EKZOGEN JARAYONLAR  REJA:  1.EKZOGEN JARAYONLAR HAQIDA TUSHUNCHA.  2.NURASH VA RELYEF.  3.NURASH TURLARI.  4.HULOSA.

 Ekzogen jarayonlar  — energiya hisobiga yer yuzasining ustki qismida birlamchi hosilalarni o zlashtirishda ishtirok etuvchi jarayon, majmuasi. ʻ Bularga, asosan, nurash, defolyatsiya, korroziya, abraziya, ekzoratsiya, materiallar ko chi (eol, suv oqimi, dengiz, muzlik) hak cho kindilar paydo ʻ ʻ bo lishi jarayonla kiradi. Yer yuzasida Ekzogen jarayonlar paydo bo lish ning ʻ ʻ asosiy shakllariga — tog ji nsilarining buzilishi va ular tark topgan ʻ minerallarning kimyoviy qayta hosil bo lishi (fizik, kimyoviy organik ʻ nurash), muz, shamol va suv yordamida buzilib, maydalangan tog’ jinslarining bir joydan boshqa joy ga ko chishi va bu mahsulotlarning ʻ quruqlikda va suv havzalari tubida cho kib, muntazam ravishda cho kindi ʻ ʻ tog’ jinslariga (sedimentogenez, diagene katagenez) aylanishi kiradi. Ekzogen jarayonlar endogen jarayonlar bilan birgalikda Yer relyefi shakllanishiga, cho kindi tog jins qatlamlari va ular bilan bog liq bo lgan ʻ ʻ ʻ ʻ foydali qazilma konlari hosil bo lishiga sababchi bo ladi. ʻ ʻ

 Ekzogen jarayonlar  U tashqi kelib chiqish jarayonlariga yoki boshqacha qilib aytganda, Yerning tashqi manbalaridan energiya olish jarayonlariga chaqiriladi.  Masalan, bosimning farqlanishini keltirib chiqaradigan atmosferaning differentsial isishiga sabab bo'ladigan quyosh energiyasi, gidrologik tsiklni boshqaradigan va suv havzalaridan namlikni er atmosferasiga va uning tarkibidan qaytib okeanga va boshqalar.  Shu tarzda ekzogen jarayonlar ob-havo, shamol esishi, oqayotgan suv, er osti suvlari, suvdagi to'lqinlar va oqimlar, muzliklar va boshqalar kabi turli xil tashqi omillarning roli bilan chambarchas bog'liqdir.  Ushbu jarayonlar Yer yuzida cheklanganligi sababli ular epigenik jarayonlar deb ataladi. Ushbu jarayonlar o'zaro bog'liq o'zgarishlarning juda murakkab yig'indisini tashkil etadi, ya'ni barcha ekzogen jarayonlar bir-biri bilan bog'liqdir.  Ekzogen jarayonlar relyef shakllarida toshlarni parchalash (eroziya), sirtini yıpranması va vodiy xususiyatlarini o'ymak uchun harakat qiladi.  Yo'q qilish mahsulotlari tortishish kuchi ta'sirida joyidan chiqib ketadi yoki shamol, oqayotgan suvlar, harakatlanayotgan muzliklar va boshqalarni quyi joylarga, masalan ko'llar, dengizlar, okeanlar va boshqalar.  Ekzogen jarayonlar Yer yuzidagi har qanday tengsizlikni yo'q qilishga intiladi. Er yuzasining notekisligi qobiq harakati, eroziya va notekis cho'kma tufayli rivojlanadi.

 Relyef  (frans, relief, lot. relevo — ko taraman) (ʻ geografiyada ) —  yer  yuzasi,  okean  va  dengiz  tubidagi tashqi ko rinishi, o lchamlari, kelib ʻ ʻ chiqishi, yoshi va rivojlanish tarixiga ko ra turlituman notekisliklar:  ʻ tog ʻ ,  tekislik ,  payettekislik ,  adir ,  yassitog ʻ , tepalik,  qir ,  vodiy ,  botiq ,  soylik ,  jarlar  va boshqa pastbalandliklar majmui. R. kattaligiga ko ra quyidagi ʻ toifalarga ajratiladi: megarelyef ( materik  do ngliklari, okeanlar tubi), ʻ shuningdek, bir qadar kichikroq bo lgan shakllar (tog sistemalari, ʻ ʻ tekisliklar); makrorelyef (tog tizmalari, tog lar oralig idagi botiqlar, qirlar, ʻ ʻ ʻ pasttekisliklar); mezorelyef (jarliklar,  suv osti kan onlari ʼ , tepaliklar); mikrorelyef ( karst  chuqurliklari, jarlar, do ng tepa,  ʻ dasht  tepaliklari va boshqalar); n a n o relyef (juda kichik chuqurchalar, do ngchalar va ʻ boshqalar). Bu bo linish shartli ravishda ajratilgan. Muhim orografik ʻ birliklarni tavsiflovchi R.ning tashqi yoki morfografik belgilari, shuningdek, uning miqdoriy xususiyatlari R.ni kompleks baholash uchun har doim ham ishonchli asos bo la olmaydi, chunki bir xil tashqi ko rinishga ega ʻ ʻ shakllarning kelib chiqishi va rivojlanishi turlicha bo lishi mumkin. ʻ