logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. DEHQONCHILIK

DEHQONCHILIK

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

7436.787109375 KB
Скачать
DEHQONCHILIK Qishloq xo‘jaligi yalpi mahsulotining yarmidan ortiq- rog‘i dehqonchilikdan, qolgani esa chorvachilikdan olinadi. Dehqonchilikda tuproq-iqlim sharoiti qat’iy hisobga olinadi. Dehqonchilik dalachilik, bog‘dorchilik va uzum- chilikdan iborat. Ekin turlari bo‘yicha don ekinlari, texnika ekinlari, yem-xashak, sabzavot, kartoshka va poliz ekinlari xo‘jaliklarga bo‘linadi. Ekinlar hosiliga o‘simlikning vegetatsiya davri, yorug‘- lik, issiqlik va namlikning yalpi miqdori ta’sir ko‘r- satadi. Vegetatsiya davri – sutkalik o‘rtacha harorat +5 darajadan kam bo‘lmagan kunlar. O‘zbekistonda sug‘orib dehqonchilik qilish keng tarqal- gan. Sug‘oriladigan yerlar mamlakat yer boyliklarining 9,2 foizini tashkil etsa-da, qishloq xo‘jaligida yetish- tiriladigan yalpi mahsulotning 98,5 foizi shu yerlar da yetishtiriladi. Dehqonchilikda paxtachilik katta o‘rin egallaydi (56- rasm). O‘zbekistonda asosiy texnik ekin bo‘lgan paxta qishloq xo‘jaligining deyarli barcha sohalari va sanoatning ko‘pgina tarmoqlari yuksalishi ning bosh omilidir (57-rasm). Paxta barcha texnik ekin maydonlarining katta qismini egallaydi. Paxtachilik yuksala borgan sari iqtisodiyotning turli tarmoqlari bilan uning ishlab chiqarish aloqasi kengayib, paxtachilik majmuasi vujudga keldi Paxta, beda, makkajo‘xori va sholi bilan almashlab ekil- sa, tuproq tarkibi yaxshilanadi, uning sho‘ri kamayadi, paxta kasallikka chalinmaydi. Beda, makkajo‘xori ekilishi tufayli chorva mollari uchun ozuqa ham olinadi. Ayni vaqtda donli ekinlar ekishni rivojlantirishga ham katta e’tibor berilmoqda. Mustaqillikka qadar jami ekin maydonining 20 foiziga yaqin qismida donli ekinlar ekilgan bo‘lsa, endilikda donli ekinlar maydonlari hissasi 50 foizdan oshdi. Natijada mamlakatimiz don mustaqilligini ham qo‘lga kiritdi. Donning asosiy qismini bug‘doy, arpa, sholi, makka- jo‘xori va oq jo‘xori tashkil qiladi. Bug‘doy va arpa ko‘proq bahorikor yerlarga ekiladi. Qishning yumshoq va nam kelishi hamda bahorgi yo- g‘ingarchilik kuzgi g‘alla uchun qulay sharoit yaratadi. Bug‘doyning kuzgisi lalmi bug‘doyga qaraganda ser- hosil bo‘ladi (58-rasm). Donli ekinlar yetishtirishda sholikorlik ham kattagina o‘rin tutadi. Sholi vegetatsiya davri uzoq, serquyosh, suvga mo‘l yerlarda yaxshi o‘sadi. U hosildorlik jihatidan faqat makkajo‘xoridan keyin turadi. Sholi Xorazm, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Toshkent viloyatida, Zarafshon va Farg‘ona vodiylarida ko‘p ekiladi. 12 4 53 Amudaryo quyi oqimi sohillaridagi unumdor qo‘riq yerlarni ishga solish va ularni sug‘orish uchun suv boy- ligidan foydalanish ko‘plab sholi yetishtirish imkonini bermoqda. Endilikda yetishtirilgan guruchni chetga eksport qilish imkoniyati tug‘ildi. O‘zbekistonda ko‘p yillik taran (teri oshlashda ishlatiladigan xomashyo), kanop, zig‘ir, kunjut, maxsar, tamaki ham o‘stirilmoqda. taran kanop zig‘ir kunjut maxsar Sabzavotchilik, kartoshkachilik va polizchilik deyarli barcha viloyatlarda rivojlangan. U Toshkent, Samarqand, Andijon kabi yirik shaharlar atrofida katta maydonlarni egallaydi. 1 3 2 O‘zbekiston qovunlari xush bo‘y va shirinligi bilan qadimdan mashhur. Ular Xorazm, Buxoro, Jizzax va Sirdaryo viloyatlari hamda Qoraqalpog‘istonda ko‘plab yetishtiriladi. 2 4 315 Bog‘dorchilik va uzumchilik tabiiy sharoit, xalqning asrlar bo‘yi to‘plagan boy tajribasiga muvofiq har bir viloyatda alohida tarmoq sifatida ixtisoslashgan. Quva (Farg‘ona viloyati) va Dashnobod (Surxondaryo viloyati) anorlari, Andijon uzumi, Samarqand mayizi azaldan mashhurdir. Oltiariqda uzumchilik va bodring yetishtirish, Farg‘ona viloyati adirlarida (O‘qchi, Rishton, Chimyon, Mindon) o‘rik, shaftoli yetishtirish, Oqqo‘rg‘onda (Buvayda) anjir yetishtirish rivojlangan. Farg‘ona adirlari Xorazm, Buxoro viloyatlari hamda Qoraqalpog‘istonda bog‘ va tokzor maydonlar birmuncha kamroq. 3 1 2 Sabzavot-poliz ekinlari, meva va uzumlar mamlaka- timizdan shimolda joylashgan yurtlardagiga nisbatan 60–70 kun erta yetiladi. Demak, bu sohada ham O‘zbe- kiston talay eksport imkoniyatlariga ega. O‘zbekistonda bog‘dorchilik va uzumchilikka ixtisos- lashgan ko‘plab xo‘jaliklar bor. Ularning aksariyati o‘zi yetishtirgan mahsulotni shu yerda qayta ishlab, sharbat va konserva tayyorlaydi. Ana shunday sanoat korxonalari bo‘lgan xo‘jaliklar negizida agrosanoat birlashmalari vujudga kelmoqda. Foydalanilgan adabiyotlar: • P. Musayev, J. Musayev – Geogragfiya (O‘zbekiston ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi) – umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8-sinfi uchun darslik – “Sharq” nashriyoti – Toshkent – 2014,2019 / www.eduportal.uz

DEHQONCHILIK

Qishloq xo‘jaligi yalpi mahsulotining yarmidan ortiq- rog‘i dehqonchilikdan, qolgani esa chorvachilikdan olinadi.

Dehqonchilikda tuproq-iqlim sharoiti qat’iy hisobga olinadi.

Dehqonchilik dalachilik, bog‘dorchilik va uzum- chilikdan iborat.

Ekin turlari bo‘yicha don ekinlari, texnika ekinlari, yem-xashak, sabzavot, kartoshka va poliz ekinlari xo‘jaliklarga bo‘linadi.

Похожие

Ko`chmanchi chorvador qabilalarning dehqonchilik vohalariga kirib kelishi
O‘rta Osiyo qadimgi dunyosining mintaqaviy rivojlanishi va madaniy xo‘jalik markazlarini tashkil topishi.
GEOGRAFIK BAHOLASH
Agroekosistemalarning umumiy tavsifi. Agroekosistemalarning energiya sarfi, funksiyalari va biologik mahsuldorligi. Agroekosistema landshaftlarining tashkil etilishi va ulardagi asosiy komponentlar
XI-XV ASRLARDA AMERIKA XALQLARI