logo

Samarqand shahrining atrofida joylashgan muqaddas qadimjolar tarixi

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

4309.255859375 KB
Samarqand 2022S amarqand shahrining           
atrofida joylashgan             
muqaddas qadimjolar tarixi         lk bor Samarqandga tashrif buyurganlarning, eng 
avvalo, shaharning qadimiy serjilo me’morchilik 
obidalari bilan tanishib chiqishlari maqsadga 
muvofiqdir. O‘rta asrlar davrida moviy gumbazli 
muazzam minoralar va o‘lmas obidalarga ega 
mazkur shaharning naqadar rivoj topganini so‘zsiz 
bugungacha saqlanib qolgan va mislsiz qudrat 
ingan mahobatidan his qilasiz. Ana shu ko‘hna 
shahar bugun ham o‘zining qadimiy tarixi, betakror 
osori-atiqalari bilan jahon ahlini lol aylamoqda. 
E’tiboringizga sayohat qilishingiz lozim bo‘lgan 
o‘nta muqaddas qadamjolar haqidagi 
ma’lumotlarni havola etamiz.         . Registon maydoni
Ushbu maydon shaharning diqqatga sazovor muhim joylaridan biri bo‘lib, 
qadimiy, ammo hamisha navqiron shaharsozlik ansambli sifatida butun 
dunyoga dongi ketgan. Uni uchta qudratli maqbara binosi qurshab olgan 
bo‘lib, har biri alohida noyob bezak bilan pardozlangan. Sharq 
me’morchiligining ajoyib namunasi sifatida Samarqand YuNESKOning 
Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan.         2. Go‘ri-A mir maqbarasi
Go‘ri A mir t arix iy  y odgorligi X V asr boshlarida 
qurilgan bo‘lib, o‘zbe k  me’morchilik  san’at ining 
buy uk  ijodiy  namunasi hisoblanadi. Muqaddam 
madrasa shahardagi mashhur ziy oli arboblarning 
f arzandlariga t a’lim-t arbiy a be ruvchi ilm mask ani 
sif at ida qurilgan. Uning ro‘parasida max sus 
xonaqoh qad rost lagan Bino qurilishi Muhammad 
Sult on t omonidan boshlangan bo‘lib, u I slom t a’lim 
mark azi ochishni k o‘zlagan e di.         3. Bibixonim jome masjidi
Amir Temur hajmi va chiroyi jihatidan sayyoramizdagi boshqa 
obidalardan ustun turgan go‘zal maqbarani qurib, ayoliga sovg‘a 
qilgan. Jilvakor devorlari, inshootning baland qurilgan elementlari, 
marmar toshdan kesib ishlangan bino kubbasi Amir Temur va 
uning ayoli nomlarini tarixda muhrlash uchun xizmat qilishi 
kerakligi nazarda tutilgan emish.         4. Afrosiyob shaharchasi
Afrosiyob yirik arxeologik yodgorlik bo‘lib, qadim Samarqand 
shahri tarixidan darak beradi. Qadim shaharning maydoni 219 
gektarni tashkil qiladi. Arxeologlar bir-birini bosib turgan 11 ta 
madaniy qatlamlar borligini aniqlaganlar. Shaharning 
zamonaviy relefida qudratli qal’aning xarobalari, ko‘hna 
mudofaa devorlari, qachonlardir shaharga suv keladigan 
kanalning vayronalarini oson ajrata olish mumkin.         5. Shohi Zinda maqbaralar majmui
Shohi Zinda maqbarasi Samarqand shahridagi rang-barang qabr toshlarni 
o‘zida mujassam etgan qadimiy osori-atiqalardan biri bo‘lsa ne ajab. Ushbu 
tarixiy obidaning o‘ziga xos jihati shundaki, u XIV-XV asrlar mobaynida 
qurilgan barcha inshootlarni o‘zaro chambarchas uyg‘unlashtirgan. Mazkur 
binolar qadimgi Afrosiyob shahrining yaqinida qad rostlagan bo‘lib, bino 
joylashgan ko‘chani “qabriston ko‘chasi”, deb ham atashgan.
          Ulug‘be k  rasadxonasi
Ulug‘be k  – asl ismi Muhammad Tarag‘ay buy uk  
o‘zbe k  ast ronomi va mat e mat igi, davlat  arbobi, 
Te murning nabirasidir. U. O‘rt a Osiy o xalqlari ilm-
f ani va madaniy at ini o‘rt a asr sharoit ida duny o 
f anining oldingi safi ga olib chiqqan olimlardan biri. 
Movarounnahrda Ulug‘be k ning homiy lik  davrida 
(1409–1449) Samarqand y anada gullab–yashnadi: 
hunarmandlik , me’morlik , adabiy ot  ravnaq t opdi, 
ilm-f an y uk saldi, savdo rivojlandi. Ulug‘be k dan 
jahon f ani va madaniy at i rivojiga muhim hissa 
bo‘lib qo‘shilgan k at t a ilmiy  va madaniy me ros 
qolgan. Shulardan biri Ulug‘be k  rasadxonasidir. 
Samarqanddagi X V asr me’morligining nodir 
namunalaridan biridir. Bino Ulug‘be k  f armoni bilan 
1424–1429 y illari K o‘hak  ( Cho‘pon ot a) t e paligida, 
Obirahmat  arig‘i bo‘y ida buny od e t ilgan.                  7. Hazrati Dovud ziyoratgohi
Keyingi kezlarda Samarqand viloyatining Nurobod tumani, Oqsoy 
qishlog‘i hududida joylashgan Hazrati Dovud g‘ori O‘zbekistondagi eng 
sergavjum ziyoratgohlardan biriga aylangan. Mazkur g‘or o‘zida o‘ta 
qadimiy va turli-tuman rivoyatlarni yashirgan bo‘lib, unga tashrif 
buyuruvchilar soni kun sayin tobora ortib bormoqda. Tog‘ cho‘qqisidagi 
tik qoyada joylashgan g‘orga kirgan ziyoratchilar Temir piri sanalgan 
Hazrati Dovud haqqiga tilovat o‘qib, niyat qiladilar.
          8. Hazrati Doniyor ziyoratgohi
Samarqand shahrining Afrosiyob qadimiy shaharchasi muhofaza devori tagidan oqib o‘tadigan 
Siyob arig‘i yoqasida Samarqand ahli tomonidan asrlar davomida qadr-qiymatlanib kelinayotgan 
Doniyor Paygambar maqbarasi eng mo‘’tabar ziyoratgohlardan biridir. Samarqandliklar ushbu 
ziyoratgohni ba’zan Doniyor Payg‘ambar, Xoja Doniyor va Hazrati Doniyor ziyoratgohi, deb 
ataydilar. Doniyor Paygambar Dovud alayxissalom avlodidan bo‘lib, eramizdan oldin 603 yilda 
Kuddus shahrida dunyoga kelgan. Bobil davlati podshosi Navuxudonosor tomonidan eramizdan 
oldingi 586 yilda bu muborak shahar zabt etiladi va ko‘p odamlar asirga olib ketiladi. Ular orasida 
17 yoshlik Doniyor ham bor edi.         9. Imom al-Buxoriy maqbarasi
Imom al-Buxoriyning nomi butun Sharq olamida mashhur bo‘lib, u eng 
buyuk xudojo‘ylarning biridir. Uning Hadislar to‘plamida Payg‘ambarimiz 
alayhivassalamning aytganlari va hayotliklaridagi u bilan bog‘liq 
hikmatlarga boy voqea-hodisalarga doir 600 000 dan ziyod qo‘lyozmalar 
qoldirgan. Imom al-Buxoriy azaldan ilm fan va madaniyat ravnaqida 
mashhur ulamo bo‘lib, muhaddislarning imomi, Hadis ilmining sultoni 
hisoblangan.         10. Siyob bozori
Siyob bozori naf aqat  Samarqand shahri, balk i 
O‘zbe k ist on va Mark aziy Osiyoning e ng 
qadimiy va yirik  bozori hisoblanadi. Bozorning 
hududi 7 ge k t arni t ashk il e t adi. Siyob bozori 
sayy ohlar e ng k o‘p t ashrif  buyuradigan 
joylardan biridir. Uning nomi shaharning 
t arixiy-ge ografi k  t umanlaridan biri - Siyob, 
shuningde k , bozor yaqinidan oqib o‘t uvchi 
Siyob daryosi nomiga qo‘yilgan. « Siyob»  so‘zi 
f ors-t ojikchadan t arjima qilinsa « siy oh ob»  - 
« qora suv/ dary o»  ma’nosini be radi.                  Maxdumi A zam — movarounnahrlik ʼ
alloma, yirik diniy arbob, naqshbandiylik 
rahnamosi. Ilk ta limni Koson shahrida 	
ʼ
olgan. Madrasani bitirgach, Shayx Mir 
Sayyid Aliga shogird tushadi, so ng 	
ʻ
Toshkentga kelib, Xoja Axrorning shogirdi 
Muhammad Qozi ga xalifa bo ladi	
ʻ         Nodir devonbegi madrasasi (asl nomi: Nadr devonbegi 
madrasasi) — Samarqanddagi me moriy yodgorlik (1630—31). ʼ
Nodir devonbegi mablag iga qurilgan. Xoja Ahror xonakoxi 	
ʻ
yonida joylashganligidan ba zan xalq orasida Xoja Ahror 	
ʼ
madrasasi hamda quyosh va sherlar tasviri tushirilgani uchun 
kichik Sherdor Madrasa nomi bilan ham yuritiladi. Nodir 
Devonbegi madrasasi (Samarqand)m. bir qavatli, hovlisining 2 
tomonida ayvon, hujralar, masjid va darsxona joylashgan         Moturidiy yodgorlik majmui — O zbekiston Respublikasining ʻ
Samarqand viloyati markazidagi me morlik yodgorlik. Imom al-	
ʼ
Moturidiy tavalludining 1130-yilligi (2000) munosabati, O zbekiston 	
ʻ
Respublikasi prezidenti I. A. Karimov tashabbusi bilan Samarqand 
shahri markazida bunyod etilib, ramziy maqbarasi o rnatilgan 	
ʻ
(xududi 4 gektarga yaqin). Yodgorlik Registon ansambli yaqinida, 
Vobkent, G ijduvon va Buxoro ko chalari oralig ida joylashgan. 	
ʻ ʻ ʻ         E’tiboringiz uchun rahmat!

Samarqand 2022S amarqand shahrining atrofida joylashgan muqaddas qadimjolar tarixi

lk bor Samarqandga tashrif buyurganlarning, eng avvalo, shaharning qadimiy serjilo me’morchilik obidalari bilan tanishib chiqishlari maqsadga muvofiqdir. O‘rta asrlar davrida moviy gumbazli muazzam minoralar va o‘lmas obidalarga ega mazkur shaharning naqadar rivoj topganini so‘zsiz bugungacha saqlanib qolgan va mislsiz qudrat ingan mahobatidan his qilasiz. Ana shu ko‘hna shahar bugun ham o‘zining qadimiy tarixi, betakror osori-atiqalari bilan jahon ahlini lol aylamoqda. E’tiboringizga sayohat qilishingiz lozim bo‘lgan o‘nta muqaddas qadamjolar haqidagi ma’lumotlarni havola etamiz.

. Registon maydoni Ushbu maydon shaharning diqqatga sazovor muhim joylaridan biri bo‘lib, qadimiy, ammo hamisha navqiron shaharsozlik ansambli sifatida butun dunyoga dongi ketgan. Uni uchta qudratli maqbara binosi qurshab olgan bo‘lib, har biri alohida noyob bezak bilan pardozlangan. Sharq me’morchiligining ajoyib namunasi sifatida Samarqand YuNESKOning Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan.

2. Go‘ri-A mir maqbarasi Go‘ri A mir t arix iy y odgorligi X V asr boshlarida qurilgan bo‘lib, o‘zbe k me’morchilik san’at ining buy uk ijodiy namunasi hisoblanadi. Muqaddam madrasa shahardagi mashhur ziy oli arboblarning f arzandlariga t a’lim-t arbiy a be ruvchi ilm mask ani sif at ida qurilgan. Uning ro‘parasida max sus xonaqoh qad rost lagan Bino qurilishi Muhammad Sult on t omonidan boshlangan bo‘lib, u I slom t a’lim mark azi ochishni k o‘zlagan e di.

3. Bibixonim jome masjidi Amir Temur hajmi va chiroyi jihatidan sayyoramizdagi boshqa obidalardan ustun turgan go‘zal maqbarani qurib, ayoliga sovg‘a qilgan. Jilvakor devorlari, inshootning baland qurilgan elementlari, marmar toshdan kesib ishlangan bino kubbasi Amir Temur va uning ayoli nomlarini tarixda muhrlash uchun xizmat qilishi kerakligi nazarda tutilgan emish.