logo

ДАР МАВЗУИ ТАРКИБИИ САРФИИ КАЛИМА

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

154.33984375 KB
ДАР МАВЗУИ ТАРКИБИИ САРФИИ 
КАЛИМА
СА МА РҚ А НД 2021    К алим аҳ о аз лиҳ ози тарк иби 
сарф иаш он низ қ обили таваҷ ҷ ӯ ҳ
аст. Ибораи сох ти  сарф ии к алим а”  аз 
созаҳ о сох та ш удани
к алим аро иф ода м ек у над . Пас, и бораи 
“ тарк и би  сарф и и к а-
лим а”  аз созаҳ о и борат будани сох ти 
сарф ии к али м аҳ оро м е-
ф аҳ м онад. Созаҳ о аз лиҳ ози 
м у носи баташ он бо м аънои лу ғавии
к алим а ба хелҳ ои  реш агӣ ва 
ёри диҳ анда ҷ удо м еш аванд . Созаи
реш агӣ дорои  м аънои лу ғавӣ буда, аз 
реш а (асос) иборат аст. пеш ванд ,
пасванд Ба созаҳ ои 
ёридиҳ анда 
вандҳ о 
  м и ён-
ванд  Он ҳ иссаи м аънодори к алим а, к и ба 
дигар ҳ и ссаҳ ои м аф ҳ у м и
м у айянк у нӣ дош та, тақ си м  
нам еш авад , реш а ном  дорад . Реш аи
созаи реш агӣ у нсу ри  ҳ атм ӣ ва 
таъм инк у нандаи  м аъ-
нои к алим а м ебош ад .   Дар калимаҳои 
“ гулдон”
 “ гу-
листон “ гулзор” “ гулшан”
“ гулфом”
ҳиссаи “гул” реша буда, қисми
асосии ҳамаи калимаҳои болоӣ ба шумор 
меравад. Созаи  ёри ди ҳ андае, 
к и ба ох и ри  реш а 
(асос) ҳ ам роҳ  ш уда,
к алим аи  нав 
м есозад, пасванд 
ном  дорад. Дар 
калимаи 
“ кӯҳ-
сор
“ кӯҳӣ”“ кӯҳистон”
ҳ иссаҳ ои -сор, -й, -истон пасванд
м ебош анд , зеро к и  онҳ о пас аз реш аи к алим а 
ом ада, аз он (к ӯ ҳ )
к алим аҳ ои нав сох таанд. дар 
к алим
аҳ ои “ баромад”
“ фуромад” “ даромад”С	о	з	а	и	 ё	р	и	д	и	ҳ	а	н	д	а	е	, к	и	 	
п	е	ш	 а	з	 р	е	ш	а	 о	м	а	д	а	, 	
к	а	л	и	м	а	и	 н	а	в	
м	е	с	о	з	а	д	, п	е	ш	в	а	н	д	 	
н	о	м	и	д	а	 м	е	ш	а	в	а	д	.
ҳ иссаҳ ои бар-, фу р-, дар-
пеш ванданд , чу нк и  онҳ о аз реш а-асоси аслии 
“ ом ад”  к алим аҳ о
сох таанд .  Дар
калимаҳои
“ даводав”
“ занозан ”С	о	з	а	и	 	
ё	р	и	д	и	ҳ	а	н	д	а	е	, к	и	 	
д	а	р	 б	а	й	н	и	 р	е	ш	а	ҳ	о	 	
—	 а	с	о	с	ҳ	о	и	 	
к	а	л	и	м	а	и	
м	у	р	а	к	к	а	б	 о	м	а	д	а	, 	
к	а	л	и	м	а	и	 н	а	в	 	
м	е	с	о	з	а	д	, м	и	ё	н	в	а	н	д	 	
н	о	м	 д	о	р	а	д	. 
м и ёнванди  -о- дар бай ни  ду
асоси  як хелаи  зам они  ҳ ози ра ом ада к али м аи  нав 
сох тааст, вале
дар к али м аи  “ гуф ту гӯ ”  м и ёнванди  -у - дар бай ни  
асосҳ ои  зам о-
ни  гу заш та “ гуф т ”  ва ҳ ози ра “ гӯ ”  ом ада, к али м аи  
нав сох тааст  омадам
омадем
дастам дастатомадед омадӣ омад
омаданд
дасташСозаи ёридиҳ анда ё х уд 
наҳ вие, к и  барои  сох тани 
ш ак лҳ ои
наҳ вии к али м а х и зм ат 
м ек у над, бандак  ном  
дорад: Монанди ҳамин вазифаи вандҳо низ дар 
калимасозӣ яксон
нест. Ба ин маънӣ вандҳо ба се гурӯҳ ҷудо 
мешаванд:
вандҳои
калимасоз
вандҳои 
синкретӣ вандҳои 
шаклсоз даст
дастӣ
боғбон хон боғ
хонишС	о	за	и	 ё	р	и	д	и	ҳ	а	н	д	а	е	, к	и	 б	а	 ҳ	и	сса	и	 м	а	ъ	н	и	д	о	р	и	 к	а	л	и	м	а	 ҳ	а	м	р	о	ҳ	
ш	уд	а	, м	а	ъ	н	о	и	 л	у	ға	в	и	и	 к	а	л	и	м	а	р	о	 та	ғй	и	р	 м	е	д	и	ҳ	а	н	д	, в	а	н	д	и	 к	а	л	и	-	
м	а	со	з м	е	б	о	ш	а	д

ДАР МАВЗУИ ТАРКИБИИ САРФИИ КАЛИМА СА МА РҚ А НД 2021

К алим аҳ о аз лиҳ ози тарк иби сарф иаш он низ қ обили таваҷ ҷ ӯ ҳ аст. Ибораи сох ти сарф ии к алим а” аз созаҳ о сох та ш удани к алим аро иф ода м ек у над . Пас, и бораи “ тарк и би сарф и и к а- лим а” аз созаҳ о и борат будани сох ти сарф ии к али м аҳ оро м е- ф аҳ м онад. Созаҳ о аз лиҳ ози м у носи баташ он бо м аънои лу ғавии к алим а ба хелҳ ои реш агӣ ва ёри диҳ анда ҷ удо м еш аванд . Созаи реш агӣ дорои м аънои лу ғавӣ буда, аз реш а (асос) иборат аст.

пеш ванд , пасванд Ба созаҳ ои ёридиҳ анда вандҳ о м и ён- ванд

Он ҳ иссаи м аънодори к алим а, к и ба дигар ҳ и ссаҳ ои м аф ҳ у м и м у айянк у нӣ дош та, тақ си м нам еш авад , реш а ном дорад . Реш аи созаи реш агӣ у нсу ри ҳ атм ӣ ва таъм инк у нандаи м аъ- нои к алим а м ебош ад . Дар калимаҳои “ гулдон” “ гу- листон “ гулзор” “ гулшан” “ гулфом” ҳиссаи “гул” реша буда, қисми асосии ҳамаи калимаҳои болоӣ ба шумор меравад.

Созаи ёри ди ҳ андае, к и ба ох и ри реш а (асос) ҳ ам роҳ ш уда, к алим аи нав м есозад, пасванд ном дорад. Дар калимаи “ кӯҳ- сор “ кӯҳӣ”“ кӯҳистон” ҳ иссаҳ ои -сор, -й, -истон пасванд м ебош анд , зеро к и онҳ о пас аз реш аи к алим а ом ада, аз он (к ӯ ҳ ) к алим аҳ ои нав сох таанд.