatlarni ishlab chiqish va joriy etishda ishtirok etishadi. Elektron Jadval Protsessorlarining Asosiy Funksiyalari Elektron jadval protsessorlari (EJP) asosan quyidagi funksiyalarni bajaradi: Ma'lumotlarni kiritish va tahrirlash: Jadvalga ma'lumotlarni tez va aniq kiritish, ularni kerakli formatda tahrirlash imkoniyatini beradi. Hisoblash va formulalar: Elektron jadval protsessorlarida matematik hisoblashlar, arifmetik operatsiyalar va murakkab formulalar qo‘llaniladi. Bu imkoniyatlar iqtisodiy va moliyaviy tahlil qilishda asosiy vositadir. Grafik va diagrammalar: Jadvaldagi ma'lumotlarni vizual ko‘rinishda taqdim etish uchun turli xil diagrammalar (chizma diagrammalar, bar diagrammalar, pirog diagrammalari va boshqalar) yaratish imkonini beradi. Ma'lumotlarni filtrlash va saralash: Ma'lumotlar bazasida o‘zgartirishlar qilish, filtrlash, saralash va guruhlash imkoniyatlari mavjud. Bu moliyaviy hisobotlarni yaxshilash va tahlil qilish uchun muhimdir. Prognozlash va model yaratish: Elektron jadvalda turli prognozlar, iqtisodiy modellashlar va simulyatsiyalarni amalga oshirish mumkin. Misol uchun, kelgusi yillar uchun o‘sish prognozlarini tayyorlashda qo‘llaniladi. Iqtisodiyot va Moliya Sohasida Elektron Jadval Protsessorlarining Qo‘llanilishi