Psixik jaray onlarning v ujudga k elishi

Psixik jarayonlarning vujudga kelishi murakkab va ko'p qirrali jarayon bo'lib, hozirgi kunda ham to'liq tushunilmagan. Uning kelib chiqishi haqida bir nechta nazariyalar mavjud, ammo ularning hech biri to'liq va umumbashariy qabul qilinmagan.

Asosiy omillar: * Biologik omillar: Miya tuzilishi va faoliyati, nerv sistemasining rivojlanishi va genetik meros psixik jarayonlarning asosini tashkil etadi. Miyaning turli sohalarining o'zaro ta'siri, neyrotransmitterlarning faoliyati va boshqa biologik jarayonlar psixik jarayonlarning paydo bo'lishi va borishida muhim rol o'ynaydi. Genetika individual farqlarni, masalan, temperamentni, qobiliyatlarni belgilaydi.

* Ijtimoiy-madaniy omillar: Insonning ijtimoiy muhitdagi tajribasi, ta'lim-tarbiyasi, madaniy an'analari psixik jarayonlarning shakllanishi va rivojlanishiga chuqur ta'sir ko'rsatadi. Tilni o'rganish, ijtimoiy aloqalar, madaniy qadriyatlar, axloqiy me'yorlar psixik funksiyalarni shakllantirishda muhim ahamiyatga ega. Masalan, turli madaniyatlardagi bolalarning kognitiv rivojlanishida farqlar kuzatiladi.

* Fiziologik omillar: Organizmning umumiy holati, sog'lig'i, ovqatlanishi, uxlash tartibi psixik jarayonlarning samaradorligiga ta'sir qiladi. Jismoniy charchoq, kasalliklar psixik jarayonlarni susaytiradi.