MEKSIKA IQTISODIYOTI
![MEKSIKA IQTISODIYOTI](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_1.png)
![Reja:
1
2
3 Meksika iqtisodiyotining yetakchi tarmog i ʻ
Tabiiy gaz qazib olish
Kon sanoati](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_2.png)
![Meksika
Me k sik a ( Me xik o) , Me k sik a Qoʻshma Sht at lari ( Est ados Unidos Me xicanos) — Shimoliy
A me rik aning janubiy qismida joy lashgan davlat . BMT aʼzosi. May doni 1958,2 ming k m².
A holisi 101,9 mln. k ishi ( 2001) . Poy t ax t i — Me x ik o shahri. Maʼmuriy jihat dan 31 sht at va 1
poy t ax t f e de ral ok rugiga boʻlinadi.Meksika davlatining joylashgan o'rni](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_3.png)
![Tabiiy sharoiti va resurslari. Meksika- tog’li
mamlakat b lib, vulqonlar
soni ham k pdir. Geologik sharoitining
murakkabligi hisobiga mamlakatda
foydali qazilma boyliklari mo’l va xilma-xildir.
Kumush qazib olish hajmi bo’yicha Meksika
dunyoda birinchi o’rinda turadi.
Polimetall va mis rudalari hamda simob ishlab
chiqarish bobida ham yetakchi
mavqelarni egallaydi. Meksika rux va
qo’rg’oshinning yirik eksportyorlaridan
biridir. Temir rudasining aniqlangan zaxiralari
350 mln. t b lib, uning tarkibida
temir moddasining ulushi 60 foizdan ortiq.
Mamlakat oltingugurt, grafit, vismut
va surmaning yirik zaxiralariga ega](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_4.png)
![Mamlakatning eng asosiy boyligi
- neft va tabiiy gaz. Neftning
aniqlangan
zaxiralari 12,51 mlrd. barrelni
tashkil etib, dunyoda 15-o’rinda,
Lotin Amerikasida
esa Venesueladan keyin 2-
o’rinda turadi. Tabiiy gaz
zaxiralari - 434,1 mlrd. mz.
Mamlakatda uranning yirik
zaxiralari ham topilgan](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_5.png)
![1950—1960-yillarda Neft
sanoatini moliyalashtirish
mamlakatda neftni qayta
ishlashning rivojlanishiga
hissa qo shdi neftni qayta ʻ
ishlash zavodlarining quvvati
shunchalik oshdiki, ular
mamlakatni neft va asosiy
neft- kimyo mahsulotlari
bilan to liq ta minlay ola
ʻ ʼ
boshladi.
1970- yillarning o rtalarida yangi neft va gaz konlari
ʻ
ochildi, buning natijasida Meksika jahonda eng
yirik neft qazib oluvchi davlatlar sirasiga qo shildi.
ʻ
Neft sanoati iqtisodiyotning eng yuqori rentabillik
tarmog i va valyuta tushumlarining eng muhim
ʻ
manbai hisoblanadi. 1981-yilda neft eksportidan
tushgan daromad 14 milliard AQSh dollarni tashkil
etdi. Bu ko rsatgich esa Meksika eksport hajmining
ʻ
72 % ni tashkil etdi.](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_6.png)
![Davlat neftning ichki narxlarini tartibga solib turdi, bu esa iqtisodiyotning
rivojlanishiga va aholi daromadlarining oʻsishiga yordam berdi. Shu bilan birga, yirik
loyihalarni amalga oshirish, zarar koʻrayotgan davlat korxonalarini moliyalashtirish,
shuningdek sanoat tarmog;ida yetishmayotgan asbob
uskunalarni import qilib tashqi bozordan olib kelush boshlandi. Natijada, 1980-yillar
boshida Meksikaning tashqi qarzi 90 milliard dollar darajasiga yaqinlashdi va yillik
xizmat koʻrsatish qiymati qariyb 20 milliard dollarga yetdi. Bunday holatlar esa,
Meksikani eng katta qarzdorga aylantirdi va 1982-yil avgust oyida Meksika tashqi
qarzlarini toʻlay olmadi.
Qarz inqirozi Meksika hukumatini davlat kapitalizmi
modelidan voz kechishga va xususiylashtirishga asoslangan
iqtisodiy islohotlarga borishga majbur qildi. Bunday
inqirozdan keyin deyarli barcha davlat korxonalari
xususiylashtirildi. Juda ko plab korxonalar xorijiy kapital ʻ
evaziga sotib olina boshlandi. Neft sohasida neftni qayta
ishlash birinchi bo lib xususiylashtirildi.
ʻ](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_7.png)
![Neft qazib olishni kengaytirish uchun Meksika qo ltig ining shelfidagi potentsial konlarni ʻ ʻ
o zlashtirish taklif etildi. Biroq, bu loyiha ham katta investitsiyalarni talab qilar edi. Endilikda
ʻ
neft ishlab chiqarishga xususiy kapitalni kiritish Konstitutsiya tomonidan taqiqlangan edi, u
xuxusiylashtrilmaydigan strategik tarmoqlar safiga kirar edi.Masaalan, ushbu tarmoqlar
safiga neft sanoati, atom energetikasi va radiaktiv materiallar sohalari kirar edi.](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_8.png)
![Qarz inqirozi Me k sik a huk umat ini davlat
k apit alizmi mode lidan voz k e chishga va
xususiylasht irishga asoslangan iqt isodiy
islohot larga borishga majbur qildi. Bunday
inqirozdan k ey in deyarli barcha davlat
korxonalari xususiy lasht irildi. J uda koʻplab
korxonalar xorijiy k apit al evaziga sot ib
olina boshlandi. Ne f t sohasida ne f t ni qayt a
ishlash birinchi boʻlib xususiy lasht irildi.Qarz inqirozi](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_9.png)
![Pemex davlat
kompaniyasiga
kelsak, uning deyarli
barcha daromadlari
federal byudjetga olib
qo yila boshlandi, bu ʻ
zamonaviy
texnologiyalarni ishlab
chiqish va sotib
olishga
investitsiyalarning
sezilarli darajada
qisqarishiga va
natijada ishlab
chiqarishning keskin
pasayishiga olib keldi.
Neft mahsulotlarinng
ishlab chiqarish
kamayishi natijasida
ichki bozorda yoqilg i
ʻ
narxlariga ta sir
ʼ
ko rsata boshladi va
ʻ
import hajmini yanada
o sishigacha olib keldi.
ʻ 2000-yilda prezident
Visente Foks saylanda
va prezident saylanishi
bilan mavjud neft
konlari ekspolatatsiya
qilina boshlandi. Neft
qazib olishning rekord
darajaga — kuniga 3,4
million barrelga
ko tarildi (2003-yil)) va
ʻ
geoligik neft konlarni
yetarli darajada
anilash ishlari yoqligi
sababli mavjud neft
zaxira konlari 18
milliard barrelgacha
pasaydi. Agarda neft
zaxiralari topilmasa
shu holatda neft qazib
olish jarayonlari
davom etsa
Meksikada neft atiga
10 yilgacha yetishi
mumkin.](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_10.png)
![2021-yil dekabrda Ommaviy axborot vositalari
Pemex davlat neft kompaniyasi rahbari Oktavio
Romeroga tayanib, Meksika 2022-yilda xorijga
yetkazib beriladigan neft hajmini kuniga 435
ming barrelgacha, 2023-yilda esa ularni
butunlay nolga tushirishni rejalashtirayotgani
haqida xabar berdi; mamlakat neft mahsulotlari
importidan voz kechish maqsadida ichki
bozorda neftni qayta ishlashning to liq sikilini ʻ
yaratish chora tadbirlari ko rishi aytib o tildi.
ʻ ʻ
2022-yil boshida neft qazib olish kondensatni
hisobga olgan holda kuniga 1,821 million
barrelni tashkil etdi[1].](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_11.png)
![](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_12.png)
![](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_13.png)
![Tabiiy gaz qazib olish
Tabiiy gaz Meksika uchun muhim resurs hisoblanadi, chunki
unga bo lgan talab, ayniqsa, elektr energiyasi sohasida (gaz ʻ
bilan ishlaydigan elektr stansiyalari ko pligi sabab) ortib
ʻ
bormoqda. Meksikada 13,2 trillion kubometr gaz zaxiralari
mavjud. 2008-yilgacha 1,84 trillion kubometr fut gaz ishlab
chiqarilgan[2]. Ishlab chiqarish hajmi davlatning ichki
ehtiyojlarini qondirish uchun yetarli emas deb hisoblanadi,
shuning uchun Meksika gaz importchisi bo lgan
ʻ
mamlakatlardan biridir. Gazning katta qismi AQShdan gaz
quvurlari orqali, shuningdek, boshqa mamlakatlardan LNG
shaklida import qilinadi.](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_14.png)
![Foydalanilgan Adabiyotlar:
1.B.A. BAHRITDINOV
S.A. ZOKIROVA
GA. ABDURAHIMOVA
S.E. A’ZAM .0 ’q u v q o ’l l a n m a
.TOSHKENT 2008.
2. https://i0.wp.com/ourfiniteworld.com/wp-
content/uploads/2013/04/oil-consumption-
by-part-of-world.png
3. https://energycentral.com/c/ec/peak-oil-
demand-already-huge-problem](/data/documents/bc8e3846-289f-4bb1-bf25-137b76380c10/page_15.png)
MEKSIKA IQTISODIYOTI
Reja: 1 2 3 Meksika iqtisodiyotining yetakchi tarmog i ʻ Tabiiy gaz qazib olish Kon sanoati
Meksika Me k sik a ( Me xik o) , Me k sik a Qoʻshma Sht at lari ( Est ados Unidos Me xicanos) — Shimoliy A me rik aning janubiy qismida joy lashgan davlat . BMT aʼzosi. May doni 1958,2 ming k m². A holisi 101,9 mln. k ishi ( 2001) . Poy t ax t i — Me x ik o shahri. Maʼmuriy jihat dan 31 sht at va 1 poy t ax t f e de ral ok rugiga boʻlinadi.Meksika davlatining joylashgan o'rni
Tabiiy sharoiti va resurslari. Meksika- tog’li mamlakat b lib, vulqonlar soni ham k pdir. Geologik sharoitining murakkabligi hisobiga mamlakatda foydali qazilma boyliklari mo’l va xilma-xildir. Kumush qazib olish hajmi bo’yicha Meksika dunyoda birinchi o’rinda turadi. Polimetall va mis rudalari hamda simob ishlab chiqarish bobida ham yetakchi mavqelarni egallaydi. Meksika rux va qo’rg’oshinning yirik eksportyorlaridan biridir. Temir rudasining aniqlangan zaxiralari 350 mln. t b lib, uning tarkibida temir moddasining ulushi 60 foizdan ortiq. Mamlakat oltingugurt, grafit, vismut va surmaning yirik zaxiralariga ega
Mamlakatning eng asosiy boyligi - neft va tabiiy gaz. Neftning aniqlangan zaxiralari 12,51 mlrd. barrelni tashkil etib, dunyoda 15-o’rinda, Lotin Amerikasida esa Venesueladan keyin 2- o’rinda turadi. Tabiiy gaz zaxiralari - 434,1 mlrd. mz. Mamlakatda uranning yirik zaxiralari ham topilgan