Sodda va murakkab foizlar
![“ Sodda va
murakkab
foizlar”](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_1.png)
![1.Foiz tushunchasi
2.Sodda foizlar
3. Murakkab foizlar
4.Mavzuga oid
misollar
5. TestlarDars rejasi](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_2.png)
![@muallimaboshlangich•
Foiz ( bir deb qabul qilinuvchi) har
qanday qiymatning
yuzdan bir qismidir.
•
%
belgisi bilan ifodalanadi.
•
•
Masalan:
23% (23 foiz) = 23 / 100.
100
1
% 1 ](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_3.png)
![Kvadrat yuzining necha foizi bo’yalgan](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_4.png)
![Kvadratimiz 100 bo’lakka bo’lingan va a)
bandida
kvadratning 7 bo’lagi
bo’yalgan.
Demak 7/100 qismi bo’yalgan.
b)
Rasmda esa kvadratning 22 ta bo’lakchasi
bo’yalgan.
Demak kvadratning
22/100
qismi yoki 22 foizi bo’yalgan.
c)
Chizmada 100 bo’lakning 86 tasi
bo’yalgan.
Demak kvadratning 88 foizi yoki
88/100
qismi bo’yalgan.](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_5.png)
![Quyidagi jumlalarni foiz so‘zini
ishlatib
qayta ayting: a) На r 100 ta
chaqaloqning
52 tasi o‘g‘il bola; b)
На r
100 ta o‘quvchining 74 tasi
to‘garaklarga
qatnashadi; d) На r 100 ta
avtomobilning
75 tasi yurtimizda
ishlab
chiqilgan.](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_6.png)
![7 Ishchi 220 000 so‘m mukofot oldi. U
mukofotning
yuzdan bir qismiga o‘g‘li
uchun
sovg‘a oldi. Sovg‘a qancha turadi?
220000∙0.01=2200
Foizlarni
hisoblashda sonning qismini
topish
usuli qulay hisoblanadi.
Foizlar
ikki xil bo’ladi: sodda va
murakkab
foizlar](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_7.png)
![Sodda foizlar
Oddiy foizlar -kreditorni
qarzdozga ma’lum miqdordagi
pulni belgilangan muddatda
qarzga berganligi natijasida
oladigan daromadini hisoblash
usulidir.
8](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_8.png)
![2000000 so’m 3 yilga qarzga
olinmoqda. Bunda kreditor
tomonidan har yil 17 foiz stavkasi
belgilandi. Bu holda 1 yildan
so’ng 0.17∙2000000 so’m , 3 yildan
so’ng esa qo’shimch mablag’
0.17 ∙2000000 ∙3=1020000so’m
to’lanishi lozim](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_9.png)
![Bu misoldan quyidagi oddiy foizlar
formulasi kelib chiqadi.
10100
Crn
I Bu
yerda C-dastlab olingan qarz miqdori,
I -C
miqdordagi pulni ishlatgani uchun
qarzdorning
kreditorga to’laydigan foiz to’lovi,
r -
har yilga belgilangan foiz stavkasi ,
n -yillar
soni](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_10.png)
![1-misol
8000000 so’m yiliga 7 foiz
stavkasida
18 oyga olingan
bo’lsa,foiz
to’lovini hisoblang.
C=8000000,
r=7%, n=1.5 yil
I=8000000 ∙
0.07 ∙ 1.5=840000](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_11.png)
![2-misol
Kreditor tomonidan foiz stavkasi har yilga
8%
deb belgilangan. Tadbirkor 4 yil ichida
olingan
qarzni va foiz to’loviga qo’shimcha
1600
AQSH dollorini to’ladi va qarzdan
qutuldi.
Tadbirkor qancha miqdorda qarz
olgan
edi.
I=1600,
r=8%, n=4
1600=C ∙0.08
∙4 bundan
C=5000(AQSH
dollori)](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_12.png)
![Murakkab foizlar
Agar 6000 AQSH dollori miqdorida qarz yillik murakkab foiz
stavkasi
8% bilan 3 yilda to’lash sharti bilan olingan
bo’lsa,kreditor
tomonidanolinadigan daromad qancha bo’ladi?
Qarz Foiz to’lovi=I Balans(1)+(2)
1 $ 6000,00 $ 6000 ∙
0,08 ∙ 1= $ 480,00 $ 6480,00
2 $ 6480,00 $ 6480,00 ∙
0,08 ∙
1= $ 518,40 $ 6998,00
3 $ 6998,00 $ 6998,00 ∙
0,08 ∙
1= $ 559,87 $ 7558,27](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_13.png)
![Demak, 6000 AQSH dollori
miqdoridagi
qarzdan qutulish uchun 3
yil
mobaynida 7558,27
AQSH dollori miqdoridagi to’lovlarni
amalga
oshirish zarur. Bunda kreditor
$ 7558,27-
$ 6000= $ 1558,27 miqdorda
daromad
oladi. Bu daromad umumiy
Murakkab
foiz to’lovi (Ustama foiz)
deb
yuritiladi.](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_14.png)
![Agar qarz bir necha yilga berilgan
bo’lsa,yakuniy
balans quyidagicha
hisoblanadi:
bu
yerda A -yakuniy balans, C -dastlab
olingan
qarz miqdori, r -har yilga
belgilangan
foiz stavkasi, n –yillar soni
n r
С А )
100
1 ( ](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_15.png)
![•
Misol
•
Agar 10000 AQSH dollori miqdorida qarz yillik
murakkab
foiz stavkasi 6% bilan 1 yilda choraklarga
bo’lib
to’lash sharti bilan olingan bo’lsa,kreditor
tomonidan
olinadigan daromad qancha bo’ladi?
chorak Qarz(1) Foiz to’lovi -I Balans (1)+(2)
1 $ 10000,00 $ 10000,00 ∙ 0,06 ∙ 0,25= $ 150,00 $ 10150,00
2 $ 10150,00 $ 10150 ∙ 0,06 ∙ 0,25= $ 152,25 $ 10302,25
3 $ 10302,25 $ 10302,25 ∙ 0,06 ∙ 0,25= $ 154,53 $ 10456,78
4 $ 10456,78 $ 10456,78 ∙ 0,06 ∙ 0,25= $ 156,85 $ 10613,63](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_16.png)
![•
Demak,10000 AQSH dollori miqdordagi
qarzdan
qutulish uchun 1 yil mobaynida
10613,63 AQSH dollori miqdoridagi
to’lovlarni
amalga oshirish zarur. Bunda
kreditor
613,63 AQSH dollori miqdorida
daromad
oladi.](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_17.png)
![Agar qarz n yilga berilgan bo’lsa, to’lovlar esa
har
yilni k ta qismga (yarim yilliklar,choraklar,
oylar
va h.k.)bo’lib amalga
oshirilsa,to’lanadigan
umumiy miqdor
quyidagicha
hisoblanadi:
nk
k
r
C A )
100
1 (
Ikkala
usulda ham umumiy murakkab foiz
to’lovi
(ustama foiz)
I=A-C
formula bo’yicha hisoblanadi](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_18.png)
![Mavzuga oid misollar
1. 3000 funt sterling yillik foiz stavkasi
7%
bo’yicha 3 yilga qarzga olinsa
2 .
6100 AQSH dollori yillik foiz
stavkasi
5,9% bo’yicha 15 oyga qarzga
olinsa
kreditorga to’lanadigan foiz
to’lovini
toping](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_19.png)
![Testlar
1. kreditor tomonidan foiz stavkasi har yilga 7%
deb belgilangan. Tadbirkor 5 yil ichida olingan
qarzni va foiz to’loviga qo’shimcha 910 AQSH
dollorini to’ladi va qarzdan qutuldi.Tadbirkor
qancha miqdorda qarz olgan?
A)2500 B) 2600 C)2700 D) 2400](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_20.png)
![2. Yillik foiz stavkasi 8% deb
belgilangan . 3 yil ichida foiz to’loviga
qo’shimcha 3456 funt sterling to’langan
bo’lsa,qancha miqdorda qarz olingan?
A)14440 B)14400 C)14540 D)14470](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_21.png)
![3.Investor 21 oyda 2300 yevro daromad
olmoqchi.
Har yilgi foiz stavkasi 6,5% deb
belgilangan
bo’lsa,investor qancha
miqdorda
investitsiya kiritishi lozim?
A)20220
B)20230 C)20235 D)20215
22](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_22.png)
![O’quvchilarni baholash
Tasanno
Harakat
qiling](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_23.png)
![UYGA VAZIFA
Kreditor 4500 AQSH
dollori
miqdorida qarz
berib,3
yilda 900 AQSH
dollotiga
teng daromad
oldi.
Yillik foiz stavkasi
nechaga
teng? •
8
oy mobaynida
9000
AQSH dollori
miqdorida
qarz
olinib,qarzdan
tashqari
qo’shimcha
700
AQSH dollori
to’landi.yillik
foiz
stavkasi
nechaga
teng?](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_24.png)
![E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT](/data/documents/8ddb91cc-5dd6-4e65-9415-d4cab62cde9f/page_25.png)
“ Sodda va murakkab foizlar”
1.Foiz tushunchasi 2.Sodda foizlar 3. Murakkab foizlar 4.Mavzuga oid misollar 5. TestlarDars rejasi
@muallimaboshlangich• Foiz ( bir deb qabul qilinuvchi) har qanday qiymatning yuzdan bir qismidir. • % belgisi bilan ifodalanadi. • • Masalan: 23% (23 foiz) = 23 / 100. 100 1 % 1
Kvadrat yuzining necha foizi bo’yalgan
Kvadratimiz 100 bo’lakka bo’lingan va a) bandida kvadratning 7 bo’lagi bo’yalgan. Demak 7/100 qismi bo’yalgan. b) Rasmda esa kvadratning 22 ta bo’lakchasi bo’yalgan. Demak kvadratning 22/100 qismi yoki 22 foizi bo’yalgan. c) Chizmada 100 bo’lakning 86 tasi bo’yalgan. Demak kvadratning 88 foizi yoki 88/100 qismi bo’yalgan.