O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI XORIJIY TILLAR FAKULTETI INGLIZ TILI VA ADABIYOTI KAFEDRASI Mavzu : Og’zaki va yozma nutqning qiyosiy tahlili Bajardi : Axmedova Nargiza Tekshirdi : Mamatqulova S. Andijon 2014

Mavzu : Og ’zaki va yozma nutqning qiyosiy tahlili Reja : I . Kirish: II . Asosiy qism: 1) O’gzaki nutq haqida tushuncha. 2) Yozma nutq haqida tushuncha. 3) O’quvchilarning nutqiy ko’nikma va malakalarini nazorat qilish yo’llari. 4) Ko’nikma va malakalarni nazorat qilish usullari. III . Xulosa.

“ Tarbiya biz uchun yo xayot yo mamot, yo najot - Yo xalokat , yo saodat -yo falokat masalasidir” Ta’lim - tarbiya soxasini islox qilayotganda bir muxim masalaga katta e’tibor berish lozim. Bolalarimizni necha yoshdan o’qishga qabul qilish ma’qul? Olimlarning fikriga ko’ra normal rivojlangan bolalarni 6 - yoshdan maktabga qabul qilish ularning aqliy, ruxiy va jismoniy kamolotida, o’quv dasturlarini yaxshi o’zlashtirishda ijoboy samara beradi. Ayni zamonda, bolalarni 6 - yoshdan o’qishga jalb etishga , xar bi riga aloxida yondashish, birinchi navbatda, ularning salomatligi va zexni, shuuri qay darajada shakllanganligi e’tiborga olinishi lozim. Jismoniy va aqliy tomondan xali to’liq shakllanmagan bolalarning 6 -yoshdan maktabga maj buran qabul qilinishi, ularning o’qish davomida o’z ojizligini sezishi va qiynalishiga olib kelishi mumkin . O’zbekiston Respublikasi ta’lim to’g’risidagi qonunning asosiy maqsadi: Ushbu qonun fuqarolarga ta’lim , ta rbiya berish , kasb - hunar o’rgatishning Xuquqiy asoslarini belgilaydi xamda xar kimning bilim olishdan iborat konstitutsiyaviy xuquqini ta’minlashga qaratilgan. Bilim olish xuquqi. 4 - modda. Jinsi, tili, yoshi, irqi, milliy mansub ligi, e’tiqodi dinga munosabati, ijtimoiy Kelib chiqishi, xizmat turi, ijtimoiy mavqei, turar joyi, O’zbekiston Respublikasi xududida qancha vaqt yashayotganligidan qati’y nazar, xar kimga bilim olishda teng xuquqlar kaf olatlanadi. Davlat ta’lim standartlarini Umumiy o’rta , o’rta maxsus, kasb -hunar va oily ta’lim mazminiga xamda sifatiga qo’yiladigon talablarni belgilaydi. Davlat ta’lim standartlarini bakarish O’zbekiston Respublikasinin g barcha ta’lim muassasalari uchun majburiydir. O’zbekiston respublikasi ta’lim tizimi va turlari mavjud. Ta’lim quyidagi turlarda amalga oshiriladi: - maktabgacha ta’lim: - umumiy o’rta ta’lim: o’rta maxsus kasb hunar t a’limi; oliy ta’lim; oily o’quv yurtidan keyingi ta’lim; va kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash ; maktabdan tashqari ta’lim tizimi va turlari quyidagilardan iboratdir. Prezidentimiz I.A.Karimov , asosan o’sib kelayotgan yosh -avlodni barkamol bo’lib yetishiga juda ko’plab imkonoyatlar yaratib bermoqda. Kadrlar tayyorlash milliy dasturini yaratish bo’yicha respublika komissiyasining majlisida so’zlagan ―Zamonaviy Kadrlar - taraqqiyotimizning muxim omlidir’’ nutqidan. << Dasturda ko’zda tutilgan asosiy maqsad nimadan iborat?

Birinchidan, biz erkin demokratik jamiyat barpo etayapmiz. Bozor munosabatlari xayotimizga teran kirib bormoqda. Ma’naviyatni yuksaltirish borasida ulkan ishlar amalgam oshirilmoqda. Qisqacha aytganda, dunyoqarashimiz o’zgarmoqda. Respublikamizda kadrlar tayyorlash ta’lim -tarbiya tizimida jiddiy o’zgarish ro’y bermayapti. <<Ta’lim -tarbiy a isloxoti xaqida gapirar ekanmiz, uning mazmunini lo’nda qilib ifoda etish mumkin. Bizga bitiruvchilar emas, balki maktab ta’lim tarbiyasini ko’rgan shaxslar kerak>>. <<O’qituvchi va o’quvchi munosabatidagi majburiy itoa tkorlik o’rnini onhli intizom egallashi juda qiyin kechayapti . Ta’lim muassasalari , birinchi navbatda oily ta’lim muassasalari professor pedagogik xodimlari safidan yetuk o’qituvchi kadrlar tayyorlash, ularning rivojlangan xorijiy mamlakatlar ta’limidagi ijobiy tajribalarini o’rganishi, o’qitishning yangi pedagogik texnologiyalari bilan tanishishi va chet - ellarda tajriba ortirishini ta’minlash maqsadida imtiyozli ravishda ―Umid jamg’arma sini tashkil etilishida Prezidentimiz xissasi kattadir. Kadrlar tayyorlash milliy dasturining maqsad va vazifalari. Mazkur dasturning maqsadi - ta’lim soxasni tubdan islox qilish, uni o’tmishdan qolgan mafkuraviy qrashlar va sarqitlardan to’la xalos etish , rivojlangan demokratik davlatlar darajasida , yuksak ma’naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash milliy tizimini yaratishdir. <<Ta’lim to’g’risidagi >> O’zbekiston respublikasi Qonuniga muvofiq ta’lim tizimni islox qilish davlat ta’lim muassasalari, ta’lim tizimini yagona o’quv - ilmiy - ishlab chiqarish asosiy vazifasidan iboratdir. Kadrlar tayyorlash soxasidagi davlat siyosat i insonni intellektual va ma’naviy -axloqiy jixatdan tarbiyalash bilan uzviy bog’liq bo’lgan uzluksiz ta’lim tizimi orqali xar tomonlama kamol toptirishning ustuvorligi ta’minlanadi. Umumiy va pedagogic madaniyatni oshirish maqs adida , ta’lim muassasalari ota - onalar, oila, maxilla qo’mitalari, <<Ma’naviyat va ma’rifat>> jamoatchilik markazi, tashkilot va fondlar bilan o’zaro puxta hamkorlik qilinmoqda. Kadrlar tayyorlash tizimini rivojlantirishning asosiy yo’nalishlari; 1) Ta’limning uzluksizligini ta’minlash; 2) Ta’lim jarayonini mazmunan islox qilish; 3) Ma’naviy axloqiy tarbiya va ma’rifiy ishlar; 4) Iqtidorli bolalar va iste’dodli yoshlar; 5) Ta’lim tizimini boshqarish;

Ta’limning o’z ichiga maktabgacha ta’lim umumiy o’rta va o’rta maxsus , kasb -hunar ta’limini qamrab oluvchi yangi uzluksiz va izchil tizimi barpo etiladi. Pedagog kadrlarning malakasini oshirish va ularni qayta ta yyorlashning zamon talablariga moslashuvchi, ta’limning yuqori sifatli va barqaror rivojlanishi pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish, raqobatbardosh darajada ularning kasb sifatini qo’llab quvvatlash ta’minlanadi. Oliy ta’lim muassasalarida davlat ta’lim standartlariga mos yuqori malakali o’qituvchilar tayyorlash bo’yicha maxsus fakultetlar, shuningdek respublika viloyatlarida kasb –hunar ta’limi uchun o’qituv chilar mutaxassislar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash yuzasidan markazlar tashkil etilgan. Kadrkar tayyorlash milliy dasturimizda, shu jumladan, ijtimoiy -siyosiy iqlimga ijobiy ta’sir qiladi va natijada mamalakatimizdagi mavjud muxit butunlay o’zgaradi. Ta’limning yangi modeli ishga tushgach, insonning xayotdan o’z o’rnini topish jarayoni tezlashadi. Xar qanday odam xam o’smirlik chog’ida, endigina voyaga yetib kelayotg an davrida jamiyatdan munosib o’rnini topishi kerak. Biz joriy etilayotgan mazkur ta’lim modeli orqali avvalo ana shu vaziyatning oldini olamiz. Qolaversa, yoshlarni muayyan bir ixtisosga ega qilib, xayotga yo’llanma ber amiz. Dunyoga umid bilan qadam qo’yib kelayotgan navnixol inson xayotdan munosib o’rnini topsa, turmushidan, taqdiridan, vatanidan rozi bo’lib yashaydi, umr bo’yi bunyodkorlik faoliyati bilan mashg’ul bo’ladi. Ta’limning yangi model i jamiyatda mustaqil fikrlovchi erkin shaxsning shakllanishiga olib keladi.O’zining qadr qimmatini anglaydigon, irodasi baquvvat, iymoni butun , xayotda aniq maqsadga ega bo’lgan insonlarni tarbiyalash imkoniga ega bo’lamiz. A na shundan keyin ongli turmush kechirish jamiyat xayotning bosh mezoniga aylanadi. SHunda odam olomon bo’lib, xar laxzada extiyoj sezib emas, aksincha - o’z aqli, o’z tafakkuri, o’z mexnati, o’z ma’suliyati bilan, ongli tarzda, ozod va obod xur fikrli inson bo’lib yashaydi. Oliy ta’limni islox qilish omillari nimalardan iborat? Yuqori, chuqur bilimlar olish xoxish emas, balki malaka va ko’nikmalarni puxta egallashdan iboratdir, bundan tashqari oli y o’quv yurtini tamomlagandan so’ng ish bilan ta’minlanishi talab etiladi. SHuning uchun xam aksariyat talabalarning o’quv jarayoniga bo’lgan munosabati yuzaki emas. O’qituvchilar xam o’zlarining faoliyatlarini takomillashtirish masalalariga juda katta e’tiborni talab qiladi.Bundan tashqari , kadrlar tayyorlash milliy modelida oliy ta’lim maxsus o’rin egallaydi, xamda uzluksiz ta’lim tizimining mustaqil turi hisoblanadi. Oliy ta’limning maqsadi respublikam izning iqtisodiy va madaniy rivojini ta’minlashga, o’zi tanlagan mutaxassislik bo’yicha bozor iqtisodiyoti sharoitida mustaqil ishlashga layoqatli, yuqori malakali, raqobatbardosh kadrlarni