Hujayra nazariyasini paydo bo'lishi, M.Shleyden, T.Shvann va R.Virxov ishlari va qoidalari

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

922.892578125 KB

Скачать

Hujay ra nazariy asini pay do
bo'lishi, M.Shley den, T.Shv ann v a
R.Virxov ishlari v a qoidalari

►
o'sib borayotgan
►
zotlar
►
atrof-muhit bilan
materiya va energiya
almashadi
►
tashqi stimullarga javob
beradi HUJ AYA -
Yerdagi hay ot ning
element ar birligi.
U t irik organizmning barcha
xususiy at lariga e ga:

Hujay raning o'rganish TA RI X I
Birinchi mikroskop
1580-1590 y illarda
y arat ilgan.
Gollandiyalik optiklar,
ota va o'g'il Zaxari
Yansen v a X ans
Yansen
Kattalashtirish
- 10
martagacha Birinchi mikroskop
teleskop ixtirochisi
tomonidan yaratilgan -
Galileo Galiley
(1609)VERSIYA №1 VERSIYA №2

Vazifa: ma'ruza davomida jadvalni to'ldirish
Bosqich Yil Olim Ilm-fan rivojiga qo'shgan
hissasi
1.
2.
3.
to'rtta. Sit ologiy a riv ojlanishining asosiy
bosqichlari / hujay ra nazariy asi /

Robert Huk Entoni van
Levenguk
Mattias Shleyden Teodor Shvann
Karl Baer

1. Hujay ra t ushunchalarining k elib
chiqishi
Robert Huk
Kattalashtirish
- 150
martagacha

mikroskop yaxshilandi

1665 yilda u birinchi bo'lib o'simlik
to'qimasini - tiqinni ko'rib chiqdi va
to'qimalarning hujayra tuzilishini o'rnatdi

"Hujayra" atamasi kiritilgan Hujayra - hujayra (inglizcha hujayra -
"hujayra, hujayra, hujayra")(1635-1703), ingliz tabiatshunosi

1. Hujay ra t ushunchalarining k elib
chiqishi
Entoni van
Levenguk
(1632 - 1723) Gollandiyalik
tabiatshunos ►
R. Guk mi k rosk opini t ak omillasht i rilgan
►
Van Lev enguk ni ng mik rosk opl ari juda
k uchl i l inzal i juda k i chik j ismlar edi.
Kat t alasht i rish - 270 mart agacha

1. Hujay ra t ushunchalarining k elib
chiqishi
Antonio van Levenguk 
DA 1680 bir hujayrali
organizmlarni kashf
etdi. 50 yillik faoliyati
davomida u eng kichik
organizmlarning 200
dan ortiq turlarini kashf
etdi.

U birinchi marta
bakteriya va hayvon
hujayralarini,
eritrotsitlarni,
spermatozoidlarni,
mushak to'qimasini
ko'rib chiqdi

- X VI I I oxiri - X I X asrning birinchi yarmidagi
ingliz (shot land) bot anik , morf olog va
o'simlik lar t ak sonomist i.
►
1831 y ilda u yadroni ta'riflaydi va u o'simlik
hujayrasining doimiy qismi ekanligini
ta'kidlaydi.
►
U gimnospermlar va angiospermlar o'rtasidagi
asosiy farqlarni aniqladi, Braun harakatini kashf
etdi. 2. Hujay ra nazariy asining pay do
bo'lishi
Robert Braun

2. Hujay ra nazariy asining pay do
bo'lishi
19- asrning birinchi uchdan biriga
k e lib oʻsimlik , hayvon va bak t e riy a
hujayralarining t uzilishi t oʻgʻrisida
muhim maʼlumot lar t oʻplangan.
1838 y ilda nemis olimlari, bot anik
Mat t ias Shley den v a zoolog
Teodor Shv ann must aqil rav ishda
hujay ralar haqidagi bu
t o'plangan bilimlarni
birlasht irishga harak at qilishdi.
M. Schleiden va T. Schwann tomonidan yaratilgan hujayra nazariyasi sitologiya
va zamonaviy umumiy asosdir. umuman biologiya.Teodor
Shvann
(1810-1882) Mattias
Shleyden
(1804-1881)

2. Hujay ra nazariy asining pay do
bo'lishi
1838 y il - Teodor Shv ann v a
Mat t ias Shley den
►
Hujayra haqida umumiy
bilimlar,
►
hujayra nazariyasining asosiy
qoidalarini shakllantirdi:
barcha o'simlik va hayvon
organizmlari tuzilishi o'xshash
hujayralardan iborat

Rudolf Virxov
" Omnis cel lula e cel lula " (hujay ra faqat huj ay radan k eli b chiqadi)
t ezisi biologl arning organizmlarning o'z-o'zidan pay do bo'lishi
haqidagi mashhur munozaralarini y ak unl adi .3. Hujay ra nazariy asining
riv ojlanishi
- 19-asrning ikkinchi yarmidagi buyuk
nemis olimi, shifokor, patolog, gistolog,
fiziolog, biologiyada hujayra
nazariy asi asoschisi.

DA 1858 yil Janob har bir
yangi hujayra bir xil asl
bo'linishdan kelib chiqadi degan
pozitsiyani ishlab chiqdi.

Karl Baer

Sutemizuvchilarning tuxum
hujayrasini kashf etdi (1826).

DA 1858 yil barcha
organizmlar rivojlanishini bir
hujayradan boshlashini aniqladi

U hujayra nafaqat tuzilish birligi,
balki organizmlarning rivojlanish
birligi degan pozitsiyani
shakllantirdi.3. Hujay ra nazariy asining
riv ojlanishi
- t abiat shunos, e mbriologiy a
asoschisi
(1792-1876)
Estoniya, Avstriya, Germaniya, 1832 yil - Rossiya

1. har qanday katta hayvonlar guruhining
eng keng tarqalgan belgilari
embrionda kamroq tarqalgan
belgilarga qaraganda erta paydo
bo'ladi;
2. eng umumiy belgilar shakllangandan
so'ng, kamroq tarqalganlar paydo
bo'ladi va shu guruhga xos bo'lgan
maxsus belgilar paydo bo'lgunga
qadar;
3. har qanday turdagi hayvonlarning
embrioni rivojlanib borishi bilan
boshqa turlarning embrionlariga
o'xshab kamroq bo'ladi va ularning
rivojlanishining keyingi bosqichlaridan
o'tmaydi;
4. Yuqori darajada tashkil etilgan turning
embrioni ibtidoiy turning embrioniga
o'xshab ketishi mumkin, lekin hech
qachon bu turning kattalar shakliga
o'xshamaydi.3. Hujay ra nazariy asining
riv ojlanishi
“ Rivojlanish jarayonida har bir yangi
shakllanish avvaldan mavjud bo‘lgan
oddiyroq asosdan kelib chiqadi.
Shunday qilib, umumiy asoslar
birinchi navbatda embrionda paydo
bo'ladi va ulardan tobora ko'proq
maxsus qismlar ajratiladi. U o'zining embriologiyaga oid asarlarida
keyinchalik " Baer qonunl ari " deb nomlangan
naqshl arni ishlab chiqdi:
Karl Baer:

1. Barcha tirik mavjudotlar, bir hujayralilardan tortib yirik
o'simlik va hayvon organizmlarigacha, ularning
hujayralaridan iborat.
2. Barcha hujayralar tuzilishi, kimyoviy tarkibi va hayotiy
funktsiyalari jihatidan o'xshashdir.
3. Ko'p hujayrali organizmlarda alohida hujayralar
ma'lum bir funktsiyani bajarishga ixtisoslashgan
bo'lishiga qaramay, ular mustaqil hayot faoliyatiga
qodir, ya'ni. yeyishi, o‘sishi, ko‘payishi mumkin.
4. Barcha hujayralar hujayradan hosil bo'ladi

1. Hujayra - tirik organizmlarning tuzilishi, hayotiy faoliyati, o'sishi va
rivojlanishining birligi, hujayradan tashqarida hayot yo'q;
2. Hujayra - tabiiy ravishda bir-biri bilan bog'langan, ma'lum bir
integral shakllanishni ifodalovchi ko'plab elementlardan tashkil
topgan yagona tizim;
3. Barcha organizmlarning hujayralari kimyoviy tarkibi, tuzilishi va
funktsiyalari bo'yicha o'xshashdir;
4. Yangi hujayralar faqat dastlabki hujayralarning bo'linishi natijasida
hosil bo'ladi;
5. Ko'p hujayrali organizmlarning hujayralari to'qimalarni, to'qimalar
organlarni hosil qiladi. Bir butun organizmning hayoti uni tashkil
etuvchi hujayralarning o'zaro ta'siri bilan belgilanadi;
6. Ko'p hujayrali organizmlarning hujayralari to'liq genlar to'plamiga
ega, lekin bir-biridan turli xil gen guruhlariga ega bo'lishi bilan
farq qiladi, buning natijasida hujayralarning morfologik va
funktsional xilma-xilligi - differentsiatsiya sodir bo'ladi.

Hujay ra nazariy asini pay do bo'lishi, M.Shley den, T.Shv ann v a R.Virxov ishlari v a qoidalari

► o'sib borayotgan ► zotlar ► atrof-muhit bilan materiya va energiya almashadi ► tashqi stimullarga javob beradi HUJ AYA - Yerdagi hay ot ning element ar birligi. U t irik organizmning barcha xususiy at lariga e ga:

Hujay raning o'rganish TA RI X I Birinchi mikroskop 1580-1590 y illarda y arat ilgan. Gollandiyalik optiklar, ota va o'g'il Zaxari Yansen v a X ans Yansen Kattalashtirish - 10 martagacha Birinchi mikroskop teleskop ixtirochisi tomonidan yaratilgan - Galileo Galiley (1609)VERSIYA №1 VERSIYA №2

Vazifa: ma'ruza davomida jadvalni to'ldirish Bosqich Yil Olim Ilm-fan rivojiga qo'shgan hissasi 1. 2. 3. to'rtta. Sit ologiy a riv ojlanishining asosiy bosqichlari / hujay ra nazariy asi /

Robert Huk Entoni van Levenguk Mattias Shleyden Teodor Shvann Karl Baer

Hujayra nazariyasini paydo bo'lishi, M.Shleyden, T.Shvann va R.Virxov ishlari va qoidalari

15.08.2023

0

922.892578125 KB

Похожие