logo

Sodda va murakkab foizlar

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

5345.2509765625 KB
“ Sodda va 
murakkab 
foizlar” 1.Foiz tushunchasi
2.Sodda foizlar
3. Murakkab foizlar
4.Mavzuga oid 
misollar
5. TestlarDars rejasi  @muallimaboshlangich•
Foiz  ( bir  deb qabul	 qilinuvchi)	 har	 
qanday  qiymatning	
   yuzdan	 bir	 qismidir. 
•
%	
 belgisi	 bilan	 ifodalanadi.
•
 
•
Masalan:	
 23%	 (23	 foiz)	 =	 23	 / 100.	
100	
1	
%	1	 Kvadrat yuzining	 necha	 foizi	 bo’yalgan Kvadratimiz 100	 bo’lakka	 bo’lingan	 va	 a)	 
bandida	
 kvadratning	  7	 bo’lagi	 
bo’yalgan.	
 Demak	  7/100	 qismi	 bo’yalgan.
b)	
 Rasmda	 esa	 kvadratning	 22	 ta	 bo’lakchasi	 
bo’yalgan.	
 Demak	 kvadratning
22/100	
 qismi	 yoki	 22	 foizi	 bo’yalgan.
c)	
 Chizmada	 100	 bo’lakning	 86	 tasi	 
bo’yalgan.	
 Demak	 kvadratning	 88	 foizi	 yoki	 
88/100	
 qismi	 bo’yalgan.   Quyidagi 	jumlalarni	 	foiz	 so‘zini	 
ishlatib	
 qayta	 ayting:	 a)	  На r	 	100	 	ta	 
chaqaloqning	
 52	 tasi	 	o‘g‘il	 	bola;	 	b)	 
На r	
 100	 ta	 o‘quvchining	 	74	 tasi	 
to‘garaklarga	
 	qatnashadi;	 	d)	  На r	 100	 ta	 
avtomobilning	
 	75	 tasi	 yurtimizda	 
ishlab	
 	chiqilgan.  
7  Ishchi 220	 000	 so‘m	 mukofot	 oldi.	 U	 
mukofotning	
 yuzdan	 bir	 qismiga	 o‘g‘li	 
uchun	
 sovg‘a	 oldi.	 Sovg‘a	 qancha	 turadi?
220000∙0.01=2200
Foizlarni	
 hisoblashda	 sonning	 qismini	 
topish	
 usuli	 qulay	 hisoblanadi.
Foizlar	
 ikki	 xil	 bo’ladi:	 sodda	 va	 
murakkab	
 foizlar Sodda foizlar 
Oddiy foizlar -kreditorni 
qarzdozga ma’lum miqdordagi 
pulni belgilangan muddatda 
qarzga berganligi natijasida 
oladigan daromadini hisoblash 
usulidir.
8 2000000 so’m 3 yilga qarzga 
olinmoqda. Bunda kreditor 
tomonidan har yil 17 foiz stavkasi 
belgilandi. Bu holda 1 yildan 
so’ng 0.17∙2000000 so’m , 3 yildan 
so’ng esa qo’shimch mablag’
 0.17 ∙2000000 ∙3=1020000so’m 
to’lanishi lozim Bu misoldan quyidagi oddiy foizlar 
formulasi  kelib chiqadi.
 
10100
Crn	
I	Bu	
 yerda	 C-dastlab	 olingan	 qarz	 miqdori,	 
I -C	
 miqdordagi	 pulni	 ishlatgani	 uchun	 
qarzdorning	
 kreditorga	 to’laydigan	 foiz	 to’lovi,	 
r -	
 har	 yilga	 belgilangan	 foiz	 stavkasi	 , 
n -yillar	
 soni	  1-misol
8000000 	so’m	 	yiliga	 	7	 	foiz	 
stavkasida	
 	18	 	oyga	 	olingan	 
bo’lsa,foiz	
 	to’lovini	 	hisoblang.
C=8000000,	
 	r=7%,	 	n=1.5	 	yil
I=8000000   ∙	
 	0.07	 	∙	 	1.5=840000 2-misol
Kreditor tomonidan	 foiz	 stavkasi	 har	 yilga	 
8%	
 deb	 belgilangan.	 Tadbirkor	 4	 yil	 ichida	 
olingan	
 qarzni	 va	 foiz	 to’loviga	 qo’shimcha	 
1600	
 AQSH	 dollorini	 to’ladi	 va	 qarzdan	 
qutuldi.	
 Tadbirkor	 qancha	 miqdorda	 qarz	 
olgan	
 edi.
I=1600,	
 r=8%,	 n=4
1600=C   ∙0.08	
  ∙4	 bundan	 
C=5000(AQSH	
 dollori) Murakkab foizlar
Agar 6000	 AQSH	 dollori	 miqdorida	 qarz	 yillik	 murakkab	 foiz	 
stavkasi	
 8%	 bilan	 3	 yilda	 to’lash	 sharti	 bilan	 olingan	 
bo’lsa,kreditor	
 tomonidanolinadigan	 daromad	 qancha	 bo’ladi?
 
Qarz Foiz to’lovi=I Balans(1)+(2)
1 $ 6000,00 $ 6000   ∙	
  0,08   ∙	  1= $ 480,00 $ 6480,00
2 $ 6480,00 $ 6480,00   ∙	
  0,08   ∙	 
1= $ 518,40 $ 6998,00
3 $ 6998,00 $ 6998,00   ∙	
  0,08   ∙	 
1= $ 559,87 $ 7558,27 Demak, 	6000	 AQSH	 dollori	 
miqdoridagi	
 qarzdan	 qutulish	 	uchun	 	3	 
yil	
 	mobaynida	 	7558,27
 	
AQSH	 	dollori	 miqdoridagi	 	to’lovlarni	 
amalga	
 	oshirish	 	zarur.	 	Bunda	 	kreditor
  $ 7558,27-	
  $ 6000=  	$ 1558,27	 miqdorda	 
daromad	
 oladi.	 Bu	 daromad	 	umumiy	 
Murakkab	
 	foiz	 to’lovi	  (Ustama	 	foiz)	 
deb	
 yuritiladi. Agar qarz	 bir	 necha	 yilga	 berilgan	 
bo’lsa,yakuniy	
 balans	 quyidagicha	 
hisoblanadi:
bu	
 yerda	  A -yakuniy	 balans, C -dastlab	 
olingan	
 qarz	 miqdori, r -har	 yilga	 
belgilangan	
 foiz	 stavkasi, n  	–yillar	 soni	
n	r	
С	А	)	
100	
1	(		 •
Misol
•
Agar 10000	 AQSH	 dollori	 miqdorida	 qarz	 yillik	 
murakkab	
 foiz	 stavkasi	 6%	 bilan	 1	 yilda	 choraklarga	 
bo’lib	
 to’lash	 sharti	 bilan	 olingan	 bo’lsa,kreditor	 
tomonidan	
 olinadigan	 daromad	 qancha	 bo’ladi?
chorak Qarz(1) Foiz to’lovi -I Balans (1)+(2)
1 $ 10000,00 $ 10000,00 ∙ 0,06 ∙ 0,25= $ 150,00 $ 10150,00
2 $ 10150,00 $ 10150 ∙ 0,06 ∙ 0,25= $ 152,25 $ 10302,25
3 $ 10302,25 $ 10302,25 ∙ 0,06 ∙ 0,25= $ 154,53 $ 10456,78
4 $ 10456,78 $ 10456,78 ∙ 0,06 ∙ 0,25= $ 156,85 $ 10613,63 •
Demak,10000 AQSH	 dollori	 miqdordagi	 
qarzdan	
 qutulish	 uchun	 1	 yil	 mobaynida	  
 	
    10613,63	 AQSH	 dollori	 miqdoridagi	 
to’lovlarni	
 amalga	 oshirish	 zarur.	 Bunda	 
kreditor	
 613,63	 AQSH	 dollori	 miqdorida	 
daromad	
 oladi. Agar qarz	  n  	yilga	 berilgan	 bo’lsa,	 to’lovlar	 esa	 
har	
 yilni	  k  	ta	 qismga	 (yarim	 yilliklar,choraklar,	 
oylar	
 va	 h.k.)bo’lib	 amalga	 
oshirilsa,to’lanadigan	
 umumiy	 miqdor	 
quyidagicha	
 hisoblanadi:	
nk	
k	
r	
C	A	)	
100	
1	(		
Ikkala	
 usulda	 ham	 umumiy	 murakkab	 foiz	 
to’lovi	
   (ustama	 foiz)
I=A-C	
 formula	 bo’yicha	 hisoblanadi Mavzuga oid misollar
1.  3000 	funt	 	sterling	 	yillik	 	foiz	 stavkasi	 
7%	
 	bo’yicha	 	3	 	yilga	 qarzga	 	olinsa
2 .	
  6100	 AQSH	 	dollori	 	yillik	 	foiz	 
stavkasi	
 	5,9%	 	bo’yicha	 	15	 	oyga	 	qarzga	 
olinsa	
 	kreditorga	 	to’lanadigan	 	foiz	 
to’lovini	
 	toping Testlar
1.  kreditor tomonidan foiz stavkasi har yilga 7% 
deb belgilangan. Tadbirkor 5 yil ichida olingan 
qarzni va foiz to’loviga qo’shimcha 910 AQSH 
dollorini to’ladi va qarzdan qutuldi.Tadbirkor 
qancha miqdorda qarz olgan?
A)2500    B)	 2600	  C)2700	  D)	 2400 2.  Yillik foiz stavkasi 8% deb 
belgilangan . 3 yil ichida foiz to’loviga 
qo’shimcha 3456 funt sterling to’langan 
bo’lsa,qancha miqdorda qarz olingan?
A)14440  B)14400  C)14540  D)14470 3.Investor 21	 oyda	 2300	 yevro	 daromad	 
olmoqchi.	
 Har	 yilgi	 foiz	 stavkasi	 6,5%	 deb	 
belgilangan	
 bo’lsa,investor	 qancha	 
miqdorda	
 investitsiya	 kiritishi	 lozim?
A)20220	
 B)20230	 C)20235	 D)20215	  
 	
       
22 O’quvchilarni 	baholash
  Tasanno
Harakat 
qiling UYGA VAZIFA 
Kreditor 4500	 AQSH	 
dollori	
 miqdorida	 qarz	 
berib,3	
 yilda	 900	 AQSH	 
dollotiga	
 teng	 daromad	 
oldi.	
 Yillik	 foiz	 stavkasi	 
nechaga	
 teng? •
8	
 oy	 mobaynida	 
9000	
 AQSH	 dollori	 
miqdorida	
 qarz	 
olinib,qarzdan	
 
tashqari	
 qo’shimcha	 
700	
 AQSH	 dollori	 
to’landi.yillik	
 foiz	 
stavkasi	
 nechaga	 
teng? E’TIBORINGIZ UCHUN 
RAHMAT

“ Sodda va murakkab foizlar”

1.Foiz tushunchasi 2.Sodda foizlar 3. Murakkab foizlar 4.Mavzuga oid misollar 5. TestlarDars rejasi

@muallimaboshlangich• Foiz  ( bir  deb qabul  qilinuvchi)  har   qanday  qiymatning    yuzdan  bir  qismidir.  • %  belgisi  bilan  ifodalanadi. •   • Masalan:  23%  (23  foiz)  =  23  / 100. 100 1 % 1 

Kvadrat yuzining  necha  foizi  bo’yalgan

Kvadratimiz 100  bo’lakka  bo’lingan  va  a)   bandida  kvadratning   7  bo’lagi   bo’yalgan.  Demak   7/100  qismi  bo’yalgan. b)  Rasmda  esa  kvadratning  22  ta  bo’lakchasi   bo’yalgan.  Demak  kvadratning 22/100  qismi  yoki  22  foizi  bo’yalgan. c)  Chizmada  100  bo’lakning  86  tasi   bo’yalgan.  Demak  kvadratning  88  foizi  yoki   88/100  qismi  bo’yalgan.