logo

PHP da ma’lumotlar bazasi bilan ishlash. Php va MySQL yordamida ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlarni tahlil qilish Web saxifalarga murojaat

Загружено в:

08.08.2023

Скачано:

0

Размер:

30.275390625 KB
PHP da ma’lumotlar bazasi bilan ishlash. Php va MySQL yordamida
ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlarni tahlil qilish   Web  saxifalarga murojaat
 
Reja:
1. Gipermatnli murojaatlar xaqida tushuncha.
2. Murojaatlar anatomiyasi va maxalliy Web-sahifalarga murojaat.
3. WWW ning hoxlagan joyiga murojaat.
4. Murojaat rangi.
5. Tasvirlarni murojaat sifatida ishlatish. 1. Gipermatnli murojaatlar  h aqida tushuncha.
Web   sahifalarga   gipermurojaat   WWW   ning   asosiy   xususiyatlaridan
biridir. Istalgan bir hujjatdan boshqa bir WWW hujjatga HTML ning maxsus
tegi yordamida murojaat bo’lishi mumkin. Web ga sayo h at paytida siz Web
sahifalarda gipermatnli murojaatlarga to’qnashgan bo’lsangiz kerak. Bu matn
fragmentlari   ko’k   shriftda   va   tagi   chizilgan   bo’ladi.   Shu   tariqa   tasvirlangan
matnlar murojaat matnlari deyiladi. Agar siz uni sichqoncha bilan turtsangiz
u avtomat ravishda boshqa Web – sahifaga murojaat qiladi.
H ar qanday URL manzilida 3 qism mavjud: protokol, internet uzeli, fayl
nomi (o’nga yo’l ko’rsatiladi, shart bo’lsa).
Protokol   –   bu   2   ta   kompterning   bir-biri   bilan   aloqasining   qoidasi,   biz
WWW   ning   standart   protokoli   http   (HyperText   Transfer   protocol)     h aqida
gaplashamiz.   Yana   siz   internet   uzeli   va   fayl   nomini   ham   ko’rsatishingiz
kerak.
Masalan:
http: // www. ursu.uzpak.uz/create 
Buni   tushuntiradigan   bo’lsak,   brauzer   ko’rsatilgan   ursu.uzpak.uz   manzilini
(http)   aniq   bir   ulanish   usuli   yordamida   internetga   ulaydi   va   create
direktoriyasidagi   Web-sahifani   topadi.   H ar   bir   internetdagi   hujjat   va   fayl
alohida   resurslarning   universal   ko’rsatkichi   deb   nomlanuvchi   manzilga   ega
(uinform   resource   locator   -   URL).   URL   elektron   pochta   manzilini   eslatib
turadi.   Internet   –   kompyuterlar   URL   ni   qanday   jo’natishni,   uni   qanday
topishni   va   nima   bilan   ulashni   o’zlari   tushunadi.   Web-sahifa   q ayerda
joylashishidan   kat’iy   nazar   xox   u   Yangi   Zellandiyada   bo’lsin   yoki
Yaponiyada bo’lsin WWW ular bilan bir xil ishlaydi. Brauzer  h ar bir URL ni
ishga   solib   sizga   internetdagi   hujjatni   topib   beradi   va   avtomatik   ravishda
taqdim qiladi. Dunyo  bo’ylab  Web  uzellarni  ko’rib  chi q mo q chi  bo’lgan  shaxsga  URL
h aqida   va   kerakli   domen   kalitni   qanday   topishni   o’ylashga   zarracha   ehtiyoj
yo’q.
2. Murojaatlar anatomiyasi va maxalliy Web-sahifalarga murojaat.
Web   sahifaga   murojaatlarni   joylashtirish   ikki   turda   bo’ladi   (bir-biriga
o’xshash).   Dastlab   ma h alliy   hujjatlarga   murojaat   qilishni   ko’rib   chiqamiz.
Ma h alliy hujjat bu shunday hujjatki sizning uy sahifangiz internetning qaysi
joyida   joylashgan   bo’lsa   u   ham   shu   yerda   joylashgan   bo’ladi.   Ma h alliy
hujjatlarga murojaat qilish oson va bunda siz to’liq URL ni bilishingiz shart
emas, faqat faylga y o’ l va uning nomini bersangiz kifoya. So’ngra siz WWW
ning   h oxlagan   joyidagi   hujjatlarga   murojaat   qilishni   o’ rganasiz.   Bu   turdagi
murojaatda sizdan to’liq URL talab qilinadi. 
Faraz qilaylik sizda bitta hujjat uchun ma’lumot ko’p va siz uni bir necha
HTML fayllarga  bo’lishga qaror kildingiz.  U holda asosiy  Web-sahifada  bu
hujjatning har biriga to’liq va oson o’tuvchi murojaatlarni joylashtirish kerak
bo’ladi.
Hatto   siz   asosiy   Web-sahifangizni   mundarija   ko’rinishida   qilishingiz
mumkin va bunda alohida sahifalarga murojaat qilinadi. 
Dastlab   <a href>   tegi kiritiladi.   <a>   teg o’zag teg deb nomlanadi. U Web-
sahifalarga murojaat uchun ishlatiladi.  href  kalit so’zi brauzerga siz murojaat
q ilayotganingiz  h aqida xabar beradi.  </a>  yopiluvchi tegini esdan chiqarmay
yozib   ketish   kerak.   misol.htm   fayliga   murojaatlarni   yaratish   uchun   quyidagi
kodni kiritishingiz kerak:
<a href=”misol.htm”>   Misolni ko’rish  </a> 
Shunday qilib « Misolni ko’rish » iborasi ekranda murojaat matni ko’rinishida
paydo bo’ladi.
Bu matnga sichqoncha bilan turtsangiz,  misol.htm  faylini ochiladi.  Faylga   yo’lni   ko’rsatishni   esdan   chiqarmaganingizni   tekshirib   ko’ring.
Masalan,   tiger.htm   fayli   Exhibits   direktoriyasida sa q langan bo’lsa,   href   kalit
s o’ zida  exhibits/tigers. <a href=”exhibits/tigers.htm”>     O tigrak 
</a>
3. WWW ning xoxlagan joyiga murojaat.
Boshqa   bir   Web   uzelga   murojaat   qilish   uchun   hujjatning   to’liq   URLi
talab   qilinadi.   Lekin   murojaatning   bu   turi   ham   shunday   tarzda,   ya’ni   <a
href>   va   </a>   kabi   bo’ladi.   URL   hamisha   http://   bilan   boshlanadi.   Shu
tarzda   brauzer   hujjatni   sizning   Web   uzelingizdan   emas   WWW   dan   q idirib
boshlaydi.   URL   ning   qolgan   qismlari   siz   izlayotgan   hujjatning   nomi   va
internetdagi yo’li, uzelidan iborat bo’ladi:
<a   href=” http://www.yahoo.com/arts/performinarts/circuses/ ”>   yahoo
olami ruyxati </a>
4. Murojaat rangi.
World   Wide   Web   dagi   murojaat   matnining   rangini   o’zgartirishingiz
mumkin.   Sizning   Web   sahifangizning   matnini   rangini   body   tegi   yordamida
o’rnatish mumkin:  <body next=red>
Shu tarzda gipermurojaat matnining rangini ham boshqarish mumkin. Quyida
3 ta yangi kalit so’z keltirilgan:
link -   link  kalit so’zi   Text  kabi ishlatiladi.   link=blue  o’rnatilgan bo’lsa (yoki
boshqa   bir   rang),   foydalanuvchi   h ali   ishlatmagan   (sichqoncha   bilan
turtmagan) murojaatlar ko’k rangda bo’ladi.
<body text=red link=blue>
vlink   -  Ayrim  h ollarda bir necha murojaatlarning rangi boshqalaridan ajralib
turganini   sezgan   bo’lishingiz   mumkin.   Bu   marojaat   siz   tomoningizdan
faollashtirilganligidan   dalolat   beradi.   Foydalanuvchi   murojaat   q ilgan
murojaatlarning   rangini   (Visited   line)   vlink   kalit   so’zi   bilan   o’zgartirish mumkin.   Murojaatning   rangini   ochiq   ko’k   rangga   o’zgartirish   uchun
quyidagi kodda yozish kerak:
<body text= line link=aqua vlink=silver>
alink     -   Murojaatga   sichqoncha   bilan   turtgan   paytdagi   rangni   o’zgartirish
mumkin. Murojaatning faol rangi  alink  kalit so’zi yordamida beriladi. Kimdir
sizning   sahifangizga   kirganida   murojaat   rangi   link   bilan   berilgan   rangda
bo’ladi. Lekin   q achonki siz uni sichqoncha bilan turtsangiz   q is q a vaqtgacha
tlink  bilan berilgan rangga o’tadi.
Quyida faol murojaatning rangini ochiq sari q  rangga o’zgartiramiz:
<body text= line link=aqua vlink=silver alink=yellow>
5. Tasvirlarni murojaat sifatida ishlatish .
WWW-sahifalarda   murojaat   vositasi   bo’lib   faqat   matn   emas,   balki
tasvirlar   ham   ishlatiladi.   Bu   shuni   bildiradiki,   qachonki   siz   tasvirlarni
sichqoncha bilan turtsangiz ekranda boshqa Web-hujjat paydo bo’ladi.
Boshqa HTML   -   hujjatga tasvir yordamida murojaat qilish uchun xuddi
matn   singari   bo’ladi.   Faqat   bunda   matn   o’rniga   tasvirni   berishingiz   kerak.
Jiml i k   xolatida   Web-brauzerlar   tasvir   murojaatni   ko’k   ramka   bilan   o’rab
oladi.   Tasvirning   h oxlagan   joyiga   sichqoncha   bilan   turtish   orqali   mos
hujjatga   o’tiladi.   Murojaat   sifatida   tasvirlarning   h oxlagan   turi,   rasmlar   va
piktogrammalardan foydalanish mumkin. (fon bezaklaridan tashqari).
Masla h at   tasvirlar   murojaat   sifatida   tez-tez   ishlatiladi.   Iloji   boricha
tushunarli tasvirlardan foydalaning, shunda foydalanuvchilar murojaat ularni
qanday manzilga olib borishni tushunadilar.
Masalan,   agar   siz   uy   sahifangizda   sevimli   qo’shiqlaringiz   ro’yxatiga
murojaat qilmo q chi bo’lsangiz, musi q aga doir piktogrammadan foydalaning.
Tasvir   murojaatlaridan   foydalanganda   alternativ   matn   berish   zarur.   Tasvir
ko’rinmay qolganda foydalanuvchilar shu orqali murojaatdan foydalanishlari
mumkin. Ayrim foydalanuvchilarda tasvirni yuklash ko’p vaqtni talab qiladi. Ular   uchun   alternativ   matn   juda   zarur,   ana   shunda   ular   nima   ko’rishlarini
bilib   oladilar.   Ixtiyoriy   bir   tasvirga   murojaat   chiqarish   uchun   quyidagicha
kodni kiritamiz:
 <a href=”http://www.mep.com/que/”>
<img src=”qifs/quelogo.gif” align=left>  </a>
Bu   matn   o’rniga   <img>   tegini   kiritganimizga   e’tiboringizni   karating.
Shu tari q a grafik murojaat berish mumkin. Adabiyotlar:
Asosiy adabiyotlar
1.Matrosov S . Ch . i dr . HTML 4.0 v podlinnike. BHV-SPb, 2000. 672 s.
2.Uilton P. JAVASCRIPT. Osnovы. Simvol-plyus. 2002. 1056 s.
3.Kingli-Xyu E., Kingli-Xyu K. JAVASCRIPT 1.5: Uchebnыy kurs. Piter. 1-
ye izdaniye. 2002.
4.Tomson L., Velling L. Razrabotka Web-prilojeniy na PHP i MySQL. - K.:
"DiaSoft", 2001. - 672 s.
Qo’shimcha adabiyotlar
5.Speynauer S., Kuersia V. Spravochnik Web-mastera. - K: "BHV", 1997. -
368 s.
6.Brandenbau.   JAVASCRIPT.   Sbornik   reseptov   dlya   professionalov.   SPb.
2001.
7.Ratshiller   T.,   Gerken   T.   PHP4:   razrabotka   Web-prilojeniy.   Piter,   2001.   -
384 s.
8.Yarger R., Riz Dj., King T. MySQL i mSQL. Bazы dannыx dlya nebolshix
predpriyatiy i Interneta. - SPb: Simvol-Plyus, 2000 - 560 s.
9.Xilayer   S.,   Mizik   D.   Programmirovaniye   Active   Server   Pages.   -   M:
"Russkaya redaksiya", 1999. - 296 s.
10.Xolzner S. Perl: spesialnыy spravochnik. - SPb: "Piter". 2000. - 496 s.
11.Shvars R., Kristiansen T. Izuchayem Perl. - K: "BHV", 2000

PHP da ma’lumotlar bazasi bilan ishlash. Php va MySQL yordamida ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlarni tahlil qilish Web saxifalarga murojaat Reja: 1. Gipermatnli murojaatlar xaqida tushuncha. 2. Murojaatlar anatomiyasi va maxalliy Web-sahifalarga murojaat. 3. WWW ning hoxlagan joyiga murojaat. 4. Murojaat rangi. 5. Tasvirlarni murojaat sifatida ishlatish.

1. Gipermatnli murojaatlar h aqida tushuncha. Web sahifalarga gipermurojaat WWW ning asosiy xususiyatlaridan biridir. Istalgan bir hujjatdan boshqa bir WWW hujjatga HTML ning maxsus tegi yordamida murojaat bo’lishi mumkin. Web ga sayo h at paytida siz Web sahifalarda gipermatnli murojaatlarga to’qnashgan bo’lsangiz kerak. Bu matn fragmentlari ko’k shriftda va tagi chizilgan bo’ladi. Shu tariqa tasvirlangan matnlar murojaat matnlari deyiladi. Agar siz uni sichqoncha bilan turtsangiz u avtomat ravishda boshqa Web – sahifaga murojaat qiladi. H ar qanday URL manzilida 3 qism mavjud: protokol, internet uzeli, fayl nomi (o’nga yo’l ko’rsatiladi, shart bo’lsa). Protokol – bu 2 ta kompterning bir-biri bilan aloqasining qoidasi, biz WWW ning standart protokoli http (HyperText Transfer protocol) h aqida gaplashamiz. Yana siz internet uzeli va fayl nomini ham ko’rsatishingiz kerak. Masalan: http: // www. ursu.uzpak.uz/create Buni tushuntiradigan bo’lsak, brauzer ko’rsatilgan ursu.uzpak.uz manzilini (http) aniq bir ulanish usuli yordamida internetga ulaydi va create direktoriyasidagi Web-sahifani topadi. H ar bir internetdagi hujjat va fayl alohida resurslarning universal ko’rsatkichi deb nomlanuvchi manzilga ega (uinform resource locator - URL). URL elektron pochta manzilini eslatib turadi. Internet – kompyuterlar URL ni qanday jo’natishni, uni qanday topishni va nima bilan ulashni o’zlari tushunadi. Web-sahifa q ayerda joylashishidan kat’iy nazar xox u Yangi Zellandiyada bo’lsin yoki Yaponiyada bo’lsin WWW ular bilan bir xil ishlaydi. Brauzer h ar bir URL ni ishga solib sizga internetdagi hujjatni topib beradi va avtomatik ravishda taqdim qiladi.

Dunyo bo’ylab Web uzellarni ko’rib chi q mo q chi bo’lgan shaxsga URL h aqida va kerakli domen kalitni qanday topishni o’ylashga zarracha ehtiyoj yo’q. 2. Murojaatlar anatomiyasi va maxalliy Web-sahifalarga murojaat. Web sahifaga murojaatlarni joylashtirish ikki turda bo’ladi (bir-biriga o’xshash). Dastlab ma h alliy hujjatlarga murojaat qilishni ko’rib chiqamiz. Ma h alliy hujjat bu shunday hujjatki sizning uy sahifangiz internetning qaysi joyida joylashgan bo’lsa u ham shu yerda joylashgan bo’ladi. Ma h alliy hujjatlarga murojaat qilish oson va bunda siz to’liq URL ni bilishingiz shart emas, faqat faylga y o’ l va uning nomini bersangiz kifoya. So’ngra siz WWW ning h oxlagan joyidagi hujjatlarga murojaat qilishni o’ rganasiz. Bu turdagi murojaatda sizdan to’liq URL talab qilinadi. Faraz qilaylik sizda bitta hujjat uchun ma’lumot ko’p va siz uni bir necha HTML fayllarga bo’lishga qaror kildingiz. U holda asosiy Web-sahifada bu hujjatning har biriga to’liq va oson o’tuvchi murojaatlarni joylashtirish kerak bo’ladi. Hatto siz asosiy Web-sahifangizni mundarija ko’rinishida qilishingiz mumkin va bunda alohida sahifalarga murojaat qilinadi. Dastlab <a href> tegi kiritiladi. <a> teg o’zag teg deb nomlanadi. U Web- sahifalarga murojaat uchun ishlatiladi. href kalit so’zi brauzerga siz murojaat q ilayotganingiz h aqida xabar beradi. </a> yopiluvchi tegini esdan chiqarmay yozib ketish kerak. misol.htm fayliga murojaatlarni yaratish uchun quyidagi kodni kiritishingiz kerak: <a href=”misol.htm”> Misolni ko’rish </a> Shunday qilib « Misolni ko’rish » iborasi ekranda murojaat matni ko’rinishida paydo bo’ladi. Bu matnga sichqoncha bilan turtsangiz, misol.htm faylini ochiladi.

Faylga yo’lni ko’rsatishni esdan chiqarmaganingizni tekshirib ko’ring. Masalan, tiger.htm fayli Exhibits direktoriyasida sa q langan bo’lsa, href kalit s o’ zida exhibits/tigers. <a href=”exhibits/tigers.htm”> O tigrak </a> 3. WWW ning xoxlagan joyiga murojaat. Boshqa bir Web uzelga murojaat qilish uchun hujjatning to’liq URLi talab qilinadi. Lekin murojaatning bu turi ham shunday tarzda, ya’ni <a href> va </a> kabi bo’ladi. URL hamisha http:// bilan boshlanadi. Shu tarzda brauzer hujjatni sizning Web uzelingizdan emas WWW dan q idirib boshlaydi. URL ning qolgan qismlari siz izlayotgan hujjatning nomi va internetdagi yo’li, uzelidan iborat bo’ladi: <a href=” http://www.yahoo.com/arts/performinarts/circuses/ ”> yahoo olami ruyxati </a> 4. Murojaat rangi. World Wide Web dagi murojaat matnining rangini o’zgartirishingiz mumkin. Sizning Web sahifangizning matnini rangini body tegi yordamida o’rnatish mumkin: <body next=red> Shu tarzda gipermurojaat matnining rangini ham boshqarish mumkin. Quyida 3 ta yangi kalit so’z keltirilgan: link - link kalit so’zi Text kabi ishlatiladi. link=blue o’rnatilgan bo’lsa (yoki boshqa bir rang), foydalanuvchi h ali ishlatmagan (sichqoncha bilan turtmagan) murojaatlar ko’k rangda bo’ladi. <body text=red link=blue> vlink - Ayrim h ollarda bir necha murojaatlarning rangi boshqalaridan ajralib turganini sezgan bo’lishingiz mumkin. Bu marojaat siz tomoningizdan faollashtirilganligidan dalolat beradi. Foydalanuvchi murojaat q ilgan murojaatlarning rangini (Visited line) vlink kalit so’zi bilan o’zgartirish

mumkin. Murojaatning rangini ochiq ko’k rangga o’zgartirish uchun quyidagi kodda yozish kerak: <body text= line link=aqua vlink=silver> alink - Murojaatga sichqoncha bilan turtgan paytdagi rangni o’zgartirish mumkin. Murojaatning faol rangi alink kalit so’zi yordamida beriladi. Kimdir sizning sahifangizga kirganida murojaat rangi link bilan berilgan rangda bo’ladi. Lekin q achonki siz uni sichqoncha bilan turtsangiz q is q a vaqtgacha tlink bilan berilgan rangga o’tadi. Quyida faol murojaatning rangini ochiq sari q rangga o’zgartiramiz: <body text= line link=aqua vlink=silver alink=yellow> 5. Tasvirlarni murojaat sifatida ishlatish . WWW-sahifalarda murojaat vositasi bo’lib faqat matn emas, balki tasvirlar ham ishlatiladi. Bu shuni bildiradiki, qachonki siz tasvirlarni sichqoncha bilan turtsangiz ekranda boshqa Web-hujjat paydo bo’ladi. Boshqa HTML - hujjatga tasvir yordamida murojaat qilish uchun xuddi matn singari bo’ladi. Faqat bunda matn o’rniga tasvirni berishingiz kerak. Jiml i k xolatida Web-brauzerlar tasvir murojaatni ko’k ramka bilan o’rab oladi. Tasvirning h oxlagan joyiga sichqoncha bilan turtish orqali mos hujjatga o’tiladi. Murojaat sifatida tasvirlarning h oxlagan turi, rasmlar va piktogrammalardan foydalanish mumkin. (fon bezaklaridan tashqari). Masla h at tasvirlar murojaat sifatida tez-tez ishlatiladi. Iloji boricha tushunarli tasvirlardan foydalaning, shunda foydalanuvchilar murojaat ularni qanday manzilga olib borishni tushunadilar. Masalan, agar siz uy sahifangizda sevimli qo’shiqlaringiz ro’yxatiga murojaat qilmo q chi bo’lsangiz, musi q aga doir piktogrammadan foydalaning. Tasvir murojaatlaridan foydalanganda alternativ matn berish zarur. Tasvir ko’rinmay qolganda foydalanuvchilar shu orqali murojaatdan foydalanishlari mumkin. Ayrim foydalanuvchilarda tasvirni yuklash ko’p vaqtni talab qiladi.