logo

Sharqiy Osiyo xalqlari

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

558.2470703125 KB
	Sharqiy Osiyo 	
xalqlari	
	108	-	guruh talabasi Nosirov Sulton 	
Muhammad  Mavzu	: 	Sharqiy	Osiyo	xalqlari	.	
	Reja	:	
	Sharqiy	Osiyo	xalqlari	haqida	umumiy	ma’lumot	.	
	Xo’jalik	madaniy	tiplari	.	
	Diniy	e’tiqodlari	. 	Osiyo qit`asining eng ko`p sonli xalqlari sharqiy 
qismida joylashgan.	
	Juda keng hududni egallagan  bu mintaqaga Xitoy
Mongoliya	, Korey	a Yaponiya	davlatlari kiradi.. 1,5 	
milliardga yaqin aholiga ega bo`lgan  Sharqiy 
Osiyoda 1	985	-yilgi statistik ma`lumotlarga 	
qaraganda 	bir milliarddan ortiq xitoylar	, 	120 	
millionga yaqin yaponlar	, 	65 million koreyslar	, 	17,5 	
milliondan ortiq tayvanliklar	, 	3,6 millionga yaqin 	
mo`g`ullar	va boshqa elatlar yashaydi. 	
	Antropologik jihatdan butun Sharqiy Osiyo xalqlari 
katta 	mongoloid irqning	ayrim shoxobchalariga oid. 	
	Mintaqaning tabiati va iqlimi rang	-barang  bo`lib, 	
turli xo`jalik	-madaniy tiplarning shakllanishiga 	
sabab bo`lgan.  Janubiy Koreya bayrog’i. 	Koreyslarning ajdodlari miloddan avvalgi 	II 	ming yillikka 	
kelib joylashgan. Ular 	Janubiy Manchjuriya, Shimoliy 	
Xitoydan	materik orqali va dengiz bo`ylab kelganlar. 	
	Eramizning boshlarida bir necha asrlar davomida har xil 
qabilalar o`zaro urush olib borganlar, dastlab, 	X asrda Choson 	
davlati paydo bo`lib, Koryo sulolasi hukmronligida
birikkanlar. Ularga xitoylarning beqiyos ta`siri bo`lgan, 
yozuvni qabul qilib, shu asosda alifbo yaratganlar.	
	XII 	asrlarda Xitoy bilan Koreya mo`g`ullar tomonidan talon	-	
toroj qilingan. Urushlar mamlakatni ancha orqaga tashlagan. 
Faqat Yaponiya bu urushlarga aralashmay, o`zi Koreyaga 
yurishlar qilib turgan	.	
	1948	-yili 	Koreya Xalq Demokratik Respublikasi	deb e’lon 	
qilinadi. Janubiy Koreya an’analari. 	Koreyslarning asosiy kasbi dehqonchilik. Ular asosan, 
bug`doy, sholi, arpa, gaolyan, loviya va yog` ekinlari, 
kartoshka va batat ekadilar. Texnik ekinlardan paxta, tamaki, 
jenshen va tut daraxti o`stiradilar. Chorva kam rivojlangan, 
asosan, cho`chqa, yirik shoxli	mol (ishchi kuchi sifatida), 	
parranda, go`sht uchun it parvarish qilinadi. Baliqchilik katta 
rol o`ynaydi. 	
	Koreys uylari tabiiy sharoitiga qarab turli xilda: tog`li yerlarda 
to`p uylar, vohalarda to`g`ri ko`chali uylar qurilgan. Sinch 
ustunli uylar kam uchraydi. Tog`li joylarda yog`ochdan, 
vohada toshdan yoki guvaladan qurilgan 2	-3 xonali uylarning 	
oyna, eshiklari romli, qog`oz bilan bekitilgan. 	
	Ko`p uylarda isitiladigan supa (kan), o`tirib	-turish va yotish 	
uchun polda chipta to`shalgan, faqat ovqat vaqtida stol 
kiritiladi. Uy	-ro`zg`or buyumlaridan sopol, yog`och, mis 	
idishlar mavjud. Kiyimlar sandiqda saqlanadi. Yaponiya  bayrog’i.  Yapon  gerbi. 	Yapon xalqining etnogenezi  haligacha to`liq 
aniqlanmagan. Yapon tili, yuqorida qayd 
qilinganidek, mustaqil til turkumiga kirmaydi. 
Yaponlarning eng qadimgi madaniyati neolit davriga 
oid umumiy 	«dzemon»	nomi bilan ma`lum bo`lib, 	
kelgindi aholisi 	–	aynlar 	–	indoneziyalik va qit`adan 	
kelgan koreyslar bilan aralashib murakkab etnik 
guruhni yuzaga keltirgan.	
	Eramizning I asrlarida Yaponiyada jamoa 	–	urug` 	
tuzumi yemirila borib, sinflar paydo bo`ladi va VII 
asrda ilk davlat tashkil topadi. 	
	O`sha vaqtda Yaponiyaga Xitoyning ta`siri kuchli 
bo`lgan, yozuvi va madaniy belgilari ko`chib o`tgan. 
Asli yapon va koreys xalqlarining mustaqil millat 
sifatida shakllanishi VII	-XII asrlarga to`g`ri keladi. 	Iqtisodiy va madaniy jihatdan taraqqiy etgan Yaponiyaning 
yarim aholisi qishloq xo`jaligida  band. 	
	Asosiy ekin 	–	sholi, ammo arpa, bug`doy, loviya, batat, har 	
xil sabzavot, bog`dorchilik, gulchilik, pillachilik ham ancha 
rivojlangan. Irrigatsiya, ximizatsiya, texnikadan keng 
foydalaniladi. 	Xokkaydo orolida	ot, yirik shoxli mol, 	
cho`chqa boqiladi.	
	Baliqchilik eng yirik xo`jalik hisoblanadi. Bu soha jahonda 
birinchi o`rinda turadi. Baliq va molluska taomga 
ishlatiladi. Yaponiyada marvarid ovlash kasbi rivojlangan. 
U bilan asosan, xotinlar shug`ullanadi. 	
	Somon shlapalar to`qish, yog`och buyumlar yasash, 
umuman badiiy hunarmandchilik nihoyatda rivojlangan. Yaponiya.  Xitoy  bayrog’i. Xitoy  gerbi. 	III ming yilliklarda sharqiy yanshaoliklar o`rta Xitoy 
tekisliklarida yashovchi janubiy qabilalar bilan aralashib ilk 
Xitoy tiliga asos solingan.	
	Keyingi ming yillikda qadimiy xitoy qabilalari 	–	sya va shan	
(in)lar yirik qabilaviy ittifoqlar tuzib dastlabki sinfiy 
jamiyatlar negizidagi ilk davlatlar (eng kuchligi shan, keyin 
chjou)ni yaratgan. Ular qo`shni turli irqdagi etnik guruhlar 
bilan yaqin aloqada bo`lganlar.	
	Shan davrida iyeroglif tipida yozuv paydo bo`lgan	, uning jez 	
idishlari va folbinlar fol ochadigan maxsus suyaklar (folbin 
suyaklari)ga yozilgan namunalari bizgacha yetib kelgan. 
Keyinchalik bu yozuv qo`shni Koreya va Yaponiyaga 
tarqalgan.	
	Shunday qilib, mil. avv. I ming yillikning boshlariga kelib 
o`rta Xitoy tekisliklarida uzoq vaqt davom etgan qadimgi xitoy 
etnosining shakllanish jarayoni tugaydi va ular o`zlarini 
«xuasya»	deb atay boshlaydilar. Qadimiy xitoylar etnik 	
birligining paydo bo`lishi o`sha davrlarda Xuanxe va Yanszi 
daryolari vohalaridagi davlatlarning birlashishiga dastlabki 
turtki berdi. Oqibatda eramizdan avvalgi III asrlarga kelib 
markazlashgan 	Sin va Xan imperiyalari	yuzaga kelgan.  Buyuk Xitoy  devori. Xitoydagi  Sin Shixuandi  maqbarasidan  topilgan  haykalchalar. 	X	itoylarning uylari yog`ochdan 2	-3 xonalik sinch 	
qilib, orasiga xom yoki pishgan g`isht terilgan, tomi 
va devorlari somon va yaproq bilan yopilgnn. Odatda 
yog`langan  qog`oz yopishtirilgan bir	-ikkita oyna 	
qo`yilgan.	
	Xitoylarning qishloq uylari 	fanza	deb ataladi. Xona 	
o`rtasida kichkina devorlari doim isib turadigan 
o`choqqa qozon qo`yiladi. Asosiy ro`zg`or 
buyumlari yog`och yoki sopol idishlar, stol, yotib	-	
turish uchun bo`yra (ko`rpa	-to`shak o`rnida)dan 	
iborat. Qishloqlar asosan, 	yo`l va suv bo`yida	
joylashgan.	
	Xitoylarning asosiy mashg`uloti qadimdan 
dehqonchilik bo`lib, mil.avv. III ming yillikda yuzaga 
kelgan va yuqorida tilga olingan	yanshao madaniyati	
bilan bog`liq bo`lgan.  Mongoliya gerbi.  Sharqiy Osiyo xalqlarining xo’jalik madaniy tiplari	.	
	Eng qadimgi xo’jalik madaniy tipi	ovchilik, baliqchilik va 	
termachilik bo’lib, mezolit davrida shakllangan. Hozirgi 
paytda Xitoyning 	kava, bandun, bulan	xalqlarida va 	
Yaponiyaliklarning aynlar guruhida saqlangan. 	
	Ikkinchi xo`jalik	-madaniy tiplar	qo`1 yoki chopqi 	
dehqonchilik bilan bog`liq bo`lib, asosan, O`rta Xitoy 
tekisliklarida mil. avv. V ming yilliklarning oxirida paydo 
bo`lgan.	
	Temir mehnat gurollarining paydo bo`lishi mil	. 	avv. I ming 	
yillikning kelib 	uchinchi xo`jalik	-madaniy tipi	shudgor 	
dehqonchiligini dastlab Shimoliy Xitoyda yuzaga keltirgan edi.  	To`rtinchi xo`jalik	manchjur xalqlarida tarqalgan. 	
Bu tip asli miloddan avvalgi I ming yilliklarda hozirgi 
Mo`g`ulistonning mo`tadil iqlimli yerlarida paydo 
bo`lgan. Ular ko`chmanchi turmush tarziga ega 
bo`lib qo`y, yilqi, qisman yirik shoxli qoramol va 
tuya boqqanlar. 	
	Keyinchalik Tibet tog`larida ham qo`tos boquvchi 
ko`chmanchi	-chorva elatlar  paydo bo`ladi. 	
Xitoyning shimoli	-sharqiy qismida (Katta Xingan 	
hududida) o`ziga xos tayga bug`uchiligi xo`jalik	-	
madaniy tipi 	(orogon, evenk kabi etnik guruhlarda)	
diqqatga sazovor. E’tiboringiz uchun raxmat!

 Sharqiy Osiyo xalqlari  108 - guruh talabasi Nosirov Sulton Muhammad

Mavzu : Sharqiy Osiyo xalqlari .  Reja :  Sharqiy Osiyo xalqlari haqida umumiy ma’lumot .  Xo’jalik madaniy tiplari .  Diniy e’tiqodlari .

 Osiyo qit`asining eng ko`p sonli xalqlari sharqiy qismida joylashgan.  Juda keng hududni egallagan bu mintaqaga Xitoy Mongoliya , Korey a Yaponiya davlatlari kiradi.. 1,5 milliardga yaqin aholiga ega bo`lgan Sharqiy Osiyoda 1 985 -yilgi statistik ma`lumotlarga qaraganda bir milliarddan ortiq xitoylar , 120 millionga yaqin yaponlar , 65 million koreyslar , 17,5 milliondan ortiq tayvanliklar , 3,6 millionga yaqin mo`g`ullar va boshqa elatlar yashaydi.  Antropologik jihatdan butun Sharqiy Osiyo xalqlari katta mongoloid irqning ayrim shoxobchalariga oid.  Mintaqaning tabiati va iqlimi rang -barang bo`lib, turli xo`jalik -madaniy tiplarning shakllanishiga sabab bo`lgan.

Janubiy Koreya bayrog’i.

 Koreyslarning ajdodlari miloddan avvalgi II ming yillikka kelib joylashgan. Ular Janubiy Manchjuriya, Shimoliy Xitoydan materik orqali va dengiz bo`ylab kelganlar.  Eramizning boshlarida bir necha asrlar davomida har xil qabilalar o`zaro urush olib borganlar, dastlab, X asrda Choson davlati paydo bo`lib, Koryo sulolasi hukmronligida birikkanlar. Ularga xitoylarning beqiyos ta`siri bo`lgan, yozuvni qabul qilib, shu asosda alifbo yaratganlar.  XII asrlarda Xitoy bilan Koreya mo`g`ullar tomonidan talon - toroj qilingan. Urushlar mamlakatni ancha orqaga tashlagan. Faqat Yaponiya bu urushlarga aralashmay, o`zi Koreyaga yurishlar qilib turgan .  1948 -yili Koreya Xalq Demokratik Respublikasi deb e’lon qilinadi.