Uzoq muddatli aktivlar (asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar) hisobi

Загружено в:

08.08.2023

Скачано:

0

Размер:

65.205078125 KB

Скачать

Uzoq muddatli aktivlar (asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar) hisobi
Reja:
1. Asosiy vositalarning iqtisodiy mohiyati, baholash va hisobning
vazifalari
2.Asosiy vositalar kelishining hisobi. Asosiy vositalar eskirishi
(amortizatsiyasi) hisobi.
3.Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish va tugatishning hisobi
4.N omoddiy ak t iv larning iqt isodiy mohiy at i v a hisobning v azifalari

1. Asosiy vositalarning iqtisodiy mohiyati, baholash va hisobning
vazifalari
Asosiy vositalar – uzoq davom etadigan vaqt mobaynida (bir yildan ko’prok vaqt
davomida) moddiy ishlab chiqarish sohasida ham, noishlab chiqarish sohasida ham amal
qilinadigan, shuningdek ijaraga berish uchun foydalanadigan moddiy aktivlardir (5-son BHMA
ning 7-bandi).
Asosiy vositalar aylanma mablag’lardan quyidagi belgilari bilan farq qiladi:
- Ishlab chiqarish jarayonida bir necha marta ishtirok etishi.
- Xizmat muddati davomida natura k o’ rinishini sa q lab qolishi.
- O’z qiymatini xarajatga bos q ichma-bos q ich (amortizatsiya shaklida) qo’shishi.
Asosiy vositalarni ng baholanishi:
Boshlang’ich qiymat – ularni barpo etish (qurish, o’stirish. yetishtirish, yasash) yoki sotib
olish bo’yicha amalda qilingan xarajatlar qiymatidir.
Joriy qiymat – asosiy vositalarning muayyan bir vaqtda amaldagi bozor baholari bo’yicha
qiymati yoki aktivlarni xabardor manfaatdor tomondan o’rtasida almashtirilishi mumkin bo’lgan
summasidir.
Qoldiq qiymati – asosiy vositalarning dastlabki (qayta tiklangan) yoki joriy qiymatidan
to’plangan amortizatsiya chiqarib tanlangan summasidir.
Tugatish qiymati – asosiy vositalarni hisobdan chiqarish vaqtida ko’zda tutilgan qiymati,
bundan asosiy vositani tugatish xarajatlari ayriladi.
Asosiy vositalar kelishining hisobi. Asosiy vositalar eskirishi
(amortizatsiyasi) hisobi.
Asosiy vositalar holati va harakati to’g’risidagi axborotlar 0100-«Asosiy vositalar hisobi
schyotlari» tarkibidagi quyidagi schyotlarda olib boriladi:
0110-«Yer»;
0111-«Yerni obodonlashtirish»;
0112-«Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan asosiy vositalarni
obodonlashtirish»;
0120 - «Binolar, inshootlar va uzatuvchi moslamalar»;
0130 - «Mashina va asbob-uskunalar»;
0140 - «Mebel va ofis jihozlari»;
0150 - «Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasi»;
0160 - «Transport vositalari»;

0170 - «Ishchi va mahsuldor hayvonlar»;
0180 - «Ko’p yillik o’simliklar»;
0190 - «Boshqa asosiy vositalar»;
0199 - «Konservasiya qilingan asosiy vositalar».
Asosiy vositalar kelishi bo’yicha quyidagicha buxgalteriya provodkalari
tuziladi:
1) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar»
Kredit 0810 - «Tugallanmagan qurilish» schyoti - Qurilgan obyektlar asosiy
vositalar tarkibiga qabul qilinganda.
2) Debet 0820 - «Asosiy vositalarni sotib olish» schyoti.
Kredit 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan
schyotlar» schyoti.
-Asosiy vositalar sotib olinganda. Bir vaqtning o’zida shu asosiy vositalar
xo’jalikda asosiy vositalar tarkibiga qabul qilinganda.
Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar»
Kredit 08 2 0 - «Asosiy vositalarni sotib olish» schyoti.
3) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» .
Kredit 0310-«Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan asosiy
vositalar» schyoti - Moliyaviy lizingga olingan asosiy vositalarning moliyaviy
lizing muddati tugagandan so’ng o’z asosiy vositalar tarkibiga qabul qilinganda.
4) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar»
Kredit 4610 - «Ustav kapitali (fondi)ga badallar bo’yicha ta’sischilarning
qarzi » schyoti - Ta’sis etuvchilardan ustav kapitaliga qo’shilgan asosiy vositalar
qabul qilinganda.
5) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar»
Kredit 8530-«Bepul olingan mulk » schyoti - Asosiy vositalar tekinga
olinganda.
6) Debet 0170-«Ishchi va ma h suldor hayvonlar » schyoti.
Kredit 0840-«Asosiy podani shakllantirish » schyoti - Ishchi yoki mahsuldor
hayvon asosiy vosita tarkibiga qabul qilinganda.
7) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» .

Kredit 0890-«Boshqa kapital qo’yilmalar » schyoti - Asosiy vositani
kengaytirish va rekonstruksiya qilishda qiymati oshganda.
8) Debet 0111-«Yerni obodonlashtirish » schyoti.
Kredit 0850-«Yerni obodonlashtirishga qilingan kapital qo’yilmalar » schyoti
- Yerni holatini yaxshilash uchun qilingan sarflar asosiy vosita tarkibiga qabul
qilinganda.
9) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar»
Kredit 8510-«Aktivlarni qayta baholash bo’yicha tuzatishlar » schyoti- Asosiy
vositalar qayta baholashda oshgan summasiga.
10) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar»
Kredit 9390-«Boshqa operasion daromadlar » schyoti- Asosiy vositalar
inventarizasiya natijasida ortiqcha chi q sa, oshgan summasiga.
Amortizatsiya ajratmalari – asosiy vositalar qiymatini xarajatga bosqichma-bosqich,
ya’ni mahsulot (ish, xizmat) tannarxiga qo’shiladigan qismidir.
Amortizatsiya ajratmalari yig’indisi eskirish summasini tashkil etadi.
Quyida gi asosiy vositalar ga amortizatsiya hisoblan maydi:
 yer uchastkalari va tabiatdan foydalanishga doir boshqa ob’yektlar (suv, yer osti
boyliklari va boshqa tabiiy resurslar);
 mahsuldor chorva mollari;
 kutubxona fondi;
 m u zey qimmatliklari;
 qonun hujjatlarida belgilangan tartibda konservatsiyalashga o’tkazilgan asosiy vositalar;
 arxitektura yodgorliklari;
 umumiy foydalanishdagi avtomobil yo ’ llari , yo ’ laklar , sayilgohlar , xiyobonlar , mahalliy
davlat hokimiyati organlari tasarrufidagi bo ’ lgan obodonlashtirish inshootlari ;
 amortizatsiya to’liq hisoblangan mol-mulk;
 asosiy vositalar tarkibiga o’tkazilmagan kapital qo’yilmalar.
Amortizatsiya ajratmalari
Guruh -
lar
tartib
raqami Kichik
guruhlar
tartib
raqami Asosiy vositalarning nomi Amortizat-
siyaning yillik
normasi, % da
I Binolar, imoratlar 3

II U zatish qurilmalari 8
III Kuch-quvvat beradigan mashinalar va uskunalar 8
IV Faoliyat turlari bo’yicha ish mashinalar va uskunalar
(harakat transportdan tashqari) 15
V Harakatlanuvchan transport
1 Temir yo’lning harakatdagi tarkibi, dengiz, daryo
kemalari, baliqchilik sanoati kemalari, havo transporti 4
2 Avtomobil transportining harakatdagi tarkibi, ishlab
chiqarish transporti 20
3 Yengil avtomobillar, sanoat traktorlari, kommunal
transport, maxsus shaxta vagonlari 2 0
4 Boshqa transport vositalari 20
VI Kompyuter, periferiya qurilmalari, ma’lumotlarni
qayta ishlash uskunalari 20
VII Boshqa guruhlarga kiritilmagan qat’iy belgilangan
aktivlar
1 Ko’p yillik dov-daraxtlar 10
2 Boshqalar 10
5-son BHMSga muvofiq asosiy vositalar ga amortizatsiya hisoblash usullar i :
 to’g’ri chiziqli (bir tekisda hisoblash) usuli;
 ishlab chiqarish ( amortizatsiyani bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblash)
usuli;
 q oldiq li kamayish ( ikki karrali ) usuli;
 yillar yig’indisi usuli (kumulyativ usul).
Korxonaning mulki hisoblangan yoki uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan
asosiy vositalarning eskirishi quyidagi schyotlarda amalga oshiriladi:
0211-«Yerni obodonlashtirishning eskirishi»;
0212-«Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan asosiy vositalarni
obodonlashtirishning eskirishi»;
0220-«Bino, inshoot va uzatuvchi moslamalarning eskirishi»;
0230-«Mashina va asbob-uskunalarning eskirishi»;
0240-«Mebel va ofis jihozlarining eskirishi»;
0250-«Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasining eskirishi»;

0260-«Transport vositalarining eskirishi»;
0270-«Ishchi hayvonlarning eskirishi»;
0280-«Ko’p yillik o’simliklarning eskirishi»;
0290-«Boshqa asosiy vositalarning eskirishi»;
0299-«Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan asosiy vositalarning eskirishi».
T/r Xo’jalik operasiya larining mazmuni Schyotlarning bog’lanishi
Debet Kredit
1 Korxonalarning a sosiy, yordamchi ishlab chiqarish va
xizmat ko’rsatuvchi xo’jaliklar i da foydalanilayotgan asosiy
vositalarga eskirish hisobla nganda 2010, 2310,
2710 0211-0299
2 Umumishlabchiqarish maqsadida foydalanilayotgan asosiy
vositalarga eskrish hisobla nganda 2510 0211-0299
3 Ma’muriy maqsadlar uchun foydalanilayotgan asosiy
vositalarga eskirish hisobla nganda 9420 0211-0299
4 Quyidagi maqsadlarda foydalanilayotgan asosiy vositalarga
eskirish hisoblash:
a) yangi turdagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun
mo’ljallangan ishga tushirish ishlarida;
b) umumiy yoki yakka tartibda ishlab chiqarishga
mo’ljallanmagan yangi texnologik jarayonlarni
o’zlashtirishda; 9440 0211-0299
5 Ishchi xayvonlarga eskirish hisobla nganda 2010, 2310 0270
6 Ko’p yillik o’simliklarga eskirish hisoblanganda 2010 0280
7 Joriy (qisqa muddatli) ijaraga berilgan asosiy vositalarga
eskirish hisoblanganda 9430 0220-0299
8 Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan asosiy
vositalarni xususiy asosiy vositalar tarkibiga o’tishi
natijasida ularga hisoblangan eskirish summasini o’tkazish 0299 0211-0290
9 Uzoq muddatli ijara shartnomasining muddati tugagandan
keyin ijaraga beruvchiga qaytariladigan asosiy vositalarning
eskirishni hisobdan chiqarish 0299 0310
1 0 Asosiy vositalarning eskirishini qayta baholash:
a) qiymati oshirilganda
b) qiymati kamaytirilganda 8510
0211-0299 0211-0299
8510
1 1 Asosiy vositalarni tugatish, sotish, tekinga berish, ustav 0211-0290 9210

kapitaliga ulush sifatida berish, uzoq muddatli ijaraga berish,
kamomad yoki buzilish natijasida ularga haqiqatda
hisoblangan eskirishni hisobdan chiqarish
3. Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish va tugatishning hisobi
Asosiy vositalar to’liq eskirganda, sotilganda, tabiiy ofat natijasida nobud
bo’lganda va boshqa h ollarda hisobdan chiqariladi. Asosiy vositalarni hisobda
chiqarilishida maxsus tuzilgan xay’at tomonidan «A sosiy vositalarni tugatish
dalolatnomasi » (№4-OS-shakl) rasmiylashtiriladi. Dalolatnomani korxona rahbari
tasdiqlangandan so’ng, buxgalteriyaga topshiriladi va asosiy vositalar hisobi
kartochkasiga tegishli yozuvlar yoziladi. Asosiy vositani tugatishdan olingan
materiallar «D alolatnoma » asosida omborga qabul qilinadi. Asosiy vositalarni
tugatilishi va boshqa hisobdan chiqishi tranzit schyot bo’lgan 9210 -» Asosiy
vositalarning sotilishi va turli chi q imi « schyotida hisobga olib boriladi. Ushbu
schyot bo’yicha quyidagicha buxgalteriya provodkalari tuziladi.
1. Debet 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti .
Kredit 0110-0190 schyotlari - Hisobdan chiqarilgan (sotilgan, tekinga
berilgan, tugatilgan) asosiy vositalar dastlabki qiymatiga.
2. Debet 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti .
Kredit 0110-0190 schyotlari - Lizingga berilgan yoki boshqa Korxonalarga
hissa badali sifatida berilgan asosiy vositaning dastlabki qiymatiga.
3. Debet 0210-0299 schyotlari.
Kredit 9210- «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti -
Hisobdan chiqarilgan asosiy vositaning eskirish summasiga.
4. Debet 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti .
Kredit 2310-«Yordamchi ishlab chiqarish» schyoti-Asosiy vositani
tugatishda yordamchi ishlab chiqarishlar xizmati summasiga.
5. Debet 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti .
Kredit 6710-«Mehnat haki bo’yicha xodimlar bilan hisob kitoblar » schyoti -
Asosiy vositani tugatishda q atnashganlarga mehnat haqi hisoblansa .
6. Debet 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti .

Kredit 6520-«Davlat maqsadli fondlariga to’lovlar » schyoti - Ijtimoiy
su g’u rtaga ajratmalar hisoblansa
7. Debet 1050 , 1090 schyotlari.
Kredit 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti-Asosiy
vositani tugatishdan olingan turli xil materiallar summasiga .
8. Debet 4010 - «Xaridorlar va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar »
schyoti .
Kredit 9210 -« Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti -
Xaridorlarga sotilgan asosiy vositalar summasiga (puli to’lanmagan) .
9. Debet 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti .
Kredit 9310-«Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imidan olingan
foyda » schyoti - Asosiy vositani tugatishdan moliyaviy natija (foyda) aniqlansa .
10. Debet 9430-«Boshqa operasion xarajatlar » schyoti .
Kredit 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti -
Asosiy vositani tugatishdan moliyaviy natija (zarar) aniqlansa .
Asosiy vositalar foydalanishga yaro q siz bo’lganda yoki to’liq eskirgan
«Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish dalolatnomasi» rasmiylashtirilib, hisobdan
chiqariladi. Ushbu xo’jalik operasiyalari buxgalteriya schyotlarida quyidagicha aks
ettiriladi:
1.Debet 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti.
Kre d it 0110 - 0190 schyotlar i – Asosiy vositaning dastlabki qiymatiga.
Debet 0210-0290 schyotlar i .
Kredit 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti -
Asosiy vositani eskirish summasiga.
3.Debet 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti .
Kredit 2310, 6710, 6520 schyotlar i - Asosiy vositani tugatish bilan bog’liq
xarajatlarga.
4.Debet 1040, 1050, 1090 schyotlar i .
Kredit 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti -
Asosiy vositani tugatishdan olingan turli materiallar summasiga.

Asosiy vositalarni boshqa hisobdan chiqarishlari bo’yicha moliyaviy natija,
xuddi asosiy vositalarni sotishdagidek aniqlanadi.
Asosiy vositalar inventarizasiya natijasida kam chiqqanda yoki tabiiy ofat
natijasida yoki boshqa sabablar bilan ham hisobdan (balansdan) chiqariladi. Ushbu
operasiyalar buxgalteriya schyotlarida quyidagicha aks ettiriladi:
1.Debet 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti .
Kredit 0110-0190 schyotlar i - Asosiy vositaning dastlabki qiymatiga.
Debet 0210-0290 schyotlar i.
Kredit 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » schyoti - Asosiy
vositaning eskirish summasiga .
3.Debet 5910 -« K amomad lar va m oddiy boyliklarni b u zilishi dan keladigan
nobudgarchiliklar ».
Kredit 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi » -schyot i - Kam
chiqqan asosiy vositaning qoldiq qiymati summasiga.
4.Debet 4 7 30-«Moddiy zararni qoplash bo’yicha xodimning qarzi» schyoti .
Kredit 5910-«Kamomadlar va moddiy boyliklarni buzilishidan keladigan
nobudgarchiliklar» schyoti -Kamomad summasi aybdorga olib borilsa.
Asosiy vositalar kamomadi yoki boshqa hisobdan chiqishiga aybdor shaxs
aniqlanmasa,summa 5910-«Kamomadlar va moddiy boyliklarni buzilishidan
keladigan nobudgarchiliklar» schyotda qoladi va yil oxirida 9910-«Yakuniy
moliyaviy natija» schyotiga o’tkaziladi.
Asosiy vositalarning sotilishi va boshqa hisobdan chiqishida inventar
obyektlarni har bir turi bo’yicha alohida analitik schyotlar ochilib, analitik hisobi
yuritiladi.
Asosiy vositalar lizing bo’yicha berilganda, lizing bo’yicha olinishi lozim
bo’lgan summalar, daromad hisoblanib quyidagicha provodka beriladi:
1.Debet 62 9 0 - «Muddati u zaytirilgan daromad» schyoti .
Kredit 9210 - «Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi» schyoti - Joriy
yilda (hisobot davrida) olinadigan lizing summasi.

Debet 7290 - «Boshqa muddati u zaytirilgan uzoq muddatli majburiyatlar»
schyoti .
Kredit 9210-«Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi» schyoti -
Keyingi davrlarda olinadigan lizing summasi.
Agar asosiy vostalar uzoq muddatli ijaraga berilsa:
Debet 0920-«Uzoq muddatli ijara bo’yicha olinadigan to’lovlar» schyoti
Kredit 9210-«Asosiy vositalarning sotilishi va turli chi q imi» schyoti buxgalteriya
provodka si beriladi
4.N omoddiy ak t iv larning iqt isodiy mohiy at i v a hisobning
v azifalari
Nomoddiy aktivlar - korxona tomonidan ulardan ishlab chiqarish, ishlar
bajarish, xizmatlar ko’rsatish yoki tovarlarni sotish jarayonida foydalanish
maqsadida yoxud ma’muriy va boshqa funksiyalarni amalga oshirish uchun uzoq
muddat mobaynida tutib turiladigan, moddiy-ashyoviy mazmunga ega bo’lmagan
mol-mulk obyektlari ( 7 -son BHMA ning 4 -bandi).
Boshqacha aytganda nomoddiy yoki “yashirin” aktivlar tarkibiga jismoniy,
oshkora shaklga ega bo’lmagan, lekin xo’jalik yurituvchi sub’yektga daromad
keltiruvchi vositalar kiritiladi .
Nomoddiy aktivlarni hisobga olishning asosiy qoidalari bo’lib tan olish (e’tirof
etish) paytini belgilash, balans qiymati va foydali xizmat muddatini baholash,
amortizatsiyani hisoblash usullarini belgilash, balans qiymatidagi boshqa
o’zgarishlarni baholash va hisobga olish hamda ularning chiqib ketishidan
moliyaviy natijalarni aniqlash, shuningdek ular bo’yicha axborotlarni moliyaviy
hisobotda ochib berish tartibi hisoblanadi.
Nomoddiy aktivlarni buxgalteriya hisobiga nomoddiy aktivlar sifatida qabul
qilishda bir vaqtning o’zida quyidagi shartlar bajarilishi kerak:
a) moddiy-ashyoviy tuzilish (shakl)ga ega bo’lmasligi;
b) aktivlardan mahsulot ishlab chiqarishda, ishlar bajarish yoki xizmatlar
ko’rsatishda yoxud korxonaning ma’muriy va boshqa funksiyalari uchun uzoq

muddat, ya’ni davomiyligi 12 oydan yuqori foydali xizmat muddati yoki agar u 12
oydan oshadigan bo’lsa, oddiy operasion sikl mobaynida foydalanish;
c) korxona ushbu aktivni keyinchalik qayta sotishni mo’ljallamaydi;
d) ishonchlilik, ya’ni korxonada aktiv va unga bo’lgan mutlaq huquqning
mavjudligini tasdiqlovchi tegishli ravishda rasmiylashtirilgan hujjatlar (patentlar,
guvohnomalar, boshqa muhofaza qiluvchi hujjatlar, patent, tovar belgisidan voz
kechish (sotib olish) shartnomasi)ning mavjudligi;
e) korxona tomonidan boshqa aktivlardan identifikasiyalash (bo’lish, ajratish)
imkoniyati, ya’ni aktivni undan foydalaniladigan xo’jalik faoliyatidan alohida
foydalanishning mumkin bo’lishi.
Nomoddiy aktivlarga quyidagi obyektlar kiritilishi mumkin:
- patent egasining ixtiro, sanoat namunalari va foydali modellarga bo’lgan
mutlaq huquqi;
- muallif yoki boshqa huquq egasining EHM uchun dasturlar va ma’lumotlar
bazalariga bo’lgan mutlaq huquqi;
- muallif yoki boshqa huquq egasining mikrosxemalarga bo’lgan huquqi;
- huquq egasining tovar belgisi va xizmat ko’rsatish belgisiga bo’lgan mutlaq
huquqi, shuningdek tovar ishlab chiqarilgan joy nomidan foydalanish huquqi;
- huquq egasining seleksiya yutuqlariga bo’lgan mutlaq huquqi;
- gudvill
- tabiiy resurslardan foydalanish huquqi, ya’ni yer osti boyliklari, atrof-
muhitdagi boshqa resurslar, atrof-muhit to’g’risidagi geologik va boshqa
ma’lumotlar va shu kabilardan foydalanish huquqi;
- mol-mulkdan foydalanish huquqi, ya’ni yer uchastkalari, binolar va shu
kabilardan foydalanish huquqi;
- boshqa nomoddiy aktivlar (mahsulot ishlab chiqarish, ishlar bajarish va
xizmatlar ko’rsatish, iqtisodiy va boshqa imtiyozlardan foydalanish huquqi va shu
kabilar).
Patent — u yuridik tomondan ro’yxatga olingan va tan olingan qati’y huquq.

Mualliflik huquqi — qonun tomonidan adabiyot asarlari, musiqa, tasviriy
san’at kabi ijodiy ishlarning mualliflariga qaratilgan himoya shakli.
Savlo markalari va savlo nomlari. Savdo markalari (masalan, "Nestle",
"Adidas") va (yoki) savdo nomlari (Coca-Cola) — bu kompaniyalarga, mahsulot yoki
xizmatlarga berilgan nomlar, belgilar yoki boshqa belgilovchi aksiyalardir. Ular
egalik qilishni asoslash uchun ro’yxatdan o’tkazilishi mumkin.
Franchayz — bir korxona tomonidan boshqasiga unga qarashli aktivlardan,
shu jumladan savdo markalari va shu kabi moddiy aktivlardan foydalanish
huquqining berilishi.
Nou–xau - yangi texnologiyalar bo’lib, texnik, tijorat, boshqaruv, moliya kabi
xarakterdagi texnik bilim va amaliy harakterdagi boshqa bilimlarni o’z ichiga oladi.
Gudvill (korxona bahosi) – korxonana xarid qilish paytida yuzaga keladi va
sotib olinayotgan korxona uchun haq hamda uning sof aktivlarining bozor qiymati
o’rtasidagi farq (kelgusida olinish ehtimoli mavjud bo’lgan iqtisodiy foyda bozori
bahosi).
Nomoddiy aktivlar hisobi oldiga quyidagi vazifalar qo’yilgan:
1. Nomoddiy aktivlarni tegishli guruhlari asosida hisobini tashkil etish va
ulardan samarali foydalanishini ta’minlash.
2. Nomoddiy aktivlar hisobini tegishli andoza av boshqa me’yoriy hujjatlar
talablari asosida to’g’ri va o’z vaqtida baholash.
3. Nomoddiy aktivlarga tegishli andoza va me’yoriy xujjatlar asosida
amortizatsiya hisoblash.
4. Eskirgan va xo’jalik uchun oshiqcha bo’lgan nomoddiy aktivlarni o’z vaqtida
hisobdan chiqishini ta’minlash.
5. Hisobdan chiqarilgan nomoddiy aktivlar bo’yicha moliyaviy natijalarni to’g’ri
va o’z vaqtida aniqlash va hisobvaraqlarda aks ettirish.
N omoddiy ak t iv lar hisobi.
Korxonalarda m ulkchilik huquqi korxonalar ga tegishli bo’lgan nomoddiy
aktivlarning mavjudligi va harakati to’g’risidagi axborotlarni umumlashtirish

0400-“Nomoddiy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlar” schyoti tarkibidagi quyidagi
schyotlarda amalga oshiriladi:
0410 «Patentlar, lisenziyalar va nou-xau»
0420 «Savdo markalari, tovar belgilari va sanoat namunalari»
0430 «Dasturiy ta’minot»
0440 «Yer va tabiat resurslaridan foydalanish huquqlari»
0460 «Franchayz»
0470 «Mualliflik huquqlari»
0480 «Gudvill»
0490 «Boshqa nomoddiy aktivlar».
Nomoddiy aktivlar quyidagilar natijasida korxona balansiga kiritiladi:
 ishlab chiqish tugaganidan so’ng yaratilgan obyektni qabul qilish-
topshirish;
 oldi-sotdi shartnomasi bo’yicha obyektni sotib olish;
 ustav kapitaliga muassislar (ishtirokchilar)ning ulushi ko’rinishida kelib
tushish;
 tekinga kelib tushish (hadya shartnomasi bo’yicha);
 davlat subsidiyalari hisobiga olish;
 ayirboshlash;
 ortiqcha (hisobga olinmagan) nomoddiy aktivlar obyektlarini aniqlash
va boshqa asoslarga ko’ra.
Obyektlarni nomoddiy aktivlarga kiritish tartibi va ularning tarkibi
qonunchilik asosida hamda O ’ zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan
1998 yil 12 oktyabrda 49- son bilan tasdiqlangan (7- BHMA ) « Nomoddiy aktivlar »
Buxgalteriya hisobining milliy standarti asosida tartibga solinadi .
Nomoddiy aktivlar quyidagi obyektlar uchun aniqlanadigan boshlang ’ ich
bahoda nomoddiy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlarda hisobga olinadi :
a) ta’sischilar tomonidan korxonalar ning ustav kapitaliga ulush hisobidan
kiritilgani - tomonlarning kelishuvi bo’yicha;

b) to’lov asosida boshqa korxonalar va shaxslardan harid qilingan ushbu
obyektlarni harid qilish va tayyor holatga keltirish bo’yicha amalga oshirilgan -
haqiqiy xarajatlar bo’yicha;
c) boshqa korxonalar va shaxslardan tekinga olingan obyektlar - kirim qilish
sanasidagi bozor bahosida yoki qabul qilish-topshirish hujjatlarida ko’rsatilgan
qiymat bo’yicha;
d) korxonalarning o’zi tomonidan yaratilgan yoki korxonalar ning o’zida ilmiy
- tadqiqot ishlari natijasida olingan obyektlar - haqiqiy tannarxi bo’yicha.
Ta’sischilar tomonidan korxonalar ning ustav kapitaliga ularning ulushlari
hisobiga kiritilgan nomoddiy aktivlarni kirim qilish (0400) nomoddiy aktivlarni
hisobga oluvchi schyotlarning debetida va 4610 «Ustav kapitaliga ta’sischilarning
ulushlari bo’yicha qarzi» schyotining kreditida aks ettiriladi.
Boshqa korxonalar va shaxslardan harid qilingan nomoddiy aktivlar,
nomoddiy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlarning debeti, 0830 «Nomoddiy
aktivlarni harid qilish» schyotining kreditiga kirim qilinadi.
Boshqa korxonalar va shaxslardan tekinga olingan nomoddiy aktivlarning
kirim qilinishi nomoddiy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlarning debetida,
8530-«Tekinga olingan mulk» schyoti bilan bog’langan holda aks ettiriladi.
Agar nomoddiy aktiv korxonalar ning o’zi tomonidan yaratilsa va uni yaratish
xarajatlarining aniq summasini aniqlash imkoni mavjud bo’lsa, u holda nomoddiy
aktiv haqiqiy tannarxi bo’yicha aks ettiriladi. Nomoddiy aktivlarning haqiqiy
tannarxini aniqlash imkoniyati mavjud bo’lmagan holda ushbu xarajatlar ilmiy-
tadqiqot ishlari (ITI) yoki ilmiy-tadqiqot, sinov konstruktorlik ishlari (ITSKI)
xarajatlari sifatida aks ettiriladi.
«Gudvill (firma bahosi)»ning buxgalteriya hisobi O’zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligi tomonidan 1998 yil 12-oktyabrda 49-son bilan tasdiqlangan (7-
BHMA) «Nomoddiy aktivlar» Buxgalteriya hisobining milliy standartiga muvofiq
amalga oshiriladi.
Nomoddiy aktivlar chiqib ketganda (sotilganda, tekinga berilganda va
boshqalarda) ularning boshlang’ich qiymati nomoddiy aktivlarni hisobga oluvchi

tegishli schyotlarning (0400) kreditidan 9220-«Boshqa aktivlarning sotilishi va turli
chiqimi » schyotining debetiga hisobdan chiqariladi.
0400 «Nomoddiy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlar » ning korrespondensiyasi.
T/r X o’jalik operasiy alarining mazmuni Schy ot larning
bog’lanishi
Debet Kredit
1 Harid qilingan nomoddiy aktivlarning boshlang’ich
qiymati (haqiqiy tannarxi) bo’yicha kirim qilinishi 0410-0490 0830
2 Korxonalarning o’zida yaratilgan nomoddiy
aktivlarning haqiqiy tannarxi bo’yicha kirim qilinishi 0410-0490 0830
3 Ustav kapitaliga ulush sifatida yoki aksiyaga obuna
bo’lishga haq to’lash hisobiga olingan nomoddiy
aktivlarning kirim qilinishi 0410-0490 4610
4 Tekinga olingan nomoddiy aktivlarning kirim qilinishi 0410-0490 8530
5 Korxonalarni sotib olishda aktivlarning haqiqiy bahosi
va sotib olish bahosi o’rtasidagi farq sifatida vujudga
keladigan gudvill (firma bahosi)ni aks ettirish 0480 8330
6 Gudvill (firma bahosi) summasini har oy foydali xizmat
muddati davomida hisobdan chiqarilishi. 2010, 2310,
2510, 2710 0480
7 Nomoddiy aktivlarning boshlang’ich qiymati bo’yicha
sotilishi, hisobdan chiqarilishi, harid qilingan qimmatli
qog’ozlar haqining to’lovi uchun berilishi, boshqa
korxonalarning ustav kapitaliga ulush sifatida,
shuningdek, tekinga berilganda va boshqalar
natijasida chiqib ketishi 9220 0410-
0490
Amortizatsiya nomoddiy aktivning foydali xizmat muddati davomida
amortizatsiya qiymatini muntazam ravishda taqsimlash va ko’chirish ko’rinishida
erskirishning qiymat ifodasidir.

Nomoddiy aktivlarning amortizatsiya qiymati taxmin qilinayotgan tugatilish
qiymatini chiqarilgan holda aktivning dastlabki yoki moliyaviy hisobotlarda
ko’rsatilgan qiymatning summasidir.
Buxgalteriya hisobi 7-son “Nomoddiy aktivlar” milliy andozasiga binoan
nomoddiy aktivning amortizatsiya qiymati uning foydali xizmat muddatidan
oshmagan holda, foydali xizmat muddatini belgilash mumkin bo’lmagan paytda 5
yilni hisobga olib (lekin korxonaniing faoliyat muddatidan oshmagan holda)
belgilanadi.
Nomoddiy aktivlarning alohida guruhlari uchun foydali xizmat muddati ushbu
moddiy aktivdan foydalanish natijasida olinishi kutilayotgan mahsulotlar miqdori
yoki ishlar hajmining boshqa moddiy ko’rsatkichlaridan kelib chiqqan holda
belgilanadi.
Mulkchilik huquqi korxonalar ga tegishli bo’lgan nomoddiy aktivlar bo’yicha
jamlangan amortizatsiya to’g’risida ma’lumotlar 0500 - Nomoddiy aktivlar
amortizatsiyasini hisobga oluvchi schyotlarda umumlashtiriladi:
0510 «Patentlar, lisenziyalar va nou-xauning amortizatsiyasi»
0520 «Savdo markalari, tovar belgilari va sanoat namunalarining
amortizatsiyasi»
0530 «Dasturiy ta’minotning amortizatsiyasi»
0540 «Yer va tabiat resurslaridan foydalanish huquqlarining amortizatsiyasi»
0560 «Franchayzning amortizatsiyasi»
0570 «Mualliflik huquqlarining amortizatsiyasi»
0590 «Boshqa nomoddiy aktivlarning amortizatsiyasi».
Nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi Soliq kodeksi va O’zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligi tomonidan 1998 yil 12 oktyabrda 49-son bilan tasdiqlangan (7-
BHMA) «Nomoddiy aktivlar» Buxgalteriya hisobining milliy andozasida ko’zda
tutilgan usullarga muvofiq, belgilangan me’yorlar bo’yicha korxonalar tomonidan
hisoblab chiqilib, oyma-oy tegishliligiga qarab tannarxga yoki davr xarajatlariga
olib boriladi.

Nomoddiy aktivlarga hisoblangan amortizatsiya summasi xarajatlarni
hisobga oluvchi schyotlarning debeti va (0500) nomoddiy aktivlar amortizatsiyasini
hisobga oluvchi schyotlarning kreditiga olib boriladi.
Nomoddiy aktivlarning chiqib ketishi (sotilishi, tekinga berilishi va
boshqalar)da ular bo’yicha hisoblangan eskirish summasi (0500) nomoddiy aktivlar
amortizatsiyasini hisobga oluvchi schyotlarning debetidan 9220 «Boshqa
aktivlarning sotilishi va turli chi q imi» schyotining kreditiga hisobdan chiqariladi.
Nomoddiy aktivlar amortizatsiyasini hisobga oluvchi schyotlar (0500)
bo’yicha analitik hisob nomoddiy aktivlarning turlari va alohida obyektlari bo’yicha
yuritiladi.
0500 «Nomoddiy aktivlarning amortizatsiyasini hisobga oluvchi
schyotlar » ning korrespondensiyasi.
T/r X o’jalik operasiy alarining mazmuni Schy ot larning
bog’lanishi
Debet Kredit
1 Asosiy, yordamchi ishlab chiqarishda foydalanilayotgan
nomoddiy aktivlar bo’yicha amortizatsiya hisoblash 2010, 2310 0510-0590
2 Umumishlabchiqarish maqsadida va xizmat ko’rsatuvchi
xo’jaliklarda foydalanilayotgan nomoddiy aktivlar bo’yicha
amortizatsiya hisoblash 2510, 2710 0510-0590
3 Boshqaruv maqsadida foydalanilayotgan nomoddiy
aktivlar bo’yicha amortizatsiya hisoblanganda 9420 0510-0590
4 Quyidagi maqsadlarda foydalanilayotgan asosiy
vositalarga eskirish hisoblanganda:
a) yangi turdagi mahsulot ishlab chiqarish uchun
mo’ljallangan ishga tushirish ishlarida;
b) umumiy yoki yakka tartibda ishlab chiqarishga
mo’ljallanmagan yangi texnologik jarayonlarni
o’zlashtirishda; 9440 0510-0590
5 Kapital quyilmalarda foydalanilayotgan nomoddiy aktivlar 0810-0890 0510-0590

bo’yicha amortizatsiya hisoblanganda
6 Nomoddiy aktivlar summasi hisobdan chiqarilganda 0510-0590 9220

Adabiyotlar :
1. А. Kаrimov vа boshqаlаr. «Buхgаlteriya hisobi». T.: «Sh а rq» NM А K, 2004 yil. 591 bet.
2. O. Bobojonov «Moliyaviy hisob». – T.: «Sh а rq» NM А K, 2000 yil. 476 bet.
3. А . А bdull а ev «Moliyaviy hisob».– T.: «F а n v а te х n а logiya», 2005 yil. 286 bet. 4. I. Ochilov
«Moliyaviy hisob». – T.: «Iqtisod v а moliya», 2006 yil. 396 bet.
5. M а hsulot (ish, х izm а tl а r) ni ishl а b chiq а rish v а sotish ха r а j а tl а ri t а rkibi h а md а moliyaviy
n а tij а l а rini sh а kll а nish t а rtibi to’g’risid а gi Nizomini t а sdiql а sh to’g’risid а gi O’zbekiston
respublik а si V а zirl а r M а hk а m а sining 1999 yil 5 fevr а ld а gi 54-sonli Q а rori.
6. Bu х g а lteriya hisobining milliy st а nd а rtl а ri. №0-23. T.: - 1998- 2002 yil.
7. O’zbekiston Respublik а si Konstitutsiyasi. T.: «O’zbekiston», 2002 yil. 71
8. O’zbekiston Respublik а si «Bu х g а lteriya hisobi to’g’risid а » gi Qonuni. 1996 yil 30 а prel.
9. O’zbekiston Respublik а si Prezidentining “Qishloq х o’j а ligid а islohotl а rni
chuqurl а shtirishning eng muhim yo’n а lishl а ri to’g’risid а ”gi F а rmoni. – T. “ Ха lq so’zi” g а zet а si.
2003 yil, 25 m а rt;

Uzoq muddatli aktivlar (asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar) hisobi Reja: 1. Asosiy vositalarning iqtisodiy mohiyati, baholash va hisobning vazifalari 2.Asosiy vositalar kelishining hisobi. Asosiy vositalar eskirishi (amortizatsiyasi) hisobi. 3.Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish va tugatishning hisobi 4.N omoddiy ak t iv larning iqt isodiy mohiy at i v a hisobning v azifalari

1. Asosiy vositalarning iqtisodiy mohiyati, baholash va hisobning vazifalari Asosiy vositalar – uzoq davom etadigan vaqt mobaynida (bir yildan ko’prok vaqt davomida) moddiy ishlab chiqarish sohasida ham, noishlab chiqarish sohasida ham amal qilinadigan, shuningdek ijaraga berish uchun foydalanadigan moddiy aktivlardir (5-son BHMA ning 7-bandi). Asosiy vositalar aylanma mablag’lardan quyidagi belgilari bilan farq qiladi: - Ishlab chiqarish jarayonida bir necha marta ishtirok etishi. - Xizmat muddati davomida natura k o’ rinishini sa q lab qolishi. - O’z qiymatini xarajatga bos q ichma-bos q ich (amortizatsiya shaklida) qo’shishi. Asosiy vositalarni ng baholanishi: Boshlang’ich qiymat – ularni barpo etish (qurish, o’stirish. yetishtirish, yasash) yoki sotib olish bo’yicha amalda qilingan xarajatlar qiymatidir. Joriy qiymat – asosiy vositalarning muayyan bir vaqtda amaldagi bozor baholari bo’yicha qiymati yoki aktivlarni xabardor manfaatdor tomondan o’rtasida almashtirilishi mumkin bo’lgan summasidir. Qoldiq qiymati – asosiy vositalarning dastlabki (qayta tiklangan) yoki joriy qiymatidan to’plangan amortizatsiya chiqarib tanlangan summasidir. Tugatish qiymati – asosiy vositalarni hisobdan chiqarish vaqtida ko’zda tutilgan qiymati, bundan asosiy vositani tugatish xarajatlari ayriladi. Asosiy vositalar kelishining hisobi. Asosiy vositalar eskirishi (amortizatsiyasi) hisobi. Asosiy vositalar holati va harakati to’g’risidagi axborotlar 0100-«Asosiy vositalar hisobi schyotlari» tarkibidagi quyidagi schyotlarda olib boriladi: 0110-«Yer»; 0111-«Yerni obodonlashtirish»; 0112-«Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan asosiy vositalarni obodonlashtirish»; 0120 - «Binolar, inshootlar va uzatuvchi moslamalar»; 0130 - «Mashina va asbob-uskunalar»; 0140 - «Mebel va ofis jihozlari»; 0150 - «Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasi»; 0160 - «Transport vositalari»;

0170 - «Ishchi va mahsuldor hayvonlar»; 0180 - «Ko’p yillik o’simliklar»; 0190 - «Boshqa asosiy vositalar»; 0199 - «Konservasiya qilingan asosiy vositalar». Asosiy vositalar kelishi bo’yicha quyidagicha buxgalteriya provodkalari tuziladi: 1) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» Kredit 0810 - «Tugallanmagan qurilish» schyoti - Qurilgan obyektlar asosiy vositalar tarkibiga qabul qilinganda. 2) Debet 0820 - «Asosiy vositalarni sotib olish» schyoti. Kredit 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar» schyoti. -Asosiy vositalar sotib olinganda. Bir vaqtning o’zida shu asosiy vositalar xo’jalikda asosiy vositalar tarkibiga qabul qilinganda. Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» Kredit 08 2 0 - «Asosiy vositalarni sotib olish» schyoti. 3) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» . Kredit 0310-«Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan asosiy vositalar» schyoti - Moliyaviy lizingga olingan asosiy vositalarning moliyaviy lizing muddati tugagandan so’ng o’z asosiy vositalar tarkibiga qabul qilinganda. 4) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» Kredit 4610 - «Ustav kapitali (fondi)ga badallar bo’yicha ta’sischilarning qarzi » schyoti - Ta’sis etuvchilardan ustav kapitaliga qo’shilgan asosiy vositalar qabul qilinganda. 5) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» Kredit 8530-«Bepul olingan mulk » schyoti - Asosiy vositalar tekinga olinganda. 6) Debet 0170-«Ishchi va ma h suldor hayvonlar » schyoti. Kredit 0840-«Asosiy podani shakllantirish » schyoti - Ishchi yoki mahsuldor hayvon asosiy vosita tarkibiga qabul qilinganda. 7) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» .

Kredit 0890-«Boshqa kapital qo’yilmalar » schyoti - Asosiy vositani kengaytirish va rekonstruksiya qilishda qiymati oshganda. 8) Debet 0111-«Yerni obodonlashtirish » schyoti. Kredit 0850-«Yerni obodonlashtirishga qilingan kapital qo’yilmalar » schyoti - Yerni holatini yaxshilash uchun qilingan sarflar asosiy vosita tarkibiga qabul qilinganda. 9) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» Kredit 8510-«Aktivlarni qayta baholash bo’yicha tuzatishlar » schyoti- Asosiy vositalar qayta baholashda oshgan summasiga. 10) Debet 01 0 0-«Asosiy vositalarni hisobga oluvchi schyotlar» Kredit 9390-«Boshqa operasion daromadlar » schyoti- Asosiy vositalar inventarizasiya natijasida ortiqcha chi q sa, oshgan summasiga. Amortizatsiya ajratmalari – asosiy vositalar qiymatini xarajatga bosqichma-bosqich, ya’ni mahsulot (ish, xizmat) tannarxiga qo’shiladigan qismidir. Amortizatsiya ajratmalari yig’indisi eskirish summasini tashkil etadi. Quyida gi asosiy vositalar ga amortizatsiya hisoblan maydi:  yer uchastkalari va tabiatdan foydalanishga doir boshqa ob’yektlar (suv, yer osti boyliklari va boshqa tabiiy resurslar);  mahsuldor chorva mollari;  kutubxona fondi;  m u zey qimmatliklari;  qonun hujjatlarida belgilangan tartibda konservatsiyalashga o’tkazilgan asosiy vositalar;  arxitektura yodgorliklari;  umumiy foydalanishdagi avtomobil yo ’ llari , yo ’ laklar , sayilgohlar , xiyobonlar , mahalliy davlat hokimiyati organlari tasarrufidagi bo ’ lgan obodonlashtirish inshootlari ;  amortizatsiya to’liq hisoblangan mol-mulk;  asosiy vositalar tarkibiga o’tkazilmagan kapital qo’yilmalar. Amortizatsiya ajratmalari Guruh - lar tartib raqami Kichik guruhlar tartib raqami Asosiy vositalarning nomi Amortizat- siyaning yillik normasi, % da I Binolar, imoratlar 3

II U zatish qurilmalari 8 III Kuch-quvvat beradigan mashinalar va uskunalar 8 IV Faoliyat turlari bo’yicha ish mashinalar va uskunalar (harakat transportdan tashqari) 15 V Harakatlanuvchan transport 1 Temir yo’lning harakatdagi tarkibi, dengiz, daryo kemalari, baliqchilik sanoati kemalari, havo transporti 4 2 Avtomobil transportining harakatdagi tarkibi, ishlab chiqarish transporti 20 3 Yengil avtomobillar, sanoat traktorlari, kommunal transport, maxsus shaxta vagonlari 2 0 4 Boshqa transport vositalari 20 VI Kompyuter, periferiya qurilmalari, ma’lumotlarni qayta ishlash uskunalari 20 VII Boshqa guruhlarga kiritilmagan qat’iy belgilangan aktivlar 1 Ko’p yillik dov-daraxtlar 10 2 Boshqalar 10 5-son BHMSga muvofiq asosiy vositalar ga amortizatsiya hisoblash usullar i :  to’g’ri chiziqli (bir tekisda hisoblash) usuli;  ishlab chiqarish ( amortizatsiyani bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblash) usuli;  q oldiq li kamayish ( ikki karrali ) usuli;  yillar yig’indisi usuli (kumulyativ usul). Korxonaning mulki hisoblangan yoki uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan asosiy vositalarning eskirishi quyidagi schyotlarda amalga oshiriladi: 0211-«Yerni obodonlashtirishning eskirishi»; 0212-«Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha olingan asosiy vositalarni obodonlashtirishning eskirishi»; 0220-«Bino, inshoot va uzatuvchi moslamalarning eskirishi»; 0230-«Mashina va asbob-uskunalarning eskirishi»; 0240-«Mebel va ofis jihozlarining eskirishi»; 0250-«Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasining eskirishi»;

Uzoq muddatli aktivlar (asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar) hisobi

08.08.2023

0

65.205078125 KB

Похожие