Mavzu: Markaziy Osiyoning jahon geosiyosatidagi o’rni va roli

R E J A : 1. Markaziy Osiyo davlatlari haqida. 2. Markaziy Osiyo hamdo’stligi tashkiloti (MOH). 3. Markaziy Osiyo davlat rahbarlari. 4. Markaziy Osiyo davlatlarining Jahon iqtisodiyotidagi o’rni haqida. 5. Markaziy Osiyo davlatlarining harbiy kuch-qudrati.

M A R K A Z I Y O S I Y O S I Y O S I Y- G E O G R A F I K J O Y L A S H U V I • Markaziy Osiyo siyosiy-geografik subregioni Yevrosiyo materigining ichkarisida joylashgan. 1991-yildan buyon mustaqil davlatlar sifatida rivojlanayotgan 5 ta sobiq ittifoqdosh respublika - Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekiston ni birlashtiradi. Sanab o‘tilgan davlatlar iqtisodiy-geografik o'rnining umumiy jihati shundan iboratki, birortasida ham Dunyo okeaniga bevosita chiqish imkoniyati yo‘q, ya’ni beshtasining barchasi ichki kontinental mamlakatlar hisoblanadi. Jumladan, Qozog‘iston Respublikasi dunyodagi jami 44 ta bunday geografik joylashuvga ega davlatlardan maydoni bo‘yicha eng yirigi hisoblanadi. Subregionning o`rta qismida joylash gan O'zbekiston Respublikasi geografik o‘rnining o'ziga xosligi esa, nafaqat o`zi, balki biror bir qo'shni mamlakati ham dengizga tutash emasligidir. Bunday geografik xususiyat jahon mamlakatlari ichida, respublikamizdan tashqari, faqatgina G‘arbiy Yevropadagi "mitti” davlatlaridan biri - Lixtenshteyn knyazligiga xos, hududi kattaroq dav latlardan esa hech qaysi birida geografik joylashuvining bunday jihati mavjud emas. • Qozog'iston bilan Turkmaniston Respublikalari Kaspiy dengiziga tutash bo`lib, bu holat ikkala davlatning iqtisodiy-geografik o‘rni, transport-geografik imkoniyatlari va tabiiy-resurs salohiyatiga ijobiy ta’sir ko'rsatadi. Bundan farqli o‘laroq, transport- geografik sharoiti ancha murakkab bo'lgan Tyanshan va Pomir baland tog`lari hududida joylashgan Qirg‘iziston va Tojikiston Respublikalarining iqti sodiy-geografik o`rni, subregiondagi boshqa davlatlarning joylashuviga nisbatan birmuncha noqulay hisoblanadi.

M A R K A Z I Y O S I Y O S U B R E G I O N I I Q T I S O D I Y - G E O G R A I I K O ' R N I N I N G I J O B I Y TA R A F I U N I N G T R A N Z I T L I G I , YA ’ N I Y E V R O PA V A O S I Y O T U R L I Q I S M L A R I N I N G Q U R U Q L I K T R A N S P O R T T I Z I M L A R I N I B O G ' L AY D I S H I M K O N I YAT L A R I D A O ‘ Z A K S I N I T O PA D I . B U H O L AT TA R I X D A B U Y U K I PA K Y O ‘ L I H O Z I R G I M A R K A Z I Y O S I Y O D A V L AT L A R I H U D U D I D A N O ' L G A N L I G I D A N A M O Y O N B O ' L G A N . L L O Z I R G I D A V R D A H A M S U B R E G I O N M A M L A K AT L A R I N I N G I Q T I S O D I Y - G E O G R A F I K I M K O N I YAT L A R I S H U J I H AT D A N Y U Q O R I B A H O L A N I S H I A S O S L I . M A R K A Z I Y O S I Y O N I N G G E O S I Y O S I Y O ‘ R N I O ‘ Z I G A X O S B O ‘ L I B , Y E V R O S I Y O D A G I A S O S I Y G E O S I Y O S I Y K U C H M A R K A Z L A R I X I T O Y, R O S S I У A , E R O N G A T U TA S H L I G I V A U S H B U B E V O S I TA Q O ' S H N I L A R I D A N TA S H Q A R I , A Q S H , Y E V R O PA LT T I F O Q I , T U R K I YA , S A U D I YA A R A B I S T O N I , H I N D I S T O N , P O K I S T O N K A B I G E O S I Y O S I Y " O ‘ Y I N C H I ” L A R N I N G TA S L I Q I M A N F A AT L A R I K E S I S H G A N H U D U D D A J O Y L A S H G A N L I G I B I L A N TA V S I F L A N A D I . S H U N I N G D E K . H A R B I Y M O J A R O L A R T U G A M AY O T G A N A F G ' O N I S T O N B I L A N C H E G A R A D O S H L I G I H A M D A B O S L I Q A R E A L V A E H T I M O L I Y H A R B I Y - S I Y O S I Y Z I D D I YAT Z O N A L A R I G A YA Q I N J O Y L A S H G A N L I G I , M A R K A Z I Y O S I Y O G E O S I Y O S I Y O ' R N I N I N G S A L B I Y T O M O N L A R I N I B E L G I L AY D I .