Ot so'z turkumi

Загружено в:

23.11.2024

Скачано:

0

Размер:

675.9287109375 KB

Скачать

Ot so'z turkumi- Кim,
nima, qayer so‘roqlariga
javob bo‘lib, mavjudot,
narsa, joy, voqea,
j arayonni atovchi
mustaqil leksik birlik 1

Ot borliqdagi bir turdagi
predmetdan birining yoki shu
turdagi predmetlarning
umumiy nomini bildirishiga
ko‘ra : Turdosh
OtAtoqli ot

Atoqli ot- bir xil predmet yoki
hodisaning birini ajratib
ko‘rsatishga xizmat qiladigan
ikkilamchi
nom. Masalan, bola bir turdagi
predmet (shaxs)ning umumiy
va
birlamchi nomi. Sherzod ana
shu bir xil predmet (shaxs)dan
birini
ajratib ko‘rsatish uchun xizmat
qiladigan va bola atamasidan
keyin qo‘yilgan ikkilamchi nom 2

Atoqli ot quyidagi lug‘aviy mavzuviy
to‘daga ega:
1. Кishilarning ismi,
familiyasi, taxallusi: Ikrom,
Otabek;
Jumayev, Xudoynazarov;
Imomzoda
2 . Jo‘g‘rofiy nom:
O‘zbekiston, Dehqonobod,
Hisor,
Oqdaryo 3. Tashkilot, muassasa,
korxona nomi: Buxoro
davlat
universiteti, Xalq ta’limi
vazirligi, «Nasaf ziyosi»
jurnali.
4. Samoviy yoritgichlar
nomi: Mushtariy, Zuhro,
Yupiter,
Yarqiroq

5. Tarixiy hodisa
nomi: Mustaqillik
kuni, Loy jangi,
“ Boston” choyxo‘rligi.
6. Hayvon nomi:
Boychibor,
Ko‘kqashqa, Yo‘lbars . 7. Mahsulot nomi:
Siltama (go‘shtli
ovqat), Qoraqum
(shokolad) Chiyal
yaxnasi.
8. Ilohiy tushunchani
ifodalovchi nom: Alloh,
Do‘zax, Iso

Turdosh ot-Bir jinsdagi
predmetlarning umumiy
nomini bildiruvchi ot
turdosh ot deyiladi. Ular ot
turkumining asosiy qismini
tashkil
etadi: tog‘, qishloq, mashina,
sevgi, muhabbat. Turdosh
otda
predmetlik va belgilik
xususiyati yaxlitlashgan holda
mavjud
bo‘ladi. Chunki har qanday
narsa – belgi-xususiyat
majmui4

Atoqli va turdosh ot nafaqat
lug‘aviy semantikasi, balki
grammatik xususiyati bilan
ham farqlanadi. Masalan,
atoqli ot,
asosan, birlik sonda
qo‘llanadi. Кo‘plik son
shaklida butunlay
boshqa ma’no bo‘yog‘iga
ega bo‘ladi: Farhodlar keldi
kanal
qazmoqda.

Atoqli otning aksariyati turdosh ot
va boshqa turkum so‘zi
asosida vujudga kelgan. Turdosh
otdan: Javohir, Marvarid, Asal,
Po‘lat, Rayhon, Anor; fe’ldan:
Sotiboldi, O‘lmas, Itolmas, Turdi;
sifatdan: Shirin, Buyuk, Aziz,
Ulug‘, Nodir; sondan: Beshim,
Yetmishboy, Saksonboy,
To‘qsonboy kabi.
Turdosh ot atoqli otdan hosil
bo‘lishi ham mumkin:
muslimka, xosiyatxon, rentgen,
amper.

Turdosh ot ifodalangan
tushunchaning xarakteriga ko‘ra
Aniq ot-Sezgi
a’zosi bilan
sezish
mumkin
bo‘lgan predmetni
atovchi ot Mavhum ot-sezgi
a'zolari bilan sezish
mumkin bo'lmagan ot1
2

Otlar 2 xil usulda
yasaladi:
Affiksatsiya
Kompazitsiya

a) shaxs va predmetning kichik ekanligini:(kitobcha),
(qalamcha);
b) erkalash ma’nosini: (o‘g‘ilcha), (qizcha);
d) kamsitish ma’nosini: (domlacha), (odamcha).
-gina:
a) kichraytirish:(qizgina), (bolagina);
b) achinish: (bechoragina);
d) erkalash: (bolaginam )

 E g a lik
k a te g o r i
y a s i
 Keli shik
kate gor i
yasi
 K e s im lilik
 k a te g o riy a s i,
b o g 'la m aAloqa-munosabat
kategoriyalari

Ot so'z turkumi

Ot so'z turkumi- Кim, nima, qayer so‘roqlariga javob bo‘lib, mavjudot, narsa, joy, voqea, j arayonni atovchi mustaqil leksik birlik 1

Ot borliqdagi bir turdagi predmetdan birining yoki shu turdagi predmetlarning umumiy nomini bildirishiga ko‘ra : Turdosh OtAtoqli ot

Atoqli ot- bir xil predmet yoki hodisaning birini ajratib ko‘rsatishga xizmat qiladigan ikkilamchi nom. Masalan, bola bir turdagi predmet (shaxs)ning umumiy va birlamchi nomi. Sherzod ana shu bir xil predmet (shaxs)dan birini ajratib ko‘rsatish uchun xizmat qiladigan va bola atamasidan keyin qo‘yilgan ikkilamchi nom 2

Atoqli ot quyidagi lug‘aviy mavzuviy to‘daga ega: 1. Кishilarning ismi, familiyasi, taxallusi: Ikrom, Otabek; Jumayev, Xudoynazarov; Imomzoda 2 . Jo‘g‘rofiy nom: O‘zbekiston, Dehqonobod, Hisor, Oqdaryo 3. Tashkilot, muassasa, korxona nomi: Buxoro davlat universiteti, Xalq ta’limi vazirligi, «Nasaf ziyosi» jurnali. 4. Samoviy yoritgichlar nomi: Mushtariy, Zuhro, Yupiter, Yarqiroq

Ot so'z turkumi

23.11.2024

0

675.9287109375 KB

Похожие