Nutq madaniyati 2
Mavzu:Nutq madaniyati Reja: 1.KIRISH.Nutq madaniyati 2.ASOSIY QISM: Nutq madaniyati tushunchasi Nutq madaniyati va uslubiyat Nutq madaniyatini egallashning usuli va yo’llari 3.XULOSA 4.Foydalanilgan adabiyotlar.
Nutq madaniyati R.Qo’ng’urov,E.Begmatov,E.Tojiyev “Nutq madaniyati va uslubiyat asoslari” Toshkent-1992 O’zbek nutqi madaniyati va uslubiyati masalalarini tadqiq eyish o’zbek tilshunosligi oldida turgan eng dolzarb muammolardan biridir.Bu muammoni hal qilish umummadaniyatimiz taraqqiyoti,shuningdek,oliy maktablarda vtil o’qish va o’qitish jarayinini yaxshilash bilan ham bog’liq.Ammo oliy maktablar o’quv rejalarida “Nutq madaniyati va uslubiyati” nomli kurs bo’lgani holda shu kunga qadar uni o’qitishga qaratilgan birorta o’quv qo’llanmasining yo’qligi bu ishni yo’lga qo’yishda qiyinchilik tug’dirmoqda.
Nutq tushunchasi Keyingi paytda tilshunoslikda nutq madaniyati,til madaniyati tushunchalari tez-tez tilga olinadigaqn bo’ldi.Lekin keltirilgan atamalar va ular ifodalaydigan tushunchalar tilshunoslik uchun tamoman yangi hodisa emas.Masalan,til madaniyati,so’zlash madaniyati atamalarini tilshunoslarning 20-30 yillarda yozgan asarlarida ham uchratish mumkin.Keltiilgan atamalarning ishlatilishida muayyan izchillik bor bor bo’lishiga qaramasdan ,ular anglatadigan tushuncha tilshunoslar tomonidan turlicha talqin qilinib kelinmoqda.Nutq madaniyati tushunchasining lisoniy,ilmiy,ilmiy-amaliy mundarijasi hozirda ham izchil belgilangan emas.Shu sababli nutq madaniyati deganda nimani anglamoq kerak?Til madaniyati deyish to’g’rimi yoki nutq madaniyati deyish o’rinlimi ? R.Qo’ng’urov,E.Begmatov,E.Tojiyev “Nutq madaniyati va uslubiyat asoslari”.TOSHKENT-1992 Nutq stilistikasi Bu tushuncha adabiyotlarda funksional stilistika yoki funksional stil turlari deb gam yuritiladi Nutq stillari bir-biriga bog’liq vositalarning tuzilishidan tashkil topadi Ular tilning vazifasi bilan chambarchas bog’liqdir.Shuning uchun ham ular nutq stillari deyiladi.Tilning vazifa jamiyat taraqqiyoti bilan bog’liq va uning ijtimoiy mohiyatidan kelib chiqadi. Iminov.M,Numonov.T,Boboxonova.D “O’zbek tili uslubiyati masalalari” Namangan- 2007
Nutq madaniyati va uslubiyat Nutq madaniyati tushunchasining mohiyati ,ilmiy yo’nalish sifatida bu sohaning maqsad va vazifalarini aniqlash ko’p jihatdan nutq bilan nutqiy uslublar ,nutq madaniyati sohasi bilan uslubiyat fani orasidagi munosabatni to’g’ri belgilashga bog’liqdir.Hozirga qadar bu ikki hodisa va tushuncha orasidagi munosabatni to’ri belgilashga bog’liqdir.Hozirga qadar bu ikki hodisa va tushuncha orasidagi umumiy hamda farqli tomolar yetarli darajada o’rganilgan emas.Ilmiy adabiyotlarda nutq madaniyati haqida gap borganda ko’p holda bu soha bilan uslubiyat birgalikda talqin qilinayotganini ko’ramiz.Bu hol nutq madaniyatiga oid muammolarga qo’yilgan sarlavhalarda ham aniq ko’zga tashlanadi.
“ Nutq madaniyati asoslari” programmalarida nutq madaniyati bilan uslubiyat orasidagi munosabatni yoritishga alohida o’rin berilgan. Bu ikki soha orasidagi munosabatni belgilashda fanda 4 xil nuqtai nazar oldinga suriladi: Nutq madaniyati – bu uslubiyatning o’zidir; Nutq madaniyati – bu amaliy uslubiyat; Nutq madaniyati bilan uslubiyat o’zaro zich bofg;liq bo’lgan sohalardir; Nutq madaniyati va uslubiyat o’zaro zich aloqador,am mo har qaysi o’zicha mustaqil ilmiy sohalardir;