logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Diqqat

Diqqat

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

754.8251953125 KB
Скачать
Mav zu: Diqqat Bilasanmi? Men bugun…… Masha, DIQQAT ni jamla! Mavzu: Diqqat Reja: Diqqat haqida umumiy tushuncha . Diqqat turlari. Diqqatning fiziologik asoslari. Diqqatning xususiyatlari Jahon psixologiyasida diqqat nazariyalari. Diqqatning pedagogik psixologiyada organilishi1 2 3 4 5 6 Diqqat haqida umumiy t ushuncha Ongni bir nuqtaga to’plab muayyan bir obektga faol to’planishiga diqqat deyiladi. P.I.Ivanovning fikricha,biz faoliyatimiz jarayonida idrok va tasavvur qiladigan har bir narsa va hodilalar, o’zimiz qilgan ishimiz, o’y va fikrlarimiz diqqatning obyekti bo’ladi. Diqqat sezgi, idrok, xotira tafakkur, hayol, nutq kabi Alohida psixik jarayon emas. Shuning uchun barcha psixik jarayonlarda qatnashadi va ularning mahsuldorligini oshiradi. Fransuz olimi Kyuve geniallikni chidamli diqqat deb ta’riflashi, Nyutonning kashfiyot fikrini doimo shu masalaga qaratilish jarayoni deyishi, Ushinskiy ning diqqat psixologik hayotimizning aniq ko’rsatadiyagona eshigi deb baho berishi, diqqatning inson faoliyatidagi o’rni qay darajada ekanligini korsatadi. 1 • Ixtiyoriy diqqat 2 • Ixtiyorsiz diqqat 3 • Kasbga xos diqqat 4 • Ixtiyoriydan keyingi diqqat 5 • Qo’rquv diqqati Diqqat turlari Ixtiyoriy diqqat - ongning oldindan belgilangan maqsadga muvofiq irodaviy va asabiy faollik ko’rsatgan holda muayyan obyektga yo’nalish va unga to’planishdan iborat diqqat turi. Ixtiyorsiz diqqat - ongimizning oldindan belgilangam maqsadsiz ravishda muayyan ob’yektga yo’naltirishi va unga to’planishidan iborat. Ixtiyorsiz diqqat obyektlari narsa yoki hodisalarning odatdan tashqari holati, belgisi , sifati va b.l Kasbga xos diqqat – ma’lum bir kasbga ko’p yil ishlash natijasida shu kasbning talablari va obyektiv xususiyatlariga mos ravishda tarkib topgan diqqat turi. Ixtiyoriydan keyingi diqqat – ushbu tushuncha psixologiyaga N.F.Dobrinin tomonidan kiritilgan bo’lib diqqatning muayyan obyektga, avvalo, ixtiyoriy ravishda qaratilib, songra unung ahamiyati tushunilgan sari o’z o’zidan qaratilib boriladigan diqqat turi Qo’rquv diqqati - narsa va hodisalarni qo’rquv organi orqali idrok qilish, esga tushirish munosabati bilan namoyon boladigan diqqat turi Ichki diqqat – ongimizning o’z subyektiv taassurotlarimiz, his-tuyg’ularimiz va intilishlarimizga qaratilishidan iborat diqqat turi Tashqi diqqat – ongimizning obyektiv voqelikdagi narsa va hodisalarga, ularning ayrim belgi va xususiyatlariga yo’naltirish, ularda faol to’planadigan diqqat turi Diqqatning fiziologik asoslari 1.I.P.Pavlov asoslariga ko’ra: diqqatning fiziologik asosi qo’zg’alish jarayonining bosh miya sharlar qobig’ining ayrim uchastkalarida to’planishi natijasida optimal qo’zg’alish o’chog’ining hosil bo’lishi va ayni vaqtda miya qobig’idagi boshqa nerv markazlarining ma’lum darajada tormozlanishi 2.A.A.Uxtomskiy ning asoslariga ko’ra: Muayyan nerv uchastkasidagi kuchli qo’zg’aluvchanlik qobiliyatiga ega bo’lgan qo’zg’alish markazi dominantadir. U markaziy asab tizimiga kelgan har qanday qo’zg’alish, impulslarni qabul qilib , ularga tegishli javob qaytaradida, boshqa markazlarni tormozlash evaziga o’z faoliyatini yana kuchaytiradi Diqqatning xususiyatlari 1.Diqqaning ko’lami 2.Diqqatning ko’chuvchanli 3.Diqqatning bo’linishi 4.Diqqatning kuchi va barqarorligi Diqqatning ko’lami. Diqqqatning ko’lami – diqqatga eng qisqa vaqt ichida sig’ishi mumkin bolgan narsalar soni bilan belgilanadi. Diqqat ko’lami tor yoki keng bo’lishi mumkin. Diqqatning ko’chuvchanligi. Diqqatning ko’chishi deganda, uning bir narsadan ikkinchi boshqa bir narsaga, faoliyatning bir turidan boshqa turiga o’tishini tushunamiz. Diqqatni ko’chirishning nerv fiziologik asosi, asosan ikkinchi signallar sistemasining signallari orqali bosh miyaning po’stida paydo bo’lgan optimal qo’zg’alish o’chog’ining o’rin almashtirishidir . Diqqatning bo’linishi Ma’lum faoliyat jarayonida diqqat birgina narsaga emas, balki ikki va uch narsaga ham qaratilishi mumkin. Diqqat ayni vaqtda ayrim faoliyat turlariga bo’lina oladi. Faqat birgina narsaga qaratilgan diqqatni konsentratsiyalash - gan yoki to’plangan diqqat deyiladi. Agarda diqqat faqat bir murakkab ish jarayoni- ning o’zida ikki yoki uch narsaga qaratilgan va faoliyatning turli usullari bn bog’liq bo’lsa bunday diqqat bo’lingan yoki taqsim qilin- gan diqqat deyiladi. Diqqatning kuchi va barqarorligi Diqqatning kuchi turli darajada bo’lishi kuchli va kuchsiz bo’lishi mumkin. Diqqat kuchli bo’lsa, u diqqat obyektiga shuncha ko’p to’planadi va keraksz narsalarga kam chalg’iydi. Eng kuchsiz diqqat , tarqoq diqqat, parishon diqqat yoki to’g’ridan to’gri parishonlik deyiladi. Uzoq muddatgacha bir narsaning o’ziga qaratilib tura oladigandiqqat barqaror diqqat deyiladi. Agar diqqat biror bir faoliyat jarayonida boshqa narsalarga chalg’isa, tez sustlashsa va so’nib qolsa, bunday diqqat beqaror diqqat deyiladi. I.P.Pavlov ning oliy nerv faoliyati haqidagi ta’limoti, A.A.Uxtomskiy ilgari surgan dominantlik prinsiplari diqqatning fiziologik asoslari va mexanizmlarini ilmiy nuqtayi nazardan tushuntirish imkonini yaratdi. Shundey bo’lsada yana juda ko’plab nazariyalar mavjud. Shu jumladan psixologiya fanida diqqatni o’rganishning yana ikki xil nazariyasi mavjud. Birinchi nazariya negizida ongning bir nuqtada yo’nalganligi yotadi. Ikkinchi nazariyaga binoan uning zamirida organizmning orientirovka faoliyati turadi.Jahon psixologiyasi fanida diqqat nazariyalari Diqqat shundan iboratki, u nimaga qaratilgan bo’lsa uni ko’rish mumkin. Diqqatni kishi psixik faoliyatini biron bir obyektga yo’naltirish va to’plash bilan boshqa obyektlardan chalg’itish mumkin. N.F.Dobrinin Obyektning paydo bo’lishi bilan diqqat yuzaga keladi. Obyekt yo’qo’ganidan keyin esa psixik qism bo’lgan tekshirish, nazorat qilish jarayoni boshlanadi. Demak, diqqat ongning bir obyektga yo’nalti rilishi va ongli holati ni nazorat qiluvchi jarayondir. P.Y.Galperin 1926-yilda, “Ustanovka va Diqqat” darsligi chop etiladi. Unga ko’ra qator obyektlardan bir obyektni ajratishdiqqatning subyektiv kechinmasidir va buni obyektiv hodisalar bilan taqqoslashsezgi organlarining ustanovkasidan- ishlash vaziyatidan iboratK.N.Kornilov Diqqatni biror bir obyektga tanlab yo’nalishiununi fenomenologik harakteridir. Bunday fenomemenologik harakteristikada ham diqqatning tabiati va xususiyatlari ochilmay qolaveradiS.L.Rubinshteyn K.D.Ushinskiy ning fikricha diiqat ruhiy hayo- timizning shunday yagona eshiigidirki, ongimizga kiradigan barchasi shu eshik orqali o’tib kiradi. Diiqqat obyektni to’la va aniq idrok qilish qobiliyatiga ega. Ziyraklikning qator sabablariga oldin idrok qilingan obyekt izlarining ahamiyatidan tashqari, Ushinskiy taassurotning kuchi va to’plangan aktlarni boshqara olishni ko’rsatadi. Bolaning rivojlanishi uning diqqatini to’g’ri yo’nal- tira bilishligini Ushinskiy ko’rsatadi. Diqqatning pedagogik psixologiyada o’rganilishi L.S.Vigotskiy diqqat muammosini o’rganishda ijtimoiy va genetik nuqtayi nazaridan yondashdi. Ixtiyoriy diqqqatni tasqi simmular vositasida nutq funksiyasini yo’naltirish deb tushuntirdi. A.N.Leontev bolalarda diqqat formalarini tahlil qilib, 3ta bosqich mavjud ekanligini ko’rsatdi. 1. Natural bevosita, to’g’ridan to’g’ri aktlardan iborat. Bola o’z xulq atvorini o’zi boshqara boshlaydi Tashqi belgining ahamiyatini egallash, tushuna bilishlar turadi. Bu bosqich boshlang’ich ta’limda asosiy rol oynaydi. Tashqi taassurotlarning ichki tasirlariga aylanish jarayoni bilan bog’liq bo’lib bu asosan katta yoshdagi kishilarda bo’ladi Diqqatni boshqarish va uni tarbiyalash, o’quvchilarda rivojlanish masalasi I.V.Staxov tomonidan atroflicha o’rganilgan. Psixolog N.V.Kuzmina ning fikricha, o’qituvchilarning dars davomida berayotgan bilimini qanchalik o’zlashtira olishini tekshirib, bunda asosiy va yetakchi jarayonni diqqat o’ynaydi. Shunung uchun ham ta’lim tarbiya jarayonida hammadan avval tarbiyachi o’quvchining diqqatini torta bilishlik tarbiyachining asosiy maqsadi bo’lishi kerak. Bu esa o’qiladigan materialni o’qituvchi puxta bilishni talab qiladi. Bundan kelib chiqadiki diqqatning tarbiyalanishi va shakllanishi ham vujudga keladi. Shunday qilib, obyektiv voqelikdagi narsa va hodisalar, subyektiv kechinmalar Diqqat obyekti bolib hisoblanadi. Diqqat jarayonida ongning voqelikka nisbatan tanlab munosabatda bo’lish xususiyati namoyon bo’ladi. O’quvchi biror obyektga diqqat qilar ekan, ayni bir paytda qolgan narsa va hodisalarni ong doirasidan chetda qoldirmaydi . Tuzuvchi: Mirzoyev Jamshid E’t iboringiz uchun rahmat !

Mav zu: Diqqat Bilasanmi? Men bugun…… Masha, DIQQAT ni jamla! Mavzu: Diqqat

Reja: Diqqat haqida umumiy tushuncha . Diqqat turlari. Diqqatning fiziologik asoslari. Diqqatning xususiyatlari Jahon psixologiyasida diqqat nazariyalari. Diqqatning pedagogik psixologiyada organilishi1 2 3 4 5 6

Diqqat haqida umumiy t ushuncha Ongni bir nuqtaga to’plab muayyan bir obektga faol to’planishiga diqqat deyiladi. P.I.Ivanovning fikricha,biz faoliyatimiz jarayonida idrok va tasavvur qiladigan har bir narsa va hodilalar, o’zimiz qilgan ishimiz, o’y va fikrlarimiz diqqatning obyekti bo’ladi.

Diqqat sezgi, idrok, xotira tafakkur, hayol, nutq kabi Alohida psixik jarayon emas. Shuning uchun barcha psixik jarayonlarda qatnashadi va ularning mahsuldorligini oshiradi. Fransuz olimi Kyuve geniallikni chidamli diqqat deb ta’riflashi, Nyutonning kashfiyot fikrini doimo shu masalaga qaratilish jarayoni deyishi, Ushinskiy ning diqqat psixologik hayotimizning aniq ko’rsatadiyagona eshigi deb baho berishi, diqqatning inson faoliyatidagi o’rni qay darajada ekanligini korsatadi.

1 • Ixtiyoriy diqqat 2 • Ixtiyorsiz diqqat 3 • Kasbga xos diqqat 4 • Ixtiyoriydan keyingi diqqat 5 • Qo’rquv diqqati Diqqat turlari

Похожие

Diqqat va uning turlari
DIQQATNING PSIXOLOGIK NAZARIYALARI
Diqqatning psixofiziologik asoslari
SHAXSNING BILISH JARAYONLARI
Psixologiya tarmoqlari