logo

MEKSIKA IQTISODIYOTI

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1365.3056640625 KB
MEKSIKA IQTISODIYOTI Reja:
1
2
3 Meksika iqtisodiyotining yetakchi tarmog i ʻ
Tabiiy gaz qazib olish
Kon sanoati     Meksika
Me k sik a ( Me xik o) , Me k sik a Qoʻshma Sht at lari ( Est ados Unidos Me xicanos)  — Shimoliy  
A me rik aning janubiy  qismida joy lashgan davlat . BMT aʼzosi. May doni 1958,2 ming k m². 
A holisi 101,9 mln. k ishi ( 2001) . Poy t ax t i — Me x ik o shahri. Maʼmuriy  jihat dan 31 sht at  va 1 
poy t ax t  f e de ral ok rugiga boʻlinadi.Meksika davlatining joylashgan o'rni  Tabiiy sharoiti va resurslari. Meksika- tog’li 
mamlakat b lib, vulqonlar
soni ham k pdir. Geologik sharoitining 

murakkabligi hisobiga mamlakatda
foydali qazilma boyliklari mo’l va xilma-xildir.
Kumush qazib olish hajmi bo’yicha Meksika 
dunyoda birinchi o’rinda turadi.
Polimetall va mis rudalari hamda simob ishlab 
chiqarish bobida ham yetakchi
mavqelarni egallaydi. Meksika rux va 
qo’rg’oshinning yirik eksportyorlaridan
biridir. Temir rudasining aniqlangan zaxiralari 
350 mln. t b lib, uning tarkibida

temir moddasining ulushi 60 foizdan ortiq. 
Mamlakat oltingugurt, grafit, vismut
va surmaning yirik zaxiralariga ega Mamlakatning eng asosiy boyligi 
- neft va tabiiy gaz. Neftning 
aniqlangan
zaxiralari 12,51 mlrd. barrelni 
tashkil etib, dunyoda 15-o’rinda, 
Lotin Amerikasida
esa Venesueladan keyin 2-
o’rinda turadi. Tabiiy gaz 
zaxiralari - 434,1 mlrd. mz.
Mamlakatda uranning yirik 
zaxiralari ham topilgan  1950—1960-yillarda Neft 
sanoatini moliyalashtirish 
mamlakatda neftni qayta 
ishlashning rivojlanishiga 
hissa qo shdi neftni qayta ʻ
ishlash zavodlarining quvvati 
shunchalik oshdiki, ular 
mamlakatni neft va asosiy 
neft- kimyo mahsulotlari 
bilan to liq ta minlay ola 
ʻ ʼ
boshladi.
1970- yillarning o rtalarida yangi neft va gaz konlari 	
ʻ
ochildi, buning natijasida Meksika jahonda eng 
yirik neft qazib oluvchi davlatlar sirasiga qo shildi. 	
ʻ
Neft sanoati iqtisodiyotning eng yuqori rentabillik 
tarmog i va valyuta tushumlarining eng muhim 	
ʻ
manbai hisoblanadi. 1981-yilda neft eksportidan 
tushgan daromad 14 milliard AQSh dollarni tashkil 
etdi. Bu ko rsatgich esa Meksika eksport hajmining 	
ʻ
72 % ni tashkil etdi. Davlat neftning ichki narxlarini tartibga solib turdi, bu esa iqtisodiyotning 
rivojlanishiga va aholi daromadlarining oʻsishiga yordam berdi. Shu bilan birga, yirik 
loyihalarni amalga oshirish, zarar koʻrayotgan davlat korxonalarini moliyalashtirish, 
shuningdek sanoat tarmog;ida yetishmayotgan asbob
  uskunalarni import qilib tashqi bozordan olib kelush boshlandi. Natijada, 1980-yillar 
boshida Meksikaning tashqi qarzi 90 milliard dollar darajasiga yaqinlashdi va yillik 
xizmat koʻrsatish qiymati qariyb 20 milliard dollarga yetdi. Bunday holatlar esa, 
Meksikani eng katta qarzdorga aylantirdi va 1982-yil avgust oyida Meksika tashqi 
qarzlarini toʻlay olmadi.
Qarz inqirozi Meksika hukumatini davlat kapitalizmi 
modelidan voz kechishga va xususiylashtirishga asoslangan 
iqtisodiy islohotlarga borishga majbur qildi. Bunday 
inqirozdan keyin deyarli barcha davlat korxonalari 
xususiylashtirildi. Juda ko plab korxonalar xorijiy kapital ʻ
evaziga sotib olina boshlandi. Neft sohasida neftni qayta 
ishlash birinchi bo lib xususiylashtirildi.
ʻ Neft qazib olishni kengaytirish uchun Meksika qo ltig ining shelfidagi potentsial konlarni ʻ ʻ
o zlashtirish taklif etildi. Biroq, bu loyiha ham katta investitsiyalarni talab qilar edi. Endilikda 	
ʻ
neft ishlab chiqarishga xususiy kapitalni kiritish Konstitutsiya tomonidan taqiqlangan edi, u 
xuxusiylashtrilmaydigan strategik tarmoqlar safiga kirar edi.Masaalan, ushbu tarmoqlar 
safiga neft sanoati, atom energetikasi va radiaktiv materiallar sohalari kirar edi. Qarz inqirozi Me k sik a huk umat ini davlat  
k apit alizmi mode lidan voz k e chishga va 
xususiylasht irishga asoslangan iqt isodiy 
islohot larga borishga majbur qildi. Bunday  
inqirozdan k ey in deyarli barcha davlat  
korxonalari xususiy lasht irildi. J uda koʻplab 
korxonalar xorijiy  k apit al evaziga sot ib 
olina boshlandi. Ne f t  sohasida ne f t ni qayt a 
ishlash birinchi boʻlib xususiy lasht irildi.Qarz inqirozi Pemex davlat 
kompaniyasiga 
kelsak, uning deyarli 
barcha daromadlari 
federal byudjetga olib 
qo yila boshlandi, bu ʻ
zamonaviy 
texnologiyalarni ishlab 
chiqish va sotib 
olishga 
investitsiyalarning 
sezilarli darajada 
qisqarishiga va 
natijada ishlab 
chiqarishning keskin 
pasayishiga olib keldi. 
Neft mahsulotlarinng 
ishlab chiqarish 
kamayishi natijasida 
ichki bozorda yoqilg i 	
ʻ
narxlariga ta sir 	
ʼ
ko rsata boshladi va 	
ʻ
import hajmini yanada 
o sishigacha olib keldi.	
ʻ 2000-yilda prezident 
Visente Foks saylanda 
va prezident saylanishi 
bilan mavjud neft 
konlari ekspolatatsiya 
qilina boshlandi. Neft 
qazib olishning rekord 
darajaga — kuniga 3,4 
million barrelga 
ko tarildi (2003-yil)) va 	
ʻ
geoligik neft konlarni 
yetarli darajada 
anilash ishlari yoqligi 
sababli mavjud neft 
zaxira konlari 18 
milliard barrelgacha 
pasaydi. Agarda neft 
zaxiralari topilmasa 
shu holatda neft qazib 
olish jarayonlari 
davom etsa 
Meksikada neft atiga 
10 yilgacha yetishi 
mumkin.  2021-yil dekabrda Ommaviy axborot vositalari 
Pemex davlat neft kompaniyasi rahbari Oktavio 
Romeroga tayanib, Meksika 2022-yilda xorijga 
yetkazib beriladigan neft hajmini kuniga 435 
ming barrelgacha, 2023-yilda esa ularni 
butunlay nolga tushirishni rejalashtirayotgani 
haqida xabar berdi; mamlakat neft mahsulotlari 
importidan voz kechish maqsadida ichki 
bozorda neftni qayta ishlashning to liq sikilini ʻ
yaratish chora tadbirlari ko rishi aytib o tildi. 	
ʻ ʻ
2022-yil boshida neft qazib olish kondensatni 
hisobga olgan holda kuniga 1,821 million 
barrelni tashkil etdi[1].   Tabiiy gaz qazib olish
Tabiiy gaz Meksika uchun muhim resurs hisoblanadi, chunki 
unga bo lgan talab, ayniqsa, elektr energiyasi sohasida (gaz ʻ
bilan ishlaydigan elektr stansiyalari ko pligi sabab) ortib 	
ʻ
bormoqda. Meksikada 13,2 trillion kubometr gaz zaxiralari 
mavjud. 2008-yilgacha 1,84 trillion kubometr fut gaz ishlab 
chiqarilgan[2]. Ishlab chiqarish hajmi davlatning ichki 
ehtiyojlarini qondirish uchun yetarli emas deb hisoblanadi, 
shuning uchun Meksika gaz importchisi bo lgan 	
ʻ
mamlakatlardan biridir. Gazning katta qismi AQShdan gaz 
quvurlari orqali, shuningdek, boshqa mamlakatlardan LNG 
shaklida import qilinadi.  Foydalanilgan Adabiyotlar:
1.B.A.  BAHRITDINOV 
S.A. ZOKIROVA 
GA. ABDURAHIMOVA 
S.E. A’ZAM  .0 ’q u v q o ’l l a n m a
.TOSHKENT 2008.
2. https://i0.wp.com/ourfiniteworld.com/wp-
content/uploads/2013/04/oil-consumption-
by-part-of-world.png
3. https://energycentral.com/c/ec/peak-oil-
demand-already-huge-problem

MEKSIKA IQTISODIYOTI

Reja: 1 2 3 Meksika iqtisodiyotining yetakchi tarmog i ʻ Tabiiy gaz qazib olish Kon sanoati

Meksika Me k sik a ( Me xik o) , Me k sik a Qoʻshma Sht at lari ( Est ados Unidos Me xicanos) — Shimoliy A me rik aning janubiy qismida joy lashgan davlat . BMT aʼzosi. May doni 1958,2 ming k m². A holisi 101,9 mln. k ishi ( 2001) . Poy t ax t i — Me x ik o shahri. Maʼmuriy jihat dan 31 sht at va 1 poy t ax t f e de ral ok rugiga boʻlinadi.Meksika davlatining joylashgan o'rni

Tabiiy sharoiti va resurslari. Meksika- tog’li mamlakat b lib, vulqonlar soni ham k pdir. Geologik sharoitining  murakkabligi hisobiga mamlakatda foydali qazilma boyliklari mo’l va xilma-xildir. Kumush qazib olish hajmi bo’yicha Meksika dunyoda birinchi o’rinda turadi. Polimetall va mis rudalari hamda simob ishlab chiqarish bobida ham yetakchi mavqelarni egallaydi. Meksika rux va qo’rg’oshinning yirik eksportyorlaridan biridir. Temir rudasining aniqlangan zaxiralari 350 mln. t b lib, uning tarkibida  temir moddasining ulushi 60 foizdan ortiq. Mamlakat oltingugurt, grafit, vismut va surmaning yirik zaxiralariga ega

Mamlakatning eng asosiy boyligi - neft va tabiiy gaz. Neftning aniqlangan zaxiralari 12,51 mlrd. barrelni tashkil etib, dunyoda 15-o’rinda, Lotin Amerikasida esa Venesueladan keyin 2- o’rinda turadi. Tabiiy gaz zaxiralari - 434,1 mlrd. mz. Mamlakatda uranning yirik zaxiralari ham topilgan