logo

XX-asr ikkinchi yarmida Migratsiyon jarayonlarning òziga xos xususiyatlari

Загружено в:

23.11.2024

Скачано:

0

Размер:

921.4443359375 KB
Mavzu:XX-asr ikkinchi yarmida 
Migratsiyon jarayonlarning òziga xos 
xususiyatlari  Reja:
1. Kontinentlararo migratsiyaning 
globallashuvi
2. Migratsiya jarayonlari globallashuvining yangi va tabiiy resurslarni egallashdagi roli.
3.Migratsiyaning asosiy 
xususiyatlari    Aholi va uning eng faol qismi bo`lgan mehnat 
resurslari makroiqtisodiyotning 
asosiy qismi hisoblanadi. Dunyo aholisining qandaydir 
qismi, har xil ta`sirlar yordamida ish va yashash joyini 
almashtirib turadi. Bu omil migratsiya deb atalib, u bir 
paytning o`zida ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy, diniy, 
ekologik xarakterga ega. Fanda migratsiyaning turli 
ta`riflari mavjud. Migratsiyaga mavjud ta`riflar orasida 
umumiy tarzda, quyidagi ta`rifni ajratib ko`rsatish 
mumkin: jismoniy shaxs (aholi) ning ma`lum bir 
geografik hududdan boshqa bir muayyan hududga 
ko`chishi migratsiya deyiladi.XX asr oxiri va XXI asr 
boshlarida dunyoda aholi migratsiyasi kuchaydi. Agar 
oldinlari migratsiya ma`lum bir hududlardagina (Afrika, 
Osiyo, AQSH, G`arbiy Yevropa) ro`y bergan bo`lsa, 
endilikda migratsiya tobora xalqaro global jarayonga 
aylanib bormoqda.Aholining migratsion jarayonlari 
motivi, ko`pchilik hollarda, siyosiy va iqtisodiy omillar 
hisoblanadi. XX asr oxirida dunyo siyosiy xaritasidagi 
o`zgarishlar migratsion jarayonlarga yangi turtki berdi. 
YAngi yosh mustaqil davlatlardan rivojlangan 
mamlakatlarga migratsiya shu yillarda yanada o`sdi. 
Bu o`rinda, bir vaqtning o`zida, siyosiy va iqtisodiy 
omillarning kesishuvi natijasidagi migratsion jarayonni 
kuzatishimiz mumkin.  Dunyo bo`ylab migratsion jarayonlarning ortishi ko`plab muammolarni keltirib chiqarmoqda. Jumladan, 
boshqa davlatlarga kelayotgan kishilarning til bilmasligi, mahalliy aholi urf-odatlarini bilmasligi, mahalliy 
aholi bilan turli nizolarning kelib chiqishi,  diniy omil , ishchilarning oddiy gigienik qoidalarga rioya 
qilmasliklari, turli yuqumli kasalliklarning kelib chiqishi, tibbiy xizmatning vaqtida olinmasligi, shuningdek, 
turli jamoat joylarida o`zini tutish qoidalarini bilmasligi yoki rioya qilmasligi kabi omillarni ko`rsatish 
mumkin.YUqoridagi holatlarning avj olib ketmasligi uchun migratsion jarayonlarni boshqarish tushunchasi 
qo`llaniladi. Bunday boshqarish tagzamirida, ish kuchi resurslarini birinchi navbatda, qonuniylashtirish, 
tartibga solish yotadi.Ishchi kuchi migratsiyasini tartibga solishda xalqaro tashkilotlarning ahamiyati kattadir.   Xalqaro ishchi kuchi migratsiyasining 5 ta yo`nalishini ajratib 
ko`rsatish mumkin:
1) Rivojlanayotgan davlatlardan sanoati rivojlangan 
davlatlarga migratsiya ;
2) Sanoati rivojlangan davlatlar doirasidagi migratsiya;
3) Rivojlanayotgan davlatlar orasidagi migratsiya;
4) Sobiq sotsialistik davlatlardan sanoati rivojlangan 
davlatlarga migratsiya;
5) Ilmiy xodimlar, malakali mutaxassislarning sanoati 
rivojlangan davlatlardan rivojlanayotgan davlatlarga 
migratsiyasi.
BMTning statistik ma`lumotlariga qaraganda, Yevropa aholisi 
2050 yilga borib, 128 mln.ga kamayadi, bunda Italiya – 16 
mln., Germaniya – 23 mln., Rossiya – 33 mln. kishisini 
yo`qotadi. Eng ahamiyatlisi, Yevropa umumiy aholisining 10% 
igina Yevropalik ildizga taqaladi.EI hududida migratsion 
oqimni va o`zga madaniyatdagilar hamjamiyatini tartibga 
solish bo`yicha muayyan ishlar ham ilmiy-nazariy, ham amaliy 
ahamiyat kasb etmoqda. Yevropaning deyarli barcha davlatlari 
OAVlarida va siyosiy debatlarda ushbu mavzu tez-tez 
ko`tarilmoqda.  2. Mehnat migratsiyasining hozirgi kundagi 
jarayonlari, agar qisqa muddat nazaridan 
qaraladigan bo`lsa, iqtisodiyotga pul va 
mahsulot zahiralarining sezilarli darajada 
jamlanishi hamda mamlakat tashqarisida 
yaratiladigan so`ngra esa, mintaqa 
mamlakatlariga olib kelinadigan, import 
qilinadigan qadriyatlarga ta`sir 
ko`rsatadi.2004 yil 17 avgustda Koreya 
Respublikasida sanoat tizimida o`qitish bilan 
bir qatorda xorijiy fuqarolarni ishga 
joylashtirishga ruxsat berish tizimi joriy 
qilingan. Ishga yollash faqatgina bu borada 
ikki tomonlama shartnoma tuzgan 
mamlakatlardagina amalga oshiriladi. 
Bunday mamlakatlar hozircha hammasi 
bo`lib oltita: Tayland, SHri-Lanka, V`etnam, 
Mo`g`uliston, Indoneziya va Fillipin [6] [113]
.shga 
yuborish mamlakatlarini tanlash Koreya 
Respublikasi xorijiy ishchi kuchi strategiyasi 
bo`yicha qo`mita va mehnat vazirligi 
tomonidan amalga oshiriladi (mehnatga 
joylashish uchun ruxsat berish tizmiga 
yuboruvchi mamlakatlarni tanlash sanoat 
malaka oshirish tizimidan mustaqil tarzda 
o`tkaziladi).   Yevropa aholisi 2050 yilga borib, 128 mln.ga kamayadi, bunda Italiya – 16 mln., Germaniya 
– 23 mln., Rossiya – 33 mln. kishisini yo`qotadi. Eng ahamiyatlisi, Yevropa umumiy 
aholisining 10% igina Yevropalik ildizga taqaladi.EI hududida migratsion oqimni va o`zga 
madaniyatdagilar hamjamiyatini tartibga solish bo`yicha muayyan ishlar ham ilmiy-nazariy, 
ham amaliy ahamiyat kasb etmoqda. Yevropaning deyarli barcha davlatlari OAVlarida va 
siyosiy debatlarda ushbu mavzu tez-tez ko`tarilmoqda.Germaniya immigratsiya siyosati 
o`ziga xos maxsus qoida va an`analardan kelib chiqqan bo`lib, u ko`pgina Yevropa 
davlatlarida qiziqish uyg`otdi.Agarda 1973 yilda 3,9 mln. (GFR) xorijlik yashagan bo`lsa, 30 
yildan so`ng bu ko`rsatkich, ya`ni 2002 yilda 7,3 mln.ni tashkil qildi. Germaniyalik 
muhojirlarning ko`pchiligi “uchinchi davlat” kishilari bo`lib, ular etnomadaniy nuqtai 
nazardan, ko`pgina muammolarni keltirib chiqaradi.
Agarda 1973 yilda 3,9 mln. (GFR) xorijlik yashagan bo`lsa, 30 yildan so`ng bu 
ko`rsatkich, ya`ni 2002 yilda 7,3 mln.ni tashkil qildi. Germaniyalik muhojirlarning 
ko`pchiligi “uchinchi davlat” kishilari bo`lib, ular etnomadaniy nuqtai nazardan, 
ko`pgina muammolarni keltirib chiqaradi.2000 yil 1 yanvardan kuchga kirgan 
“Fuqarolik to`g`risida”gi qonuniga ko`ra, 2000 yilgacha muhojirlardan tug`ilgan 
bolalar bevosita nemis fuqaroligini qo`lga kiritadi. Balog`at yoshiga etguncha (18 
yosh) ular ota-onalarining fuqaroligini saqlab turadilar, lekin 23 yoshgacha 
fuqarolikni aniq tanlashlari talab etiladi. Fuqarolik olishga ishsizlik nafaqasini 
oluvchilar, sudlanganlar da`vogarlik qila olmaydilar. SHuningdek, nemis tilini 
o`rganish bo`yicha test olish majburiy qilib qo`yildi. Umumiy hisobda 2000-2004 yillar 
oralig`ida 191107 ta muhojirlarning farzandlari nemis fuqaroligini qo`lga kiritishdi. 
Ularning ko`pchiligini etnik turklar tashkil qiladi.  3.
Migratsiyaning keyingi davri XIX asrning oxirlari va XX asrning boshlariga kelib, AQSHning sanoatini 
nihoyatda yuqori sur`atlar bilan rivojlanishi orqali belgilanadi. Bu vaqtda SHimoliy, Janubiy va SHarqiy 
Yevropaning iqtisodiy turg`un hududlaridan va repressiv siyosiy tizimlaridan qochgan millionlab ishchilar 
1850 yildan 1930 yildagi Buyuk Depressiyagacha AQSHga ko`chib ketishda davom etadilar. Ularning 
orasida ocharchilikdan qochgan irlandiyaliklarni, omadini sinab ko`rish uchun ketgan ingliz, nemis va 
frantsuzlarni, ishsizlikdan tinkasi qurigan italiyalik va polyaklarni, etnik jihatdan holi tang yahudiy va 
boshqa millat vakillarini ko`plab uchratish mumkin edi. Bu vaqtda N`yu Yorkdagi Ellis orolidagi 
immigratsion tekshiruv ro`yxatidan o`tgan migrantlarning soni qariyb 12 mln. kishini tashkil 
etadi.Migratsiyaning keyingi katta davri ikkinchi jahon urushidan keyin Yevropa, SHimoliy Amerika va 
Avstraliyadagi iqtisodni tiklash uchun ishchi kuchi zarur bo`lganligi tufayli sodir bo`ladi.   Migratsiyaning keyingi katta davri 
ikkinchi jahon urushidan keyin Yevropa, 
SHimoliy Amerika va Avstraliyadagi 
iqtisodni tiklash uchun ishchi kuchi 
zarur bo`lganligi tufayli sodir bo`ladi. 
Masalan, bu ko`plab turk 
migrantlarining Germaniyaga , SHimoliy 
Afrikaliklarning Frantsiya va Bel`giyaga 
kelishi bilan bog`liq.SHu vaqtda 
mustamlakadan chiqish hali hamon 
davom etayotgan bo`lib, dunyoning 
turli burchaklarida “uchinchi davlatlar” 
deb nom olgan ko`plab jamiyatlarda 
ozodlik harakatlari natijasida, 
mustamlakachilik zulmidan qutulish 
davri boshlanadi. Ammo uning 
zamirida ham migratsion jarayon jiddiy 
tus oladi. Bu davr, 1947 yilda 
Hindistonda bo`lgan ozodlik harakati va 
Pokiston davlatining vujudga kelishi 
natijasida, millionlab hindlar va 
musulmonlarning, hamda Isroil 
davlatining tashkil topishi natijasida 
vujudga kelgan ichki nizolar tufayli, 
yahudiy va falastinliklarning o`z tug`ilib 
o`sgan joylarini tark etishlari bilan 
bog`liq

Mavzu:XX-asr ikkinchi yarmida Migratsiyon jarayonlarning òziga xos xususiyatlari

Reja: 1. Kontinentlararo migratsiyaning globallashuvi 2. Migratsiya jarayonlari globallashuvining yangi va tabiiy resurslarni egallashdagi roli. 3.Migratsiyaning asosiy xususiyatlari

Aholi va uning eng faol qismi bo`lgan mehnat resurslari makroiqtisodiyotning asosiy qismi hisoblanadi. Dunyo aholisining qandaydir qismi, har xil ta`sirlar yordamida ish va yashash joyini almashtirib turadi. Bu omil migratsiya deb atalib, u bir paytning o`zida ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy, diniy, ekologik xarakterga ega. Fanda migratsiyaning turli ta`riflari mavjud. Migratsiyaga mavjud ta`riflar orasida umumiy tarzda, quyidagi ta`rifni ajratib ko`rsatish mumkin: jismoniy shaxs (aholi) ning ma`lum bir geografik hududdan boshqa bir muayyan hududga ko`chishi migratsiya deyiladi.XX asr oxiri va XXI asr boshlarida dunyoda aholi migratsiyasi kuchaydi. Agar oldinlari migratsiya ma`lum bir hududlardagina (Afrika, Osiyo, AQSH, G`arbiy Yevropa) ro`y bergan bo`lsa, endilikda migratsiya tobora xalqaro global jarayonga aylanib bormoqda.Aholining migratsion jarayonlari motivi, ko`pchilik hollarda, siyosiy va iqtisodiy omillar hisoblanadi. XX asr oxirida dunyo siyosiy xaritasidagi o`zgarishlar migratsion jarayonlarga yangi turtki berdi. YAngi yosh mustaqil davlatlardan rivojlangan mamlakatlarga migratsiya shu yillarda yanada o`sdi. Bu o`rinda, bir vaqtning o`zida, siyosiy va iqtisodiy omillarning kesishuvi natijasidagi migratsion jarayonni kuzatishimiz mumkin.

Dunyo bo`ylab migratsion jarayonlarning ortishi ko`plab muammolarni keltirib chiqarmoqda. Jumladan, boshqa davlatlarga kelayotgan kishilarning til bilmasligi, mahalliy aholi urf-odatlarini bilmasligi, mahalliy aholi bilan turli nizolarning kelib chiqishi,  diniy omil , ishchilarning oddiy gigienik qoidalarga rioya qilmasliklari, turli yuqumli kasalliklarning kelib chiqishi, tibbiy xizmatning vaqtida olinmasligi, shuningdek, turli jamoat joylarida o`zini tutish qoidalarini bilmasligi yoki rioya qilmasligi kabi omillarni ko`rsatish mumkin.YUqoridagi holatlarning avj olib ketmasligi uchun migratsion jarayonlarni boshqarish tushunchasi qo`llaniladi. Bunday boshqarish tagzamirida, ish kuchi resurslarini birinchi navbatda, qonuniylashtirish, tartibga solish yotadi.Ishchi kuchi migratsiyasini tartibga solishda xalqaro tashkilotlarning ahamiyati kattadir.