logo

MS Excel dasturida formulalar bilan ishlash. Matematik, statistik va mantiqiy formulalar. Diagrammalar hosil qilish. Malumotlarni tartiblash va filtrlash

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

342.2412109375 KB
MS Excel dasturida formulalar bilan ishlash. Matematik, statistik 
va mantiqiy formulalar.  Diagrammalar hosil qilish. Malumotlarni 
tartiblash va filtrlash. Mutaxassislikka oid amaliy masalalarni MS 
Excelda yordamida yechish.                 REJA: 
1. MS Excel dasturida formulalar bilan Ishlash.
2. Diagrammalar hosil qilish.
3. Mutaxassislikka oid amaliy masalalarni yechish.                 Formula  —  bu      mavjud  qiymatlar  asosida  yangi  qiymatlarni  xisoblovchi   
t е nglamadir.  Formulalar  yordamida  el е ktron  jadvalda    ko’pgina  foydali  ishlarni   
amalga oshirish mumkin. El е ktron jadvallar formulalarsiz oddiy matn muxarririga 
 aylanib qoladi. Formulalarsiz el е ktron jadvallarni tasavvur qilish  qiyin.  
  Jadvalga  formulani  quyish  uchun  uni  k е rakli  yach е ykaga  kiritish  k е rak.   
Formulalarni xam boshqa ma'lumotlar singari uzgartirish, saralash,  ulardan nusxa 
 ko’chirish va  uchirish mumkin. Formuladagi arifm е tik amallar sonli qiymatlarni  
xisoblashda,  maxsus  funksiyalar  matnlarni  qayta  ishlashda  xamda  yach е ykadagi   
boshqa qiymatlarni xisoblashda ishlatiladi.   
Sonlar va matnlar. Formuladagi xisoblashlarda qatnashayotgan sonlar va matnlar  
boshqa  yach е ykalarda  joylashgan  bulishi  mumkin  bulsa-da,  ularning 
ma'lumotlarini    oson  almashtirish  mumkin.  Masalan,  Е XCEL  boshlang’ich 
ma'lumotlar uzgartirilsa,  formulalarni qayta xisoblab  chiqadi.                                     For m ula qu y idagi el е m е ntlardan   ixti y ori y sini uz ichiga olishi  m u m kin :
—  Op е ratorlar. Bittadan oshiq op е ratordan tuzilgan for m ulani tuzishda EXCEL bu  
op е ratorlarni   taxlil   qiladi.   Bunda   standart   m at е m atik   qoidalarga   asoslanadi.  
(Arif m е tik a m allarni   bajarish tartibi saqlanib   qoladi.)   
Excelda     for m ulalarni   xisoblash   va   bajarish   qu y idagi   tartib   asosida   a m alga  
oshiriladi:   
Birinchi bo’lib qavs ichidagi ifodalar qarab chiqiladi.  
Undan k е y in a m allar bajarish tartibi saqlangan xolda op е ratorlar bajariladi.  
Agar   for m ulalarda   bir   xil   tartibli   bir   n е cha   op е ratorlar       bulsa,   ular   k е t m a-k е t  
chapdan   ungga qarab   bajariladi.                   Funksiyalar quyidagi ishlarni bajarish imkonini 
b е radi.
1. Formulalarni qisqartirish.  
2. Formulalar buyicha boshqa qilib bulmaydigan xisob ishlarini bajarish.  
3. Ayrim   muxarrirlik masalalarini hal qilishni t е zlashtirish.  
Barcha formulalarda oddiy () qavslar ishlatiladi. Qavs ichidagi ma'lumotlar  
argum е ntlar d е b ataladi. Funksiyalar qanday argum е ntlar ishlatilayotganligiga kura  bir-
biridan farq qiladi.  Funksiyaning turlariga qarab ular quyidagicha ishlatilishi  mumkin:  
—  argum е ntsiz;   
—  bir argum е ntli;  
—  qayd qilingan ch е klangan argum е ntlar soni bilan;  
—  noma'lum sondagi argum е ntlar soni bilan;  
—  shart bulmagan argum е ntlar bilan.                   Matematik funksiyalar
Exceldagi
Nomi Bajaradigan
vazifasi Misollar
tariqasida  
  Sonning absolyut qiymatini 
hisoblaydi ABS(–274)=274; ABS(48)=48;
ABS(–1,23)=1,23; ABS(0)=0  
ЗНАК(son) Son manfiy bo’lsa –1, 0 
bo’lsa 0, musbat bo’lsa 1 
qiymatga teng ЗНАК(–7,5)= –1;
ЗНАК(0)= 0;
ЗНАК(2011)= 1  
КОРЕНЬ(son) Sonning kvadrat ildizini 
hisoblaydi КОРЕНЬ(4)=2;
КОРЕНЬ(81)=9; КОРЕНЬ(0,04)=0,2  
ОСТАТ(son; bo’luvchi) Sonni bo‘luvchiga 
bo’lgandagi qoldiqni 
hisoblaydi ОСТАТ(45;7)=3; ОСТАТ(15;3)=0;
ОСТАТ(-191;10)=9  
СТЕПЕНЬ (son; daraja 
ko‘rsatkichi) Sonni darajaga ko‘taradi СТЕПЕНЬ(3;4)=81; СТЕПЕНЬ(2;10)=1024; 
СТЕПЕНЬ(-1,7; 5)= – 14,1986  
СУММ(son1; son2; …) Katakchalar blokidagi 
qiymatlarning yig‘indisini 
hisoblaydi СУММ(G4:G13)=330;
СУММ(C4:C13; E4:E13)= 115                   Statistik funksiyalar
МАКС( son1; son2;…) son1, son2, … larning eng 
katta qiymatini aniqlaydi МАКС(1; 2; –7)=2;
МАКС(E4:E12; G13)=60  
МИН( son1; son2;…) son1, son2, … larning eng 
kichik qiymatini aniqlaydi МИН(1; 2; –7)= –7;
МИН(E3:E13)=1  
СРЗНАЧ(son1; son2;…) son1, son2, … larning o‘rta 
arifmetik qiymatini aniqlaydi СРЗНАЧ(1; 2; 6)= 3;
СРЗНАЧ(–1;–2; 6; 7; 0)= 5  
СЧЁТЕСЛИ(blok; shart) Shartni qanoatlantiruvchi 
blokning bo’sh bo’lmagan 
katakchalari sonini sanaydi СЧЁТЕСЛИ(C1:C13;“=6”)=10; 
СЧЁТЕСЛИ(E1:E13;“=6”)=2
                                                                                      MANTIQIY FUNKSIYALARGA MISOLLAR
Excelning shart (IF,  ЕСЛИ ),  “va” (AND,  И ) hamda “yoki” (OR,  ИЛИ ) kabi 
mantiqiy funksiyalarini qanday ishlatishni o’rganing.
Shart (If,  Если ) funksiyasi
ЕСЛИ  (IF) funksiyasi biror shart bajarilishini tekshiradi, va agar rost (TRUE, 
ИСТИНА ) bo’lsa bir qiymatni va agar yolg’on (FALSE,  ЛОЖЬ ) bo’lsa boshqa 
bir qiymatni qaytaradi.
C1 katakni tanlang, va quyidagi funksiyani kiriting.
=IF(A1>10,”To’g’ri”,”Noto’g’ri”) yoki
= если (A1>10,”To’g’ri”,”Noto’g’ri”)                 ЕСЛИ (IF) funksiyasi “To’g’ri” qaytaradi chunki A1 katakdagi qiymat 10 dan 
kattaroq.
“ VA” (And, И ) Funksiyasi
И (AND) funksiyasi agar barcha shartlar rost bo’lsa, rost (TRUE, ИСТИНА) 
qiymat qaytaradi, va agar shartlardan ihtiyoriy bittasi yolg’on bo’lsa, yolg’on 
(FALSE, ЛОЖЬ) qaytaradi.
D1 katakni tanlang va quyidagi formulani kiriting.
=IF(AND(A1>10,B1>5),”To’g’ri”,”Noto’g’ri”) yoki
=ЕСЛИ(И(A1>10,B1>5),”To’g’ri”,”Noto’g’ri”)                 И (AND) funksiyasi yolg’on (FALSE, ЛОЖЬ) qaytaradi chunki B1 katakdagi 
qiymat 5 dan kata emas. Natijada ЕСЛИ (IF) funksiyasi “Noto’g’ri” qaytaradi.
“ Yoki” (Or, Или) Funksiyasi
ИЛИ (OR) funksiyasi agar shartlardan ihtiyoriy bittasi rost (TRUE, ИСТИНА) 
bo’lsa, rost (TRUE, ИСТИНА) qaytaradi va barcha shartlar yolg’on bo’lsa, 
yolg’on (FALSE, ЛОЖЬ) qaytaradi.
E1 katakni tanlang va quyidagi formulani kiriting.
=IF(OR(A1>10,B1>5),”To’g’ri”,”Noto’g’ri”) yoki
=  ЕСЛИ ( ИЛИ (A1>10,B1>5),”To’g’ri”,”Noto’g’ri”)                 ИЛИ  (OR) funksiyasi rost (TRUE,  ИСТИНА ) qaytaradi, chunki A1 katakdagi 
qiymat 10 dan kattaroq. Natijada  ЕСЛИ  (IF)  funksiyasi “To’g’ri” qaytaradi.
Umumiy izoh:  И  (AND) va  ИЛИ  (OR) funksiyalari 255 tagacha shartlarni 
tekshira oladi.                 Xulosa: 
Mustaqil ishda Exceldagi ma’lumotlarni ko’rib o’tdik. Undagi matematik funksiyalarni, 
mantiqiy va yana bir nechta formulalar turlarini ko’rishimiz mumkin. Ularni ishlatish 
vaqtni tejab qoladi.

MS Excel dasturida formulalar bilan ishlash. Matematik, statistik va mantiqiy formulalar. Diagrammalar hosil qilish. Malumotlarni tartiblash va filtrlash. Mutaxassislikka oid amaliy masalalarni MS Excelda yordamida yechish.

REJA: 1. MS Excel dasturida formulalar bilan Ishlash. 2. Diagrammalar hosil qilish. 3. Mutaxassislikka oid amaliy masalalarni yechish.

Formula — bu mavjud qiymatlar asosida yangi qiymatlarni xisoblovchi t е nglamadir. Formulalar yordamida el е ktron jadvalda ko’pgina foydali ishlarni amalga oshirish mumkin. El е ktron jadvallar formulalarsiz oddiy matn muxarririga aylanib qoladi. Formulalarsiz el е ktron jadvallarni tasavvur qilish qiyin. Jadvalga formulani quyish uchun uni k е rakli yach е ykaga kiritish k е rak. Formulalarni xam boshqa ma'lumotlar singari uzgartirish, saralash, ulardan nusxa ko’chirish va uchirish mumkin. Formuladagi arifm е tik amallar sonli qiymatlarni xisoblashda, maxsus funksiyalar matnlarni qayta ishlashda xamda yach е ykadagi boshqa qiymatlarni xisoblashda ishlatiladi. Sonlar va matnlar. Formuladagi xisoblashlarda qatnashayotgan sonlar va matnlar boshqa yach е ykalarda joylashgan bulishi mumkin bulsa-da, ularning ma'lumotlarini oson almashtirish mumkin. Masalan, Е XCEL boshlang’ich ma'lumotlar uzgartirilsa, formulalarni qayta xisoblab chiqadi.

For m ula qu y idagi el е m е ntlardan ixti y ori y sini uz ichiga olishi m u m kin : — Op е ratorlar. Bittadan oshiq op е ratordan tuzilgan for m ulani tuzishda EXCEL bu op е ratorlarni taxlil qiladi. Bunda standart m at е m atik qoidalarga asoslanadi. (Arif m е tik a m allarni bajarish tartibi saqlanib qoladi.) Excelda for m ulalarni xisoblash va bajarish qu y idagi tartib asosida a m alga oshiriladi: Birinchi bo’lib qavs ichidagi ifodalar qarab chiqiladi. Undan k е y in a m allar bajarish tartibi saqlangan xolda op е ratorlar bajariladi. Agar for m ulalarda bir xil tartibli bir n е cha op е ratorlar bulsa, ular k е t m a-k е t chapdan ungga qarab bajariladi.