logo

Aleksandr Sergeyevich Pushkin ertaklari

Загружено в:

08.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1142.0107421875 KB
Aleksandr Sergeyevich Pushkin ertaklari
Reja:
1. Baliqchi va baliq haqida ertak
2.Shoh sulton haqida ertak
3.Xulosa
    "Baliqchi   va   baliq   haqida   ertak"   —   Aleksandr   Pushkin   qalamiga   mansub   ertak.
Ertakdagi   sehrli   baliq   ibtidoiy   inson   tushunchasi   bilan   bog liq   bo lib,   totemistikʻ ʻ
dunyoqarashlar asosida  yuzaga kelgan. Qadimda   odamlar baliqni ham muqaddas
bilib, unga sig ingan. Shu bois baliq ertak qahramoniga aylangan. "Qalandar bilan	
ʻ
Samandar",   "Sohibjon   bilan   Ahmadjon",   "Suhrob   bilan   Muzrob",   "Sehrli   baliq"
ertaklari   "Baliqchi   va   baliq   haqida   ertak"ning   variantlaridir.   "Baliqchi   va   baliq
haqida ertak " mazkur ertaklarda bosh qahramonga yo ldosh va ko makdosh bõlib,	
ʻ ʻ
syujet   chizig'ida   mavjud   epizodlar   harakatini   ta minlaydi,   yechimda   hal   qiluvchi	
ʼ
vazifani bajaradi.
"Baliqchi   va   baliq   haqida   ertak"ertagi     bilan   bog liq   bo lgan   ertaklar   Sharqda   va
ʻ ʻ
umuman, jahon xalqlari og zaki ijodida keng tarqalgan va shuhrat topgan. Barcha	
ʻ
ertaklarda ham sirli baliq g alaba, do stlik, muvaffaqiyat timsoli sifatida aks etadi.
ʻ ʻ
Baliqchi va baliq  haqidagi ertaklarning yozma adabiyotga ham ta siri Baliqchi va	
ʼ
baliq haqidagi ertak xalq orasida "Oltin baliq" nomi bilan yuradi.
Asardan parcha 
Chol chaqirar baliqni suvdan,
Baliq chiqib so‘radi undan:
«Nima kerak senga, chol bobo?»
Ta’ zim qilib unga aytar chol:
«Poshsho baliq, holimga achin,
Jonga tegdi la’nati kampir,
Ortiq bo‘lmas emish malika,
Dengiz shohi bo‘lish istarmish,
Va dengizda yashash istarmish,
Sen ham borarmishsan xizmatga,
Bo‘larmishsan unga chopovul».
Bitta so‘z ham demadi baliq,
Suvga urib dumini faqat,
G‘oyib bo‘ldi dengiz tagiga. Javob kutib turdi sho‘rlik chol,
Uzoq qolib dengiz bo‘yida.
Qaytdi kampir yoniga axir,
Ko‘rsa: tag‘in o‘sha yerto‘la,
Bo‘sag‘ada o‘tirar kampir,
Qarshisida teshik tog‘ora.
Ushbu satrlardan ham ko'rinib turibdiki,boriga qanoat qilmagan kishi bor budidan
ham ajralib qolishi hech gap emas. Shuning uchun bizda bor narsalar uchun shukur
qilishimiz lozim.   "Shoh sulton haqida ertak" 
Shoh   Saltan,   uning   ulug vor   va   qudratli   o g li   shahzoda   Gvidon   Saltanovich   vaʻ ʻ ʻ
go zal   oqqush   malika   haqidagi   ertak“   (sarlavhaning   qisqartirilgan   versiyasi   —	
ʻ „Shoh   Saltan   haqida   ertak“)   —   Aleksandr   Pushkinning   she rlar   bilan   yozilganʼ
ertagi   1831-yilda   yozilgan   va   birinchi   marta   keyingi   yilda   she rlar   to plamida	
ʼ ʻ
nashr  etilgan.Ertak  podshoh   Saltanning  turmush   qurishi   va  uning  o g li   shahzoda	
ʻ ʻ
Gvidonning   tug ilishi   haqidagi   hikoyaga   bag ishlangan   bo lib,   u   xolalarining	
ʻ ʻ ʻ
fitnalari   tufayli   kimsasiz   orolga     tushadi   va   u   yerda   sehrgar   —   Oqqush   malika
bilan   uchrashadi.   Uning   yordami   bilan   shahzoda   kuchli   hukmdorga   aylanadi   va
otasi bilan birlashadi.
Shoh   sulton   haqida   ertak   bolajonlarning   sevimli   multfilmlari   qatoridan   joy   olgan
multfilmlardan   biri   desak   adashmagan   bo'lamiz.Bu   ertak   bir   necha   bor   taniqli
rejissiyorlar tomonidan sahnalashtirilgan.
„Shoh Saltan haqidagi ertak“ — Sovet oq-qora multfilmi (1943, „Soyuzmultfilm“).
Rejissyor: Tatyana Basmanova, Valentina Brumberg, Zinaida Brumberg
„Shoh Saltan haqidagi ertak“ — Sovet badiiy filmi (1966), „Mosfilm“; rejissyor A.
L. Ptushko).
„Shoh   Saltan   haqidagi   ertak“   —   Sovet   multfilmi   (1984,   „Soyuzmultfilm“).
Rejissyor: Ivan Ivanov-Vano, Lev Milchin
Afsonaviy   multfilm   Aleksandr   Sergeyevich   Pushkinning   sevimli   ertaklari   haqida
hikoya  qilishda  va  maftunkor   qahramonlarning  katta  ekranda  qanday   jonlanishini
o'z ko'zlaringiz bilan ko'rishda mamnuniyat baxsh etadi. Qo'lda chizilgan multfilm
syujeti Pushkin kompozitsiyasining muxlislarini ajablantirmaydi, chunki mualliflar
barcha   tafsilotlarni   kitob   sahifalaridan   iloji   boricha   aniqroq   kino   ekraniga
o'tkazishga harakat qilishgan. Bizga qizaloq orzular olamiga sho'ng'ish imkoniyati
berilgan. Bir kuni kechqurun uchta opa-singil  yotishdan oldin birga vaqt o'tkazish
uchun   yig'ilishdi   va   ularning   har   biri   qanday   qilib   qat'iy   va   sodiq   shoh-otani
qiziqtirishi   mumkinligi   haqida   bahslasha   boshlashdi.   Qanday   qilib   ular   unga
xizmat qilishlari  mumkin edi, u yosh ayollardan kimnidir o'ziga xotin qilib olgan
bo'lar   edi.   Shaxsiy   suhbat   chog'ida   qizlarning   yonidan   o'tayotgan   Saltan   ismli
podshoh ularning suhbatini eshitdi. Bu fikr unga juda yaxshi tuyuldi. U merosxo'r
berishni orzu qilgan qahramonlar bilan yo'lakka borishga qat'iy qaror qildi. Ammo
tanlangan   kishining   boshida   bulutsiz   osmon   bo'lmasligi   kerak.   Hasadgo'y   "qiz do'stlari"   baxtli   ayolga   nisbatan   g'azablarini   jilovlay   olmadilar.   Axir,   bu   ularning
mag'rurligiga   haqiqiy   zarba   va   hatto   davlatning   birinchi   ayoliga   aylanish
imkoniyatini yo'qotishdir. Makkor kelinlar raqibidan qasos olishga qaror qilishadi.
Saltanning   qisqa   vaqt   ichida   mamlakatda   yo'qligidan   foydalanib,   ular   keng
miqyosda firibgarlikni qilishdi ular podshohning farmonini soxtalashtirib malikani
saroydan haydaydilar. Shunday qilib, malika shafqatsiz, inkor etilmaydigan jazoni
oladi:   yangi   tug'ilgan   chaqaloq   bilan   birga   u   bochkaga   qamalib,   ochiq   dengizda
bochkani   oqizib   yuboradilar.Bir   mo'jiza   yuz   berib   malika   va   uning   o'g'li   ozod
bo'ladi.Ularga oqqush yordam beradi.
Asarda o'quvchini ertakni òqishga qiziqishini yanada kuchaytiradigan gaplar:
Shoh ziyofat quradi,
Shunda savol so'radi:
"Janoblar, ne ko'rdingiz,
Ham qaylarda bo'ldingiz?
Ne gap uzoq tomonda?
Ne mo'jiza jahonda ?"
Javob aytar qo'noqlar:
"Dunyo kezdik ko'p choqlar,
Talay yurtarda yurdik,
Shunday mo'jiza ko'rdik"
Mana shu misralar asrarda ko'p uchraydi va kishini e'tiborini o'ziga tortadi.   Pushkin   ertaklari   haqida   shunday   degan:"Naqadar   ajoyib   bu   ertaklar.Har   biri
dostondir".
A.S.Pushkin   ertaklarni   ilk   bor   badiiy   adabiyotning   mustaqil   bir   tarmog'i   sifatida
shakllantirdi.Shoir   tomonidan   yaratilgan   ertaklar   jahon   adabiyotining   nodir
namunasi sifatida o'quvchilar mehrini qozonib kelmoqda va ko'plab tillarga tarjima
qilingan.O'zbek   tiliga   Pushkinning   ertaklarini   xassos   shoirimiz   Mirtemir   tarjima
qilgan.

Aleksandr Sergeyevich Pushkin ertaklari Reja: 1. Baliqchi va baliq haqida ertak 2.Shoh sulton haqida ertak 3.Xulosa

"Baliqchi va baliq haqida ertak" — Aleksandr Pushkin qalamiga mansub ertak. Ertakdagi sehrli baliq ibtidoiy inson tushunchasi bilan bog liq bo lib, totemistikʻ ʻ dunyoqarashlar asosida yuzaga kelgan. Qadimda odamlar baliqni ham muqaddas bilib, unga sig ingan. Shu bois baliq ertak qahramoniga aylangan. "Qalandar bilan ʻ Samandar", "Sohibjon bilan Ahmadjon", "Suhrob bilan Muzrob", "Sehrli baliq" ertaklari "Baliqchi va baliq haqida ertak"ning variantlaridir. "Baliqchi va baliq haqida ertak " mazkur ertaklarda bosh qahramonga yo ldosh va ko makdosh bõlib, ʻ ʻ syujet chizig'ida mavjud epizodlar harakatini ta minlaydi, yechimda hal qiluvchi ʼ vazifani bajaradi. "Baliqchi va baliq haqida ertak"ertagi bilan bog liq bo lgan ertaklar Sharqda va ʻ ʻ umuman, jahon xalqlari og zaki ijodida keng tarqalgan va shuhrat topgan. Barcha ʻ ertaklarda ham sirli baliq g alaba, do stlik, muvaffaqiyat timsoli sifatida aks etadi. ʻ ʻ Baliqchi va baliq haqidagi ertaklarning yozma adabiyotga ham ta siri Baliqchi va ʼ baliq haqidagi ertak xalq orasida "Oltin baliq" nomi bilan yuradi. Asardan parcha Chol chaqirar baliqni suvdan, Baliq chiqib so‘radi undan: «Nima kerak senga, chol bobo?» Ta’ zim qilib unga aytar chol: «Poshsho baliq, holimga achin, Jonga tegdi la’nati kampir, Ortiq bo‘lmas emish malika, Dengiz shohi bo‘lish istarmish, Va dengizda yashash istarmish, Sen ham borarmishsan xizmatga, Bo‘larmishsan unga chopovul». Bitta so‘z ham demadi baliq, Suvga urib dumini faqat, G‘oyib bo‘ldi dengiz tagiga.

Javob kutib turdi sho‘rlik chol, Uzoq qolib dengiz bo‘yida. Qaytdi kampir yoniga axir, Ko‘rsa: tag‘in o‘sha yerto‘la, Bo‘sag‘ada o‘tirar kampir, Qarshisida teshik tog‘ora. Ushbu satrlardan ham ko'rinib turibdiki,boriga qanoat qilmagan kishi bor budidan ham ajralib qolishi hech gap emas. Shuning uchun bizda bor narsalar uchun shukur qilishimiz lozim.

"Shoh sulton haqida ertak" Shoh Saltan, uning ulug vor va qudratli o g li shahzoda Gvidon Saltanovich vaʻ ʻ ʻ go zal oqqush malika haqidagi ertak“ (sarlavhaning qisqartirilgan versiyasi — ʻ

„Shoh Saltan haqida ertak“) — Aleksandr Pushkinning she rlar bilan yozilganʼ ertagi 1831-yilda yozilgan va birinchi marta keyingi yilda she rlar to plamida ʼ ʻ nashr etilgan.Ertak podshoh Saltanning turmush qurishi va uning o g li shahzoda ʻ ʻ Gvidonning tug ilishi haqidagi hikoyaga bag ishlangan bo lib, u xolalarining ʻ ʻ ʻ fitnalari tufayli kimsasiz orolga tushadi va u yerda sehrgar — Oqqush malika bilan uchrashadi. Uning yordami bilan shahzoda kuchli hukmdorga aylanadi va otasi bilan birlashadi. Shoh sulton haqida ertak bolajonlarning sevimli multfilmlari qatoridan joy olgan multfilmlardan biri desak adashmagan bo'lamiz.Bu ertak bir necha bor taniqli rejissiyorlar tomonidan sahnalashtirilgan. „Shoh Saltan haqidagi ertak“ — Sovet oq-qora multfilmi (1943, „Soyuzmultfilm“). Rejissyor: Tatyana Basmanova, Valentina Brumberg, Zinaida Brumberg „Shoh Saltan haqidagi ertak“ — Sovet badiiy filmi (1966), „Mosfilm“; rejissyor A. L. Ptushko). „Shoh Saltan haqidagi ertak“ — Sovet multfilmi (1984, „Soyuzmultfilm“). Rejissyor: Ivan Ivanov-Vano, Lev Milchin Afsonaviy multfilm Aleksandr Sergeyevich Pushkinning sevimli ertaklari haqida hikoya qilishda va maftunkor qahramonlarning katta ekranda qanday jonlanishini o'z ko'zlaringiz bilan ko'rishda mamnuniyat baxsh etadi. Qo'lda chizilgan multfilm syujeti Pushkin kompozitsiyasining muxlislarini ajablantirmaydi, chunki mualliflar barcha tafsilotlarni kitob sahifalaridan iloji boricha aniqroq kino ekraniga o'tkazishga harakat qilishgan. Bizga qizaloq orzular olamiga sho'ng'ish imkoniyati berilgan. Bir kuni kechqurun uchta opa-singil yotishdan oldin birga vaqt o'tkazish uchun yig'ilishdi va ularning har biri qanday qilib qat'iy va sodiq shoh-otani qiziqtirishi mumkinligi haqida bahslasha boshlashdi. Qanday qilib ular unga xizmat qilishlari mumkin edi, u yosh ayollardan kimnidir o'ziga xotin qilib olgan bo'lar edi. Shaxsiy suhbat chog'ida qizlarning yonidan o'tayotgan Saltan ismli podshoh ularning suhbatini eshitdi. Bu fikr unga juda yaxshi tuyuldi. U merosxo'r berishni orzu qilgan qahramonlar bilan yo'lakka borishga qat'iy qaror qildi. Ammo tanlangan kishining boshida bulutsiz osmon bo'lmasligi kerak. Hasadgo'y "qiz