logo

Ilmiy tadqiqot metodlari va metodologiyasi

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

62.8759765625 KB
1. Ilmiy tadqiqot metodlari turlari.
2. Emperik tadqiqot usullari.
3. Emperik-nazariy tadqiqot metodlari.
4. Nazariy tadqiqot metodlari.              Mavzu: Ilmiy tadqiqot metodlari va  metodologiyasi .
Reja: Metod –ilmiy tadqiqot metodikasining asosidir. Metod deganda 
ma`lum jarayonni nazariy jihatdan ta`riflab berish va amaliy 
jihatdan amalga oshirish uchun foydalanadigan usul tushuniladi.
Tadqiqotlarni ma`lum bir ketma-ketlikda va yuqori samarada 
bajarish nuchun qo’llaniladigan metodlarning tizimi metodika 
deyiladi.
Metodologiya- o’rganilayotgan  masalani xususiyatlarini e`tiborga 
olgan holda tadqiqot metodlarini tanlash va qo’llash imkonini 
yaratib beruvchi fandir.Metod
Metodika
Metodolo
giya Ilmiy tadqiqot metodlari 3 turga 
bo’linadi
Emperik 
tadqiqot 
metodlari Emperik va 
nazariy 
tadqiqot 
metodlari Nazariy 
tadqiqot 
metodlariIlmiy tadqiqot metodlari Emperik tadqiqot 
metodlariga qo’yidagilar 
kiradi
kuzatish Qiyoslash
Hisoblash Ulchash EksperimentEmperik tadqiqot usullari Kuzatish deb- ma`lum 
bir ob`ektni 
muntazam ravishda  
bir maqsad yo’lida 
o’rganish yoki ochish 
bilan amalga 
oshiradigan bilish 
usuliga aytiladi. Qiyoslash asosida 
olinadigan natijalar 
“Kattaroq,  
kichikroq yoki teng” 
degan javoblar bilan 
xulosa qilinadi. Ulchash deb- ma`lum bir 
kattalikni o’lchav 
birligidagi etalonga 
nisbatan raqam sonidagi 
qiymatini aniqlashdab 
iborat bo’lgan fizik 
jarayonga aytiladi.
Eksperement deb- aniq 
belgilangan sharoitda 
ma`lum bir xodisani aniq 
maqsad yo’lida o’rganish 
uchun qo’yilgan tajribaga 
aytiladi. Hisoblash deb- - tor texnik 
ma`noda berilgan majmua 
yoki to’plamdagi bir tipli 
ob`ektlar sonini aniqlash 
jarayoniga aytiladi.Emperik tadqiqot usullari Tahlil
Modellashtirish Sintez
Deduksiya InduksiyaEmperik – nazariy tadqiqot metodlari. Sintez esa – ob`ektni 
yaxlit, bir butun 
sifatida qismlarining 
birligi va o’zaro 
bog’liqligi asosida 
o’rganiladi.
Tahlil usulida 
tadqiqot ob`ekti 
fikran yoki jisman 
tarkibiy qismlarga 
ajratib 
o’rganiladi Emperik-
nazariy 
tadqiqot 
metodlari. Deduksiya 
umumiydan 
xususiyga bo’lgan 
mantiqiy 
xulosalarga 
asoslanadi.
Modellashtirish usulida 
tadqiqot ob`ektining 
asosiy xulosalari sun`iy 
sistema, ya`niy 
modelda o’rganiladi.  Induksiya deduksiyaga 
qarama-qarshi bo’lib, 
mantiqiy xulosalar 
xususiydan umumiyga 
tomon amalga oshiriladi. Masalaning qo’yilishi
Modellashtirishni 
o’rganish Modellashtirishni 
yaratish va  
tanlash
Model bo’yicha olingan 
bilimlarni  originalga 
ko’chirishModellashtirishning tuzilmasi  qo’yidagichadir Nazariy tadqiqot metodlari
Nazariy tadqiqot 
metodlari 3 turga 
bo’linadi
Umumlashtirish Aksiomatik Abstraksiyala
sh Nazariy tadqiqot metodlar
Umumlashtirish  deb  umumiy holatni shakllantirish va ob`ektlar  
majmuasidagi eng ahamiyatli munosabatlarni aniqlash metodiga  aytiladi. 
Umumlashtirish yangi ilmiy tushunchalarni hosil bo;lishi va yangi qonun va 
nazariyalarni shakllanishi uchun vosita hisoblanadi.
Aksiomatik metod – aksiomalarga, ya`niy isbotsiz qabul qilingan muqarrar 
xolatlarga asoslanadi. Unda nazariya, deduksiyadan foydalanilgan holda 
mantiqiy isbotlar yordamida  yaratiladi.
Abstraksiyalash metodi – ob`ektni ahamiyatsiz xossalardan uzoqlashtirib, 
tadqiqotchini qiziqtiruvchi ba`zi bir tomonlarini ajratib olishga 
asoslanadi. Nazariy tadqiqot metodlari .
Abstraksiyalash metodi 
2 ta bosqichga 
bo’linadi
1- bosqichda
E`tiborga olinmasa 
ham bo’ladigan 
omillar aniqlanadi 2 – bosqichda  ob`ektni 
xossalarga uncha boy 
bo;lmagan 
soddalashtirilgan model 
bilan almashtiriladi. E`tiboringiz uchun 
rahmat

1. Ilmiy tadqiqot metodlari turlari. 2. Emperik tadqiqot usullari. 3. Emperik-nazariy tadqiqot metodlari. 4. Nazariy tadqiqot metodlari. Mavzu: Ilmiy tadqiqot metodlari va metodologiyasi . Reja:

Metod –ilmiy tadqiqot metodikasining asosidir. Metod deganda ma`lum jarayonni nazariy jihatdan ta`riflab berish va amaliy jihatdan amalga oshirish uchun foydalanadigan usul tushuniladi. Tadqiqotlarni ma`lum bir ketma-ketlikda va yuqori samarada bajarish nuchun qo’llaniladigan metodlarning tizimi metodika deyiladi. Metodologiya- o’rganilayotgan masalani xususiyatlarini e`tiborga olgan holda tadqiqot metodlarini tanlash va qo’llash imkonini yaratib beruvchi fandir.Metod Metodika Metodolo giya

Ilmiy tadqiqot metodlari 3 turga bo’linadi Emperik tadqiqot metodlari Emperik va nazariy tadqiqot metodlari Nazariy tadqiqot metodlariIlmiy tadqiqot metodlari

Emperik tadqiqot metodlariga qo’yidagilar kiradi kuzatish Qiyoslash Hisoblash Ulchash EksperimentEmperik tadqiqot usullari

Kuzatish deb- ma`lum bir ob`ektni muntazam ravishda bir maqsad yo’lida o’rganish yoki ochish bilan amalga oshiradigan bilish usuliga aytiladi. Qiyoslash asosida olinadigan natijalar “Kattaroq, kichikroq yoki teng” degan javoblar bilan xulosa qilinadi. Ulchash deb- ma`lum bir kattalikni o’lchav birligidagi etalonga nisbatan raqam sonidagi qiymatini aniqlashdab iborat bo’lgan fizik jarayonga aytiladi. Eksperement deb- aniq belgilangan sharoitda ma`lum bir xodisani aniq maqsad yo’lida o’rganish uchun qo’yilgan tajribaga aytiladi. Hisoblash deb- - tor texnik ma`noda berilgan majmua yoki to’plamdagi bir tipli ob`ektlar sonini aniqlash jarayoniga aytiladi.Emperik tadqiqot usullari