logo

Fotometrik analiz usullari.

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

405.1357421875 KB
Mavzu:Fotometrik analiz usullari.
                             Reja
KIRISH.
1.Fotometrik analiz haqida umumiy ma’lumot.
2.Fotometrik tahlil usullarining qo’llanilishi va mohiyati.
 3.Asosiy fotometrik kattaliklar.
 XULOSA              
KIRISH.

Analitik  kimyo  kimyoviy  tahlilning  nazariy  asoslari  va  usullarini  ishlab  chiqadigan 
fandir.  Analitik  kimyo  fani  biologiya,  meditsina,  geologiya,  minerologiya,  atrof  muxitning 
muxofazasi  kabi  turdosh  tabiiy  fanlarini  o‘rganishda  katta  axamiyat  kasb  etadi.  Sanoatda 
ishlab chiqariladigan barcha maxsulotlar, qishloq xo‘jalik maxsulotlari, qazilma boyliklar va 
xususan  dori  xom  ashyosi,  xamda  dori  preparatlar  sifatlarini  nazorat  etishni  analitik  kimyo 
fanisiz  tasavvur  etib  bo‘lmaydi.    Fotometrik  tahlilda  eritmadagi  moddalarning  rangiga 
qarab,u  yoki  bu  elementning  miqdorini  kuzatish  yoki  fotoelementlaryordamida,  ya’ni 
yorug‘lik energiyasini elektr energiyasigaaylantirish hisobiga aniqlanadi.              
1.Fotometrik analiz haqida umumiy ma’lumot.

              Fotometriya (foto... va metriya) — fizik optikaning manbalardan chiqib, turli 
muhitlarda tarqaladigan va jismlar bilan o zaro ta sirlashadigan optik nurlanishning 	
ʻ ʼ
energetik  ko rsatkichlarini  o rganadigan  bo limi.  Fotometriya  fotometrik 	
ʻ ʻ ʻ
kattaliklarni  o lchashning  eksperimental  usullari  va  vositalarini  xamda  shu 
ʻ
kattaliklarga  tegi  shli  nazariy  qoidalar  va  x.isoblarni  o z  ichiga  oladi. 	
ʻ
Fotometriyaning  asosiy  energetik  tushunchasi  nurlanish  oqimi  F(,  bo lib,  uning  fizik 	
ʻ
ma nosi  elektromagnit  nurlanish  tashiydigan  o rtacha  quvvatdir.  Tor  ma noda 	
ʼ ʻ ʼ
fotometriya  deb,  yoruglik  kattaliklari  tizimiga  tegishli  (yoritilganlik,  yoruglik  kuchi, 
ravshanlik va h.k.) kattaliklarni o lchash va hisoblash tushuniladi. 	
ʻ              YUTILISH EGRI CHIZIG`I               Modda (eritma)  tomonidan  yorug`likning yutilishini mukammal ko`raylik.  Qalinligi l  - bo`lgan moddadan 
to`lqin  uzunligi  l  -  bo`lgan  parallel  monoxromatik  yorug`lik  oqimi  o`tayotgan  bo`lsin.  Bundan  l  d  elementar 
qalinlikni ajratib olamiz.              
2.Fotometrik tahlil usullarining qo’llanilishi va mohiyati.

Fotokolorimetriya  –  tekshiriluvchi  eritmadan,  monoxromatik 
bo’lmagan  nur  intensivligini  fotoelektrokolorimetrda  (FEK) 
fotoelement  yordamida  o’lchashga  asoslangan.  Mohiyati: 
Yorug’lik  manbaidan  (cho’lg’amlampa)  chiqayotgan  aralash  oq 
nur  rangli  shishachalar  (nursuzgich)  yordamida 
monoxromatlanadi va tekshiriluvchi eritma quyilgan kyuvetadan 
o’tkazilib,  detektorda,  ya’ni  fotoelementda  o’lchanadi.  Hozirgi 
vaqtda bir nurli va ikki nurli FEK lar mavjud.               Bir nurli FEK ning tuzilishi.              
FEK ni kolorimetriyadan farqi.  

1.FEK  da  yorug’lik  nuri  nursuzgich  bilan  filtrlanadi  va  ko’rinadigan  nur  soxasidan 
ma’lum  bir  rangli  nurni  ajratib  beradi;  2.FEK  da  eritma  tomonidan  yutilgan 
nur miqdori yorug’lik energiyasini fototokka o’tkazuvchi maxsus detektor – fotoelement 
bilan o’lchanadi. FEK ni tuzilishi  

1. – 400-700 nm ko’rinadigan polixrom nurlar taratuvchi cho’lgam lampasi 

2.Ko’zgular

3.Polixrom  yorug’likdan  bir  xil  rangli  yorug’likni  tanlab  beruvchi,selektor  vazifasini 
bajaruvchi nursuzgichlar.  

4.Kyuvetalar  –  optik  shishadan  yasalgan  va  taxlil  eritma  solinadigan,  aniq  qalinlikdagi 
idishlar 

5.Optik zichlik o’lchanadigan 5k - kompensatsion,  

5a – o’lchov diafragmalar.

6.Fotoelementlar.   

7.Galvanometr yoki  milliampermetr.               
                                      3.Asosiy fotometrik kattaliklar.

Yorug‘likning  ko‘zga  yoki  qabul  qiluvchi  boshqa  bir  qurilmaga  ko‘rsatadigan  ta’siri, 
dastavval,  yorug‘lik  to‘lqini  eltadigan  energiyaning  bu  qurilmaga  berilishidan  iborat. 
Shuning  uchun  biz  optik  hodisalar  qonunlarini  qarab  chiqishdan  avval  yorug‘likni 
o‘lchash  -  fotometriya  to‘g‘risida  tasavvur  hosil  qilishimiz  kerak.  Fotometriya  yorug‘lik 
to‘lqini keltirayotgan energiyani o‘lchashdan yoki shu energetik xarakteristika bilan biror 
tarzda bog‘langan kattaliklarni o‘lchashdan iborat.

Yorug‘likni qabul qiluvchi qurilmalar. Bunday qurilmalarning xossalari u yoki bu spektral 
oblastdagi nurlanishni sezish xarakteristikasi bilan xarakterlanadi. 3.1- rasmda germaniy ( 
)  va  kremniy  (  )  asosida  tayyorlangan  fotodiodlarning  spektral  xarakteristikalari 
keltirilgan.                            
Ko‘z  sezgirligi  turli  kishilarda  turlicha  bo‘ladi,  shuning  uchun  o‘rtacha 
sezgirlikni  tekshirishga  to‘g‘ri  keladi.  «O‘rtacha»  sezgirlik  ko‘zida  nuqsoni 
bo‘lmagan  ko‘p  kishilarni  tekshirish  natijasida  topiladi.  Turli  uzunlikdagi 
yorug‘lik  to‘lqinlariga  nisbatan  o‘rtacha  sezgirlikni  xarakterlovchi  bunday 
kattalik  ko‘rish  funksiyasi  deb  ataladi.  Ko‘rish  funksiyasini  grafik  ravishda 
tasvirlash  qiyin,  chunki  subektiv  nuqtai  nazardan  turli  tusdagi  nurlarning, 
masalan,  qizil  va  yashil  tusdagi  nurlarning  xuddi  bir  xil  ravshanligini 
(yorqinligini) aniqlash mushkul.              
                                                             XULOSA

Analitik  kimyo  kimyoviy  tahlilning  nazariy  asoslari  va  usullarini  ishlab  chiqadigan 
fandir. Analitik kimyo fani biologiya, meditsina, geologiya, minerologiya, atrof muxitning 
muxofazasi  kabi  turdosh  tabiiy  fanlarini  o‘rganishda  katta  axamiyat  kasb  etadi.  Sanoatda 
ishlab  chiqariladigan  barcha  maxsulotlar,  qishloq  xo‘jalik  maxsulotlari,  qazilma  boyliklar 
va  xususan  dori  xom  ashyosi,  xamda  dori  preparatlar  sifatlarini  nazorat  etishni  analitik 
kimyo fanisiz tasavvur etib bo‘lmaydi.  

Aniqlanishicha,  fotometrik  tahlil  usullari  davriy  tizimning  ko pgina  elementlarini,  asosan ʻ
metallarni  aniqlashda  qo llaniladi  va  atrof-muhitni  analitik  nazorat  qilish  va  ekologik 	
ʻ
muammolarni  hal  etishda  katta  ahamiyatga  ega.  Ushbu  turdagi  tahlillarda  ishlatiladigan 
asbob-uskunalar, qoida tariqasida, ishlatish uchun juda oson, u bilan ishlash uchun amalda 
maxsus ko'nikmalarni talab qilmaydi va olingan natijalar juda yaxshi takrorlanadi.               
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI:
1. Aналитическая  химия.проблемы  и  подходы.  том  1.  Р.  Кельнера,  Ж.-М.  Мерме,  М.  Отто,  Г.М. 
Видмер. - М. Мир, Издательство АСТ, 2004  
2. Aналитическая  химия.проблемы  и  подходы.  том  2.  Р.  Кельнера,  Ж.-М.  Мерме,  М.  Отто,  Г.М. 
Видмер. - М. Мир, Издательство АСТ, 2004 
3. Xaritonov  Yu.Ya.,  Yunusxodjaev  A.N.,  Shabilalov  A.A.,      Nasirdinov  S.D.  « Analitikkimyo .   
Analitika». Fan. T.   2008.  1 - jild (lotinda) 
4. Xaritonov  Yu.Ya.,  Yunusxodjaev  A.N.,  Shabilalov  A.A.,      Nasirdinov  S.D.  « Analitikkimyo .   
Analitika». Fan. T.   2013.  2 - jild (lotinda)   
5. Fayzullaev O. «Analitik kimyo asoslari» Yangi  asr avlodi, 2006. 
6. Mirkomilova M. «Analitik  kimyo». O’zbekiston, Toshkent.    2001.

Mavzu:Fotometrik analiz usullari. Reja KIRISH. 1.Fotometrik analiz haqida umumiy ma’lumot. 2.Fotometrik tahlil usullarining qo’llanilishi va mohiyati. 3.Asosiy fotometrik kattaliklar. XULOSA

 KIRISH.  Analitik kimyo kimyoviy tahlilning nazariy asoslari va usullarini ishlab chiqadigan fandir. Analitik kimyo fani biologiya, meditsina, geologiya, minerologiya, atrof muxitning muxofazasi kabi turdosh tabiiy fanlarini o‘rganishda katta axamiyat kasb etadi. Sanoatda ishlab chiqariladigan barcha maxsulotlar, qishloq xo‘jalik maxsulotlari, qazilma boyliklar va xususan dori xom ashyosi, xamda dori preparatlar sifatlarini nazorat etishni analitik kimyo fanisiz tasavvur etib bo‘lmaydi. Fotometrik tahlilda eritmadagi moddalarning rangiga qarab,u yoki bu elementning miqdorini kuzatish yoki fotoelementlaryordamida, ya’ni yorug‘lik energiyasini elektr energiyasigaaylantirish hisobiga aniqlanadi.

 1.Fotometrik analiz haqida umumiy ma’lumot.  Fotometriya (foto... va metriya) — fizik optikaning manbalardan chiqib, turli muhitlarda tarqaladigan va jismlar bilan o zaro ta sirlashadigan optik nurlanishning ʻ ʼ energetik ko rsatkichlarini o rganadigan bo limi. Fotometriya fotometrik ʻ ʻ ʻ kattaliklarni o lchashning eksperimental usullari va vositalarini xamda shu ʻ kattaliklarga tegi shli nazariy qoidalar va x.isoblarni o z ichiga oladi. ʻ Fotometriyaning asosiy energetik tushunchasi nurlanish oqimi F(, bo lib, uning fizik ʻ ma nosi elektromagnit nurlanish tashiydigan o rtacha quvvatdir. Tor ma noda ʼ ʻ ʼ fotometriya deb, yoruglik kattaliklari tizimiga tegishli (yoritilganlik, yoruglik kuchi, ravshanlik va h.k.) kattaliklarni o lchash va hisoblash tushuniladi. ʻ

YUTILISH EGRI CHIZIG`I

Modda (eritma) tomonidan yorug`likning yutilishini mukammal ko`raylik. Qalinligi l - bo`lgan moddadan to`lqin uzunligi l - bo`lgan parallel monoxromatik yorug`lik oqimi o`tayotgan bo`lsin. Bundan l d elementar qalinlikni ajratib olamiz.