Mavzu: “Dasturlash asoslari” fanini pedagogik va axborot texnologiyalari yordamida o’qitish metodikasi 1

Mundarija Kirish………………………………………………………………………….3 I bob. Dasturlash asoslari fanini tashkil etishda pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalanish………...………………………………………...5 1.1. Ta'lim jarayoni uchun elektron darslik yaratishning nazariy asoslari……………………………………………………………..……..…..5 1.2. Dasturlash asoslari bo'yicha multimediyali o'rgatuvchi tizimni o'quv jarayoniga joriy etish…………………………………………………………8 1.3. O'quv jarayoniga axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan Foydalanishni tadbiq etish …………………………………………….12 II bob. Dasturlash asoslari fanidan “Dasturlash asoslari. Dasturlash tillari va ularning klassifikatsiyasi” mavzusini o’qitish metodikasini ishlab chiqish.. 15 2.1. Camtasia Studio dasturi haqida tushuncha……………………..…..15 2.2. Mavzuning texnologik xaritasi……………………………………..19 2.3. Dasturlash asoslari fanidan ―Dasturlash asoslari. Dasturlash tillari va ularning klassifikatsiyasi mavzusi ma'ruza mashg'ulotlarini o‘qitish ‖ metodikasi…………………………………………………………..…..20 Xulosa………………………………………………………………………..29 Adabiyotlar………………………………………………………………….30 2

Kirish. Informatika atamasi lotincha information suzidan kelib chikkan bo`lib, u uzbekchada tanishtirish, tushuntirish, bayon etish degan ma`nolarni anglatadi. O'z navbatida xabar- axborot (informatsiyani)ni tasvirlash shakli bo`lib, u nutk, matn, tasvir, grafik, jadval, videotasvir, tovush va x.k. kurinishlarda ifodalaniladi. Umuman olganda, axborot – bu odamlar orasidagi , odamalar bilan EXMlar orasidagi, jonli va jonsiz tabiat orasidagi ma`lumot almashinuvi bo`lib, keng ma`noda ilmiy tushunchadir. Informatika bu insoniyat ffaoliyatining bir soxasi bo`lib, u axborotni xosil kilish, saklash va kompgyuter yordamida kayta ishlash degan ma`noni bildiradi. Informatika suzi dastlab XIX asrning 60-yillarida Frantsiyada vujudga keldi. U informatsiya va avtomatika suzlarini birlashtirishdan iborat bo`lib, ma`lumotlarni avtomatik tarzda kayta ishlash degan ma`noni ifodalaydi. Ingliz tilida gapiruvchi mamlakaatlarda bu fan ―Computer science deb ataladi. Mustakil fan sifatgida‖ informatika 40-yillar oxirida texnika, biologiya ijtgimoiy va boshka soxalarda boshkarishning umumiy printsiplari haqidagi fan – kibernetika fani asosida shakllandi. Informatikaning asosiy vazifasi –axborotning kayta ishlashning yangi usullari va vositalarini yaratish xamda ularni amaliyo1tda kullashdan iboratdir. Informatika kuyidagi masalalarni echadi: - ixtiyoriy axborot jarayonlarini tekshirish; - axborot jarayonlarini tekshirish natijasida olingan bazani kayta ishlash uchun eng yangi texnika va texnologiyalarni yaratish. - Jamiyatning barcha jabxalarida kompgyuter texnikasi va texnologiyasidan unumli foydalanishning ilmiy va muxandislikmuammolarini echishning yaratish xamda ularni tatbik etish. Shartli ravishda informatika uchta uzaro boglik kismga bo`lish mumkin: - apparatli texnika vositasi; - dastur muxiti; - algoritmlar muxiti. 3

Informatika keng ma`noda fan, texnika va ishlab chikarish, ya`ni inson faoliyatining barcha soxalarida axborotni kompgyuter va telekommunikatsiyalar yordamida kayta ishlash, uzatish bilan boglik bo`lgan yagona soxadir. Uz navbatida insonning ixtiyoriy faoliyat dolirasi, shu bbilan fanning xar bir tarmogi , uxox ijtimoiy. Tabiiy bo`lsin, undagi axborot uzining maxsus tomonlari bilan tavsiflaniladi. Masalan, iktisodiyot, yuridik, filologiya va jurnalistika axborotlari haqida gapiradjigan bo`lsak, bu shu soxa mutaxassislarining xizmat burchlavrining muvaffakiyatli bajarishlari uchun zarur bo`lgan, doimo yangilanib turuvchi bilim va ma`lumotlar tuplami bo`lib xisoblaniladi. Axborot – bu anik va amalda kullaniluvchi ma`lumotdir. Ma`lumotlar esa xabarlar, kuzatishlar, natijalarni uz ichiga oladi. Biror zaruriyat buyicha imkoniyat tugilganda masalan narsa tugrisidagi bilimni oshirish paytida u axborotga aylanadi. Axborotning amalda kullanilishining zarur sharti uning uz vaktidaligi va adekvatligi. Adekvatlik – bu olingan axborot asosida kurilgan obrazning haqikiy ob`ektga kanchalik mosligini beradi va u uch xil formada ifodalaniladi: - Sintaktik adekvatlik: bu axborotning uzatash tezligi, anikligi, kodlashtirish sistemasi, tashki ta`sirlarning mavjudligi va shu kabilardan iborat. - Semantik adekvatligi: uzatiladigan axborotning ma`naviy tarkibi, ob`ekt obraziga va real kurinishiga mos kelishligi xisobiga olinadi; - Pragmatik adekvatligi: olingan axborotning asosiy axborot bilan mos kelishligini bildiradi. I-BOB. DASTURLASH ASOSLARI FANINI TASHKIL ETISHDA PEDAGOGIK VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH 1.1. Ta'lim jarayoni uchun elektron darsliklar yaratishning nazariy asoslari Respublikada elektron o‘quv adabiyotlaridan foydalanishga mo‘ljallangan axborot texnologiyalari vositalarini rivojlantirish, shuningdek, masofadan turib o‘qitishni tashkil etish bo‘yicha salmoqli ishlar olib borilmoqda. Elektron adabiyotlar yaratishning ilmiy-uslubiy tomonlari ko‘pgina olimlar tomonidan tadqiq etilmoqda. 4

2006 yildan e'tiboran, elektron o‘quv adabiyotlaridan foydalanishning uchinchi bosqichi boshlanganiga qaramay ta'lim muassasalari uchun elektron darslikni yaratish va ularni o‘quv-tarbiya jarayonida qo‘llash bo‘yicha ishlar ancha sust ketmoqda. Bu esa, elektron darslik yaratish uslubiyoti, uning tuzilishi, o‘z ichiga oladigan komponentlariniig aniq bir tizimga solinmaganligi bilan bog‘liq. Elektron o‘quv adabiyotlarining uchinchi ya'ni o‘quv jarayonida keng foydalanish bosqichiga o‘tishda, o‘quv adabiyotlarining yangi avlodini ishlab chiqish va ta'lim muassasalarini ta'minlashni jadallashtirish hozirgi kunning dolzarb vazifalaridandir. Bu borada fanlardan elektron darslikni yaratish muhim masala hisoblanadi. Shu o‘rinda, darslik atamasiga ta'rif berib o‘tsak maqsadga muvofiq bo‘lar edi. Darslik - Davlat ta'lim standarti, o‘quv dasturi, uslubiyati va didaktik talablari asosida belgilangan, milliy istiqol qoyasi singdirilgai, muayyan o‘quv fanining mavzulari to‘liq yoritilgan, tegishli fan asoslarini mukammal o‘zlashtirilishiga qaratilgan hamda turdosh ta'lim yo‘nalishdarida foydalanish imkoniyatlari hisobga olingan nashr ekanligini ta'kidlaymiz. Elektron darslik esa, kompyuter texnologiyasiga asoslangin o‘quv uslubini qo‘llashga, mustaqil ta'lim olishga hamda fanga oid o‘quv materiallar, ilmiy ma'lumotlarning har tomonlama samarador o‘zlashtirilishiga mo‘ljallangan bo‘lib, quyidgi shakllarda ifodalanadi: o‘quv va ilmiy materiallar faqat verbal (matn) shaklida; o‘quv materiallari verbal (matn) va ikki o‘lchamli grafik shaklida; multimedia (multimedia —turli xil aborot) qo‘llanmalar, yani ma'lumot uch o‘lchamli grafik ko‘rinishida, ovozli, video, animatsiya va qisman verbal (matn) shaklida; taktil (his qilinuvchi, seziladigan) xususiyatli, o‘quvchi (talaba, tinglovchi)ni «ekran olamida» stereonusxasi tasvirlangan qaqiqiy olamga kirishi va undagi ob'ektlarga nisbatan qarakatlanish tasavvurini yaratadigan shaklda . Yangi asr ta'limini rivojlanish tendentsiyasi - axborot texnologiyalarini o‘quv-tarbiya jarayoniga keng qo‘llash va tarqatishdan iborat. Bu yo‘nalishda asosiy vazifalaridan biri turli predmet sohasini o‘z ichiga olgan bilimlar omborini yaratish bilan belgilanadi. Yangi axborot texnologiyalarining ta'lim tizimiga tatbiq etilishi an'anaviy o‘qitish jarayonidan 5