logo

XIZMАTLАR SOHАSIDА RАQOBАT MUHITINI SHАKILLАNTIRISH YOʼLLАRI

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

2115.2705078125 KB
XIZM А TL А R  SOH А SID А   R А QOB А T  
MUHITINI  SH А KILL А NTIRISH 
YO LLʼ А RI
    Jahon iqtisodiyotining  globallashuvi,  integratsion  jarayonlarning  kuchayishi, 
innovatsiyalarning  jadal  rivojlanishi,  inson  extiyojining  cheksiz  oʼsib  borishi, 
yanggiliklarga  boʼlgan  intilish  nafaqat  milliy  bozorda  shuningdek  jaxon  bozorida 
ham  xizmatlar  sohasining  rivojlanishi  va  sohalar  oʼrtastidagi  raqobat  muhitining 
kuchayishiga  olib  kelmoqda.  Maʼlumki,  yanggi  innovattsiyalarning  paydo  bo’lishi 
ushbu  innovatsiyaga  bogʼlangan  holdagi  yanggi  xizmatlar  turining  paydo  boʼlishiga 
sabab  boʼlmoqda  va  ushbu  tarmoq  va  sohalar  uchun  yanggi  bilimli  va  yosh 
kadrlarni  yetishtirib  chiqshni  talab  qilmoqda.  Yana  qo’shimcha  qilsak  xizmat 
koʼrsatish sohasifiskal siyosat, ijtimoiy ximoya, turizm, logistika va media marketing 
kabi koʼplab sohalarni oʼz ichiga olgan holda zamonaviy iqtisodiyotlarda muhim rol 
oʼynaydi. Jahonda xizmat ko‘rsatish sohalarini rivojlantirish va raqobatbardoshligini 
oshirishning  tashkiliy-iqtisodiy  mexanizmlarini  iqtisodiyot  tarmoqlarini 
raqamlashtirish  va  innovatsion  yondashuvni  jadal  rivojlantirishga  ko‘ra 
takomillashtirish yo‘nalishidagi tadqiqotlar ustuvor darajada amalga oshirilmoqda.   Tadqiqot 
ob’ekti •
mamlakatimizda faoliyat olib borayotgan xizmat ko rsatish korxonalari va ʼ
ularning raqobat olib borish strategiyalari. Ularning raqobatbardoshligi taxlili. 
Tadqiqot 
predmeti •
xizmat  ko rsatish    korxonalarga  ko maklashish  va  ular  o rtasidagi 	
ʼ ʼ ʼ
raqobatni rivojlantirish.  Raqobat olib borishning yevropa modelli.
Tadqiqot 
maqsadi •
mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan xizmat ko rsatish korxonalarining 	
ʼ
raqobatbardoshligini baxolash, ularning faoliyati va yo nalishlarini chuqur 
ʼ
o rganish, ular tomonidan olib borilayotgan raqobat strategiyalarini izchil 	
ʼ
o rganish va xizmat ko rastish soxasida raqobat olib boirshning yanggi strategik 
ʼ ʼ
asoslarini ishlab chiqishdan iborat .    raqobat muhiti va uning korxonalar 
rivojlanishiga ta sir etishini nazariy ʼ
asoslandi raqobat muhitini shakllantirishning 
bosqichlarini va rivojlanishining 
nazariy asoslari o rganildi	
ʼ
O zbekistonda raqobat muhitini 	
ʼ
shakllantirishning Yevropa ittifoqi 
tajribalaridan foydalanish va 
mamlakatimiz amaliyotida qo llash 	
ʼ
imkoniyatlarini aniqlandi xizmat ko rsatish korxonalari o rtasida 	
ʼ ʼ
raqobat muhitini takomillashtirish va 
korxonalar o rtasida sog lom 	
ʼ ʼ
raqobatni shakllantirish bo yicha taklif 	
ʼ
va tavsiyalar ishlab chiqiladiIlmiy yangiligi Xizmat ko'rsatish sohasida raqobat muhitining 
paydo bo'lishini har biriga turli omillar ta'sir 
qiladigan bir necha davrlarga bo'lish mumkin.
•
Ilk uyg’onish davri  (m.avv XXX asr-milodiy X asrlar)
1
•
Erta rivojlanish (XX asrgacha)
2
•
Iqtisodiy tiklanish va o'sish: (XX asrdan 1945-1970 yillargacha)
3
•
Axborot davri (1980-2000 yillar)4
•
Raqamli transformatsiya (2000-yillardan hozirgi kungacha)5           Xizmatlar sohasini iqtisodiyotning boshqa 
tarmoq va sohalaridan farqlanuvchi 
xususiyatlari
- Nomoddiylik
-Xizmatlar ko’rsatish va iste'molning bir vaqtdaligi hamda ularning ajralmasligi: 
-Xilma-xillik: 
-Tez buziluvchanlik:
-Mijozlar bilan aloqalar va o‘zaro munosabatlarning yaqinligi: 
-Mijozlarning tajribasiga e'tibor molikligi:
-Xizmat sifatining ahamiyati:
-Mehnatni ko‘p talab qiluvchanligi:  Xizmatlar sohasi asosiy beshta guruxga 
bo’linadi
 Moliyaviy va sug'urta 
xizmatlari (professional 
xizmatlar) Mehmondo'stlik va turizm 
xamda restoran umumiy 
ivqatlanish Ta’lim, sog’liqni saqlash 
xizmatlar Maishiy xizmatlar
Multimedia xizmatlari
Mehmonxona,  turar  joy  va  turizm  xizmatlari   Restoran  va  umumiy  ovqatlanish  xizmatlari   Moliya  va  yuridik  xizmatlar  shuningdek  marketing  va  menejment 
xizmatlari  Sug‘urta  xizmatlari  Axborot  texnologiyalari  va  axborot  aloqa  xizmatlariGrafik  dizayn  va  ijodiy  xizmatlar  Ta'lim  va  rivojlanish  xizmatlari  Tibbiy 
xizmatlar Arxitektura va qurilish xizmatlari Xavfsizlik  va qo‘riqlash xizmatlari obodonlashtirish xizmatlari Avtomobillarni ta'mirlash va texnik xizmat ko‘rsatish 
xizmatlari Transport va logistika xizmatlari Sana'at va multimedia xizmatlari 2020. 2021. 2022. 31.03.2023  0.050 000.0100 000.0150 000.0200 000.0250 000.0 O’zbekiston Respublikasining tarmoqlar va sohalarning yalpi 
qo’shilgan qiymatdagi ko’rsatkichi (.mlrd so’m)
Qishloq xo'jaligi
Sanoat
Savdo
Qurilish
Xizmatlar150 493,7 	
181 787,7 	
208 452,9 	
23 465,2 	
150 275,10 	
186 978,20 	
220 704,30 	
53 143,40 	
33 872,50 	
42 614,58 	
52 292,00 	
13 450,30 	
37 334,80 	
45 557,40 	
55 522,70 	
11 780,90 	
93 851,60 	
109 772,30 	
196 523,00 	
39 842,70 	
54 677,60 	
72 139,90 	
94 559,27 	
31 280,30  Xizmatlar sohasining Yalpi qo’shilgan qiymatdagi ulusgi % 
larda
Qishloq, o'rmon va baliqchilik xo'jaligi
Sanoat
Savdo
Qurilish
Xizmar ko'rsatish
Sog'liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko'rsatish                                                                                                  25,17382216 	
24,84452952 	
11,85643577 	
6,705205102  23,73311002  	
11,70663045  2020 2021 2022 45016  0.05 000.010 000.015 000.020 000.025 000.030 000.035 000.040 000.045 000.0 Sektrlarning xizmatlar sohasining yalpi qo’shilgan qiymatidagi ulushi (.mlrd so’m)
Yashash va ovqatlanish bo'yicha xizmatlar                              
Ta shish va saqlash                                                  
Axborot va aloqa                                                 
Moliyaviy va sug'urta faoliyati                 
Boshqarish bo'yicha faoliyat va yordamchi xizmatlar ko'rsatish                                                                                            
Sog'liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko'rsatish                                                                                                  
San'at, ko'ngil ochish va dam olish                                                                     
Boshqa turdagi xizmatlar ko'rsatish                                                                         2 790,2 	
4 135,4 	
5 509,7 	
1 497,6 	
29 251,3 	
36 257,7 	
42 833,2 	
12 021,0 	
9 061,8 	
11 676,6 	
14 943,3 	
4 031,7 	
22 011,1 	
20 157,4 	
33 104,0 	
10 217,6 	
6 823,3 	
8 477,4 	
9 683,2 	
2 758,8 	
16 963,4 	
19 626,5 	
23 043,7 	
6 017,3 	
1 731,5 	
2 367,1 	
2 971,8 	
794,2 	
5 218,9 	
7 074,2 	
9 112,9 	
2 504,7  Raqobatga ta’sir qiluvchi asosiy omillar
Ijtimoiy 
Siyosiy
Davlat tomonidan olib 
boriladigan siyosat. 
Bozor xavfsizligi.
Iste’molchilarning 
didi, xarakteri, diniy 
yoki milliy qarashlar, 
aholi soni  Iqtisodiy
Tadbirkorlik qobiliyati.
moliyaviy dastaklar, 
investitsion jozibadorlik. Ilm fan
Ilm fan yutuqlari, 
yangi texnologiya va 
innovatsiyalar Geografik
Mintaqaning geografik 
joylashuvi va 
resurslarning hajmi              Xorijiy davlatlarning raqobat olib borish 
yo’llari
Mahsulotni farqlash: Ilg'or kompaniyalar raqobatdan ajralib turadigan noyob va innovatsion mahsulot yoki 
xizmatlarni yaratishga e'tibor qaratadilar.
Bozorni o'rganish va tahlil qilish: Ular mijozlar ehtiyojlarini, afzalliklarini va paydo bo'layotgan 
tendentsiyalarni tushunish uchun keng qamrovli bozor tadqiqotlariga sarmoya kiritadilar, bu ularga ongli qarorlar 
qabul qilish va raqobatchilardan oldinda bo’lish imkonini beradi.
Doimiy innovatsiyalar: Bu kompaniyalar innovatsiya madaniyatini rivojlantiradi va doimiy ravishda o'z 
mahsulotlari, xizmatlari va biznes jarayonlarini yaxshilashning yangi usullarini izlaydi.
Strategik hamkorlik: Ular bir-birini to'ldiruvchi kuchli tomonlardan foydalanish va raqobatbardosh ustunlikka 
erishish uchun boshqa kompaniyalar bilan strategik hamkorlikni yo'lga qo'yadilar.
Mijozlarni segmentatsiyalash: Ilg'or kompaniyalar  bozorlar holatini  yaxshiroq tushunish uchun mijozlar bazasini 
segmentlarga ajratadilar, bu ularga o'z takliflari va marketing xabarlarini mos ravishda yetkazishga imkon beradi.
Iste'dodlarni qo'lga kiritish va ushlab turish: Ilg'or kompaniyalar yuqori darajadagi iste'dodlarni jalb qiladilar, 
ularning rivojlanishiga sarmoya kiritadilar va ijobiy ish muhitini yaratadilar, bu ularga innovatsiyalar va amalga oshirishda 
ustunlik beradi..
Raqobatbardosh narxlar: Ilg'or kompaniyalar bozorda raqobatbardosh bo'lib qolgan holda mijozlarga qiymat taklif 
qiladigan narx strategiyasini qo'llaydilar. Xorijiy davlatlarning raqobat olib borish 
yo’llari
Kuchli brending: Ular maqsadli auditoriyaga mos keladigan kuchli va taniqli brendlarni yaratishga sarmoya 
kiritadilar, raqobatdosh ustunlik va mijozlarning sodiqligini yaratadilar.
Operatsion samaradorlik: Bu kompaniyalar xarajatlarni kamaytirish, samaradorlikni oshirish va mahsulot 
yoki xizmatlarni raqobatchilarga qaraganda samaraliroq etkazib berish uchun o’z xarajatlarini optimallashtiradi.
Ta'minot zanjiri boshqaruvi: Ilg'or kompaniyalar o'z ta'minot zanjirlarini samarali boshqarib, xizmatlarni sifatli 
va uzluksiz ko’rsatilishini ta'minlaydi, shu bilan birga xarajatlar va xavflarni minimallashtiradi.
  Aqil va sezgirlik: Ular tezkor uslublarni qo'llaydilar va o'zgaruvchan bozor dinamikasiga tezda javob berishadi, 
bu ularga raqobatchilarga qaraganda bozor o’zgarishiga tezroq moslashishga imkon beradi.
  Raqamli transformatsiya: Ilg'or kompaniyalar o'zlarining biznes jarayonlarini o'zgartirish, operatsiyalarni 
soddalashtirish va mijozlar tajribasini yaxshilash uchun texnologiyadan foydalanadilar.
  Ma'lumotlarga asoslangan qarorlar qabul qilish: Ular ma'lumotlar va tahlillar asosida ongli qarorlar qabul qiladilar, 
bu ularga imkoniyatlarni aniqlash, xavflarni kamaytirish va raqobatdosh ustunlikka erishish imkonini beradi..
  Mijozlarning tajribasiga e'tibor qaratish: Bu kompaniyalar o'zlarini raqobatchilardan ajratib, barcha aloqa 
nuqtalarida ajoyib mijozlar tajribasini taqdim etishga ustuvor ahamiyat berishadi. Maykl Yudjin Porter
Maykl  Porter  -  taniqli  amerikalik  iqtisodchi 
va  Garvard  biznes  maktabining  professori.  U  strategik 
menejment, raqobatbardosh tahlil va raqobatbardosh 
strategiyalar  sohasidagi  eng  hurmatli 
mutaxassislardan  biridir.  Porter  biznes  va  akademik 
tadqiqotlarda  keng  qo'llaniladigan  bir  nechta  asosiy 
tushunchalar va modellarni ishlab chiqdi.
Porterning  eng  mashhur  asari  1980  yilda 
nashr  etilgan  "Raqobat  strategiyasi"  kitobidir.  Ushbu 
kitobda  u  sanoatning  raqobat  intensivligi  va 
jozibadorligini  o'lchaydigan  mashhur  Porterning 
beshta kuch doirasini yaratgan etdi. May 23, 1947 Maykl Porterning beshta kuch doirasi sanoatning raqobat intensivligi va jozibadorligini baholash uchun foydalaniladigan strategik 
tahlil vositasidir. Nazariya shuni ko'rsatadiki, kompaniyaning rentabelligiga beshta raqobatdosh kuchlar ta'sir qiladi:
Yangi 
ishtirokchilar 
tahdidi Yetkazib 
beruvchilarning 
kelishuv kuchi Xaridorlarning 
savdolashish 
kuchi
O'rnini bosuvchi 
mahsulotlar yoki 
xizmatlar tahdidi Raqobatning 
intensivligi Yangi ishtirokchilar tahdidi: Bu kuch yangi kompaniyalarning sanoatga kirishi oson yoki qiyinligini tekshiradi. 
Kirish to'siqlari, kapitalga bo'lgan talablar, miqyos iqtisodlari, hukumat qoidalari va brendga sodiqlik kabi omillar tahdid 
darajasiga ta'sir qiladi. Yuqori to'siqlar va kuchli amaldorlar yangi kelganlar tahdidini kamaytiradi, past to'siqlar va zaif 
amaldorlar esa uni oshiradi.
Yetkazib beruvchilarning savdolashish kuchi: Yetkazib beruvchilar narxlarni, sifatni yoki kirish manbalarining 
mavjudligini nazorat qilish orqali kuch ishlatishlari mumkin. Muqobil etkazib beruvchilar, noyob manbalar yoki 
xaridorlar uchun almashtirish xarajatlari kam bo'lganda etkazib beruvchilarning savdolashish qobiliyati ortadi. 
Ta'minotchi kuchi yuqori bo'lgan kompaniyalar rentabellikni pasaytirishi mumkin.
Xaridorlarning savdolashish kuchi: xaridorlarning kuchi ularning narxlarga ta'sir qilish, qulay shartlarni talab 
qilish yoki muqobil variantlarga o'tish qobiliyatini anglatadi. Xaridor kuchini oshiradigan omillarga katta xaridorlar 
guruhlari, past kommutatsiya xarajatlari, o'rnini bosuvchi mahsulotlarning mavjudligi va narxlarga sezgirlik kiradi. Kuchli 
xaridor kuchiga duch kelgan kompaniyalar narxlarning pasayishi va rentabellikning pasayishiga olib kelishi mumkin.
O'rnini bosuvchi mahsulotlar yoki xizmatlar tahdidi: o'rnini bosuvchi mahsulotlar tahdidi, xuddi shu mijozlar 
ehtiyojlarini qondira oladigan muqobil mahsulotlar yoki xizmatlar mavjud bo'lganda paydo bo'ladi. O'rinbosarlarning 
mavjudligi sanoatning rentabelligiga ta'sir qiladi. O'rinbosarlar qanchalik qulay va jozibali bo'lsa, mavjud kompaniyalar 
uchun xavf darajasi shunchalik yuqori bo'ladi.
Raqobatning intensivligi : Bu kuch sanoatdagi mavjud kompaniyalar o'rtasidagi raqobatning intensivligini aks 
ettiradi.  Korxonalar o’rtasidagi  raqobatiga ta'sir etuvchi omillarga raqobatchilar soni va hajmi, sanoatning o'sish sur'ati, 
mahsulotning farqlanishi va chiqish to'siqlari kiradi. Kuchli raqobat ko'pincha narxlar urushiga, daromadning pasayishiga 
va kompaniyalar uchun yuqori xarajatlarga olib keladi.   Ma'lumotlarining  o‘zgaruvchanligi:  Moddiy  tovarlardan  farqli  o‘laroq,  xizmatlar  ko‘pincha  tabiatan  o‘zgaruvchan  bo‘lgan 
ma'lumotlarga  tayanadi,  masalan,  insoniy  ko‘nikmalar,  bilim  va  tajriba.  Xizmat  ko‘rsatish  sifatiga  ushbu  ma'lumotlarning  o‘zgaruvchanligi  ta'sir 
qilishi mumkin, bu esa xizmat ko‘rsatuvchi provayderlar uchun malakali mutaxassislarni yollash va o‘qitishni muhim qiladi.
  Vaqt  sezgirligi:  xizmatlar  ko‘pincha  vaqtga  sezgir  va  tezkor.  Xizmat  ko‘rsatishdagi  kechikishlar  yoki  samarasizlik  mijozlarning 
noroziligiga  olib  kelishi  mumkin.  Xizmat  ko‘rsatuvchi  provayderlar  vaqtni  samarali  boshqarishlari  va  mijozlar  kutganlarini  qondirish  uchun  o‘z 
vaqtida yetkazib berishni ta'minlashlari kerak.
  Е galik  huquqi:  Mijozlar  odatda  jismoniy  tovarlarga  yegalik  qilganidek  xizmatlarga  ega  emaslar.  Xizmatlar  iste'mol  qilinadi  ammo 
mijozlar doimiy yegalik huquqini saqlab qolmaydi. Bu farq mijozlarning foydalanish va qiymatga oid tasavvurlari va ehtiroslariga ta'sir qiladi.
Mijozlarning  ishtiroki:  Xizmat  ko‘rsatish  sohasida  mijozlar  ko‘pincha  xizmat  ko‘rsatish  jarayonida  faol  rol  o‘ynaydi.  Ular 
xizmatlarni yaratish va moslashtirishga hissa qo‘shadi va xizmat ko‘rsatuvchi provayderlar bilan hamkorlik qilishlari mumkin. 
Axborot assimetriyasi: xizmatlarning nomoddiy tabiati tufayli xizmat ko‘rsatuvchi provayderlar va mijozlar o‘rtasidagi ma'lumotlar 
assimetriyasi moddiy tovarlarga nisbatan aniqroq bo‘lishi mumkin. Mijozlar xizmat ko‘rsatuvchi provayderlarning tajribasi va yo‘l-yo‘riqlariga 
tayangan holda, taqdim etilayotgan xizmat haqida cheklangan bilim yoki tushunchaga yega bo‘lishi mumkin. Xulosa va tavsiyalar   Sifatni  nazorat  qilishdagi  muammolar:  xizmat  ko‘rsatish  sifatini  barqaror  saqlash  xizmatlar  ko’rsatish  sektoriga  nisbatan  xizmat 
ko‘rsatish  sohasida  ancha  qiyin  bo‘lishi  mumkin.  O‘zgaruvchanlik  va  inson  ma'lumotlariga  bog‘liqlik  xizmat  ko‘rsatish  bo‘yicha 
standartlashtirilgan  sifatga  erishishni  qiyinlashtiradi.  Xizmat  ko‘rsatuvchi  provayderlar  izchil  xizmatlar  ko’rsatilishini  ta'minlash  uchun  sifat 
nazorati choralarini amalga oshirishlari kerak.
  Qabul qilingan qiymat: xizmatlarning qabul qilingan qiymati ko‘pincha sub'ektiv bo‘lib, mijozlarning kutishlari, tajribasi va shaxsiy 
imtiyozlari  ta'sir  qiladi.  Mijozlar  xizmat  qiymatini  uning  afzalliklari,  natijalari  va  ularning  yehtiyojlariga  qanchalik  mos  kelishiga  qarab 
baholaydilar. Ushbu sub'ektiv baholash xizmatlarni moddiy tovarlarni ob'ektiv baholashdan ajratib turadi.
Narxlarni belgilashda qiyinchilik: Narxlarni belgilash xizmatlari jismoniy tovarlarni narxlashdan ko‘ra murakkabroq bo‘lishi mumkin. 
Xizmatlarning  nomoddiyligi  tegishli  narx  strategiyasini  aniqlashni  qiyinlashtiradi.  Xizmat  ko‘rsatuvchi  provayderlar  ko‘pincha  narxlarni 
belgilashda yetkazib beriladigan qiymat, raqobatbardosh narxlar va xarajatlar tuzilmalari kabi omillarni hisobga oladi.
Ishonch  va  ishonchlilikning  ahamiyati:  xizmatlarning  nomoddiyligi  va  shaxsiy  xususiyati  tufayli  xizmat  ko‘rsatish  sohasida 
ishonch  va  ishonchlilikni  o‘rnatish  juda  muhimdir.  Mijozlar  qaror  qabul  qilishda  ishonchga  tayanadi,  ayniqsa  ularda  cheklangan  ma'lumotlar 
yoki  xizmat  ko‘rsatuvchi  provayder  bilan  oldingi  tajribalari  bo‘lsa.  Ishonchni  mustahkamlash  va  qo‘llab-quvvatlash  xizmat  ko‘rsatuvchi 
provayderlar uchun doimiy harakatdir.   Tuyg‘ularning  roli:  Hissiyotlar  xizmat  ko‘rsatish  sohasida  muhim  rol  o‘ynaydi.  Xizmat  ko‘rsatish 
tajribasi  sifati  va  mijozning  qoniqishiga  xizmat  ko‘rsatuvchi  provayder  va  mijoz  o‘rtasidagi  hissiy  aloqa  ta'sir 
qiladi.  Xizmat  ko‘rsatuvchi  provayderlar  hissiy  omillarni  hisobga  olishlari  va  mijozlar  uchun  ijobiy  hissiy  tajriba 
yaratishga intilishlari kerak.
  Brend  tushunchasi:  Xar  bir  xizmat  ko’rsatish  korxonasi  o’z  brendini  yaratish  va  uni  ommalashtirish 
uchun xarakat qilishi zarur. 
  Qonuniy  siyosiy  omil:  Xar  bir  xizmat  ko’rsatish  korxonasi  qonuniy  siyosiy  omilni  xisobga  olgan  holda 
xarakat qilishi zarur. Bunda u davlat tomonidan beriladigan imtiyozlar orqali o’z salohiyatini oshirishi mumkin
  Moddiy  texnik  baza:  Xizmatlar  sifatini  yaxshilash  va  mijozlar  oqimini  kuchaytirish  uchun  moddiy 
texnik baza yaxshi rivojlangan bo’lishi zarur. E
E’tiboringiz uchun raxmat

XIZM А TL А R SOH А SID А R А QOB А T MUHITINI SH А KILL А NTIRISH YO LLʼ А RI

Jahon iqtisodiyotining globallashuvi, integratsion jarayonlarning kuchayishi, innovatsiyalarning jadal rivojlanishi, inson extiyojining cheksiz oʼsib borishi, yanggiliklarga boʼlgan intilish nafaqat milliy bozorda shuningdek jaxon bozorida ham xizmatlar sohasining rivojlanishi va sohalar oʼrtastidagi raqobat muhitining kuchayishiga olib kelmoqda. Maʼlumki, yanggi innovattsiyalarning paydo bo’lishi ushbu innovatsiyaga bogʼlangan holdagi yanggi xizmatlar turining paydo boʼlishiga sabab boʼlmoqda va ushbu tarmoq va sohalar uchun yanggi bilimli va yosh kadrlarni yetishtirib chiqshni talab qilmoqda. Yana qo’shimcha qilsak xizmat koʼrsatish sohasifiskal siyosat, ijtimoiy ximoya, turizm, logistika va media marketing kabi koʼplab sohalarni oʼz ichiga olgan holda zamonaviy iqtisodiyotlarda muhim rol oʼynaydi. Jahonda xizmat ko‘rsatish sohalarini rivojlantirish va raqobatbardoshligini oshirishning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlarini iqtisodiyot tarmoqlarini raqamlashtirish va innovatsion yondashuvni jadal rivojlantirishga ko‘ra takomillashtirish yo‘nalishidagi tadqiqotlar ustuvor darajada amalga oshirilmoqda.

Tadqiqot ob’ekti • mamlakatimizda faoliyat olib borayotgan xizmat ko rsatish korxonalari va ʼ ularning raqobat olib borish strategiyalari. Ularning raqobatbardoshligi taxlili. Tadqiqot predmeti • xizmat ko rsatish korxonalarga ko maklashish va ular o rtasidagi ʼ ʼ ʼ raqobatni rivojlantirish. Raqobat olib borishning yevropa modelli. Tadqiqot maqsadi • mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan xizmat ko rsatish korxonalarining ʼ raqobatbardoshligini baxolash, ularning faoliyati va yo nalishlarini chuqur ʼ o rganish, ular tomonidan olib borilayotgan raqobat strategiyalarini izchil ʼ o rganish va xizmat ko rastish soxasida raqobat olib boirshning yanggi strategik ʼ ʼ asoslarini ishlab chiqishdan iborat .

raqobat muhiti va uning korxonalar rivojlanishiga ta sir etishini nazariy ʼ asoslandi raqobat muhitini shakllantirishning bosqichlarini va rivojlanishining nazariy asoslari o rganildi ʼ O zbekistonda raqobat muhitini ʼ shakllantirishning Yevropa ittifoqi tajribalaridan foydalanish va mamlakatimiz amaliyotida qo llash ʼ imkoniyatlarini aniqlandi xizmat ko rsatish korxonalari o rtasida ʼ ʼ raqobat muhitini takomillashtirish va korxonalar o rtasida sog lom ʼ ʼ raqobatni shakllantirish bo yicha taklif ʼ va tavsiyalar ishlab chiqiladiIlmiy yangiligi

Xizmat ko'rsatish sohasida raqobat muhitining paydo bo'lishini har biriga turli omillar ta'sir qiladigan bir necha davrlarga bo'lish mumkin. • Ilk uyg’onish davri (m.avv XXX asr-milodiy X asrlar) 1 • Erta rivojlanish (XX asrgacha) 2 • Iqtisodiy tiklanish va o'sish: (XX asrdan 1945-1970 yillargacha) 3 • Axborot davri (1980-2000 yillar)4 • Raqamli transformatsiya (2000-yillardan hozirgi kungacha)5