Amir Temur va Temuriylar davri olimlari
![AMIR TEMUR VA
TEMURIYLAR DAVRI
OLIMLARI](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_1.png)
![AMIR TEMUR DAVRIDA ILM FAN
XIV asrning ikkinchi yarmi – XV asrda Amir Temur va Temuriylar ,
Shohrux, Ulug‘bek, Husayn Boyqaro davrlarida Movarounnahr va
Xuroson islom doirasidagi mafkuraviy erkinlik, madaniyatga e’tibor
ilm-fan, adabiyot, san’atning tez rivoj topishiga olib keldi.
Samarqandda rasadxona qurilib, Ulug‘bek ilmiy maktabi shakllandi,
aniq fanlar rivojida katta yutuqlar qo‘lga kiritildi. Qozizoda Rumiy,
Koshiy, Ali Qushchi kabi olimlarning asarlari butun musulmon
olamiga mashhur bo‘ldi. Gumanitar – ijtimoiy fanlar va rassomlik,
xattotlik oliy cho‘qqilarga ko‘tarildi. Jomiy, Behzod, Abdurazzoq
Samarqandiy, Mirxond Xondamir kabi mashxur adib, rassom,
tarixchilarning nomlari boshqa o‘lkalarda ham tez ma’lum bo‘ldi.
Fors tili o‘z mavqeini saqlagan xolda adabiyotda turkiy tilning roli
kuchayib ketdi.](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_2.png)
![Bu davrda turkiy
tildagi she’riyat sultoni
Alisher Navoiy ijod
etib, o‘zining
dostonlari, ilmiy-
tarixiy asarlari bilan
madaniyat tarixida
o‘chmas iz qoldirdi.](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_3.png)
![ALISHER NAVOIY](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_4.png)
![Temuriyzoda shahzodalardan biri Shohrux Mirzo davrida Xurosonda
siyosiy-ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy jihatdan ancha rivojlandi,
ko‘plab xayrli ishlar amalga oshirildi. Masjidlar , madrasalar,
xonaqolar, rabotlar, sardobalar, qishloq va qo‘rg‘onlash qurilib,
mazkur qurilishlar vaqf mulklari bilan ta’minlandi. Shohruh
Mirzoning mo‘tadil ichki va tashqi siyosati Xurosonda tinchlikning
barqaror bo‘lishiga olib keldi. Bu davrda tijorat, hunarmandchilik,
dehqonchilik yuqori darajada ko‘tarila boshladi. XIV-XV asrlarda
Xurosonda kulolchilik san’ati, sopol buyumlar bilan bir qatorda suv
inshootlarida, o’lkan binolar qurilishida ishlatiladigan sopol quvurlar,
xilma-xil shakl va ranglar bilan jilolangan sopol koshinlar ishlab
chiqarish keng yo‘lga qo‘yildi.](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_5.png)
![XV asr boshlarida Movarounnahrda
shuhrat qozongan ulkan matematik va
astronomlardan biri Qozizodadir. Olimning
to‘liq nomi Salohiddin Muso ibn
Muhammad ibn Mahmud. Uning otasi
Muhammad “Xoja Afandi” laqabi bilan
ma’lum bo‘lib, Salohiddinning bolalik
yillarida vafot etgan.](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_6.png)
![Ulug‘bek Jamshid Koshiydan “Ziji Elxoniy” haqida va Marog‘adagi
kuzatishlar haqida ko‘p eshitib, o‘zi rasadxona barpo etish va
yangidan astronomik kuzatishlarni boshlashga tashabbus ko‘rsatadi.
Rasadxona qurilishini Qozizoda bilan birga Jamshid Koshiy
boshqaradi. Qurilish tugatilib, kuzatishlar boshlaishi bilanoq Koshiy
vafot etadi. Bundan so‘ng ishlarga ilmiy rahbarlik Qozizodaning
zimmasiga yuklanadi. U ham kuzatishlar oxiriga yetkazilmasdan
vafot etadi. Endi kuzatishlarni davom ettirish navbati Ali Qushchi
keladi va bu ishda katta jonbozlik ko‘rsatib, ustozi Ulug‘bek bilan
ishni nihoyasiga yetkazadi.](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_7.png)
![Temuriylar saltanati hukmronligi davrida
Movarounnahr va Xurosonda badiiy adabiyot
ham yangi bosqichda ko‘tarildi. Shu davrda fors-
tojik adabiyoti o‘zining yangi rivojlanish
pog‘onasiga yerishgan bo‘lsa, o‘zbek adabiyoti
Alisher Navoiy, Mavlono Lutfiy, Durbek, Hofiz
Xorazmiy, Atoiy, Sakkokiy, Gadoiy, Sayyid
Qosimiy, Yaqiniy ijodlari misolida o‘z
taraqqiyotining eng yuksak bosqichiga ko‘tarildi.](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_8.png)
![](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_9.png)
![ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT](/data/documents/a748dc16-43ae-4ba1-afe0-c96cbd75c057/page_10.png)
AMIR TEMUR VA TEMURIYLAR DAVRI OLIMLARI
AMIR TEMUR DAVRIDA ILM FAN XIV asrning ikkinchi yarmi – XV asrda Amir Temur va Temuriylar , Shohrux, Ulug‘bek, Husayn Boyqaro davrlarida Movarounnahr va Xuroson islom doirasidagi mafkuraviy erkinlik, madaniyatga e’tibor ilm-fan, adabiyot, san’atning tez rivoj topishiga olib keldi. Samarqandda rasadxona qurilib, Ulug‘bek ilmiy maktabi shakllandi, aniq fanlar rivojida katta yutuqlar qo‘lga kiritildi. Qozizoda Rumiy, Koshiy, Ali Qushchi kabi olimlarning asarlari butun musulmon olamiga mashhur bo‘ldi. Gumanitar – ijtimoiy fanlar va rassomlik, xattotlik oliy cho‘qqilarga ko‘tarildi. Jomiy, Behzod, Abdurazzoq Samarqandiy, Mirxond Xondamir kabi mashxur adib, rassom, tarixchilarning nomlari boshqa o‘lkalarda ham tez ma’lum bo‘ldi. Fors tili o‘z mavqeini saqlagan xolda adabiyotda turkiy tilning roli kuchayib ketdi.
Bu davrda turkiy tildagi she’riyat sultoni Alisher Navoiy ijod etib, o‘zining dostonlari, ilmiy- tarixiy asarlari bilan madaniyat tarixida o‘chmas iz qoldirdi.
ALISHER NAVOIY
Temuriyzoda shahzodalardan biri Shohrux Mirzo davrida Xurosonda siyosiy-ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy jihatdan ancha rivojlandi, ko‘plab xayrli ishlar amalga oshirildi. Masjidlar , madrasalar, xonaqolar, rabotlar, sardobalar, qishloq va qo‘rg‘onlash qurilib, mazkur qurilishlar vaqf mulklari bilan ta’minlandi. Shohruh Mirzoning mo‘tadil ichki va tashqi siyosati Xurosonda tinchlikning barqaror bo‘lishiga olib keldi. Bu davrda tijorat, hunarmandchilik, dehqonchilik yuqori darajada ko‘tarila boshladi. XIV-XV asrlarda Xurosonda kulolchilik san’ati, sopol buyumlar bilan bir qatorda suv inshootlarida, o’lkan binolar qurilishida ishlatiladigan sopol quvurlar, xilma-xil shakl va ranglar bilan jilolangan sopol koshinlar ishlab chiqarish keng yo‘lga qo‘yildi.