logo

Microsoft Acces dasturi avtosalon

Загружено в:

08.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1276.8251953125 KB
“ AVTOSALON ”   MAVZUSIDA  
KURS ISHI                                            SAMARQAND-2021
                                MUNDARIJA
Kirish ……………………………………... …………………………………….
I. NAZARIY QISM
1 .1 .Microsoft Acces dasturi ……………………………………………………….
2. 1. Microsoft Access dasturidan foydalanib,kerakli jadvallar hosil qilish va  ularni
bir-biriga bog’lash………………………………………………………….
II. AMALIY QISM
2. 1 .Qt ga Accessni bog’lanishi……………………………………………………
2. 2 .Qt  creatorda  Avtosalon  loyihasini yaratish ………………………
Xulosa…………………… .. ………………. ……………………………………..
  Foydalanilgan   adabiyotlar…………………….
…………………………………
                                                         Kirish. 
O‘zbekiston   Respublikasining   Hozirgi   Prezidentining   Oliy   Majlisiga
Murojaatnomasida 2020 yilni “Ilm-ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish
yili”, deb e’lon qilinishi hamda shu bo‘yicha “yo‘l xaritasi” ishlab chiqilgani ham
axborot   texnologiyalari   sohasiga   muhim   ahamiyat   berilayotganini
ko‘rsatmoqda.Prezidentimizning   2020   yil   2   martdagi   farmoni   bilan   tasdiqlangan
Harakatlar   strategiyasining   “Ilm,   ma’rifat   va   raqamli   iqtisodiyotni   rivojlantirish
yili”da   amalga   oshirishga   oid   davlat   dasturi   ijrosini   ta’minlashda   eng   ustuvor
vazifalaridan   biri,   ijtimoiy   soha   ob’ektlari,   jumladan,   umumta’lim   maktablari,
maktabgacha   ta’lim   va   sog‘liqni   saqlash   muassasalarini   tezkor   internetga   ulash
vazifasi   qo‘yildi.Bu,   o‘z   navbatida,   yosh   avlodning   zamonaviy   bilim   olishi,
bemorlarga   sifatli   va   tezkor   xizmat   ko‘rsatish   salohiyatini   oshirishi   bilan
ahamiyatlidir.Shundan   kelib   chiqib,   telekommunikatsiya   infratuzilmasini
rivojlantirish   borasida   yirik   loyihalar   amalga   oshirilmoqda.   Bugungi   kunda   1 millionta   Internet   tarmog‘iga   keng   polosali   ulanish   portlari   o‘rnatilib,   ularning
umumiy   soni   3   millionga   yetkazildi.   Bundan   tashqari,   32   ming   kilometr   optik
tolali   aloqa   liniyalari   qurildi.Ma’lumotlar   uzatish   tarmog‘ining   o‘tkazuvchanlik
qobiliyati viloyat  markazlari  darajasida 2 barobarga, tuman markazlari darajasida
esa 4 barobar oshdi. Xizmat miqyosini kengaytirish maqsadida 5 mingtadan ortiq
mobil   aloqa   baza   stansiyasi   o‘rnatilib,   ularning   jami   soni   32   mingtaga   yetkazildi
va aholi maskanlarida uning qamrovi 98 foizga hamda yuqori tezlikdagi yo‘nalishi
90   foizga   yetkazildi.   Aholining   keng   polosali   mobil   xizmatlariga   bo‘lgan
ehtiyojini   qondirish   maqsadida   “O‘zbektelekom”   AK   “O‘zmobayl”   filiali
tomonidan   mavjud   3   000   dan   ortiq   baza   stansiyasi   modernizatsiya   qilindi.Jizzax
erkin   iqtisodiy   zonasida   Janubiy   koreyalik   hamkorlar   bilan   birgalikda   11   million
dollarga   teng,   yillik   quvvati   50   ming   kilometr   optik   tolali   kabel   mahsulotlarini
ishlab chiqarish zavodi ishga tushirildi.Bugungi kunga qadar telekommunikatsiya
tarmoqlarini   rivojlantirish   ishlari   asosida   7   906   ta   xalq   ta’limi,   5   182   ta
maktabgacha   ta’lim   va   2   988   ta   sog‘liqni   salash   ob’ektlari   optik   tolali   aloqa
liniyalari   asosida   yuqori   tezlikdagi   Internet   xizmatlaridan   foydalanishga
imkoniyati   yaratildi.Telekommunikatsiya   infratuzilmasini   yanada   rivojlantirish
maqsadida yil yakuniga qadar 153,7 million dollar miqdoridagi loyihalarni amalga
oshirish belgilangan. Shu kunga qadar asosan telefon xizmatlarini ko‘rsatuvchi 2G
mobil   tarmoqlarni   kengaytirish   vazifasi   bajarilgan   bo‘lsa,   hozir   tarmoqning
qamrovini   oshirish   bo‘yicha   loyihalar   3G/4G   tarmoqlarini   kengaytirishga
yo‘naltirilmoqda. Xususan, shu yilning o‘zida 3 012 ta
2G   baza   stansiyalar   3G/4G   standartiga   modernizatsiya   qilindi   va   2   933   ga
yaqin   yangi   baza   stansiyalar   o‘rnatilib   ishga   tushirildi.Qolaversa,   Operator   va
provayderlarga Internet xizmatlari uchun tarif o‘tgan yilning shu davriga nisbatan
36,1  foizga   arzonlashtirilib,  1  Mbit/s.  uchun  45,0  ming  so‘mni   (4,3  doll.)   tashkil
etdi.Mamlakatimizda   AKT   sohasidagi   eng   ilg‘or   texnologik   ishlanmalarni   joriy
etishga   muhim   e’tibor   qaratiladi.   2019   yil   sentyabrdan   ikkita   mahalliy   mobil
operator   —   “UZMOBILE”   va   “Ucell”   5G   texnologiyasini   test   sinovidan
o‘tkazishni   boshlagani   va   bugungi   kunda   Toshkent   shahrida   15   ta   baza   stansiya test  tartibida ishlab turgani  shundan  dalolat  beradi.Fuqarolarning davlat  organlari
bilan aloqasini elektron shaklda amalga oshirish, ya’ni davlat o‘z fuqarolari uchun
elektron xizmatlar ko‘rsatishi va elektron mahsulotlarni taklif etishi — bu raqamli
iqtisodiyotning   tarkibiy   qismi   hisoblanadi.Elektron   davlat   xizmatlarini   aholi   va
tadbirkorlik   sub’eklariga   taqdim   etib   borish   maqsadida   Yagona   interaktiv   davlat
xizmatlari   portali   (my.gov.uz)   o‘z   faoliyatini   olib   bormoqda.   Bugungi   kunda
ushbu   portal   orqali   218   ta   elektron   davlat   xizmatlari   taqdim   etib   kelinmoqda,
jumladan   2020   yil   davomida   45   ta   yangi   xizmat   joriy   etildi.   Xususan,   uy-joy   va
kommunal   xizmatlar   uchun   onlayn   to‘lovni   amalga   oshirish,   shifokor   qabuliga
elektron tarzda yozilish, fuqarolarni  doimiy va vaqtincha ro‘yxatga olish, kadastr
pasportini   ro‘yxatdan   o‘tkazish   hamda   ipoteka   kreditlari   bo‘yicha   davlat
subsidiyasini   olish   xizmatlari   va   boshqa   bir   qator   xizmatlar   elektron   shaklga
o‘tkazildi va portal orqali ishga tushirildi. Elektron davlat xizmatlari bo‘yicha yil
boshidan beri 3,1 milliondan ortiq arizalar kelib tushgan bo‘lib, o‘tgan yilning shu
davriga   nisbatan   9   foizga   oshdi.Axborot-kommunikatsiya   texnologiyalarining
izchil   rivojlanishining   yana   bir   muhim   omillaridan   biri   sohada   raqobatbardosh
mahsulotlar   va   xizmatlarni   rivojlantirish   uchun   qulay   shart-sharoitlar   yaratish,
ularni   ichki   va   tashqi   bozorlarda   ilgari   surish,   innovatsion   ishlanmalarni
rag‘batlantirishdir.Aynan   mana   shu   maqsadni   ko‘zlab   barpo   etilgan   Dasturiy
mahsulotlar va axborot texnologiyalari texnologik parki (IT-Park)ning rezidentlari
hisoblangan   416   tashkilotda   bugun   besh   ming   nafardan   ortiq   mutaxassis   faoliyat
yuritmoqda. Eng muhimi, ushbu tashkilotlarning 14 tasi xorijiy kapital ishtirokida
tashkil   etilgan   bo‘lsa,   54   tasi   yangi   ochilgan.Toshkent   shahrida   IT-Park
rezidentlari   sonini   ko‘paytirish   va   yetarli   shart-sharoitlar   yaratish   maqsadida
umumiy maydoni 408 ming kv. m.ga teng hududda xorijdan jalb qilingan ekspert
bilan   hamkorlikda   IT-Park   infratuzilmasi   ob’ektlarini   qurish   konsepsiyasi   ishlab
chiqilib, qurilish ishlari amalga oshirilmoqda. 
       I.NAZARIY QISM
1.1 Microsoft Access dasturi. Microsoft Access MBBT relyatsion ma’lumotar bazasini boshqaruvchi tizim
sanalib,   local   ma’lumotlar   bazasini   yaratish   uchun   barcha   instrumental   vositalar
hamda foydalanuvchi dastur tuzish imkoniyatlari mavjud. 
Microsoft   Access   MBBT   o‘z   ichiga   turli   ob’yektlarni   yaratish   uchun
avtonom vositalarga ega: 
- Grafik   konstrucciyalar   vositasi   ma’lumotlar   bazasi   ob’ektlarini   grafik
elementlar yordamida qurish imkoniyatiga ega; 
- Dialog   vosita   ma’lumotlar   bazasini   qayta   qurish   va   tashkillashtirish   uchun
turli vazifalarni bajaruvchi masterlar yordam beradi; 
- MBBT   ning   dasturlash   vasitasi   uz   ichiga   SQL,   makrokomandalar   tili   va
VBA uchun OMD ni olgan. 
  Ma’lumotlar   bazasi   –   ma’lum   sohaga   oid   o’zaro   boglangan   ma’lumotlar
yig’indisining disk tashuvchidagi tashkiliy jamlanmasi. 
Relyatsion   ma’lumotlar   bazasi   –   ikki   o’lchamli   jadvallarning
mohiyatmunosabat   mehanizmi   orqali   bog’lanishidir.   Relyacion   ma’lumotlar
bazasining logic aloqasi o’zaro logic bog’langan jadvallar majmuini tashkil etadi. 
Ma’lumotlarning   relyacion   modeli   normallashtirish   orqali   yaratiladi.
Normallashtirish   jarayoni   qayta   takrorlanuvchi   ma’lumotlarni   yangi   jadvalga
kuchirishdan   iborat   hodisadir.   Relyacion   jadval   structurasi   maydon   bilan
belgilanadi.   Maydonga   ma’lumot   turi   v   ahajmi   kabi   hossalar   kiritiladi.   Maydon
tarkibi jadval ustunlarida keltiriladi. Har bir qator ma’lumotning bitta ekzemplyari
bo’lib,   yozuv   deb   nomlanadi.   Har   bir   yozuvni   identifikatciyasi   uchun     unikal
birlamchi   kalit   qullaniladi.   Kalit   bir   yoki   bir   nechta   maydondan   iborat   bo’lishi
mumkin. Ikki jadvalni bog’lash uchun tashqi kalitdan foydalaniladi. Bunda birga-
bir (1:1), birga-kup(1:N) va kupgakup(M:N) munosabatlar urnatilishi mumkin.  
 Ma’lumot sxemasi ma’lumotlar bazasinig mantiqiy structurasini yaqqol namoiysh
etadi hamda ndagi mavjud vositalar orqali ma’lumotlarni qayta ishlashni amalgam
oshiradi.   Shunday   imkoniyatlardan   biri   bog’liqlik   birligi   bo’lib,   uning   yordamida
bog’liq jadvalda ham asosiy jadvaldagi uzgarishlarni uchirish, qushish, uzgartirish
amalgam oshirish mumkin.    
Ma’lumot sxemasida har qanday bir hil tipli maydonlari mavjud jadvallarni
birlashtirish mumkin. 
  Ma’lumotlar bazasi mdb-faylida quyidagi ob’yektlarni o‘z ichiga oladi: 
- jadvallar, surovlar, ma’lumotlar sxemasi; 
- formalar, hisobotlar, makroslar, modullar; 
Formalar,   hisobotlar   va   betlar   ma’lumotlarni   yangilash,   kurish,   kriteriya
bo’yicha qidirish va hisobot olish uchun ishlatiladi.  
Ob’ectlarga   murojaatni   avtomatlashtirish   uchun   dastur   kodi   modul   va
makroslarga   kiritiladi   va   VBA   da   kompilyaciyaga   beriladi.   Har   bir   ob’ekt   va
boshqaruv elementi hossalar tuplamiga ega.  
Jadvallar           ma’lum   bir   narsa   haqida   ma’lumotlarni   sqlash   uchun
foydalanuvchi   tomonidan   yaratiladi   –   yagona   information   obektda   ma’lumotlar
modeli   predmetli   sohasi.   Jadval   qator   va   ustunlardan   iborat.   Har   bir   ustun   bir
harakteristik   information   obekt   predmet   sohasi.   Bu   erda   bir   informatson   obekt
ekzemplyari   haqidagi   ma’lumotlar   saqlanadi.   Access   ma’lumotlar   bazasi   o’ziga
32768   tagacha   obekt   qabul   qilishi   mumkin   (formalar,   otchetlar   va   hokazo   ).   Bir
vaqtni   o’zida   2048ta   gacha   jadval   ocha   oladi.   Jadvallarni   quyidagi   ma’lumotlar
bazasidan import  qilsa bo’ladi  dBase,  FoxPro, Paradox va boshqa programma va
electron jadvallardan. 
Tanlash   so’rovi     bog’langan   jadvallarda   kerakli   ma’lumotlarni   tanlash
uchun kerak. So’rovning javobi tanlangan jadvaldagi so’ralgan narsani ko’rsatadi. 
So’rovda   jadvalni   qaysi   satrini   tanlashni   ko’rsatish   mumkin   .   So’rovni   QBE
so’rovlar yordamida shakllash mumkin.  Ma’lumotlar   sxemasi   qaysi   satr   bilan   jadval   bog’langanligini   ko’rsatadi,
qaysi   yo’l   bilan   ular   bog’lanishi,   bog’langandan   keyin   tekshirish   kerak
kerakmasligini va jadvallarda kalitlarni o’zgarishini ko’rsatadi. 
Access   boshqa   Microsoft   Windows   prorammalariga   o’hshab   qulay   grafik
interfeysga   ega,   foydalanuvchi   uchun   qulaylikka   mo’ljallangan.   Ma’lumotlar
bazasi   jadvallari   bilan   ishlash   va   boshqa   obektlar   bilan   ishlash   uchun   juda   ko’p
kommanda va menyular bor. 
Microsoft   Office   keng   tarqalgan   ofis   ishlarini   avtomatlashtiruvchi   dasturlar
paketidir.   Uning   tarkibiga   kiruvchi   Access   nomi   dasturlar   majmuasi   xozirda
MBBT sifatida keng o’rganilmoqda va qo’llanilmoqda. 
MBBT   ichida   Access   eng   sodda   va   foydanuvchi   uchun   qulay   bo’lgan,
Microsoft Office tarkibiga kiruvchi dasturdir. Microsoft Access MBBT relyatsion
modellar   asosiga   qurilgan   bo’lib,   unda   tuziladigan   MB   jadvallar   ko’rinishida   aks
etadi.  
Microsoft Access MBBT o‘z ichiga turli ob’yektlarni yaratish uchun avtonom
vositalarga ega: 
- Grafik   konstruksiyalar   vositasi   ma’lumotlar   bazasi   ob’ektlarini   grafik
elementlar yordamida qurish imkoniyatiga ega; 
- Dialog   vosita   ma’lumotlar   bazasini   qayta   qurish   va   tashkillashtirish   uchun
turli vazifalarni bajaruvchi masterlar yordam beradi; 
- MBBT   ning   dasturlash   vositasi   o’z   ichiga   SQL,   makrokomandalar   tili   va
VBA uchun OMD ni olgan. 
 Ma’lumotlar bazasi mdb-faylida quiydagi ob’yektlarni o‘z ichiga oladi: 
- jadvallar, so’rovlar, ma’lumotlar sxemasi; 
- formalar, hisobotlar, makroslar, modullar; 
Formalar,   hisobotlar   va   betlar   ma’lumotlarni   yangilash,   kurish,   kriteriya
bo’yicha qidirish va hisobot olish uchun ishlatiladi.   Ob’yektlarga   murojaatni   avtomatlashtirish   uchun   dastur   kodi   modul   va
makroslarga   kiritiladi   va   VBA   da   kompilyaciyaga   beriladi.   Har   bir   ob’ekt   va
boshqaruv elementi hossalar tuplamiga ega.  
Access  ning  “ Создание ”  bo’limi  oltita  qismni  tasvirlaydi.  Bular 
« Таблицы »(jadvallar), « Запросы »(So’rovlar), « Формы » (Shakllar), « Отчёты »
(Xisobotlar), « Макросы   и   код  » (Makroslar va kod)(1-rasm). 
1. « Таблицы »   (Jadvallar)-MB   ning   asosiy   ob’ekti.   Unda   ma’lumotlar
saqlanadi.   Ma’lum   bir   narsa   haqida   ma’lumotlarni   saqlash   uchun   foydalanuvchi
tomonidan yaratiladi – yagona information obektda ma’lumotlar modeli predmetli
sohasi.   Jadval   qator   va   ustunlardan   iborat.   Har   bir   ustun   bir   xarakteristik
informatsion   obekt   predmet   sohasi.   Bu   yerda   bir   informatsion   ob’yekt
ekzemplyari   haqidagi   ma’lumotlar   saqlanadi.   Access   ma’lumotlar   bazasi   o’ziga
32768 tagacha ob’yekt  qabul  qilishi  mumkin (formalar, otchetlar  va  hokazo). Bir
vaqtni   o’zida   2048   tagacha   jadval   ocha   oladi.   Jadvallarni   quyidagi   ma’lumotlar
bazasidan  import  qilsa  bo’ladi  dBase,  FoxPro,  Paradox  va  boshqa  programma  va
elektron jadvallardan. 
2. « Запросы »   (So’rovlar)-bu   ob’ekt     ma’lumotlarga   ishlov   berish,
jumladan,   ularni   saralash,   ajratish,   birlashtirish,   o’zgartirish   kabi   vazifalarni
bajarishga   mo’ljallangan.   So‘rovlar     ko‘rish,   taxlil   qilish   va   berilganlarni
o‘zgartirish   orqali   berilgan   mezonlarni   qondirishga   mo‘ljallangan.   Access   da
so‘rovlar   parametrlari   so‘rov   konstruktori   oynasida   beriladgan   QBE   –   so‘rovlar
(Query By Example – namuna bo‘yicha so‘rov) va so‘rovlar tashkil qilishda SQL
tilining   buyruqlari   va   funktsiyalari   qo‘llaniladigan   SQL-so‘rovlar   (Structured
Query   Language   –   so‘rovlarning   strukturali   tili)   ga   bo‘linadi.     Access   QBE   -
so‘rovlarni osongina SQL-so‘rovlarga va teskarisiga o‘tkazadi. 
3. « Формы »   (Shakllar)-bu   ob’ekt   ma’lumotlarni   tartibli   ravishda   oson
kiritish   yoki   kiritilganlarni   ko’rib   chiqish   imkonini   beradi.   Shakl   tuzilishi   bir
qancha matnli maydonlar, tugmalardan iborat bo’lishi mumkin. Formalar muloqot interfeysi ilovasining asosiy vositasi. Forma ekranda o’zaro bog’langan jadvallarni
ko’rish   uchun   qulay.   Tugmali   formalarni   boshqarish   panelini   yaratish   uchun
ishlatish   mumkin.   Formalarga   rasmlar,   diagrammalar,   tovush   fragmentlari,   video
qo’yish mumkin.  Formalarda xodisalarni qayta ishlash mumkin. 
4. « Отчёты » (Xisobotlar)-bu ob’ekt yordamida saralangan ma’lumotlar
qulay va ko’rgazmali ravishda qog’ozga chop etiladi.  Foydalanuvchi masalasining
natijalari, kiritish va chop etishlarni o’z ichiga olgan hujjatlarni formatlaydi. 
 
1-rasm. MS Access menyular qatori(MS Office 2010). 
5. « Макросы   и   код » (Makroslar va kod)-makrobuyruklardan iborat va
Microsoft Access  dasturining imkoniyatini oshirish maqsadida ichki  Visual  Basic
tilida yozilgan dasturlarni o’z ichiga  oluvchi ob’ekt. 
1.2.Microsoft Access dasturidan foydalanib, kerakli jadvallar hosil qilish va
ularni bir – biriga bog’lash.
Ma’lumotlar   bazasi   -   axborot   tizimlarining   eng   asosiy   tarkibiy   qismi   bo’lib
hisoblanadi.   Ma’lumotlar   bazasidan   foydalanish   uchun   foydalanuvchi   ishini
yengillashtirish maqsadida ma’lumotlar bazasini boshqarish trizimlari yaratilgan. 
Bu   tizimlar   ma’lumotlar   bazasini   amaliy   dasturlardan   ajratilgan   holda
qaraydi.Ma’lumotlar   bazasini   boshqarish   tizimi   (MBBT)   -   bu   dasturiy  va   apparat
vositalarining   murakkab   majmuasi   bo’lib,   ular   yordamida   foydalanuvchi
ma’lumotlar   bazasini   yaratish   va   shu   bazadagi   ma’lumotlar   ustida   ish   yuritish
mumkin. 
  Men   bu   kurs   ishini   Microsoft   Access   da   yaratim.   Buning   uchun   birinchi
o’rinda Microsoft Office ichidan Microsoft Access ni ochamiz. 1-rasm.  Yaratilayotgan bazaga nom berilib  создать   tugmasi bosiladi va asosiy oynaga
o’tiladi. Bizning loyihamiz Avtosalon bo’lganligi sababli jadval nomini “mashina” deb
nomladim va u quyidagi ko’rinishda namayon boldi:
II.AMALIY QISM
                           2.1.Qt creatorda fakultet loyihasini yaratish
Stillar   jadvallari-barcha   ilovalar   uchun   QApplication::setStyleSheet()
yoki   QWidget::setStyleSheet()   orqali   ma'lum   bir   vidjet   (va   uning   avlodlari)
uchun   o'rnatilishi   mumkin   bo'lgan   matnli   xususiyatlardir.   Agar   turli
darajalarda   bir   nechta   uslublar   jadvallari   o'rnatilgan   bo'lsa,   Qt   barcha
o'rnatilgan   uslublar   jadvallaridan   samarali   uslublar   jadvalini   yaratadi.   Bunga
kaskadlash deyiladi.
Misol   uchun,   quyidagi   uslublar   jadvali   barcha   QLineEdit   maydonlarini
fon   sifatida   sariq   rang   sifatida   ishlatishi   kerakligini   ta’minlaydi   va   barcha
QCheckbox   obyektlari   matn   rangi   sifatida   qizildan   foydalanishi   kerakligini
o’rnatadi:
QLineEdit { background: yellow }
QCheckBox { color: red } Stillar   jadvallari   faqat   QPalette   yordamida   amalga   oshirish   qiyin   yoki
mumkin   bo'lmagan   barcha   turdagi   sozlamalarni   amalga   oshirish   imkonini
beradi. Agar siz majburiy joylar uchun sariq fonni olishni istasangiz, potentsial
xavfli tugmalar yoki odatiy tugma uchun qizil matnni o’rnatmoqchi bo’lsangiz
stillar jadvallari bunga yordam beradi.
Stillar   jadvallari   joriy   vidjetlarning   yuqori   qismida   qo'llaniladi,   ya'ni
ilovalaringiz   iloji   boricha   tabiiy   ko'rinadi,   ammo   uslublar   jadvalining   har
qanday   cheklovlari   hisobga   olinadi.   Yaroqsiz   palitradan   farqli   o'laroq,   stillar
jadvallari   quyidagilarni   ta'minlaydi:   Agar   siz   QPushButton   uchun   qizil   fon
rangini   o'rnatgan   bo'lsangiz,   tugma   fonining   barcha   uslubda,   barcha
platformalarda   qizil   bo'lishiga   ishonch   hosil   qilishingiz   mumkin.   Bundan
tashqari,   Qt   Designer   uslublar   jadvallarini   integratsiyalashni   ta'minlaydi,   bu
esa   turli   xil   vidjet   uslublarida   ulardan   foydalanish   samarasini   ko'rishni
osonlashtiradi.
Bunga   qo'shimcha   ravishda,   stillar   jadvallari   QStyle   kichik   sinflarini
ishlatmasdan sizning ilovangizga o'ziga xos ko'rinish berish uchun ishlatilishi
mumkin.   Masalan,   siz   radio   tugmachalari   uchun   maxsus   rasmlarni
o’rnatishingiz   va   ularni   belgilangan   holati     uchun   boshqa   tasvirlarni
joylashtirishigiz   mumkin.   Ushbu   texnikadan   foydalangan   holda,   siz   odatda
stillar   ko'rsatmalari   kabi   bir   nechta   uslublar   sinflarida   meros   olishni   talab
qiladigan kichik o'zgarishlarni amalga oshirishingiz mumkin.
  Quyidagi   rasmda   ko'rsatilgan   stillar   jadvallari   ikkita   turli   xil   uslub
jadvallarini aniqlaydi, ularni sinab ko'rishingiz va o'zgartirishingiz mumkin.
Stillar   to'plami   har   qanday   faol   uslublar   jadvali   hisobga   olinishini
ta'minlaydi   va   boshqa   tasvirchizish   operatsiyalari   platformalarga   qaram
bo'lgan uslubni aniqlaydi.
1. Ro’yxatli vidjetlar.
Tanlov   elementlari   ma'lumotlarni   ko'rsatish,   o'zgartirish   va   tanlash
uchun standart grafik elementlar hisoblanadi. Oddiy ro'yxat
QListwidget   klassi   foydalanuvchini   bitta   yoki   bir   nechta   elementni
tanlash   imkoniyatini   beruvchi   ro'yxat   vidjetidir.   Ro'yxat   elementlari   matn   va
rastr tasvirlarni o'z ichiga olishi mumkin. Ro'yxatga elementni qo'shish uchun
additem()  usulini ishlatish kerak.
Ushbu   usulning   ikkita   variantini   bor:   QListWidgetItem   matn   va   sinf
ob'ekti uchun. Agar ro'yxatdagi barcha elementlarni olib tashlash kerak bo'lsa,
clear()  metodidan foydalanish kerak.
QListWidgetItem-   sinfi   ro'yxat   elementlari   uchun   sinf   hisoblanadi.   Ushbu
sinflarning   ob'ektlari,   masalan,   matnni   QListWidget::addItem() .   usuliga
uzatishda   bevosita   yaratilishi   mumkin.Shuni   ta'kidlash   kerakki,
QListWidgetItem   klassi   nusxa   ko'chirish   konstruktorini   taqdim   etadi,   bu   esa
elementlarning   nusxalarini   yaratishga   imkon   beradi.   Bundan   tashqari,   bu
maqsadda  clone()  usulidan foydalanishingiz mumkin.
Ro’yxat Elementlarini kiritish
Bir   vaqtning   o'zida   bir   nechta   matn   elementlarini   ro'yxatga   bir   qatorga
qo'shib   qo'yish   mumkin,   bunda   satrlarning   ro'yxatini   o'z   ichiga   olgan
QStringList-ni   InsertItems()   usulidan   foydalaniladi.   Matn   elementini   yaratish
uchun siz   InsertItem()   usulidan  foydalanish  mumkin, faqat   parameter   sifatida
satr   berilishi   kerak.  QListWidgetItem   ob'yekti,   shuningdek,   insertItem()   usuli
yordamida   ro'yxatga   kiritilishi   mumkin.   U   addItem()   usulidan   qo'shiladigan
elementning   aniq   o'rnini   ko’rsatish   mumkinligi   bilan   farq   qiladi.Yaratilgan
elementga   ro'yxat   ob'ekti   QListWidgetItem::setIcon()   usuli   yordamida
qo’shiladigan elementga rasm o’rnatiliishi mumkin.
Shunisi   e'tiborga   loyiqki,   ro'yxat   elementlarida   nafaqat   rasmlar   va
matnlar,   balki   vidjetlar   ham   o'rnatilishi   mumkin.   Buning   uchun   QListWidget
klassining   setItemWidget()   va   itemWidget()   usullaridan   foydalansa   bo’ladi.
SetItemWidget()   usulining   birinchi   parametri   ro'yxat   ob'ekti   ob'ektiga
ko'rsatgichni,   ikkinchisi   -   vidjetga   ko'rsatgichni   o'tkazish   kerak.   Ro'yxat elementida   joylashgan   vidjetga   ko'rsatgichni   olish   uchun,   elementni
listWidget()  usuliga ro'yxat elementi ob'ektiga o'tkazish kerak.
Operatsion   tizimlarning   ro'yxatini   ko'rsatadigan   oddiy   ro'yxatni
ishlatishga misol quyida keltirilgan(45-rasm).
#include <QtGui>
int main(int argc, char** argv)
{
QApplication app(argc, argv);
QStringList lst;
QListWidget lwg;
QListWidgetItem* pitem = 0;
lwg.setIconSize(QSize(48, 48));
lst << "Linux" << "Windows" << "MacOS" << "OS2";
foreach(QString str, lst) {
pitem = new QListWidgetItem(str, &lwg);
pitem->setIcon(QPixmap(str + ".jpg"));
}
lwg.resize(125, 175);   lwg.show();  return app.exec();
                                                              }
Oddiy ro'yxat vwget lwg yaratildi.Ro'yxat vidjetining  setIconSize()  usuli
elementlarning   rasmlari   uchun   hajmni   belgilaydi.   Keyin   lst   satrlari   ro'yxati
elementlar uchun matnlar bilan to'ldiriladi. Ushbu ro'yxatga foreach operatori
yordamida   elementlar   yaratamiz   va   qo'shamiz.   SetIcon()   usuli   bilan   har   bir
element uchun tasvir o'rnatiladi.
Ro’yxat elementlarini tanlash
QListWidget   ::   currentItem()   usuli   yordamida   foydalanuvchi   qaysi
elementni   tanlaganligini   bilib   olish   mumkin,   u   tanlangan   elementga
ko'rsatgichni   qaytaradi.   Agar   bir   nechta   element   tanlangan   bo'lsa,   u   holda tanlangan   elementlar   ro'yxatini   qaytarib   beradigan   selectedItems()   usulidan
foydalanish   kerak.   Ko'p   tanlov   rejimini   yoqish   uchun   QAbstractItemView
bazasida   amalga   oshiriladigan   setSelectionMode()   usuliga
QAbstractItemView::MultiSelection   qiymatini   o'rnatish   kerak.   Boshqa
qiymatlarni   berib,   masalan,   tanlovni   butunlay   o'chirib   qo'yish   uchun
QAbstractItemView::NoSelection -ni   qiymatni   va   faqat   bitta   elementni
belgilaydigan   qilish   uchun   -   QAbstractItem::SingleSelection -ni   parameter
sifatida ishlatish kerak. 
Ro'yxat   elementi   ustida   sichqoncha   bosilganda   itemClicked()   signali
yuboriladi.   Ikki   marta   bosilganda,   itemDoubleClicked()   signali
QListWidgetItem*   parametri   bilan   yuboriladi.   Har   safar   tanlov   o'zgarganda,
itemSelectionChanged()  signali yuboriladi.
Foydalanuvchi tomonidan elementlarni o'zgartirish
Foydalanuvchiga   elementning   matnini   o'zgartirishga   imkon   berish
uchun  QListWidgetItem::setFlags()  usuliga kerakli  ob'ektidan murojaat qiling
va   unga   Qt::ItemIsEditable   qiymatini   va   boshqa   kerakli   qiymatlarni   bering.
Misol uchun:
pitem->setFlags(Qt::ItemIsEditable|Qt::ItemIsEnabled);
Qayta   nomlash   ro'yxat   elementini   ikki   marta   bosish   yoki   <F2>
tugmachasini   bosish   orqali   amalga   oshiriladi.   Qayta   nomlash   tugagach,
QListWidget   elementni   o'zgartirilgan   (QListWidgetItem*)   va   itemRenamed
(QListWidgetItem *) signallarini yuboradi.
2.2.Qt   ga   Accesni   bog’lash   va   Avtosalon   loyiha   dasturini
yaratish
Biz birinchi navbatda Qt creator ni ishga tushirib dastur tuzishga tayyor 
holga kelgandan so’ng dastur tuzishni boshlaymiz. Ishchi maydonga 
Push Button  tugmadan  5ta quyib text xususiyatdan tugmani nomlab 
chiqamz dastur natijasni tableViewchiqaradigan qilamz.Bu dastrur kodi: Ishchi maydonga 3 ta Push Button 2 ta Label 1 ta lineEdit va bitta 
TableView larni qoyib chiqamiz:
Dastur kodi quyidagicha:
#include   "mainwindow.h"
#include   "ui_mainwindow.h"
#include   <QDebug>
#include   <QSqlError>
#include   <QDir>
#include   <QMessageBox>
#include   "kiritish.h"
MainWindow ::MainWindow( QWidget   *parent)   :
     QMainWindow (parent),
     ui ( new   Ui :: MainWindow )
{
     ui ->setupUi( this );
     QSqlDatabase   db;
     kr = new   kiritish ();              QSqlQueryModel   *m= new  
QSqlQueryModel ();
             db   =  
QSqlDatabase ::addDatabase( "QODBC" );
            
db.setDatabaseName( "DRIVER={Microsoft   Access  
Driver   (*.mdb)};FIL={MS  
Access};DBQ=Avtosalon.mdb" );
             if (!db.open())
             {
                
QMessageBox ::critical( this ,tr( "Ошибка" ),db
.lastError().text());
             }
             QSqlTableModel   *model;
             model   =   new   QSqlTableModel ( this );
                model-> setTable ( "mashina" );
                ui -> tableView -
>setSelectionBehavior( QAbstractItemView :: SelectR
ows );
                    ui -> tableView -
>setSelectionMode( QAbstractItemView :: SingleSelec
tion );
                    ui -> tableView -
>resizeColumnsToContents();
                    ui -> tableView -
>setEditTriggers( QAbstractItemView :: NoEditTrigge
rs );
                    ui -> tableView -
>horizontalHeader()-
>setStretchLastSection( true );
                    model-> select ();
                   //QTableView   *view   =   new  
QTableView;                    ui -> tableView -
> setModel (model);
                   ui -> tableView ->show();
}
MainWindow ::~ MainWindow ()
{
     delete   ui ;
}
void   MainWindow ::on_pushButton_clicked()
{
     close();
}
void   MainWindow ::on_pushButton_2_clicked()
{
     kr ->show();
}
void   MainWindow ::on_pushButton_3_clicked()
{
     QSqlQueryModel   *m;
     m= new   QSqlQueryModel ();
          int   row,col;
          row= ui -> tableView -
>currentIndex().row();
          col= ui -> tableView -
>currentIndex().column();
      //      qDebug()<<row;
     //       qDebug()<<col;
          qDebug ()<< ui -> tableView ->model()-
> index (row, 0 ).data().toString();
          QMessageBox *   pmbx   =
                              new  
QMessageBox ( "Xabar" , "Malumotni   haqiqatdan   ham  
o'chirmoqchimisiz" ,
                                  
QMessageBox :: Information ,                                   
QMessageBox :: Yes ,
                                  
QMessageBox :: No ,
                                  
QMessageBox :: Cancel );
          int   n   =   pmbx-> exec ();
          delete   pmbx;
          if   (n   ==   QMessageBox :: Yes )
          {
            //   Yes   tugmasi   bosilganda  
bajariladigan   amal;
          }
          m->setQuery( "delete   from   mashina   where  
id_mashina=" + ui -> tableView ->model()-
> index (row, 0 ).data().toString());
          m->setQuery( "Select*   from   mashina" );
          ui -> tableView -> setModel (m);
}
void   MainWindow ::on_lineEdit_2_textChanged( const
QString   &arg1)
{
  //     QSqlQuery   query;
   //        query.exec("mashina"+ui->lineEdit-
>text());
   //        query.next();
    //       ui->tableView-
>setText(query.value(0).toString());
     QSqlQueryModel   *m;      m= new   QSqlQueryModel ();
            m->setQuery( "SELECT   mashina_rusumi,  
mashina_yili,   mashina_narxi,   mashina_soni,  
mashina_rangi   FROM   mashina   WHERE    mashina_rusumi
like   " + ui -> lineEdit_2 ->text()+ "   or   mashina_yili  
like   " + ui -> lineEdit_2 ->text()+ "   or   mashina_soni  
like   " + ui -> lineEdit_2 ->text()+ "   or   mashina_narxi
like   " + ui -> lineEdit_2 ->text()+ "   or   mashina_rangi
like   " + ui -> lineEdit_2 ->text());
            if (m) ui -> tableView -> setModel (m);
}
Bu kod qismimiz mainwindow.cpp balimidagi kod hisoblanadi
Bizda kiritish qismining ham kod qisi bor bu qisim asosiy oynadan 
yordamchi oynaga murojat qiladi yani ikkinchi oynaga.
Bu qisimning dastur kodi:
#include   "kiritish.h"
#include   "ui_kiritish.h"
#include   <QSqlQuery>
#include   <QMessageBox>
#include   <QSqlQueryModel>
#include   <mainwindow.h>
kiritish :: kiritish ( QWidget   * parent )   :
     QDialog ( parent ),
     ui ( new   Ui :: kiritish )
{
     ui -> setupUi ( this );
}
kiritish ::~ kiritish ()
{
     delete   ui ;
} void   kiritish :: on_pushButton_2_clicked ()
{
     close ();
}
void   kiritish :: on_pushButton_clicked ()
{
     QSqlQuery   query ;
//         query.exec("INSERT   INTO  
mashina(mashina_rusumi,mashina_rangi,  
mashina_narxi,   mashina_soni,   mashina_yili)"
//                    "VALUES   ('Tiko','qora')");
     query . prepare ( "INSERT   INTO   mashina  
(mashina_rusumi,mashina_rangi,   mashina_narxi,  
mashina_soni,   mashina_yili)   "
               "VALUES   (:mashina_rusumi,
:mashina_rangi,   :mashina_narxi,   :mashina_soni,   :
mashina_yili)" );
        query . bindValue ( ":mashina_rusumi" ,   ui -
> lineEdit -> text ());
        query . bindValue ( ":mashina_rangi" ,   ui -
> lineEdit_2 -> text ());
        query . bindValue ( ":mashina_narxi" ,   ui -
> lineEdit_3 -> text ());
        query . bindValue ( ":mashina_soni" ,   ui -
> lineEdit_4 -> text (). toInt ());
        query . bindValue ( ":mashina_yili" ,   ui -
> lineEdit_5 -> text (). toInt ());
        query . exec ();
       
QMessageBox :: information ( this , "Xabar" , "Bazaga  
ma`lumotlar   kiritildi" );
        ui -> lineEdit -> clear ();
        ui -> lineEdit_2 -> clear ();         ui -> lineEdit_3 -> clear ();
        ui -> lineEdit_4 -> clear ();
        ui -> lineEdit_5 -> clear ();
//         QSqlQueryModel   *m;
//         m=new   QSqlQueryModel();
//         m->setQuery("Select*   from   mashina");
//         MainWindow   *mn;
//         mn=new   MainWindow();
//         mn->table
}
void   kiritish :: on_pushButton_3_clicked ()
{
     ui -> lineEdit -> clear ();
     ui -> lineEdit_2 -> clear ();
     ui -> lineEdit_3 -> clear ();
     ui -> lineEdit_4 -> clear ();
     ui -> lineEdit_5 -> clear ();
    
QMessageBox :: information ( this , "Xabar" , "Kiritilga
n   malumotlarni   tozalash" );
}
Kabi ko’rinishda.
Endi dasturimizning dizaynini ko’rib chiqamiz:
Biz bu oynada fon ranglaridan va shirift ranglaridan foydalanganmiz.
Yani font bolimidan foydalanib:
Matn shiriftlarini o’zgartirganman va quyidagi ko’rinishga kelgan. Font bolimiga kirganimizda
Quyidagi oynadan foydalanib shiriftlarni ozgartiramiz. Quyidagi   bandlar   styleSheet   bo’limida   joylashgan   va   shulardan   foydalanib
dasturimizga turli hil dizaynlarni kiritib o’zgartirishimiz mumkin.
Endi esa dasturimizning ishlashini ko’rib chiqamiz: Mana dasturimiz ishga tushdi bu yerda   bandiga kirsak 
Va   malumotlarni   quyidagi   ko’rinishda   kiritib   chiqamiz   va  
bolimini tanlaymiz    va   OK   tugmasini   bosamiz.Yana   qiymat
kiritmoqchi   bo’lsak     yoki     bandlaridan   foydalanishimiz
mumkin.
Dasturni qaytadan ishga tushurib   bandini   tanlasak
4   satrni   tanlasak   tepadagi   oyna   hosil   bolib   YES   tugmasini   bossak   o’chib
ketadi.
 bandi esa dasturdan chiqishimizni taminlaydi.
Endi esa malumotlarni qidirishni ko’rib chiqamiz.
Misol uchun 4 sonini kiritganimizda satirda 4 soni bo’lgan malumotlarni bizga
ko’rsatadi va u quyidagicha ko’rinishda: Har bir tugmani bosganimzda tugmadagi nom orqali uning xususiyatlari tableView
widgetga chiqadi. Bu bulimlarni kurib turganizdek hamma bulimlar bilan tanishib
chiqdik va shularni hammasini ishlashini va ishlatishni urganib chiqdik.
Xulosa. 
Xulosa   qilib   shuni   ta’kidlash   mumkin,   xozirgi   fan-texnika   xamda
informatsion   texnologiyalarining   jadal   rivojlanayotgan   vaqtida   ATlarga   bo`lgan
talablar   juda   xam   kuchli   bo`lib,   bu   talablarni   to`laqonli   qondirish   biz   va   bizga
o`xshash   yosh   dasturchilarning   oldida   turgan   ulkan   vazifalardan   biri   bo`lib
xisoblanadi.   Menga   berilgan   loyiha   Fakultet   loyihasi   bunda   fakultet   haqida
yo’nalishlar   haqida   ,talaba   haqida   malumotlarni   chiqaruvchi   dastur   tuzdm   bu
dasturni   tuzshim   uchun   birinchi   navbatda   Acsessda   malumotlar   bazasini   yaratib
olamz   va   Qt   Creatorga   ulanish   kodlarini   terb   ulab   dsturni   tuzdm.Bunda   tugmalar
va   vedjetlardan   foydalandm   dizayn   qismini   qilsh   uchun     Background   color
bo’limidan foydalanib tuzdm.Bu kurs ishida asosan tableWidget    fofdalaniladi.Bu
dasturni   ishlatishdan   maqsad   foydalanuchi   ishini   osonlashtiradi.talaba   tugmasni
bosak qaysi yo’nalishda o’qishi guruh raqami, guruh raxbari, ism,familyasi talaba
haqida ma’lumot batafsil ekrang chiqadi.
                           Foydalanilgan adabiyotlar
1. Зеленко Л. С. Программная.pdf    2. Липаев_Программная                                  
3. antamoshkin_oa_programmnaia_inzheneriia_teoriia_i_praktika.pdf
4.  c_dasturlash_tilida_hisoblash_kalkulyatori_yaratish.pdf
5.   C++ dasturlash_tilini_organish (1).pdf
6.   Dasturlash asoslari-2018.pdf
  7.   Modern Information Systems-20200824.zip
8.  Orlov_Programmnaya_injeneria.pdf
9.  Progr_ingeneria_web.pdf
          
                 Foydalanilgan saytlar
https://www.qt.io
qt.com
                                                                              Bajardi: Berdiboyeva Mavluda

“ AVTOSALON ” MAVZUSIDA KURS ISHI

SAMARQAND-2021 MUNDARIJA Kirish ……………………………………... ……………………………………. I. NAZARIY QISM 1 .1 .Microsoft Acces dasturi ………………………………………………………. 2. 1. Microsoft Access dasturidan foydalanib,kerakli jadvallar hosil qilish va ularni bir-biriga bog’lash…………………………………………………………. II. AMALIY QISM 2. 1 .Qt ga Accessni bog’lanishi…………………………………………………… 2. 2 .Qt creatorda Avtosalon loyihasini yaratish ……………………… Xulosa…………………… .. ………………. …………………………………….. Foydalanilgan adabiyotlar……………………. ………………………………… Kirish. O‘zbekiston Respublikasining Hozirgi Prezidentining Oliy Majlisiga Murojaatnomasida 2020 yilni “Ilm-ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili”, deb e’lon qilinishi hamda shu bo‘yicha “yo‘l xaritasi” ishlab chiqilgani ham axborot texnologiyalari sohasiga muhim ahamiyat berilayotganini ko‘rsatmoqda.Prezidentimizning 2020 yil 2 martdagi farmoni bilan tasdiqlangan Harakatlar strategiyasining “Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturi ijrosini ta’minlashda eng ustuvor vazifalaridan biri, ijtimoiy soha ob’ektlari, jumladan, umumta’lim maktablari, maktabgacha ta’lim va sog‘liqni saqlash muassasalarini tezkor internetga ulash vazifasi qo‘yildi.Bu, o‘z navbatida, yosh avlodning zamonaviy bilim olishi, bemorlarga sifatli va tezkor xizmat ko‘rsatish salohiyatini oshirishi bilan ahamiyatlidir.Shundan kelib chiqib, telekommunikatsiya infratuzilmasini rivojlantirish borasida yirik loyihalar amalga oshirilmoqda. Bugungi kunda 1

millionta Internet tarmog‘iga keng polosali ulanish portlari o‘rnatilib, ularning umumiy soni 3 millionga yetkazildi. Bundan tashqari, 32 ming kilometr optik tolali aloqa liniyalari qurildi.Ma’lumotlar uzatish tarmog‘ining o‘tkazuvchanlik qobiliyati viloyat markazlari darajasida 2 barobarga, tuman markazlari darajasida esa 4 barobar oshdi. Xizmat miqyosini kengaytirish maqsadida 5 mingtadan ortiq mobil aloqa baza stansiyasi o‘rnatilib, ularning jami soni 32 mingtaga yetkazildi va aholi maskanlarida uning qamrovi 98 foizga hamda yuqori tezlikdagi yo‘nalishi 90 foizga yetkazildi. Aholining keng polosali mobil xizmatlariga bo‘lgan ehtiyojini qondirish maqsadida “O‘zbektelekom” AK “O‘zmobayl” filiali tomonidan mavjud 3 000 dan ortiq baza stansiyasi modernizatsiya qilindi.Jizzax erkin iqtisodiy zonasida Janubiy koreyalik hamkorlar bilan birgalikda 11 million dollarga teng, yillik quvvati 50 ming kilometr optik tolali kabel mahsulotlarini ishlab chiqarish zavodi ishga tushirildi.Bugungi kunga qadar telekommunikatsiya tarmoqlarini rivojlantirish ishlari asosida 7 906 ta xalq ta’limi, 5 182 ta maktabgacha ta’lim va 2 988 ta sog‘liqni salash ob’ektlari optik tolali aloqa liniyalari asosida yuqori tezlikdagi Internet xizmatlaridan foydalanishga imkoniyati yaratildi.Telekommunikatsiya infratuzilmasini yanada rivojlantirish maqsadida yil yakuniga qadar 153,7 million dollar miqdoridagi loyihalarni amalga oshirish belgilangan. Shu kunga qadar asosan telefon xizmatlarini ko‘rsatuvchi 2G mobil tarmoqlarni kengaytirish vazifasi bajarilgan bo‘lsa, hozir tarmoqning qamrovini oshirish bo‘yicha loyihalar 3G/4G tarmoqlarini kengaytirishga yo‘naltirilmoqda. Xususan, shu yilning o‘zida 3 012 ta 2G baza stansiyalar 3G/4G standartiga modernizatsiya qilindi va 2 933 ga yaqin yangi baza stansiyalar o‘rnatilib ishga tushirildi.Qolaversa, Operator va provayderlarga Internet xizmatlari uchun tarif o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 36,1 foizga arzonlashtirilib, 1 Mbit/s. uchun 45,0 ming so‘mni (4,3 doll.) tashkil etdi.Mamlakatimizda AKT sohasidagi eng ilg‘or texnologik ishlanmalarni joriy etishga muhim e’tibor qaratiladi. 2019 yil sentyabrdan ikkita mahalliy mobil operator — “UZMOBILE” va “Ucell” 5G texnologiyasini test sinovidan o‘tkazishni boshlagani va bugungi kunda Toshkent shahrida 15 ta baza stansiya

test tartibida ishlab turgani shundan dalolat beradi.Fuqarolarning davlat organlari bilan aloqasini elektron shaklda amalga oshirish, ya’ni davlat o‘z fuqarolari uchun elektron xizmatlar ko‘rsatishi va elektron mahsulotlarni taklif etishi — bu raqamli iqtisodiyotning tarkibiy qismi hisoblanadi.Elektron davlat xizmatlarini aholi va tadbirkorlik sub’eklariga taqdim etib borish maqsadida Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali (my.gov.uz) o‘z faoliyatini olib bormoqda. Bugungi kunda ushbu portal orqali 218 ta elektron davlat xizmatlari taqdim etib kelinmoqda, jumladan 2020 yil davomida 45 ta yangi xizmat joriy etildi. Xususan, uy-joy va kommunal xizmatlar uchun onlayn to‘lovni amalga oshirish, shifokor qabuliga elektron tarzda yozilish, fuqarolarni doimiy va vaqtincha ro‘yxatga olish, kadastr pasportini ro‘yxatdan o‘tkazish hamda ipoteka kreditlari bo‘yicha davlat subsidiyasini olish xizmatlari va boshqa bir qator xizmatlar elektron shaklga o‘tkazildi va portal orqali ishga tushirildi. Elektron davlat xizmatlari bo‘yicha yil boshidan beri 3,1 milliondan ortiq arizalar kelib tushgan bo‘lib, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 9 foizga oshdi.Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining izchil rivojlanishining yana bir muhim omillaridan biri sohada raqobatbardosh mahsulotlar va xizmatlarni rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, ularni ichki va tashqi bozorlarda ilgari surish, innovatsion ishlanmalarni rag‘batlantirishdir.Aynan mana shu maqsadni ko‘zlab barpo etilgan Dasturiy mahsulotlar va axborot texnologiyalari texnologik parki (IT-Park)ning rezidentlari hisoblangan 416 tashkilotda bugun besh ming nafardan ortiq mutaxassis faoliyat yuritmoqda. Eng muhimi, ushbu tashkilotlarning 14 tasi xorijiy kapital ishtirokida tashkil etilgan bo‘lsa, 54 tasi yangi ochilgan.Toshkent shahrida IT-Park rezidentlari sonini ko‘paytirish va yetarli shart-sharoitlar yaratish maqsadida umumiy maydoni 408 ming kv. m.ga teng hududda xorijdan jalb qilingan ekspert bilan hamkorlikda IT-Park infratuzilmasi ob’ektlarini qurish konsepsiyasi ishlab chiqilib, qurilish ishlari amalga oshirilmoqda. I.NAZARIY QISM 1.1 Microsoft Access dasturi.

Microsoft Access MBBT relyatsion ma’lumotar bazasini boshqaruvchi tizim sanalib, local ma’lumotlar bazasini yaratish uchun barcha instrumental vositalar hamda foydalanuvchi dastur tuzish imkoniyatlari mavjud. Microsoft Access MBBT o‘z ichiga turli ob’yektlarni yaratish uchun avtonom vositalarga ega: - Grafik konstrucciyalar vositasi ma’lumotlar bazasi ob’ektlarini grafik elementlar yordamida qurish imkoniyatiga ega; - Dialog vosita ma’lumotlar bazasini qayta qurish va tashkillashtirish uchun turli vazifalarni bajaruvchi masterlar yordam beradi; - MBBT ning dasturlash vasitasi uz ichiga SQL, makrokomandalar tili va VBA uchun OMD ni olgan. Ma’lumotlar bazasi – ma’lum sohaga oid o’zaro boglangan ma’lumotlar yig’indisining disk tashuvchidagi tashkiliy jamlanmasi. Relyatsion ma’lumotlar bazasi – ikki o’lchamli jadvallarning mohiyatmunosabat mehanizmi orqali bog’lanishidir. Relyacion ma’lumotlar bazasining logic aloqasi o’zaro logic bog’langan jadvallar majmuini tashkil etadi. Ma’lumotlarning relyacion modeli normallashtirish orqali yaratiladi. Normallashtirish jarayoni qayta takrorlanuvchi ma’lumotlarni yangi jadvalga kuchirishdan iborat hodisadir. Relyacion jadval structurasi maydon bilan belgilanadi. Maydonga ma’lumot turi v ahajmi kabi hossalar kiritiladi. Maydon tarkibi jadval ustunlarida keltiriladi. Har bir qator ma’lumotning bitta ekzemplyari bo’lib, yozuv deb nomlanadi. Har bir yozuvni identifikatciyasi uchun unikal birlamchi kalit qullaniladi. Kalit bir yoki bir nechta maydondan iborat bo’lishi mumkin. Ikki jadvalni bog’lash uchun tashqi kalitdan foydalaniladi. Bunda birga- bir (1:1), birga-kup(1:N) va kupgakup(M:N) munosabatlar urnatilishi mumkin. Ma’lumot sxemasi ma’lumotlar bazasinig mantiqiy structurasini yaqqol namoiysh etadi hamda ndagi mavjud vositalar orqali ma’lumotlarni qayta ishlashni amalgam oshiradi.