C++ dasturlash tilining valarray , sstream va map kutubxonalari funksiyalari bilan ishlash

Загружено в:

08.08.2023

Скачано:

0

Размер:

369.876953125 KB

Скачать

O`zbekiston Respublikasi Oliy va O`rta maxsus ta`lim vazirligi
Samarqand davlat universiteti
“ Matematika ” fakulteti
“ Axborotlashtirish texnologiyalari ” kafedrasi
“Dasturlash asoslari ” fanidan
Bajardi: _____________
Qabul qildi: _____________
Komissiya a`zolari: _______________
_______________ KURS ISHI

Mavzu : C++ dasturlash tilining valarray , sstream va map kutubxonalari
funksiyalari bilan ishlash
Reja :
I. Kirish
II. Asosiy qism .
III. Kutubxona bilan ishlash.
2.1 Kutubxona xaqida umumiy ma’lumot.
2.2 “ Valarray ” kutubxonasi.
2.3 “ sstream “ kutubxonasi.
2.4“ map “ kutubxonasi.
IV. C++ da Kutubxona funksiyalarini umumiy qo’llanishi.
3.1 Ma’lumotlarni kiritish va chiqarish va akslantirish funksiyalari
bilan ishlovchi kutubxonalar.
3.2 Matematik funksiyalar bilan ishlovchi kutubxonalar.
V. Xulosa.
VI. Foydalanilgan adabiyotlar.

Kirish
Ma`lumki, programma mashina kodlarining qandaydir ketma – ketligi
bo`lib, aniq bir xisoblash vositasini amal qilishini boshqaradi. Programma
ta`minotini yaratish jarayonini osonlashtirish uchun yuzlab programma -
lash tillari yaratilgan . Barcha programmalash tillarini ikki toifaga ajratish
mumkin.
- Quyi darajadagi programmalash tillari;
- Yuqori darajadagi programmalash tillari;
Quyi darajadagi programmalash tillariga Assembler turidagi tillar kiradi .
Bu tillar nisbatan qisqa va tezkor bajariluvchi kodlarni yaratish
imkoniyatini beradi. Lekin, assembler tilida programma tuzish zaxmatli,
nisbatan uzoq davom etadigan jarayondir . Bunga qarama – qarshi
ravishda yuqori bosqich tillari yaratilganki , ularda tabiiy tilning
cheklangan ko`rinishidan foydalangan holda programma tuziladi. Yuqori
bosqich tillaridagi operatorlar , berilganlarning turlari , o`zgaruvchilar va
programma yozishning turli usullari tilning ifodalash imkoniyatini
oshiradi va programmani <<o`qimishli>> bo`lishini ta`minlaydi. Yuqori
bosqich tillariga Fortran, PL/1, Prolog, Lisp, Basic, Pascal, C va boshqa
tillarni misol keltirish mumkin. Kompyuter arxitekturasini takomillashuvi,
kompyuter tarmog`ining rivojlanishi mos ravishda yuqori bosqich tillarini
yangi variantlarini yuzaga kelishiga, yangi tillarni paydo bo`lishiga ayrim
tillarni esa yo`qolib ketishiga olib keldi . Xozirda keng tarqalgan tillarga
Object Pascal, C++, C#, Php, Java , Asp tillari xisoblanadi. Xususan , C
tilining takomillashgan variant C++ tilini olishimiz mumkin.
1972 – yilda Denis Ritch va Brayan Kernegi tomonidan C tili yaratildi .
1980 – yilda Byarn Straustrop C tilining avlodi C++ tilini yaratdiki,
unda strukturali va obektga yo`naltirilgan programmalash
texnologiyasiga tayangan xolda programma yaratish imkoniyati tug`ildi.

С ++ funksiya va obyektlarning juda boy kutubxonasiga ega . Yani C++
da dasturlashni o`rganish ikki qismga bo`linadi . Birinchisi bu C++ ni
o`zini o`rganish , ikkinchisi esa C++ ning standart kutubxonasidagi
tayyor obyekt funksiyalarni qo`llashni o`rganishdir.
C++ standart kutubxonasi bir nechta umumiy konteynerlarni, ushbu
konteynerlardan foydalanish va boshqarish funktsiyalarini, funktsional
ob'ektlarni, umumiy satrlarni va oqimlarni (jumladan, interaktiv va fayl
kiritish-chiqarish), ba'zi til xususiyatlarini qo'llab-quvvatlashni
va kvadratni topish kabi kundalik vazifalar uchun funktsiyalarni
taqdim etadi. sonning ildizi . C++ standart kutubxonasi ISO C standart
kutubxonasining ".h" bilan tugaydigan ko'pgina sarlavhalarini ham o'z
ichiga oladi , ammo ulardan foydalanish eskirgan. C++ standart
kutubxonasidagi boshqa sarlavhalar ".h" bilan tugamaydi. C++ standart
kutubxonasining xususiyatlari std nomlar maydonida e'lon qilingan . C++
standart kutubxonasining diqqatga sazovor xususiyati shundaki, u umumiy
algoritmlarning sintaksisi va semantikasini aniqlabgina qolmay, balki
ularning ishlashiga ham talablar qo‘yadi. Ushbu ishlash talablari ko'pincha
kutilgan, lekin ishlatilishi talab qilinmaydigan taniqli algoritmga mos
keladi. Aksariyat hollarda buning uchun chiziqli vaqt O( n ) yoki chiziqli
vaqt O( n log n ) kerak bo ladi, lekin ba zi hollardaʻ ʼ barqaror tartiblash uchun
(o z
ʻ o rnida ʻ ruxsat berish uchun) kvazizikli vaqt O( n log 2
n ) kabi yuqori
chegaralarga ruxsat beriladi. birlashtirish tartibi ). Ilgari saralash faqat
O( n.) ni olish uchun kerak edi log n ) o rtacha
ʻ
hisobda tezkor so rovdan
ʻ foydalanishga imkon beradi , bu amalda tez, lekin
eng yomon ko rsatkichlarga ega, biroq
ʻ introsort ham tez o rtacha ʻ
unumdorlikka, ham eng yomon holatlarning optimal murakkabligiga imkon
berish uchun kiritilgan va C++11 dan boshlab , saralash eng yomon chiziqli
bo'lishi kafolatlanadi. Boshqa hollarda talablar kabi, laxer

qoladi tanlash faqat (kabi o'rtacha chiziqli bo'lishi kerak, quickselect ,) kabi
eng yomon-hodisa lineer talab qilmaydigan introselect .
C++ standart kutubxonasi C++ ISO standartlashtirish sa’y-harakatlarining
bir qismi sifatida ISO standartlashtirishdan o‘tdi va kengaytirilgan
funksiyalarni standartlashtirish bo‘yicha keyingi ishlarni olib bormoqda.
std:: C++ da valarray klassi
C++ 98 massivlarda matematik amallarni samarali ushlab turish va ta'minlash
uchun valarray deb nomlangan maxsus konteynerni taqdim etdi.
 U elementar matematik operatsiyalarni va umumlashtirilgan pastki kod
operatorlarining turli shakllarini, kesish va bilvosita kirishni qo'llab-
quvvatlaydi.
 Vektorlar bilan solishtirganda, valarraylar ma'lum matematik operatsiyalarda
vektorlarga qaraganda samaralidir.
Eslatmalar
std::valarray va yordamchi sinflar taxalluslashning ma'lum shakllaridan xoli
bo'lib, bu sinflar bo'yicha operatsiyalarniC dasturlash tilidagilimit
kalit so'zining ta'siriga o'xshash optimallashtirishga imkon beradi. Bundan
tashqari, valarray argumentlarniqabul qiluvchi funktsiyalar va
operatorlargakompilyatorga ifodani optimallashtirishga imkon berish uchun
proksi-server ob'ektlarini qaytarishga ruxsat beriladi. v1 = a * v2 + v3 ; bajaradigan
yagona halqa sifatida v1 [ i ] = a * v2 [ i ] + v3 [ i ] ; har qanday vaqtinchalik yoki
bir nechta o'tishlardan qochish. Biroq, ifoda shablonlari har qanday C++
konteyneri uchun bir xil optimallashtirish texnikasini taqdim etadi va raqamli
kutubxonalarning aksariyati moslashuvchanlik uchun ifoda shablonlarini
valarraylardan afzal ko'radi. Ba'zi C++ standart kutubxona dasturlari samarali
operatsiyalarni amalga oshirish uchun ifoda shablonlaridan
foydalanadi std::valarray (masalan, GNU libstdc++ va LLVM libc++). Valarraylar

kamdan-kam hollarda optimallashtiriladi, masalan, Intel Integrated Performance
Primitives .
1. apply() :- Bu funksiya o z argumentlarida berilganʻ manipulyatsiyani bir
vaqtning o zida
ʻ barcha valarray elementlariga qo llaydi ʻ va manipulyatsiya
qilingan qiymatlar bilan yangi valarrayni qaytaradi .
2. sum() :- Bu funksiya bir vaqtning o'zida valarraylarning barcha
elementlarining yig'indisini qaytaradi .
3. min() :- Bu funksiya valarrayning eng kichik elementini qaytaradi .
4. max() :- Bu funksiya valarrayning eng katta elementini qaytaradi .
5. o'zgarish () : - Ushbu funktsiya keyin yangi valarray qaytadi elementlarni
o'zgaruvchan tomonidan qator o'z argument ko'rsatilgan. Agar raqam ijobiy
bo'lsa , chapga siljish , agar raqam manfiy bo'lsa , o'ngga siljish qo'llaniladi.
6. cshift () : - keyin, bu funktsiya yangi valarray qaytadi aylanma y
(aylantirib) elementlar bilan qator uning argument ko'rsatilgan. Agar raqam
ijobiy bo'lsa, chapga aylana siljishi qo'llaniladi, agar raqam manfiy bo'lsa,
o'ngga aylana siljishi qo'llaniladi.
7. swap() :- Bu funksiya bir valarrayni boshqasiga almashtiradi .
1-misol.
Valarraydagi sonlarning minimumini toppish.
#include <valarray>
#include <iostream>
int main( )
{
using namespace std;

int i, MinValue;
valarray<int> vaR ( 10 );
for ( i = 0 ; i <
10 ; i += 3 )
vaR [ i ] = -i;
for ( i = 1 ; i < 10 ; i += 3 )
vaR [ i ] = 2*i;
for ( i = 2 ; i < 10 ; i += 3 )
vaR [ i ] = 5 - i;
cout << " Operand valarray hisoblanadi : ( ";

for ( i = 0 ; i < 10 ; i++ )
cout << vaR [ i ] << " ";
cout << ")." << endl;
MinValue = vaR.min ( );
cout << " Valarraydagi eng kichik element : "

<< MinValue << "." << endl;
}

Dastur Javobi va dastur oynaga shunaqa kurinishda chiqadi.
2-misol.
Valarrayda sonning kattasi (maximumi) ni toppish
#include <valarray>
#include <iostream>
int main( )
{
using namespace std;
int i, MaxValue;

valarray<int> vaR ( 10 );
for ( i = 0 ; i < 10 ; i += 3 )
vaR [ i ] = i;
for ( i = 1 ; i < 10 ; i += 3 )
vaR [ i ] = 2*i - 1;
for ( i = 2 ; i < 10 ; i += 3 )
vaR [ i ] = 10 - i;
cout << " Operand valarray hisoblanadi : ( ";

for (i = 0 ; i < 10 ; i++ )
cout << vaR [ i ] << " ";
cout << ")." << endl;
MaxValue = vaR.max ( );
cout << " Valarraydagi eng katta element : "
<< MaxValue << "." << endl;
}

Dastur kodini yozilishi
Dastur Javobi va dastur oynaga shunaqa kurinishda chiqadi.

Inglizcha versiyasi: Sstream
sstream - bu C ++ dasturlash tilidagi oqimlar interfeysi orqali satrlar bilan ishlashni
tashkil qilish uchun sinflar, funktsiyalar va o'zgaruvchilarga ega sarlavha fayli. U
C ++ standart kutubxonasiga kiritilgan. Ism string ma'lumotlar turi nomining
qisqartmasi va ingliz tilidan hosil bo'ladi. oqim. C ++ va undan oldingi C
dasturlash tilida string ma'lumotlar turi bilan oqim uchun o'rnatilgan yordam yo'q.
sstream string manipulyatsiyasini boshqarish uchun bitta sstream obyektidan
foydalanadi. C ++ standart kutubxonasining bir qismi sifatida ushbu ob'ektlar
standart nomlar maydonining bir qismidir – std. std :: ostream va boshqa kerakli
chiqish sinflari. sstream std:: sstream sinf shablonini va satrlar bilan ishlash uchun
boshqa kerakli sinflarni amalga oshiradi
C I/O: fstream iomanip ios iosfwd iostream ostream, istream sstream streambuf
Multithreading: atomik C 11 shart o‘zgaruvchisi C 11 kelajak
C I/O: fstream iomanip ios iosfwd iostream ostream, istream sstream streambuf
Multithreading: atomik C 11 shart o‘zgaruvchisi C 11 kelajak
C I/O: fstream iomanip ios iosfwd iostream ostream, istream sstream streambuf
Multithreading: atomik C 11 shart o‘zgaruvchisi C 11 kelajak
C I/O: fstream iomanip ios iosfwd iostream ostream, istream sstream streambuf
Multithreading: atomik C 11 shart o‘zgaruvchisi C 11 kelajak
C I/O: fstream iomanip ios iosfwd iostream ostream, istream sstream streambuf
Multithreading: atomik C 11 shart o‘zgaruvchisi C 11 kelajak.
Oqimli darslar
Xuddi ostream bilan istream kabi, satrlar uchun oqim sinflari ma'lumotlarni
saqlash uchun buferni ta'minlaydi. Biroq, cin va coutdan farqli o'laroq, bu oqim
sinflari kirish / chiqish trubasiga (masalan, klaviatura, monitor va boshqalar)
ulanmagan.

Satrlarni o'qish va yozish uchun 6 ta oqim sinflari mavjud:
istringstream klassi (istream sinfining bolasi);
ostringstream klassi (ostream sinfining bolasi);
stringstream klassi (iostream sinfining bolasi);
wistringstream klassi;
wostringstream klassi;
wstringstream klassi.
Stringstream sinfidan foydalanish uchun siz sstream sarlavha faylini kiritishingiz
kerak. Stringstreamga ma'lumotlarni qo'shish uchun biz kiritish operatoridan
foydalanishimiz mumkin (<<
1
2
3
4
5
6
7
8 #include <iostream>
#include <sstream> // для stringstream

int main()
{
std::stringstream myString;
myString << "Lorem ipsum!" << std::endl; // вставляем "Lorem
ipsum!" в stringstream
}

1
2
3
4
5
6
7
8 #include <iostream>
#include <sstream> // для stringstream

int main()
{
std::stringstream myString;
myString.str("Lorem ipsum!"); // присваиваем буферу
stringstream значение "Lorem ipsum!"
}
Xuddi shunday, stringstream-dan ma'lumotlarni qaytarish uchun biz str ()
funktsiyasidan foydalanishimiz mumkin:
#include <iostream>
#include <sstream> // для stringstream

int main()
{
std::stringstream myString;
myString << "336000 12.14" << std::endl;
std::cout << myString.str();
}
Std:MAP:
C++ standart andozalar kutubxonasidagi
xarita (STL)
 Qiyinchilik darajasi: o'rta
 Oxirgi yangilangan: 2018 yil 22-noyabr
Xaritalar - bu elementlarni xaritalangan tarzda saqlaydigan assotsiativ
konteynerlar. Har bir element asosiy qiymatga va xaritalangan qiymatga ega. Hech
qanday ikkita xaritalangan qiymat bir xil kalit qiymatlarga ega bo'lishi mumkin
emas.

Map bilan bog liq ba zi bir asosiy funksiyalar:ʻ ʼ
begin() – iteratorni xaritadagi birinchi elementga qaytaradi
end() – iteratorni map

size() dagi oxirgi elementdan keyingi nazariy elementgaʼ qaytaradi. xaritaga
max_size () - xarita ushlab mumkin elementlar maksimal sonini qaytaradi
bo'sh () xarita bo'sh yoki yo'qligini qaytaradi -
juft Insert (joy KeyValue, mapvalue) - qo'shimchalar xaritaga yangi element
o'chirish (iterator joy) – Iterator tomonidan ko‘rsatilgan joydagi elementni
o‘chiradi (const g) – “g” kalit qiymatini xaritadan
clear() olib tashlaydi – Xaritadan barcha elementlarni olib tashlaydi.
Xaritaning barcha funktsiyalari ro'yxati:
 C++ STL da map insert() - Xarita konteyneriga ma'lum bir kalit bilan
elementlarni joylashtiring. .
 C++ STL da map count() funksiyasi – Xaritadagi “g” kalit qiymatiga ega
elementga mos keladiganlar sonini qaytaradi.
 C++ STL da map equal_range() – juftlik iteratorini qaytaradi. Bu juftlik k ga
ekvivalent kalitga ega bo'lgan konteynerdagi barcha elementlarni o'z ichiga
olgan diapazon chegaralarini bildiradi.
 C++ STL da map erase() funksiyasi – Elementni konteynerdan o‘chirish
uchun ishlatiladi.
 C++ STL da map rend() funksiyasi – Xaritadagi birinchi kalit-qiymat juftligi
oldidagi nazariy elementga ishora qiluvchi teskari iteratorni qaytaradi (bu
uning teskari tomoni hisoblanadi).
 map rbegin() funksiyasi C++ STL da – Xaritaning oxirgi elementiga ishora
qiluvchi teskari iteratorni qaytaradi.
 map find() funksiyasi C++ STL – Agar topilsa, xaritadagi “g” kalit qiymatiga
ega elementga iteratorni qaytaradi, aks holda iteratorni oxirigacha qaytaradi.
 map crbegin() va crend() funksiyalari C++ STL da – crbegin() xarita
konteyneridagi oxirgi elementga ishora qiluvchi doimiy teskari iteratorni
qaytaradi. crend() xaritadagi birinchi elementdan oldingi nazariy elementga
ishora qiluvchi doimiy teskari iteratorni qaytaradi.
 C++ STL da map cbegin() va cend() funksiyalari – cbegin() xarita
konteyneridagi birinchi elementga ishora qiluvchi doimiy iteratorni
qaytaradi. cend() multimapdagi oxirgi elementdan keyingi nazariy elementga
ishora qiluvchi doimiy iteratorni qaytaradi.
 map emplace() C++ STL da – kalit va uning elementini xarita konteyneriga
kiritadi.
 map max_size() C++ STL da – xarita konteyneri sig‘adigan elementlarning
maksimal sonini qaytaradi.
 map upper_bound() funksiyasi C++ STLda – “g” kalit qiymatiga ega bo lgan
ʻ
xaritalangan qiymatga ekvivalent bo lgan birinchi elementga iteratorni
ʻ
qaytaradi yoki xaritadagi “g” kalit qiymatiga ega elementdan keyin ketadi.

 map operator= C++ da STL – Konteyner tarkibini joriy tarkibini almashtirib,
boshqa konteynerga tayinlaydi.
 map low_bound() funksiyasi C++ STL da – “g” kalit qiymatiga ega bo‘lgan
xaritalangan qiymatga ekvivalent bo‘lgan birinchi elementga iteratorni
qaytaradi yoki xaritadagi “g” kalit qiymatiga ega elementdan oldin o‘tmaydi.
 map emplace_hint() funksiyasi C++ STL da – Kalit va uning elementini
berilgan maslahat bilan xarita konteyneriga kiritadi .
 map value_comp() C++ STL da – Xaritadagi elementlar qanday
tartiblanganligini aniqlaydigan ob'ektni qaytaradi (sukut bo'yicha '<').
 C++ STL da map key_comp() funksiyasi – Xaritadagi elementlar qanday
tartiblanganligini aniqlaydigan ob'ektni qaytaradi (sukut bo'yicha '<').
 map::size() C++ STL da – Xaritadagi elementlar sonini qaytaradi.
 map::empty() C++ STL da - Xarita bo'sh yoki yo'qligini qaytaradi.
 map::begin() va end() C++ STL da – begin() xaritadagi birinchi elementga
iteratorni qaytaradi. end() xaritadagi oxirgi elementdan keyingi nazariy
elementga iteratorni qaytaradi
 map::operator[] C++ STL da - Bu operator operator ichida berilgan
pozitsiyada mavjud elementga murojaat qilish uchun ishlatiladi.
 map::clear() C++ STL da – xaritadan barcha elementlarni olib tashlaydi.
 map::at() va map::swap() C++ da STL – at() funksiyasi k kaliti bilan
bog‘langan elementga havolani qaytarish uchun ishlatiladi. swap() funksiyasi
ikkita xaritaning mazmunini almashish uchun ishlatiladi, lekin o lchamlar farqʻ
qilishi mumkin bo lsa-da, xaritalar bir xil turdagi bo lishi kerak.
ʻ ʻ

3. 1. C++ tilida qiymatlarni kiritish chiqarish uchun C tilidan o‘tgan stdio.h
kutubxonasidan foydalaniladi. Bu kutubxonada mavjud funksiyalar klaviatura,
printer, terminal kabi qurilmalarni fayl oqimlari sifatida qabul qiladi. Oqim – bu
o‘zaro bir jinsli sodir bo‘luvchi xususiyatga ega jarayondir. Oqimlar
kutubxonasida fayl ko‘rsatgichlari kabi qayta ishlanadi. Fayl ko‘rsatgichlari – bu
28
oqimda unikal aniqlanib, bajariladigan amal uning parametri sifatida beriladi.Bu
kutubxonada 3 ta standart oqim mavjud; stdin,stdout va stderr lar. Bu oqimlar
kutubxona chaqirilishi bilan avtomatik tarzda aniqlanadi [4,10].
Oqim xususiyatlar – Oqimlar bir qator xususiyatlarga ega ya‘ni ularda
qanday funksiyalardan foydalanishmoqda va ular orqali ma‘lumotlarni chiqarish
qanday amalga oshirilmoqda.Oqimlarning bunday xususiyatlarining ko‘pchiligi
―fopen funksiyasi bilan aniqlangan:
‖
Ma’lumotlarni o’qish – yozish uchun ruxsat: Bu holat oqimdan o‘qish
yoki fizik xotiraga ma‘lumotlarni yozish uchun qo‘llaniladi.
Matn/Binar: Matnlar oqimi – bu har biri yakunlanuvchi satr deb
tushuniladi. Matn holati satrlarni o‘z xarakteriga ko‘ra o‘qish yozishni amalga

oshiradi. Binar – xarakterli oqim esa fizik xotiradan o‘qish yozishni to‘g‘ridan –
to‘g‘ri amalga oshiradi.
Orientatsiya: Faylni ochishda oqim hech qanday orientatsiyaga ega
bo‘lmaydi. Bajarilayotgan amalga bog‘liq ravishda chiqariluvchi miqdorlar keng
formatli bitlar yoki baytlar ko‘rinishida bo‘ladi.
Indikatorlar: Oqimning joriy holatini aniqlovchi va bir qator chiqarish
amallarini bajaruvchi ichki aniqlangan ichki indikatorlar mavjud bo‘lib, ular
quyidagilar:
Xatolik indikatori. Bu indikator oqimga bog‘liq bo‘lgan xatoliklar ro‘y
berganda ishlaydi. Bu indekator ―ferror funksiyasi hisoblanadi.‖
Fayl oxirini ko’rsatuvchi indekator. Agar fayl oxirini ko‘rsatuvchi
indekator o‘rnatilgan bo‘lsa, u oxirgi o‘qilgan ma‘lumotni nazorat qiladi. U ―feof
‖
funksiyasi hisoblanadi.
Holat indekatori. Bu oqim uchun ma‘lumotlarni kiritish chiqaarish
indekatori hisoblanadi. Uning qiymatini ―ftall funksiya yordamida olish mumkin.
‖
Funksiyalar:
Fayl ustida amal bajaruvchi funksiyalar:
remove faylni qayta yuklash.
29
rename faylni qayta nomlash.
Tmpnam vaqtinchalik faylni nomini qo‘yish.
Tmpfile vaqtinchalik fayl ochish.
Faylga bog’lanishni amalga oshiruvchi funksiyalar:
fclose faylni yopish
fflush flush oqimi.
fopen faylni ochish.
freopen faylni turli usullarda ochish.
setbuf oqimdagi ma‘lumotlar buferi.
setvbuf bufferni o‘zgartirish oqimi.
Kiritish chiqarish formati:
fprintf formatlangan ma‘lumotlarni oqimga yozish.
fscanf formatlangan ma‘lumotlarni oqimga qo‘shish.
printf stdout fayliga formatlangan ma‘lumotlarni chiqarish.
scanf stdin faylidan formatlangan ma‘lumotlarni o‘qish.
snprintf ma‘lum o‘lchamga ega ma‘lumotni bufferga yozish.
sprintf formatlangan ma‘lumotlarni satrga yozish.
sscanf formatlangan ma‘lumotlarni satrdan o‘qish.
vfprintf o‘zgaruvchidagi formatlangan ma‘lumotlarni oqimga
yozish.
vfscanf oqimdan formatlangan ma‘lumotlarni o‘zgaruvchiga o‘qish.
vprintf o‘zgaruvchidan stdout fayliga formatlangan ma‘lumotlarni
chiqarish.

vscanf stdin faylidan formatlangan ma‘lumotlarni o‘zgaruvchidan
o‘qish.
vsnprintf o‘zgaruvchidagi formatlangan ma‘lumotlarni ma‘lum
o‘lchamga ega bufferga chiqaradi.
vsprintf o‘zgaruvchidagi formatlangan ma‘lumotlarni satrga
chiqarish.
30
vsscanf satrdan formatlangan ma‘lumotlarni o‘zgaruvchiga o‘qish.
Belgilarni kiritish chiqarish xarakteri:
fgetc oqimdan belgini o‘qish.
fgets oqimdan satrni o‘qish.
fputc belgini oqimga chiqarish.
fputs satrni oqimga chiqarish.
getc oqimdan belgini o‘qish.
putc oqimga belgini chiqarish.
getchar stdin faylidan belgini o‘qish.
gets stdin faylidan satrni o‘qish.
putchar stdout fayliga belgini chiqarish.
Puts stdout fayliga satrni chiqarish.
ungetc oqimdan belgini yo‘qotish.
Ma’lumotlarni bevosita kiritish chiqarish:
fread ma‘lumotlar blokini oqimdan o‘qish.
fwrite ma‘lumotlar blokini oqimga chiqarish.
Faylning joylashuvi:
fgetpos oqimning joriy holatini aniqlash.
fseek oqimning holatini aniqlovchi indekator.
fsetpos oqimlar to‘plarining joylashuvini aniqlovchi indekator.
ftell oqimning joriy holatini aniqlash.
rewind oqimlarning boshlang‘ich holatini aniqlash.
Xatolarga ishlov berish:
clearerr xatolik indekatorini o‘chirish.
feof fayl oxiri indekatorini tekshirish.
ferror xatolik indekatorini tekshirish.
perror bosmalashdagi xatolik xabari.
Makroaniqlovlar:
BUFSIZ buffer o‘lchami
31
EOF fayl oxiri
FILENAME
MAX
bir vaqtda ochilish mumkin bo‘lgan oqimlarning miqdori.
FOPEN MAX bir vaqtda ochilish mumkin bo‘lgan oqimlarning

maksimal miqdori.
L tmpnam vaqtinchalik fayl nomining minimal uzunligi.
NULL bo‘sh ko‘rsatkich.
TMP_ MAX vaqtinchalik fayl nomining qo‘shimcha aniqlovchilar.
Turlari:
FILE oqimni boshqarish uchun ma‘lumotlarni saqlovchi obyekt.
fpos_ t faylning joylashuv chegarasini aniqlovchi ma‘lumotlarni
saqlovchi obyekt.
(stdlib.h) kutubxonasi
Bu kutubxona bir qator xotirani dinamik boshqaruvni amalga oshiruvchi,
tasodifiy sonlarni hosil qilish, dasturlash muhitining bog‘lovchilari, butun
sonlarning arifmetikasi akslantirish, saralash va izlash funksiyalarini o‘zida
saqlaydi [3,10].
Funksiyalar:
atof satr ko‘rinishidagi sonni haqiqiy son formatiga o‘tkazish.
atoi satr ko‘rinishidagi sonni butun son formatiga o‘tkazish.
atol satr ko‘rinishidagi sonni uzun butun son formatiga o‘tkazish.
atoll satr ko‘rinishidagi sonni ikkilangan uzun son formatiga
o‘tkazish.
strtod satr ko‘rinishidagi sonni ikkilangan haqiqiy son formatiga
o‘tkazish.
strtof satr ko‘rinishidagi sonni haqiqiy son formatiga o‘tkazish.
strtol satr ko‘rinishidagi sonni uzun butun son formatiga o‘tkazish.
strtold satr ko‘rinishidagi sonni uzun haqiqiy son formatiga
32
o‘tkazish.
strtoll satr ko‘rinishidagi sonni ikkilangan butun son formatiga
o‘tkazish.
strtoul satr ko‘rinishidagi sonni ishorasiz uzun butun son
formatiga o‘tkazish.
strtoull satr ko‘rinishidagi sonni ishorasiz ikkilangan uzun butun son
formatiga o‘tkazish.
rand tasodifiy sonlar generator.
srand tasodifiy sonlar generatorini boshqarish.
calloc dinamik massiv uchun xotiradan joy ajratadi.
Muhim funksiyalar:
abort joriy jarayonni to‘xtatish.
atexit (ma‘lumotlarni chiqarish) joriy holatdan chiqib ketish.
at_quick_exit joriy holatni favqulotda tark etish funksiyasi.
exit chaqirilgan jarayonni tugatish.
gutenv muhim qaytaruvchi qiymatni olish.
quick_exit chaqirilgan jarayonni favqulotda tark etish.

system sistema buyruqlarini bajarish.
Exit chaqirilgan jarayonni tugatish.
Qidiruv va saralash funksiyalari:
B search massivda binar qidiruv.
qsort massiv elementlarini saralash.
Matematik funksiyalar bilan ishlovchi kutubxonalar
C++ tilidan foydalanuvchiar bu kutubxonadan juda keng foydalanadilar.
math.h kutubxonasi turli matematik funksiyalar, makrokonstantalar va matematik
turlar bilan boyitilgan. Quyida biz ularning tavsifini keltiramiz:
math.h kutubxonasining funksiyalari
Funksiya Bajaradigan amali
Trigonometrik funksiyalar:
cos Radianga t е ng bo‘lgan burchakning kosinusini qaytaradi
sin Radianga t е ng bo‘lgan burchakning sinusini qaytaradi
tan Radianga t е ng bo‘lgan burchakning tangensini qaytaradi
acos Radianda b е rilgan argum е ntning arkkosinus qiymatini
qaytaradi
asin Radianda b е rilgan argum е ntning arksinus qiymatini
qaytaradi
atan Radianda b е rilgan argum е ntning arktangens qiymatini
qaytaradi
atan2 Radianda b е rilgan x/y argum е ntning arktangens qiymatini
qaytaradi
Giperbolik funksiyalar:
cosh Radianda b е rilgan burchakning giperbolik kosinusini
qaytaradi
sinh Radianda b е rilgan burchakning gip е rbolik sinusini
qaytaradi
tanh Radianda b е rilgan burchakning gip е rbolik tangensini
qaytaradi
acosh Radianda b е rilgan burchakning gip е rbolik arkkosinusini
qaytaradi
asinh Radianda b е rilgan burchakning gip е rbolik arksinusini
qaytaradi
42
atanh Radianda b е rilgan burchakning gip е rbolik arktangensini
qaytaradi
Logarifmik funksiyalar

exp е x qiymatni qaytaradi
frexp Sonning mantissasini va darajasining qiymatini ajratib ,
mantissa qiymatini qaytaradi va darajasini ko‘rsatilgan
adr е sga joylashtiradi
ldexp(x) x*2 е xp qiymatni qaytaradi
log Sonning natural logarifmini qaytaradi
log10 Sonning 10 asosli logarifmini qaytaradi
modf Haqiqiy sonning butun va haqiqiy qismalarini ajratish
exp2 Funksiyaning ikkilik ko‘rsatkichini aniqlash
expm1 -1 ko‘rsatkich bilan hisoblah
ilogb Ikkita predmetdan iborat nabordagi butun son logarifmi
log1p Logarifmni +1 ko‘rsatkich bilan hisoblash
log2 Ikkilik logarifmni hisoblash
logb Logarifmni suzuvchu vergulli son asosida hisoblash
Darajaga ko’tarish funksiyalari
pow Darajaga ko‘taradi
pow10 10 sonining darajasini hisoblaydi
sqrt Sondan kvadrat ildiz chiqaradi
cbrt Sondan kub ildiz chiqaradi
hypot to‘g‘ri burchakli uchburchakning kat е tlari bo‘yicha
gipot е nuzasini hisoblaydi
Xatolik funksiyalari va gamma funksiyalari
erf Xatolik funksiyasini hisoblash
erfc Qo‘shimcha xatolik funksiyasini hisoblash
tgamma Gamma funksiyani hisoblash
lgamma Ro‘yxatdan o‘tkazuvchi gamma funksiyani hisoblash
43
Yaxlitlash va qoldiqni hisoblash funksiyalari:
ceil haqiqiy qiymatni unga eng yaqin katta butun songacha
aylantiradi va uni haqiqiy ko‘rinishini qaytaradi
floor haqiqiy qiymatni eng yaqin kichik songa aylantiradi va uni
haqiqiy son ko‘rinishida qaytaradi
fmod Ikkita sonni bo‘lish natijasidagi qoldiqni qaytaradi. %
amaliga o‘xshagan, faqat haqiqiy son qaytaradi
trunc Sonni yaxlitlash
round Sonni yaqin butun songa yaxlitlash
lround Uzun sonni yaxlitlash
llround Ikkilik uzun sonni yaxlitlash
rint Butun songa yaxlitlash
lrint Uzun butun songa yaxlitlash
llrint Ikkilik uzun butun songa yaxlitlash
nearbyint Butun songa yaqin bo‘lgan qiymat bilan yaxlitlah

remainder Qoldiqni hisoblash
remquo Qoldiqni va faktorni hisoblash
Absolyut qiymatni hisoblash funksiyalari
abs Sonning absolyut qiymatini qaytaradi
fabs Haqiqiy sonning absolyut qiymatini qaytaradi
labs Uzun butun sonning absolyut qiymatini qaytaradi
Turlar
double_t Haqiqiy sonlar turi
float_t Haqiqiy sonlar turi

XULOSA .
Xulosa q ilib shuni aytish mumkinki , C++ dasturlash tilida ishlash
boshqa dasturlash tillariga nisbatan ancha qulay va imkonoyati ham
kengroq. Men C ++ dasturi strukturasi xaqida , belgilar bayoni ,
Algoritm va dastur tushunchasi , ma ’ lumotlarni kiritish va chikarish
operatorlari xamda dasturda massivlar va satrlar bilan ishlash xaqida
o`zimga keraklicha bilim va ko`nikmaga ega bo ` ldim .
C++ dasturi Windows muhitida ishlaydigan dastur tuzish uchun
qulay bo ` lgan vosita bo ` lib , kompyuterda dastur yaratish ishlarini
avtomatlashtiradi , xatoliklarni kamaytiradi va dastur tuzuvchi
mehnatini y engillashtiradi .
C++ dasturlash tilida kutubxonalarning ishlatilishi boshqa
dasturlash tillariga qaraganda bir muncha afzalliklarga ega.
kutubxona bilan ishlash bazi hisoblash masalalarida ancha
qulayliklar tug`diradi. Ularning xotirada egallaydigan joyini
hisobga olsak dasturning ishlash tezligi xam bir necha marta
ortadi.
Men bu kurs ishimda shuni yoritib berganmanki , kutubxonalar
(vallaray,sstream,map) xaqida umumiy ma`lumot ,ularning
xotiradan egallaydigan tartibi, saralash, tartiblash, funksiyalar
bilan bog`lash , dasturlarda foydalanish kabi yechimlariga oid turli
masalalarni misollar yordamida yoritib chiqdim. Bundan shuni
xulosa qilishim mumkinki , bundan keyingi ishlarimni yanada
boyitgan xolda (vallaray,sstream,map). Kutubxonalaridan
foydalanib misollar yechaman

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. https://en.cppreference.com/
2.
3. https://www.geeksforgeeks.org/
4.
5. https://docs.microsoft.com/
6.
7. 1. A.A. Xoidjigitov , Sh.f.Madraximov, U.E.Adamboyev
“Informatika va programmalash ” .O`quv qo`llanma,
O`z.MU . 2005-yil.
8.
9.
10. 2. B. Straustrop. “Yazik programmirovaniya C++. ” Binom
press, 2006-yil.
11.
12.
13. 3. I. Qobulov “C++ tili “
14.
15. Toshkent nash. 2008-yil.
16.
17. 4. WWW.C++dastur.uz
18.
19. 5.Madraximov. F “C++ dasturlash tili” uslubiy qo`llanma.
20.
21. 2009-yil.
22.
23. 6. Sayfiyev J.F “C++ tiliga kirish”-uslubiy qo`llanma
24.
25. Buxoro-2005.
26.
27. 7.http.//dastur.uz

O`zbekiston Respublikasi Oliy va O`rta maxsus ta`lim vazirligi Samarqand davlat universiteti “ Matematika ” fakulteti “ Axborotlashtirish texnologiyalari ” kafedrasi “Dasturlash asoslari ” fanidan Bajardi: _____________ Qabul qildi: _____________ Komissiya a`zolari: _______________ _______________ KURS ISHI

Mavzu : C++ dasturlash tilining valarray , sstream va map kutubxonalari funksiyalari bilan ishlash Reja : I. Kirish II. Asosiy qism . III. Kutubxona bilan ishlash. 2.1 Kutubxona xaqida umumiy ma’lumot. 2.2 “ Valarray ” kutubxonasi. 2.3 “ sstream “ kutubxonasi. 2.4“ map “ kutubxonasi. IV. C++ da Kutubxona funksiyalarini umumiy qo’llanishi. 3.1 Ma’lumotlarni kiritish va chiqarish va akslantirish funksiyalari bilan ishlovchi kutubxonalar. 3.2 Matematik funksiyalar bilan ishlovchi kutubxonalar. V. Xulosa. VI. Foydalanilgan adabiyotlar.

Kirish Ma`lumki, programma mashina kodlarining qandaydir ketma – ketligi bo`lib, aniq bir xisoblash vositasini amal qilishini boshqaradi. Programma ta`minotini yaratish jarayonini osonlashtirish uchun yuzlab programma - lash tillari yaratilgan . Barcha programmalash tillarini ikki toifaga ajratish mumkin. - Quyi darajadagi programmalash tillari; - Yuqori darajadagi programmalash tillari; Quyi darajadagi programmalash tillariga Assembler turidagi tillar kiradi . Bu tillar nisbatan qisqa va tezkor bajariluvchi kodlarni yaratish imkoniyatini beradi. Lekin, assembler tilida programma tuzish zaxmatli, nisbatan uzoq davom etadigan jarayondir . Bunga qarama – qarshi ravishda yuqori bosqich tillari yaratilganki , ularda tabiiy tilning cheklangan ko`rinishidan foydalangan holda programma tuziladi. Yuqori bosqich tillaridagi operatorlar , berilganlarning turlari , o`zgaruvchilar va programma yozishning turli usullari tilning ifodalash imkoniyatini oshiradi va programmani <<o`qimishli>> bo`lishini ta`minlaydi. Yuqori bosqich tillariga Fortran, PL/1, Prolog, Lisp, Basic, Pascal, C va boshqa tillarni misol keltirish mumkin. Kompyuter arxitekturasini takomillashuvi, kompyuter tarmog`ining rivojlanishi mos ravishda yuqori bosqich tillarini yangi variantlarini yuzaga kelishiga, yangi tillarni paydo bo`lishiga ayrim tillarni esa yo`qolib ketishiga olib keldi . Xozirda keng tarqalgan tillarga Object Pascal, C++, C#, Php, Java , Asp tillari xisoblanadi. Xususan , C tilining takomillashgan variant C++ tilini olishimiz mumkin. 1972 – yilda Denis Ritch va Brayan Kernegi tomonidan C tili yaratildi . 1980 – yilda Byarn Straustrop C tilining avlodi C++ tilini yaratdiki, unda strukturali va obektga yo`naltirilgan programmalash texnologiyasiga tayangan xolda programma yaratish imkoniyati tug`ildi.

С ++ funksiya va obyektlarning juda boy kutubxonasiga ega . Yani C++ da dasturlashni o`rganish ikki qismga bo`linadi . Birinchisi bu C++ ni o`zini o`rganish , ikkinchisi esa C++ ning standart kutubxonasidagi tayyor obyekt funksiyalarni qo`llashni o`rganishdir. C++ standart kutubxonasi bir nechta umumiy konteynerlarni, ushbu konteynerlardan foydalanish va boshqarish funktsiyalarini, funktsional ob'ektlarni, umumiy satrlarni va oqimlarni (jumladan, interaktiv va fayl kiritish-chiqarish), ba'zi til xususiyatlarini qo'llab-quvvatlashni va kvadratni topish kabi kundalik vazifalar uchun funktsiyalarni taqdim etadi. sonning ildizi . C++ standart kutubxonasi ISO C standart kutubxonasining ".h" bilan tugaydigan ko'pgina sarlavhalarini ham o'z ichiga oladi , ammo ulardan foydalanish eskirgan. C++ standart kutubxonasidagi boshqa sarlavhalar ".h" bilan tugamaydi. C++ standart kutubxonasining xususiyatlari std nomlar maydonida e'lon qilingan . C++ standart kutubxonasining diqqatga sazovor xususiyati shundaki, u umumiy algoritmlarning sintaksisi va semantikasini aniqlabgina qolmay, balki ularning ishlashiga ham talablar qo‘yadi. Ushbu ishlash talablari ko'pincha kutilgan, lekin ishlatilishi talab qilinmaydigan taniqli algoritmga mos keladi. Aksariyat hollarda buning uchun chiziqli vaqt O( n ) yoki chiziqli vaqt O( n log n ) kerak bo ladi, lekin ba zi hollardaʻ ʼ barqaror tartiblash uchun (o z ʻ o rnida ʻ ruxsat berish uchun) kvazizikli vaqt O( n log 2 n ) kabi yuqori chegaralarga ruxsat beriladi. birlashtirish tartibi ). Ilgari saralash faqat O( n.) ni olish uchun kerak edi log n ) o rtacha ʻ hisobda tezkor so rovdan ʻ foydalanishga imkon beradi , bu amalda tez, lekin eng yomon ko rsatkichlarga ega, biroq ʻ introsort ham tez o rtacha ʻ unumdorlikka, ham eng yomon holatlarning optimal murakkabligiga imkon berish uchun kiritilgan va C++11 dan boshlab , saralash eng yomon chiziqli bo'lishi kafolatlanadi. Boshqa hollarda talablar kabi, laxer

qoladi tanlash faqat (kabi o'rtacha chiziqli bo'lishi kerak, quickselect ,) kabi eng yomon-hodisa lineer talab qilmaydigan introselect . C++ standart kutubxonasi C++ ISO standartlashtirish sa’y-harakatlarining bir qismi sifatida ISO standartlashtirishdan o‘tdi va kengaytirilgan funksiyalarni standartlashtirish bo‘yicha keyingi ishlarni olib bormoqda. std:: C++ da valarray klassi C++ 98 massivlarda matematik amallarni samarali ushlab turish va ta'minlash uchun valarray deb nomlangan maxsus konteynerni taqdim etdi.  U elementar matematik operatsiyalarni va umumlashtirilgan pastki kod operatorlarining turli shakllarini, kesish va bilvosita kirishni qo'llab- quvvatlaydi.  Vektorlar bilan solishtirganda, valarraylar ma'lum matematik operatsiyalarda vektorlarga qaraganda samaralidir. Eslatmalar std::valarray va yordamchi sinflar taxalluslashning ma'lum shakllaridan xoli bo'lib, bu sinflar bo'yicha operatsiyalarniC dasturlash tilidagilimit kalit so'zining ta'siriga o'xshash optimallashtirishga imkon beradi. Bundan tashqari, valarray argumentlarniqabul qiluvchi funktsiyalar va operatorlargakompilyatorga ifodani optimallashtirishga imkon berish uchun proksi-server ob'ektlarini qaytarishga ruxsat beriladi. v1 = a * v2 + v3 ; bajaradigan yagona halqa sifatida v1 [ i ] = a * v2 [ i ] + v3 [ i ] ; har qanday vaqtinchalik yoki bir nechta o'tishlardan qochish. Biroq, ifoda shablonlari har qanday C++ konteyneri uchun bir xil optimallashtirish texnikasini taqdim etadi va raqamli kutubxonalarning aksariyati moslashuvchanlik uchun ifoda shablonlarini valarraylardan afzal ko'radi. Ba'zi C++ standart kutubxona dasturlari samarali operatsiyalarni amalga oshirish uchun ifoda shablonlaridan foydalanadi std::valarray (masalan, GNU libstdc++ va LLVM libc++). Valarraylar

C++ dasturlash tilining valarray , sstream va map kutubxonalari funksiyalari bilan ishlash

08.08.2023

0

369.876953125 KB

Похожие