EHM arxitekturasi nima

Загружено в:

27.11.2024

Скачано:

0

Размер:

1086.2216796875 KB

Скачать

SHAROF RASHIDOV NOMIDAGI
SAMARQAND DAVLAT UNVERSETITI
MATEMATIKA FAKULTETI
,,AMALIY MATEMATIKA’’ YUNALISHI
MAVZU: EHM arxitekturasi nima?.

Mavzu: EHM arxitekturasi nima
Reja:
1.EHMning paydo bo’lish tarixi
2.EHMning tizimli dasturlashda qullanilishi
3. EHMni asosiy vazifalari


EHM arxitekturasi nima?
Elektron hisoblash mashinasi (EHM) — asosiy funksional elementlari (mantiq, xotira va boshqalar)
elektron
lampalar yoki yarimo tkazgichli asboblar, integral mikrosxemalardan tuzilgan hisoblash ʻ
mashinasi.
Birinchi EHM —analograqamli hisoblash mashinasi, raqamli hisoblash mashinasi 20-asr 40-
yillarida
paydo bo lgan. 70-yillardan boshlab kompyuter keng rasm bo la boshladi. EHM ning boshqa ʻ ʻ
tipdagi
hisoblash mashinalariga nisbatan afzalligi (tez ishlashi, ixchamligi , puxtaligi, jarayonlarning
avtomatlashtirilishy
va boshqalar) tufayli ilmiytexnika hisoblarida, axborotlarni ishlashda, avtomatik
boshqarishlarda
keng qo llanilmoqda. ʻ

Kompyuter
(Hisoblash Mashinasi) axborotni (ma'lumotlarni) qayta ishlash va kerakli shaklda natija olish
imkonini
beradigan texnik vositalar to'plamidir. Texnik vositalar ostida ma'lumotlarni avtomatlashtirilgan
qayta
ishlash uchun mo'ljallangan barcha uskunalar tushuniladi. Asosiy funktsional qurilmalari elektron
komponentlarda
yaratilgan Hisoblash mashinalari elektron hisoblash mashinalari (EHM) deb ataladi.

So'nggi
paytlarda mahalliy adabiyotda inglizcha "kompyuter" atamasi keng tarqaldi. Biz bu atamalarni
bir-birining
o‘rnida ishlatamiz. Aytish joizki , hozirda optik, fotonik, kvant va boshqa fizikaviy
tamoyillarga
asoslangan kompyuterlarni yaratish ishlari olib borilmoqda.

Misol
uchun, optik kompyuterlar elektr tezligi emas, balki yorug'lik tezligida ishlaydi , bu ularni
ma'lumotlarni
eng yaxshi o'tkazuvchiga aylantiradi. Kvant mexanikasining g'ayritabiiy dunyosi umumiy
klassik
fizika qonunlariga bo'ysunmaydi.


Universal avtomatik hisoblash mashinasini yaratish g’oyasi va loyihasi Kembrij universitetining
professori
Charlz Bebbijga (1792—1871) mansubdir. Bu mashinani u analitik mashina deb
atagan.
Bebbij mashinasida shoir Jorj Gordon Bayronning qizi Ada Lavlays (1816—1852)
ishlagan.
Uni haqli ravishda birinchi programmachi-dasturlovchi deb atashadi.
Programmalashtirishning
zamonaviy tillaridan biri Ada uning nomi bilan atalgan. Ch. Bebbij
g’oyasi
EHM ning yaratilishiga bevosita turtki bermagan bo’lsa ham bu g’oyadan arifmometrlar,
ya’ni
stol ustiga quyib ishlatiladigan hisoblash, yechish qurilmalarini yaratuvchilar foydalandilar.
CH.
Bebbij ma’lumotlarni teshilgan andozalar yordamida tasvirlashdek o’ziga ma’lum bo’lgan
printsiplardan
foydalangan. Qizig’i shundaki , zamonaviy perfokartalarning namunasi XIX asr
boshlarida
to’quv dastgohlarida iplarni yotqizishni boshqarish uchun ishlab chiqilgan. Teshilgan
andozalar
uzoq vaqt ixtirochilarning e’tiboridan chetda qoldi, holbuki ulardan, o’ylaymizki, turli
qurilma
va mashinalarda foydalanish mumkin edi. EHM ga ma’lumotlarni kiritish usullarini
izlashganda
ularni eslab qolishdi. Teshilgan andozalar (perfokartalar, perfolentalar va hokazo)
ning
mohiyati sodda: teshikning borligi «1»ni, yo’qligi esa «0»ni anglatadi. Ulardan foydalanish
uchun
boshlang’ich ma’lumotni 0 va 1 raqamlaridan tashkil topadigan kod orqali yozish lozim.
Televizor
EHM bilan muloqotda bo’lish vositasi sifatida, foydalanuvchilarning unga o’rganib
qolganidan
tashqari, elektron nur tezligi bilan aniqlanadigan yuqori tezkorlik xarakteristikalariga
ega.
Te levizor hisoblash texnikasiga katta yordam qildi, shu bilan birga undan o’ziga foydali
jihatlarni
oldi.

Masalan, ana shu o’zaro yordam tufayli televizordan avtonom tarzda foydalanish, birinchi navbatda
infor
matsiyani diskret usulda tasvirlash (raqamli televizorlar) mumkin bo’lib qoldi, bu hol
televizordagi
tasvir sifatini anchagina oshirdi. Televizorga kassetali magnitofon ko’rinishida uncha
katta
bo’lmagan xotira blokini o’rnatib, yoqib qolgan eshittirishlarni qayta ko’rish
(videomagnitofon)
yoki raqs o’rganishda televi zordan sherik sifatida foydalanish mumkin.
Shunday
qilib, EHM tarkibida bizga yaxshi ma’lum bo’lgan ko’pgina element va qurilmalar bor ,
biroq
ularning birontasi ham alohida EHM uchun ixtiro qilinmagan. Birinchi hisoblash
mashinasining
yaratilishi davriga kelib, uning barcha tarkibiy qismlari amalda ishlatilar edi.
Hisoblash
texnikasining rivojlanishi bilan bu elementlarning takomillashishi butunlay boshqa gap.
Eng
zo’r texnologik takomillashuv, shubxasiz, EHM xotira elementlarining va arifmetik-logik
qurilmalarning
jadallashtirilishi bilan, shuningdek, elektron harakat hisobiga mexanik harakatning
kamayishi
bilan bog’langan. Natijada tezkorlikni va xotira hajmini bir necha marta oshirish mumkin
bo’l
di, bu esa, o’z navbatida, EHM ni yordamchi asbobdan avtomatlashtirilgan sxemalarning
markaziy
tarki-biy qismiga aylantirdi. Arifmetik-logik kurilmalarni yaratishga qilingan urinishlardan
qat’i
nazar, hisoblashlarni bajarish muammosi olimlarga allaqachondan beri tinchlik bermas edi.
Umumiy
tarzda bu muammoning mohiyati amallarning biror ketma-ketligini bajarish
bilan
yechimga kelish mumkinmi , degan savoldan iborat.


Ana shu muammoning hal qilinishiga amerikalik logikachi E. Post (1879—1954), ingliz matematigi Alan
Tyuring
(1912—1954) hamda sovet olimi A. A. Mar kov (1903—1979) eng ko’p hissa qo’shdilar.
Axborot
texnologiyalarining rivojlanish tarixi asrimizning 40-yillariga borib taqaladi. Chunki 40-yillarda
kibernetika
faniga nazariy asos solindi. Hozirgi zamon kibernetikasining paydo bo’lishi amerikalik olim
Nobert
Viner nomi bilan bog’liq bo’lib, 1948 yilda N.Vinerning «Kibernetika yoki jonivorlar hamda
mashinada
bog’liqlik va boshqarish» degan kitobi bosmadan chiqishi bilan boshlangan. Kibernetika
boshqarish
haqidagi fandir. Ehtimollar nazariyasi, axborot tizimi, sun’iy tafakkur kabi fundamental
yo’nalishlar
ishlab chiqildi hamda biologiya, tibbiyot, iqtisod va boshqa sohalarda kibernetika
yo’nalishlari
paydo bo’ldi.
XX
asrning o’rtalarida EHM ning yaratilishi tamoman qonuniy voqeadir. Shunga qaramasdan, aftidan u
yangi
asbobni elektron hisoblash mashinasi deb ataganlarni hayratda qoldirdi. Bu qanaqasiga elek tron
mashina
bo’ladi, axir boshqa texnologik yechimlar ham bor-ku? Nima uchun hisoblash mashinasi, axir
faqat
informatsiyani yoki boshqarishni izlaydigan mashi nalar mavjud-ku? Har qalay , elektron hisoblash
ma
shinasi nomida mashina so’zining bo’lishi, garchi u mashi nalar klassining kengligi va turli-tumanligi
sababli
biron-bir narsani anglatmasa ham, shak-shubhasiz. Ingliz tilida EHM ularni hisoblash qurilmalari
—
kalkulyatorlardan farq qilish uchun oddiy qilib «hisoblovchi» (computer-kompyuter) deb ataladi, fran
tsuz
tilida esa funktsional vazifasi emas, programmalariga diqqatni qaratish maqsadida
«tartiblashtiruvchi»
(1'ordinateur) deb nomlanadi. Nomlardagi bu turli-tumanlik avvalo EHM ni qo’llash
imkoniyatining
kengligi hamda texnik mujassamlashtirishning xilma-xilligidan dalolat beradi.


1925 yilda V. Bush elektr releda yig’ilgan birinchi hisoblash mashinasini yaratdi. Bu avtomatlashtirishda emas, balki
texnologiyada
yangi qadam edi. Hisoblash jarayonini boshqarish hali ham odam zimmasida edi. 1944 yilda hisoblashlarni
boshqarish
avtomatik amalga oshiriladigan «Mark-1» tipidagi releli mashina yaratildi. Bu mashinaning yangi elementi boshqarish
qurilmasidir.
Uning rolini boshqarish lentasini qayta o’raydigan tishli g’ildirak o’ynardi. Biroq, har qanday mexanik qurilma kabi,
«Mark-1»
mashinasi ham hisob lash texnologiyasida sifat o’zgarishiga olib kela oladigan tezkorlikka ega emas edi.
1943-45
yillarda Pensilvaniya universitetida amerika mutaxassislari yaratgan birinchi tezkor elektron hisoblash ma shinasi ENIAK
tarkibida
18 ming elektron lampa bo’lib, 100 kVt elektr energiyasini iste’mol qilar, og’irligi 70 tonnaga yetar va uzunligi 30 m
keladigan
xonani egallar edi.
Qo’shish
va ayirish 200 mks ichida («Mark-1» dagiga qaraganda 1000 marta tezroq, ko’paytirish esa 2300 mks ichida amalga
oshirilardi)
ENIAK trayektoriyalarni hisoblash masala-laridagi differentsi al tenglamalarni yechishga mo’ljallangan, ya’ni maxsus
mashina
edi. (1948 yildan boshlab IBM (International business mashines) firmasi uni versal EHMlarni seriyalab ishlab chiqara
boshladi.
Bu firma hozir ham hisoblash mashinalari ishlab chiqaradigan eng yirik korxonalardan hisoblanadi.)
ENIAK
mashinasi hisoblashlarning konkret ketma-ketligini bajarishga mo’ljallangan. Agar boshqacha ketma-ketlik talab etilsa ,
sxemani
deyarli batamom o’zgartirib chiqishga to’g’ri kelardi. Birinchi EHM ning loyihasi taniqli matematik Jon Fon Neymanni
(1903-1957)
qiziqtirib qoldi. U shunday logik sxemani ishlab chiqish bilan shug’ullandiki, bu sxema ma shinaning xotirasida
saqlanadigan
programmadan foydalana olar edi. Ushbu programmani o’zgartirish uchun mashinaning butun sxemasini qayta
sozlash
shart emas edi. Bu haqda J. Fon Neymanning 1946 yilda bergan xabariga ko’ra, u birinchi marta EHMning to’rtta blokini
ajratdi,
hamda ularni arifmetik-logik qurilma, ma’lumotlar va komandalar uchun xotira, boshqarish qurilmasi va kiritish-chiqarish
kurilmasi
deb atadi. Keyinchalik ana shunday konfiguratsiyali EHM Neyman tipidagi mashinalar deb nom oldi. Neyman o’zining
printsiplarini
konkret EHM da 1952 yildagina amalga oshirdi. Uning asosiy xizmati shundan iboratki, hisob lash programmasi
bo’lgan,
ketma-ket o’rnatilgan mashinalarda moslashuvchan programma asosida boshqarish printsipini ishlab chikdi.
Sobiq
Sovet Ittifoqida hisoblash texnikasiga Sergey Alekseevich Lebedev asos solgan. Uning rahbarligida 1950 yillarda Kiyevda
MESM
(Kichik elektron hisoblash mashinasi) va 1952 yilda Moskvada BESM (tezkor elektron mashinasi) yaratildi. BESM bilan
birgalikda
M-2, Minsk-1, Ural-1, -2 va Strela nomli EHMlar ishlab chiqildi.


EHMlarning birinchi avlodiga 40-50 yillarda yaratilgan hisoblash mashinalari kiradi. Bu EHMlar
elektron
lampalar yordamida ishlagan bo’lib, bajaradigan amallar tezligi sekundiga bir necha 10 mingni
tashkil
etgan.
Ikkinchi
avlod EHMlariga 50-65 yillarda yaratilgan Mins-22,-32, M-200, M-220,-222, Ural- 11,-14,-16,
VM-1401,
-7030 va shu kabi hisoblash mashinalari kiradi. Bu EHMlar ham yarim o’tkazgichlar asosida
yaratilgan
bo’lib, bajaradigan jarayonlar tezligi (sekundiga 100 ming) bilan birinchi avloddan farq qiladi.
Elementlar
bazasi tranzistorlar (yarim o’tkazgichlar)dan iborat. Uchinchi avlod (65-75 yillar) EHMlari
jumlasiga
sobiq SSSR, Germaniya, Chexoslovakiya, Bolgariya , Vengriya va boshqa mamlakatlar
hamkorligida
yaratilgan YES ( yagona EHM sistemasi) tipidagi, shuningdek IBM PC (AQS’H) EHMlar
kiradi.
Bu mashinalar sekundiga million va undan ortiq jarayonni bajarish imkoniyatiga ega. Elementlar
bazasi
integral sxemalar (IS)dan iborat, bu EHMlarga ko’plab ob’ektlarni ulash mumkin.
Integral
sxema bu bir kristalda o’nlab, yuzlab, minglab element(yarimo’tkazgich, tranzistor, kondensator
va
boshqa) qismlarning joylashishi demakdir. 1 sm kub hajmda 100 dan 100 minggacha elementni
birlashtirgan
mikrosxemalar yuqori va o’rta yuqori integral sxemalar deb nomlanadi.
To’rtinchi
avlod EHMlari 75-yillardan boshlab vujudga kelib, katta integral sxemalar (KIS) asosida
yaratilgan.
EHMlarni avlodlarga ajratishda ularning qanday elementlardan yasalganligiga qarab emas,
balki
ularning ishi qanday tashkil etilganligiga va qanday dasturlar asosida ishlashiga ham e’tibor
berishimiz
kerak.
Hozirgi
kunda joriy etilayotgan PENTUM-I-II-III-IV va boshqalar ham to’rtinchi avlod kompyuterlari
hisoblanadi.


SHK (SHaxsiy kompyuter) ning asosiy va qo’shimcha qurilmalari:
Sistemalar
(tizimlar)
bloki;
(1)
monitor;
(2)
ekranga
matnli va grafikli
ma’lumotlarni
chiqarish
uchun xizmat
qiladi ;
klaviatura.
(3)
ma’lumotlarni
kompyuterga kiritish uchun mo’ljallangan qo’rilma;
Kompyuterga
zarur hollarda kerakli tashqi qo’rilmalar ham ulanishi mumkin. Ulardan eng ko’p tarqalganlari
sifatida
qo’yidagilarni ko’rsatib o’tish joiz:
Sichqoncha
- ma’lumot kiritilishini yengillashtiruvchi manipulyator; (4)
Printer
- ma’lumotlarni qog’ozga chiqarish qurilmasi;
Printerlarning
3 xil turi mavjud: ignali, siyohli va lazerli.
Faks-modem
- telefon tarmog’i orqali boshqa kompyuterlar bilan ma’lumot almashish imkoniyatini
yaratuvchi
qurilma;
Skaner
- qog’ozdagi ma’lumotlarni kompyuterga tasviriy ravishda kiritish qurilmasi.
Multimedia
– Kompyuter yordamida musiqa va ovozli axborotlarni ko’rsatishni ta’minlovchi qurilma.
Har
bir qurilma sistemalar blokida, asosiy platada joylashgan mos ulagichga ulanadi yoki o’rnatiladi.


Tizimli qism asosan quyidagi qurilmalardan tashkil topgan:
-Mikroprotsessor
kompyuterni boshqarish va barcha ama-liy va mantiqiy hisob ishlarini
bajaradi.
-Operativ
(tezkor) xotira protsessor uchun barcha zarur bo’lgan dasturlar va axborotlarni
vaqtincha
saqlaydi. Kompyuter o’chirilishi bilan operativ xotiradagi ma’lumotlar o’chiriladi.
-Qattiq
disk (vinchester) dastur va axborotlarni doimo saqlaydi.
-Elektron
sxemalar (yoki kontrollerlar) kompyuterga kiruvchi turli qurilmalar ishini
boshqaradi.
-Kiritish-chiqarish
porti orqali protsessor tashqi qurilmalar bilan ma’lumot almashadi.
-Disk
yurituvchi (Diskovod) egiluvchan magnit disketalardan axborotlarni o’qish va yozish
uchun
mo’ljallangan qurilma.
-Tarmoq
qurilmasi - bir necha kompyuterlarni mahalliy tarmoqqa birlashtirish, bu bilan
tarmoqdagi
kompyuterlar o’rtasida axborot almashish imkonini beruvchi qurilma.
-CD-ROM
disk yuritgich kompakt disklardan axborotni o’qish uchun mo’ljallangan qurilma.
-CDRW
disk yuritgich kompakt disklarga axborotlarni yozish va o’qish uchun mo’ljallangan
qurilma.


Mantiqiy disk va disk yurituvchilarning nomlari lotin harflarida belgilanadi:
Disketalar
bilan ishlashni ta’minlaydigan disk yurituvchilar A: – birinchi disk yurituvchi ; B: –
ikkinchi
disk yurituvchi (agarda bo’lsa) bilan nomlanadi.
Qattiq
disk(vinchestr) C: bilan nomlanadi. Qulaylik uchun odatda S: diski qismlarga, ya’ni
mantiqiy
disklarga bo’linadi. Ular D:, E:,... va hokazolar bilan nomlanadi. Ulardan keyingi harf
bilan
magnit-optik disk yurituvchi (agarda bo’lsa) nomlanadi va eng oxirgi harf bilan esa –
kompakt
disklar bilan ishlashni ta’minlaydigan CD-ROM-disk yuritgich nomlanadi (agarda
bo’lsa).


Klaviatura quyidagi tugmachalar guruhidan iborat:
1. Asosiy tugmachalar guruhi
Alifbo-raqamli
tugmachalar
Enter
– tugmachasi ixtiyoriy buyruqni bajarish uchun ish-latiladi;
Shift
– yuqori registr yoki katta harflarda yozish uchun ish-latiladigan tugmacha;
Caps
Lock – yuqori registrni belgilash tugmachasi. Tugmacha bosilganda klaviaturada Caps Losk chiroqchasi yonadi,
qaytarib
bosilganda o’chadi, Caps Losk yongan holatda klaviaturadan terilgan har qanday harflar katta harfda yoziladi ;
Ctrl,
Alt – boshqarish tugmachalari bo’lib, boshqa tugmachalar vazifasini o’zgartirish uchun qo’llaniladi. Ya’ni Ctrl, Alt
tugmachalari
boshqa tugmachalar bilan birgalikda kombinatsiyada ishlatiladi. Masalan: Ctrl+F1, Ctrl+O, Alt+F1;
Tab
– tabulyatsiya tugmachasi. Kursorni bir necha pozitsiya o’ngga siljitish uchun xizmat qiladi
(kursor-taklif)
– o’chib-yonuvchi belgi (|) bo’lib, keyingi belgini yozilish joyini ko’rsatadi);
Backspace
– tugmachasi kursordan chap tomondagi belgini o’chirish tugmachasi;
2. Ko’makchi
tugmachalar
Ko’makchi
tugmachalarda raqamli tugmachalar bilan kursorni boshqaruvchi tugmachalar birgalikda joylashgan. Num Losk
-
tugmachasi bosilgan holda ya’ni chiroqchasi yongan paytda klaviaturaning yordamchi tugmachalari raqamlarni beradi, aks
holda
esa kursorni boshqaruvchi tugmachalar bo’ladi. Num Losk tugmachasi holatni o’zgartiradi, ya’ni raqamli
tugmachalardan
kursorni boshqaruvchi tugmachalarga almashtirish va aksincha.
3. Funktsional
tugmachalar
F1-F12
- tugmachalar maxsus yoki funktsional tugmachalar deyiladi. Shuning uchun ham tugmachalarda F harfi ishlatiladi.
Funktsional
tugmachalar dasturlarda alohida funktsiyalarni bajaradi ya’ni dasturlarda qanday dasturlashtirilganiga bog’liq.
Masalan:
F8 tugmachasi NC dasturida fayllarni o’chirsa, leksikon (Lexicon) tahrir dasturida esa berilgan satrni
markazlashtiradi.
Shuning uchun funktsional tugmachalarning vazifalari dasturlarda alohida o’rganiladi.

SHAROF RASHIDOV NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNVERSETITI MATEMATIKA FAKULTETI ,,AMALIY MATEMATIKA’’ YUNALISHI MAVZU: EHM arxitekturasi nima?.

Mavzu: EHM arxitekturasi nima Reja: 1.EHMning paydo bo’lish tarixi 2.EHMning tizimli dasturlashda qullanilishi 3. EHMni asosiy vazifalari

 EHM arxitekturasi nima? Elektron hisoblash mashinasi (EHM) — asosiy funksional elementlari (mantiq, xotira va boshqalar) elektron lampalar yoki yarimo tkazgichli asboblar, integral mikrosxemalardan tuzilgan hisoblash ʻ mashinasi. Birinchi EHM —analograqamli hisoblash mashinasi, raqamli hisoblash mashinasi 20-asr 40- yillarida paydo bo lgan. 70-yillardan boshlab kompyuter keng rasm bo la boshladi. EHM ning boshqa ʻ ʻ tipdagi hisoblash mashinalariga nisbatan afzalligi (tez ishlashi, ixchamligi , puxtaligi, jarayonlarning avtomatlashtirilishy va boshqalar) tufayli ilmiytexnika hisoblarida, axborotlarni ishlashda, avtomatik boshqarishlarda keng qo llanilmoqda. ʻ  Kompyuter (Hisoblash Mashinasi) axborotni (ma'lumotlarni) qayta ishlash va kerakli shaklda natija olish imkonini beradigan texnik vositalar to'plamidir. Texnik vositalar ostida ma'lumotlarni avtomatlashtirilgan qayta ishlash uchun mo'ljallangan barcha uskunalar tushuniladi. Asosiy funktsional qurilmalari elektron komponentlarda yaratilgan Hisoblash mashinalari elektron hisoblash mashinalari (EHM) deb ataladi.  So'nggi paytlarda mahalliy adabiyotda inglizcha "kompyuter" atamasi keng tarqaldi. Biz bu atamalarni bir-birining o‘rnida ishlatamiz. Aytish joizki , hozirda optik, fotonik, kvant va boshqa fizikaviy tamoyillarga asoslangan kompyuterlarni yaratish ishlari olib borilmoqda.  Misol uchun, optik kompyuterlar elektr tezligi emas, balki yorug'lik tezligida ishlaydi , bu ularni ma'lumotlarni eng yaxshi o'tkazuvchiga aylantiradi. Kvant mexanikasining g'ayritabiiy dunyosi umumiy klassik fizika qonunlariga bo'ysunmaydi.

 Universal avtomatik hisoblash mashinasini yaratish g’oyasi va loyihasi Kembrij universitetining professori Charlz Bebbijga (1792—1871) mansubdir. Bu mashinani u analitik mashina deb atagan. Bebbij mashinasida shoir Jorj Gordon Bayronning qizi Ada Lavlays (1816—1852) ishlagan. Uni haqli ravishda birinchi programmachi-dasturlovchi deb atashadi. Programmalashtirishning zamonaviy tillaridan biri Ada uning nomi bilan atalgan. Ch. Bebbij g’oyasi EHM ning yaratilishiga bevosita turtki bermagan bo’lsa ham bu g’oyadan arifmometrlar, ya’ni stol ustiga quyib ishlatiladigan hisoblash, yechish qurilmalarini yaratuvchilar foydalandilar. CH. Bebbij ma’lumotlarni teshilgan andozalar yordamida tasvirlashdek o’ziga ma’lum bo’lgan printsiplardan foydalangan. Qizig’i shundaki , zamonaviy perfokartalarning namunasi XIX asr boshlarida to’quv dastgohlarida iplarni yotqizishni boshqarish uchun ishlab chiqilgan. Teshilgan andozalar uzoq vaqt ixtirochilarning e’tiboridan chetda qoldi, holbuki ulardan, o’ylaymizki, turli qurilma va mashinalarda foydalanish mumkin edi. EHM ga ma’lumotlarni kiritish usullarini izlashganda ularni eslab qolishdi. Teshilgan andozalar (perfokartalar, perfolentalar va hokazo) ning mohiyati sodda: teshikning borligi «1»ni, yo’qligi esa «0»ni anglatadi. Ulardan foydalanish uchun boshlang’ich ma’lumotni 0 va 1 raqamlaridan tashkil topadigan kod orqali yozish lozim. Televizor EHM bilan muloqotda bo’lish vositasi sifatida, foydalanuvchilarning unga o’rganib qolganidan tashqari, elektron nur tezligi bilan aniqlanadigan yuqori tezkorlik xarakteristikalariga ega. Te levizor hisoblash texnikasiga katta yordam qildi, shu bilan birga undan o’ziga foydali jihatlarni oldi.

EHM arxitekturasi nima

27.11.2024

0

1086.2216796875 KB

Похожие