logo

Yarimo'tkazgichlarning tarixini tadqiq qilish.

Загружено в:

12.08.2023

Скачано:

0

Размер:

4219.6953125 KB
Mavzu: Yarimo'tkazgichlarning tarixini tadqiq qilish.
REJA:
I. Kirish
II. Asosiy qism
2.1.Yarimo’tkazgichlarning dastlabki tarixi.
2.2 Dastlabki tranzistorlar.
2.3.Yarimo’tkazgichli materiallar tarixi.
2.4.Germaniy va kremniy yarimo'tkazgichlari.
III. Xulosa
IV. Foydalanilgan adabiyotlar
1 KIRISH
O‘zlarining   elektr   o‘tkazuvchanlik   xossalariga   qarab   qattiq   jismlar
metallarga   (o‘tkazgichlarga),   yarim   o‘tkazgichlarga   va   dielektriklar
(izolyatorlar)ga bo‘linadi.
Yarim o‘tkazgichlarga esa valent zona elektronlar bilan to‘lgan bo‘lib,
agar elektronlar o‘tkazuvchanlik zonasiga o‘tmasa, ular erkin bo‘lmaydi (1b-
rasm). Bu zona valent zonadan  Δ E~0,1 ¸ 2eV energetik masofada joylashgan
bo‘ladi,   unda   Δ E   –   taqiqlangan   zonaning   eni.   Agar   elektronlar   valent
zonadan   o‘tkazuvchanlik   zonaga   o‘tmasalar,   tashqi   elektr   maydon   ta’siri
bilan   tok   hosil   bo‘lmaydi.   Yarim   o‘tkazgichda   elektr   toki   hosil   bo‘lishi
uchun,   ma’lum   tashqi   faktor   (temperatura,   yorug‘lik   va   h.k.)   yordamida
elektronlar valent zonadan o‘tkazuvchanlik zonaga o‘tgan bo‘lishi kerak.
Amaliyotda   keng   qo‘llaniladigan   o‘tkazgich   elektr   simi.   Bitta   yoki
bir   necha   tomirli   simlardan   iborat   bo‘lgan   metall   o‘tkazgich   elektr   simi
deyiladi.   Tovar   sifatida   ishlab   chiqarilgan   va   servis   sohasida   keng
foydalanadigan   elektr   simlar   quyidagi   turlarga   bo‘linadi:
izolyatsiyalangan,   izolyatsiyalanmagan   elektr   simi;   cho‘lg‘ambop   elektr
si;   montaj   simlari,   elektr   shnurlari,   uzaytirgich   (udlinitel)   va   boshqa
turlarga bo‘linadi.      
2 3 4 5 No
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23                                                     III.Xulosa
Yarim   o‘tkazgichda   aralashma   miqdori   juda   kichik   bo‘lganda,   katta
teskari   kuchlanish   ta’sirida   bulgan   elektronlar   va   kovaklar   neytral   yarim
o‘tkazgich   atomining   yana   bitta   kovalent   boglangan   elektronini   urib
chiqarishi   mumkin.   Natijada   zaryad   tashuvchi   zarrachalarning   yangi   jufti
hosil bo‘ladi. Yеtarli miqdordagi teskari kuchlanishda bunday urib chiqarish
kuchkisimon   kurinishda   namoyon   bo‘ladiYarim   o‘tkazgichlarga   esa   valent
zona   elektronlar   bilan   to‘lgan   bo‘lib,   agar   elektronlar   o‘tkazuvchanlik
zonasiga   o‘tmasa,   ular   erkin   bo‘lmaydi   (1b-rasm).   Bu   zona   valent   zonadan
Δ E~0,1 ¸ 2eV energetik masofada joylashgan bo‘ladi, unda  Δ E – taqiqlangan
zonaning   eni.   Agar   elektronlar   valent   zonadan   o‘tkazuvchanlik   zonaga
o‘tmasalar,   tashqi   elektr   maydon   ta’siri   bilan   tok   hosil   bo‘lmaydi.   Yarim
o‘tkazgichda   elektr   toki   hosil   bo‘lishi   uchun,   ma’lum   tashqi   faktor
(temperatura,   yorug‘lik   va   h.k.)   yordamida   elektronlar   valent   zonadan
o‘tkazuvchanlik zonaga o‘tgan bo‘lishi kerak.
Amaliyotda   keng   qo‘llaniladigan   o‘tkazgich   elektr   simi.   Bitta   yoki
bir   necha   tomirli   simlardan   iborat   bo‘lgan   metall   o‘tkazgich   elektr   simi
deyiladi.   Tovar   sifatida   ishlab   chiqarilgan   va   servis   sohasida   keng
foydalanadigan   elektr   simlar   quyidagi   turlarga   bo‘linadi:
izolyatsiyalangan,   izolyatsiyalanmagan   elektr   simi;   cho‘lg‘ambop   elektr
simi;   montaj   simlari,   elektr   shnurlari,   uzaytirgich   (udlinitel)   va   boshqa
turlarga bo‘linadi
24 IV.F o y d a l a n i l g a n     a d a b i y o t l a r
1. A.G’.G’aniev, A.K. Avliyoqulov, G.A. Almardonova “Fizika” I –qism
172-179 bet
2. X.Axmedov, M.Doniyev,Z.Husanov.Fizikadan ma’ruza matni 2004 yil
3. Strelkov S.P. Mexanika. Toshkent, “O’qituvchi”, 1977.
4. Frish   S.   E.,   Timoreva   A.V.   Umumiy   fizika   kursi.   I   tom,   Toshkent,
“O’qituvchi”, 1965.
5. Jdanov S.P. Fizika kursi. Toshkent, “O’qituvchi”, 1980.
6. Pyorishkin A. V. Fizika kursi. 1-qism. Toshkent, “O’qituvchi”, 1968.
7. Pyorishkin A. V. Fizika kursi. 2-qism. Toshkent, “O’qituvchi”, 1968.
8. O’lmasova   M.X.   Mexanika   va   molekular   fizika.   1-kitob.   2-nashr.
Toshkent,”O’qituvchi”, 2003.
9. Lit   .:   Frelix   G.   Dielektriklar   nazariyasi.   M.,   1960;   Gippel   A.R.
Dielektriklar va to'lqinlar. M., 1960; Feynman R., Leyton R., Sands M.
Feynman   fizikadan   ma'ruzalar.   M.,   1966.   Nashr.   5:   elektr   va
magnitlanish; Kalashnikov S.G. Elektr. 5-nashr M., 1985 yil.
10. A.P. Levanyuk, D.G. Sannikov.
11. Минко Н. И., Строкова В. В., Жерновский И. В., Нарсев В. М.
Методы получения и свойства нанообектов. – М.: Флинта: Наука,
2009. – 168 с. 
12. Суздалев   И.   П.   Нанотехнология:   физика-химия
нанокластеров, наночастиц и наноматериалов. П. Комкнига 
25 13. – 552 с. 2006 г. 
14. Қувондиқов.   О.   Қ.,   Арзиқулов.   Э.   У.,   Рўзимуродов   Ж.   Т.
Нанотехнология нима? Квант нуқталар, симлар ва чуқурликларчи?
Физика, математика ва информатика. 2006 й. 4 сон. 
Elektron ta’lim resurslari
1. www.tdpu.uz   
2. www.pedagog.uz   
3. www.ziyonet.uz   
26 4. www.edu.uz   
5. https://uz.m.wikipedia.org   
6. www.samdu.uz   
7. https://arxiv.uz   
27

Mavzu: Yarimo'tkazgichlarning tarixini tadqiq qilish. REJA: I. Kirish II. Asosiy qism 2.1.Yarimo’tkazgichlarning dastlabki tarixi. 2.2 Dastlabki tranzistorlar. 2.3.Yarimo’tkazgichli materiallar tarixi. 2.4.Germaniy va kremniy yarimo'tkazgichlari. III. Xulosa IV. Foydalanilgan adabiyotlar 1

KIRISH O‘zlarining elektr o‘tkazuvchanlik xossalariga qarab qattiq jismlar metallarga (o‘tkazgichlarga), yarim o‘tkazgichlarga va dielektriklar (izolyatorlar)ga bo‘linadi. Yarim o‘tkazgichlarga esa valent zona elektronlar bilan to‘lgan bo‘lib, agar elektronlar o‘tkazuvchanlik zonasiga o‘tmasa, ular erkin bo‘lmaydi (1b- rasm). Bu zona valent zonadan Δ E~0,1 ¸ 2eV energetik masofada joylashgan bo‘ladi, unda Δ E – taqiqlangan zonaning eni. Agar elektronlar valent zonadan o‘tkazuvchanlik zonaga o‘tmasalar, tashqi elektr maydon ta’siri bilan tok hosil bo‘lmaydi. Yarim o‘tkazgichda elektr toki hosil bo‘lishi uchun, ma’lum tashqi faktor (temperatura, yorug‘lik va h.k.) yordamida elektronlar valent zonadan o‘tkazuvchanlik zonaga o‘tgan bo‘lishi kerak. Amaliyotda keng qo‘llaniladigan o‘tkazgich elektr simi. Bitta yoki bir necha tomirli simlardan iborat bo‘lgan metall o‘tkazgich elektr simi deyiladi. Tovar sifatida ishlab chiqarilgan va servis sohasida keng foydalanadigan elektr simlar quyidagi turlarga bo‘linadi: izolyatsiyalangan, izolyatsiyalanmagan elektr simi; cho‘lg‘ambop elektr si; montaj simlari, elektr shnurlari, uzaytirgich (udlinitel) va boshqa turlarga bo‘linadi. 2

3

4

5