logo

YEVROPADA ILM – FAN KASHFIYOTLARI

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

702.0634765625 KB
MAVZU: YEVROPADA ILM – 
FAN KASHFIYOTLARI     •
MILODNING IKKINCHI ASRIDA YUNON OLIMI PTOLEMEY YER — OLAM MARKAZIDIR, DEGAN QOIDANI FANGA 
KIRITGAN EDI. BU QOIDAGA KO'RA QUYOSH, OY VA YULDUZLAR YER ATROFIDA AYLANADI DEGAN FIKR XUKM 
SURADI. PTO LEMEY QOIDASINING XATO EKANLIGINI BIRINCHI BO'LIB NIKOLAY KOPERNIK ISBOTLADI.
U 30 YILLIK KUZATISHLAR NATIJASIDA PTOLEMEY NAZARIYASINI RAD ETDI. KOPERNIK YER BIR SUTKADA O'Z O'QI 
ATROFIDA BIR MARTA, BIR YILDA ESA QUYOSH ATROFIDA BIR MARTA AYLANIB CHIQISHINI ISBOTLAB BERDI. 
DEMAK, QUYOSH YER ATROFIDA EMAS, YER QUYOSH ATROFIDA AYLANADI. OLAMNING MARKAZI YER EMAS, 
QUYOSHDIR. BU — FANDAGI BUYUK KASHFLYOT EDI. KOPERNIK «OSMON JISMLARINING AYLANISHI HAQIDA» 
KITOBIDA O'Z KASHFIYOTINI KENG BAYON QILADI. MAZKUR KITOB TEZDA MASHHUR BO'LIB KETGAN. JORDANO 
BRUNO. JORDANO BRUNO YOSHLIGIDANOQ FALAKIYOT FANIGA KATTA QIZIQISH BILAN QARADI. SHU SOHA OLIM-
LARINING ASARLARINI QUNT BILAN O'RGAN-DI. NIKOLAY KOPERNIK QOIDASINI YOQLAB CHIQDI. U HAYOT FAQAT 
YER-DAGINA MAVJUD EMAS, DEB BARALLA AYTDI. UNING FIKRICHA, OLAM CHEK-SIZDIR. OLAM SON-SANOQSIZ 
YULDUZ-LARDAN IBORAT. ULARNING HAR BIRI YERDAN ANCHA UZOQDA JOYLASHGAN QUYOSHDIR. JORDANO 
BRUNO BUNDAY FIKRLARI UCHUN RUHONIYLAR TOMO-NIDAN ZINDONGA TASHLANADI. BIROQ SAKKIZ YILLIK 
ZINDON AZOBI HAM UNI O'Z FIKRIDAN QAYTARA OLMADI. BRUNONING DUSHMANI BO'LGAN  •
TALIYALIK FAYLASUF JORDANO BRUNO NEAPOLNING SHARQIDA JOYLASHGAN NOLA SHAHRIDA MAYDA 
DVORYAN OILASIDA TUG‘ILIB O‘SDI. U 11 YOSHIDA NEAPOLDAGI MAKTABGA O‘QISHGA BORDI. 14 
YOSHIDA ESA NEAPOL DORILFUNUNINING BOSHLANG‘ICH KULLIYOTI TALABASI BO‘LDI VA FALSAFA, 
MANTIQ HAMDA DIALEKTIKADAN TAHSIL OLA BOSHLADI. 1565 YILDA U ROHIBLIK MAKTABIGA O‘QISHGA 
KIRIB, FALSAFA FANLARI DOKTORI VA ROHIBLIK DARA JASIGA ERISHDI. YOSH BRUNODAGI TUG‘MA 
ISTE’DOD, IBODATXONADAGI KITOBLAR HAMDA FE’L-ATVORIDAGI MAG‘RURLIK VA MUSTAQILLIK HAMMASI 
BIR BO‘LIB O‘Z ISHINI QILDI. BRUNO IBODATXONADAGI DIN PESHVOLARI BILAN KELISHOLMAY AVVAL 
IBODATXONANI, KEYIN ITALIYANI TARK ETDI. U SHVEYTSARIYA, FARANGISTON, ANGLIYA SHAHARLARI 
BO‘YLAB KEZIB, TULUZA, PARIJ, OKSFORD DORILFUNUNLARIDA MA’RUZALAR QILDI, MUHIM ILMIY 
BAHSLARDA QATNASHDI.
1584-1585 YILLARI BRUNO LONDONDA YASHADI. BU YERDA UNING DUNYOQARASHLARI TIZIMINI AKS 
ETTIRUVCHI 6 TA SUHBATNI O‘Z ICHIGA OLGAN KITOBLARI BOSMADAN CHIQDI: «KOINOT VA 
OLAMLARNING CHEKSIZLIGI HAQIDA» (1584), «SABAB, IBTIDO VA UMUMIYLIK HAQIDA» (1584), 
«ZAMONAMIZNING RIYOZIYOTCHI VA FAYLASUFLARIGA QARSHI 160 TA ASOSIY QOIDALAR» (1588 Y), 
«QAHRAMONONA TASHABBUSKORLIK HAQIDA» (1585), «QIYOMATDAGI BAZM», «O’TTIZ HAYKAL CHIROG‘I» 
(1587).
BRUNO 1591 YILNING KUZAGIDA ITALIYAGA QAYTADI VA 1592 YILNING MAY OYIDA SHAKKOKLIKDA 
AYBLANIB, HIBSGA OLINADI. BRUNO TO‘QQIZ YIL DAVOMIDA TURMADA AYOVSIZ QIYNOQLAR, XO‘RLIKLAR 
ISKANJASIDA AZOB CHEKADI. KATOLIK CHERKOVI SUDI BIR SO‘ZLI FAYLASUFNING IRODASINI SINDIRISH VA 
O‘Z QARASHLARIDAN VOZ KECHISHGA MA JBURLASH UCHUN BARCHA QIYNOQLARNI ISHGA SOLADILAR. 
LEKIN BRUNO O‘Z E’TIQODIGA SODIQ QOLADI. JASUR DONISHMANDNI O‘TDA KUYDIRIB, QATL ETISHGA 
HUKM QILADILAR.
1600 YILNING 17 FEVRALIDA ITALIYANING BUYUK FARZANDI BRUNONI GULXANDA YONDIRADILAR. «O’TDA 
YOQMOQLIK — INKOR ETMOQLIK EMAS!» BU SO‘ZLAR ALANGA ISKANJASIDA QOLGAN BRUNONING 
SO‘NGGI NIDOSI EDI.  •
GALILEO GALILEY. GALILEY ITALIYA OLIMI. U 
DUNYODA BIRINCHI BO'LIB NIKOLAY KOPERNIK 
VA JORDANO BRUNO AYTGAN FIKRLAR 
TO'G'RILIGINI OSMON JISMLARINI TELESKOP 
YORDAMIDA KUZATISH ORQALI ISBOTLAB 
BERDI. 1633- YILDA RUHONIYLAR UNI DINIY 
QARASHLARGA ZID FIKRLARI UCHUN QATTIQ 
TA'QIB OSTIGA OLGANLAR VA O'LIM BILAN 
QO'RQITGANLAR. NATIJADA GALILEY O'Z
FIKRIDAN VOZ KECHISHGA MAJBUR BO'LGAN. 
BIROQ U ICHIDA KOPERNIK TA'LIMOTINING 
TARAFDORI BO'LIB QOLAVERGAN.  •
XI-XV ASRLARDA TEXNIK KASHFIYOTLAR VA IXTIROLAR DUNYO BUGUN INSONIYAT XUSUSIYATI BO'LGAN TARAQQIYOT 
DARA JASINI, ERISHISH MUMKIN EMAS, USIZ KO'P, BERDI. BU SUV VA YANADA MURAKKAB MEXANIZMLAR BO'LADI 
SHAMOL TEGIRMONLARIGA. BELL, O'LCHOV VAQT O'RNIGA, MEXANIK SOAT KELDI. XII ASRDA OBYEKTNI 
YO'NALTIRILGANLIGIGA UCHUN KOMPAS FOYDALANISH BOSHLADI. POROX VI ASRDA XITOYDA IXTIRO VA ARABLAR 
OLIB KELGAN, FAQAT EVROPA HARBIY KAMPANIYALAR MUHIM ROL O'YNASHGA BOSHLADI XIV ASR, IXTIRO VA QUROL 
EDI.
•
XII ASRDA, EVROPALIKLAR HAM QOG'OZ BILAN UCHRASHDI. OCHILGAN YURITISH, TURLI MOS MATERIALLARDAN 
AMALGA OSHIRILADI. BUNGA PARALLEL RAVISHDA, ASTA-SEKIN BOSIB CHIQARISH MATBUOT TOMONIDAN SIQIB 
QILINGAN DARAXT KESGAN (YOG'OCH O'YMAKORLIGI), RIVOJLANAYOTGAN. EVROPADA UNING KO'RINISHI QAYTIB XV 
ASR.
•
IXTIROLAR VA 17-ASR ILMIY KASHFIYOTLAR, SHUNINGDEK, BARCHA KEYINGI ASOSAN O'RTA ASR OLIMLARINING 
YUTUQLARI ASOSIDA. ALCHEMICAL QUEST, DUNYONING CHETIGA TOPISH UCHUN HARAKAT, ANTIK MEROSNI 
ASRASH ISTAGI UYG'ONISH VA ZAMONAVIY PAYTLARDA INSONIYAT TARAQQIYOT IMKON QILDI. O'RTA ASRLARDA 
ILMIY KASHFIYOTLAR VA IXTIROLAR, BIZNING TANISH DUNYO SHAKLLANISHIGA HISSA QO'SHGAN. BU, EHTIMOL, 
FAQAT INKVIZITSIYA VA VAQT DINIY AQIDALARI XOTIRLAB, UMIDSIZ OCHIQ TARIXIDAGI BU DAVRNING QO'NG'IROQ 
QILISH ADOLATSIZ BO'LADI, SHUNING UCHUN.    •
20-ASR TIBBIYOTIDA INQILOBIY YUTUQ 1928 YILDA INGLIZ 
OLIMI ALEKSANDR FLEMING MOG'ORNING BAKTERIYALARGA 
TA'SIRINI ANIQLAGANIDA YUZ BERDI.
SHUNDAY QILIB, BAKTERIOLOG PENICILLIUM NOTATUM 
ZAMBURUG'LARIDAN DUNYODAGI BIRINCHI ANTIBIOTIK 
PENITSILLINNI TOPDI - BU DORI MILLIONLAB ODAMLARNING 
HAYOTINI SAQLAB QOLDI. SHUNISI E'TIBORGA LOYIQKI, 
FLEMINGNING HAMKASBLARI ASOSIY NARSA MIKROBLARGA 
QARSHI KURASHMASLIK, IMMUNITETNI MUSTAHKAMLASH 
DEB O'YLAB, XATO QILISHGAN. SHU SABABLI, BIR NECHA 
YILLAR DAVOMIDA ANTIBIOTIKLAR TALABGA EGA EMAS EDI. 
FAQAT 1943 YILGA YAQINROQ DAVO TOPILDI  KENG  
QO'LLANILISHI  ICHIDA  TIBBIYOT   MUASSASALARI . FLEMING 
MIKROBLARNI O'RGANISH VA PENITSILLINNI YAXSHILASHNI 
DAVOM ETTIRDI.  •
90-YILLAR BIOTEXNOLOGIYA DAVRIGA AYLANDI. OLIMLARNING BU YO'NALISHDAGI ISHLARINING BIRINCHI MUNOSIB 
VAKILI ODDIY QO'Y EDI. ODATDA U FAQAT TASHQI KO'RINISHDA EDI. UNING TASHQI KO'RINISHI UCHUN ANGLIYADA 
BIR NECHA YILLAR DAVOMIDA QATTIQ MEHNAT QILGAN ROSLIN INSTITUTI XODIMLARI. KEYINCHALIK MASHHUR DOLLI 
TUG'ILGAN TUXUM BUTUNLAY YO'Q QILINGAN, KEYIN UNGA KATTALAR QO'Y HUJAYRASINING YADROSI 
JOYLASHTIRILGAN. RIVOJLANGAN EMBRION YANA BACHADONGA JOYLASHTIRILDI VA NATIJA KUTILDI. DOLLI YIRIK TIRIK 
MAVJUDOTNING BIRINCHI KLONI UNVONIGA NOMZODLAR SAFIDA DEYARLI 300 NAFAR NOMZODNI ORTDA QOLDIRDI - 
ULARNING BARCHASI TAJRIBANING TURLI BOSQICHLARIDA VAFOT ETDI. GARCHI AFSONAVIY QO'Y OMON QOLGAN 
BO'LSA-DA, UNING TAQDIRI KO'NGILSIZ EDI. AXIR, DNK UCHLARI, TANANING BIOLOGIK SOATI BO'LIB XIZMAT QILUVCHI 
TELOMERLAR DOLLINING ONASI TANASIDA ALLAQACHON 6 YILNI HISOBLAGAN. KLONNING YANA 6 YILLIK HAYOTIDAN 
SO'NG, 2003 YIL FEVRAL OYIDA HAYVON UNGA TUSHGAN KEKSA KASALLIKLARDAN - ARTRIT, O'ZIGA XOS PNEVMONIYA 
VA BOSHQA KASALLIKLARDAN VAFOT ETDI. AMMO O'Z-O'ZIDAN DOLLINING 1997 YILDA TABIAT MUQOVASIDA PAYDO 
BO'LISHI SHOV-SHUVGA SABAB BO'LDI - BU INSON VA FANNING TABIATNING O'ZIDAN USTUNLIGI RAMZI BO'LDI. DOLLI 
KLONLASHDAN KEYINGI YILLARDA TURLI XIL HAYVONLAR - ITLAR, CHO'CHQALAR, BUQALAR NUSXALARINING PAYDO 
BO'LISHI QAYD ETILDI. BIZ HATTO IKKINCHI AVLOD KLONLARINI - KLONLARDAN KLONLARNI OLISHGA MUVAFFAQ 
BO'LDIK. BIROQ, HOZIRCHA TELOMERLAR BILAN BOG'LIQ MUAMMO HAL ETILMAGAN VA BUTUN DUNYO BO'YLAB 
ODAMLARNI KLONLASH TAQIQLANGAN. AMMO BU FAN SOHASI JUDA QIZIQARLI VA ISTIQBOLLI BO'LIB QOLMOQDA.  •
VA NIHOYAT, 20-ASRNING BUYUK KASHFIYOTI YANGI TRANSPORT TURLARIDIR. IKKI 
AKA-UKA ORVIL VA UILBUR RAYT INSONIYAT TARIXIGA BIRINCHI UCHUVCHILAR 
SIFATIDA KIRDILAR. ORVILL RAYT 1903 YILDA BOSHQARILADIGAN PARVOZNI AMALGA 
OSHIRISHGA MUVAFFAQ BO'LDI. U AKASI BILAN BIRGA ISHLAB CHIQQAN SAMOLYOT 
HAVODA BOR-YO‘G‘I 12 SONIYA DAVOM ETDI, BIROQ BU O‘SHA PAYTDA AVIATSIYA 
UCHUN KATTA YUTUQ EDI. PARVOZNING SANASI AVIATSIYANING TUG'ILGAN KUNI 
HISOBLANADI. AKA-UKA RAYTLAR BIRINCHI BO'LIB QANOT PANELLARINI KABELLAR 
BILAN BURAYDIGAN MASHINANI BOSHQARISH TIZIMINI LOYIHALASHTIRDILAR. 1901 
YILDA SHAMOL TUNELI HAM YARATILGAN. ULAR PARVONANI HAM IXTIRO QILISHGAN. 
1904 YILGA KELIB YORUG'LIK PAYDO BO'LDI  YANGI  MODEL  SAMOLYOTLAR, YANADA 
RIVOJLANGAN VA NAFAQAT UCHISH, BALKI MANEVRLARNI HAM BA JARISHGA QODIR. 
1905 YILDA UCHINCHI VERSIYA PAYDO BO'LDI, U TAXMINAN O'TTIZ DAQIQA 
DAVOMIDA HAVODA QOLISHI MUMKIN EDI. IKKI YIL O'TGACH, AKA-UKA AQSH 
ARMIYASI BILAN SHARTNOMA IMZOLADI, KEYINROQ FRANTSUZLAR HAM 
SAMOLYOTNI SOTIB OLISHDI. KO'PCHILIK YO'LOVCHILARNI TASHISH HAQIDA O'YLAY 
BOSHLADI VA RAYTLAR O'ZLARINING MODELIGA KERAKLI O'ZGARISHLAR KIRITDILAR, 
QO'SHIMCHA O'RINDIQ O'RNATDILAR VA DVIGATELNI YANADA KUCHLIROQ QILDILAR. 
SHUNDAY QILIB, 20-ASRNING BOSHI INSONIYAT UCHUN MUTLAQO YANGI 
IMKONIYATLARNI OCHIB BERDI.
SHUNI QO'SHIMCHA QILISH KERAKKI, ROSING TELEVIZORNI IXTIRO QILGAN YAGONA 
ODAM EMAS. 19-ASRDA PORTUGALIYALIK OLIM ADRIANO DE PAIVA VA RUS-BOLGAR 
FIZIGI PORFIRIY BAXMETIYEV SIMLAR ORQALI TASVIRLARNI UZATUVCHI QURILMA 
YARATISH BO'YICHA O'Z G'OYALARINI TAKLIF QILISHGAN. XUSUSAN, BAXMETIYEV O‘Z 
QURILMASI – TELEFOTOGRAFNING SXEMASINI O‘YLAB TOPDI, BIROQ MABLAG‘ 
YO‘QLIGI SABABLI UNI YIG‘A OLMADI.
1908 YILDA ARMAN FIZIGI OVANNES ADAMYAN SIGNALLARNI UZATISH UCHUN IKKI 
RANGLI APPARATNI PATENTLADI. VA 20-ASRNING 20-YILLARI OXIRIDA AMERIKADA RUS 
MUHOJIRI VLADIMIR ZVORYKIN O'ZINING "IKONOSKOP" DEB ATAGAN TELEVIZORINI 
YIG'DI.  “ BESHIN CHISI (OLTIN CHISI, Y ETTIN CHISI, …  ) ORTIQCHA
METODI
•
O‘QUVCHILARNING MANTIQIY TAFAKKUR YURITISH KO‘NIKMALARIGA EGA BO‘LISHLARIDA USHBU METOD ALOHIDA AHAMIYATGA EGA. UNI QO‘LLASH QUYIDAGI HARAKATLAR AMALGA 
OSHIRILADI:
•
—    O‘RGANILAYOTGAN MAVZU MOHIYATINI OCHIB BERISHGA XIZMAT QILUVCHI TUSHUNCHALAR TIZIMINI SHAKLLANTIRISH;
•
—    HOSIL BO‘LGAN TIZIMDAN MAVZUGA  TAALLUQLI BO‘LGAN 4 TA (5 TA, 6 TA, … ) VA TAALLUQLI BO‘LMAGAN BITTA TUSHUNCHANING O‘RIN OLISHIGA ERISHISH;
•
—    O‘QUVCHILARGA MAVZUGA TAALLUQLI BO‘LMAGAN TUSHUNCHANI ANIQLASH VA UNI TIZIMDAN CHIQARISH VAZIFASINI TOPSHIRISH;
•
—     O‘QUVCHILARNI O‘Z HARAKATLARI MOHIYATINI SHARHLASHGA UNDASH (MAVZUNI MUSTAHKAMLASH MAQSADIDA O‘QUVCHILARDAN TIZIMDA SAQLANIB QOLGAN 
TUSHUNCHALARGA  HAM IZOH BERIB O‘TISHLARI HAMDA ULAR O‘RTASIDAGI MANTIQIY BOG‘LIKNI ASOSLASHLARINI TALAB ETISH LOZIM).
•
MAVZU MOHIYATINI YORITUVCHI TUSHUNCHALAR O‘RTASIDASIGI MANTIQIY BOG‘LIKNI KO‘RSATA VA ASOSLASH OLISH O‘QUVCHILARDA MUSTAQIL FIKRLASH, SHAXSIY YONDASHUVLARINI 
ASOSLAY, SHUNINGDEK, TENGDOSHLARINING FIKRLARI BILAN SHAXSIY MULOHAZALARINI O‘ZARO TAQQOSLASH KO‘NIKMALARINI HAM SHAKLLANTIRADI.
•
“ 3/3”  (“ 4/4” , “ 5/5” , … )  METODI
•
MAZKUR METOD HAM YUQORIDA QAYD ETILGAN METODLARNING MUQOBILI HISOBLANIB, O‘QUVCHILARDAN O‘RGANILAYOTGAN MAVZU (YOKI BO‘LIM, BOB) YUZASIDAN TAHLILIY 
MULOHAZA YURITISH, SHUNINGDEK, ENG MUHIM TAYANCH TUSHUNCHALARNI IFODALAY OLISHNI TALAB ETADI. UNGA KO‘RA O‘QITUVCHI MAVZU (YOKI BO‘LIM, BOB) YUZASIDAN 3 TA (4 
TA, 5 TA VA …) TO‘G‘RI VA UNGA TENG NISBATDA   (3 TA, 4 TA, 5 TA VA …) BO‘LGAN VA NOO‘RIN QO‘LLANILGAN TUSHUNCHALAR (SO‘ZLAR, BELGILAR, TASVIRLAR VA …)DAN IBORAT TIZIMNI 
SHAKLLANTIRADI. O‘QUVCHILAR USHBU TIZIMDAN MAVZU (YOKI BO‘LIM, BOB)GA TAALLUQLI BO‘LMAGAN TUSHUNCHALARNI AJRATADILAR VA HARAKATLARINING MOHIYATINI 
IZOHLAYDILAR.
•
METODNI QO‘LLASHDA QUYIDAGI HARAKATLAR TASHKIL ETILADI:
•
—    O‘QITUVCHI O‘ZARO TENG NISBATDA MAVZU (YOKI BO‘LIM, BOB)GA OID VA OID BO‘LMAGAN ASOSIY TUSHUNCHALAR TIZIMI YARATADI;
•
—    O‘QUVCHILAR MAVZU (YOKI BO‘LIM, BOB)GA OID VA OID BO‘LMAGAN ASOSIY TUSHUNCHALARNI ANIQLAYDILAR VA DAXLDOR BO‘LMAGAN ASOSIY TUSHUNCHALARNI TIZIMDAN 
CHIQARADILAR;
•
—    O‘QUVCHILAR O‘Z HARAKATLARINING MOHIYATINI IZOHLAYDILAR.  •
METODDAN INDIVIDUAL, GURUHLI VA OMMAVIY SHAKLDA O‘QUVCHILAR TOMONIDAN MAVZUNING PUXTA O‘ZLASHTIRILISHINI TA’MINLASH HAMDA ULARNING BILIMLARINI 
ANIQLASH MAQSADIDA FOYDALANISH MUMKIN.
•
O‘QUVCHILARNING MANTIQIY TAFAKKUR YURITISH KO‘NIKMALARIGA EGA BO‘LISHLARIDA USHBU METOD ALOHIDA AHAMIYATGA EGA. UNI QO‘LLASH QUYIDAGI HARAKATLAR 
AMALGA OSHIRILADI:
•
—    O‘RGANILAYOTGAN MAVZU MOHIYATINI OCHIB BERISHGA XIZMAT QILUVCHI TUSHUNCHALAR TIZIMINI SHAKLLANTIRISH;
•
—    HOSIL BO‘LGAN TIZIMDAN MAVZUGA  TAALLUQLI BO‘LGAN 4 TA (5 TA, 6 TA, … ) VA TAALLUQLI BO‘LMAGAN BITTA TUSHUNCHANING O‘RIN OLISHIGA ERISHISH;
•
—    O‘QUVCHILARGA MAVZUGA TAALLUQLI BO‘LMAGAN TUSHUNCHANI ANIQLASH VA UNI TIZIMDAN CHIQARISH VAZIFASINI TOPSHIRISH;
•
—     O‘QUVCHILARNI O‘Z HARAKATLARI MOHIYATINI SHARHLASHGA UNDASH (MAVZUNI MUSTAHKAMLASH MAQSADIDA O‘QUVCHILARDAN TIZIMDA SAQLANIB QOLGAN 
TUSHUNCHALARGA  HAM IZOH BERIB O‘TISHLARI HAMDA ULAR O‘RTASIDAGI MANTIQIY BOG‘LIKNI ASOSLASHLARINI TALAB ETISH LOZIM).
•
MAVZU MOHIYATINI YORITUVCHI TUSHUNCHALAR O‘RTASIDASIGI MANTIQIY BOG‘LIKNI KO‘RSATA VA ASOSLASH OLISH O‘QUVCHILARDA MUSTAQIL FIKRLASH, SHAXSIY 
YONDASHUVLARINI ASOSLAY, SHUNINGDEK, TENGDOSHLARINING FIKRLARI BILAN SHAXSIY MULOHAZALARINI O‘ZARO TAQQOSLASH KO‘NIKMALARINI HAM 
SHAKLLANTIRADI.
•
“ 3/3”  (“ 4/4” , “ 5/5” , … )  METODI
•
MAZKUR METOD HAM YUQORIDA QAYD ETILGAN METODLARNING MUQOBILI HISOBLANIB, O‘QUVCHILARDAN O‘RGANILAYOTGAN MAVZU (YOKI BO‘LIM, BOB) YUZASIDAN 
TAHLILIY MULOHAZA YURITISH, SHUNINGDEK, ENG MUHIM TAYANCH TUSHUNCHALARNI IFODALAY OLISHNI TALAB ETADI. UNGA KO‘RA O‘QITUVCHI MAVZU (YOKI BO‘LIM, 
BOB) YUZASIDAN 3 TA (4 TA, 5 TA VA …) TO‘G‘RI VA UNGA TENG NISBATDA   (3 TA, 4 TA, 5 TA VA …) BO‘LGAN VA NOO‘RIN QO‘LLANILGAN TUSHUNCHALAR (SO‘ZLAR, BELGILAR, 
TASVIRLAR VA …)DAN IBORAT TIZIMNI SHAKLLANTIRADI. O‘QUVCHILAR USHBU TIZIMDAN MAVZU (YOKI BO‘LIM, BOB)GA TAALLUQLI BO‘LMAGAN TUSHUNCHALARNI 
AJRATADILAR VA HARAKATLARINING MOHIYATINI IZOHLAYDILAR.
•
METODNI QO‘LLASHDA QUYIDAGI HARAKATLAR TASHKIL ETILADI:
•
—    O‘QITUVCHI O‘ZARO TENG NISBATDA MAVZU (YOKI BO‘LIM, BOB)GA OID VA OID BO‘LMAGAN ASOSIY TUSHUNCHALAR TIZIMI YARATADI;
•
—    O‘QUVCHILAR MAVZU (YOKI BO‘LIM, BOB)GA OID VA OID BO‘LMAGAN ASOSIY TUSHUNCHALARNI ANIQLAYDILAR VA DAXLDOR BO‘LMAGAN ASOSIY TUSHUNCHALARNI 
TIZIMDAN CHIQARADILAR;
•
—    O‘QUVCHILAR O‘Z HARAKATLARINING MOHIYATINI IZOHLAYDILAR.
•
METODDAN INDIVIDUAL, GURUHLI VA OMMAVIY SHAKLDA O‘QUVCHILAR TOMONIDAN MAVZUNING PUXTA O‘ZLASHTIRILISHINI TA’MINLASH HAMDA ULARNING BILIMLARINI 
ANIQLASH MAQSADIDA FOYDALANISH MUMKIN.    E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !!!

MAVZU: YEVROPADA ILM – FAN KASHFIYOTLARI

• MILODNING IKKINCHI ASRIDA YUNON OLIMI PTOLEMEY YER — OLAM MARKAZIDIR, DEGAN QOIDANI FANGA KIRITGAN EDI. BU QOIDAGA KO'RA QUYOSH, OY VA YULDUZLAR YER ATROFIDA AYLANADI DEGAN FIKR XUKM SURADI. PTO LEMEY QOIDASINING XATO EKANLIGINI BIRINCHI BO'LIB NIKOLAY KOPERNIK ISBOTLADI. U 30 YILLIK KUZATISHLAR NATIJASIDA PTOLEMEY NAZARIYASINI RAD ETDI. KOPERNIK YER BIR SUTKADA O'Z O'QI ATROFIDA BIR MARTA, BIR YILDA ESA QUYOSH ATROFIDA BIR MARTA AYLANIB CHIQISHINI ISBOTLAB BERDI. DEMAK, QUYOSH YER ATROFIDA EMAS, YER QUYOSH ATROFIDA AYLANADI. OLAMNING MARKAZI YER EMAS, QUYOSHDIR. BU — FANDAGI BUYUK KASHFLYOT EDI. KOPERNIK «OSMON JISMLARINING AYLANISHI HAQIDA» KITOBIDA O'Z KASHFIYOTINI KENG BAYON QILADI. MAZKUR KITOB TEZDA MASHHUR BO'LIB KETGAN. JORDANO BRUNO. JORDANO BRUNO YOSHLIGIDANOQ FALAKIYOT FANIGA KATTA QIZIQISH BILAN QARADI. SHU SOHA OLIM- LARINING ASARLARINI QUNT BILAN O'RGAN-DI. NIKOLAY KOPERNIK QOIDASINI YOQLAB CHIQDI. U HAYOT FAQAT YER-DAGINA MAVJUD EMAS, DEB BARALLA AYTDI. UNING FIKRICHA, OLAM CHEK-SIZDIR. OLAM SON-SANOQSIZ YULDUZ-LARDAN IBORAT. ULARNING HAR BIRI YERDAN ANCHA UZOQDA JOYLASHGAN QUYOSHDIR. JORDANO BRUNO BUNDAY FIKRLARI UCHUN RUHONIYLAR TOMO-NIDAN ZINDONGA TASHLANADI. BIROQ SAKKIZ YILLIK ZINDON AZOBI HAM UNI O'Z FIKRIDAN QAYTARA OLMADI. BRUNONING DUSHMANI BO'LGAN

• TALIYALIK FAYLASUF JORDANO BRUNO NEAPOLNING SHARQIDA JOYLASHGAN NOLA SHAHRIDA MAYDA DVORYAN OILASIDA TUG‘ILIB O‘SDI. U 11 YOSHIDA NEAPOLDAGI MAKTABGA O‘QISHGA BORDI. 14 YOSHIDA ESA NEAPOL DORILFUNUNINING BOSHLANG‘ICH KULLIYOTI TALABASI BO‘LDI VA FALSAFA, MANTIQ HAMDA DIALEKTIKADAN TAHSIL OLA BOSHLADI. 1565 YILDA U ROHIBLIK MAKTABIGA O‘QISHGA KIRIB, FALSAFA FANLARI DOKTORI VA ROHIBLIK DARA JASIGA ERISHDI. YOSH BRUNODAGI TUG‘MA ISTE’DOD, IBODATXONADAGI KITOBLAR HAMDA FE’L-ATVORIDAGI MAG‘RURLIK VA MUSTAQILLIK HAMMASI BIR BO‘LIB O‘Z ISHINI QILDI. BRUNO IBODATXONADAGI DIN PESHVOLARI BILAN KELISHOLMAY AVVAL IBODATXONANI, KEYIN ITALIYANI TARK ETDI. U SHVEYTSARIYA, FARANGISTON, ANGLIYA SHAHARLARI BO‘YLAB KEZIB, TULUZA, PARIJ, OKSFORD DORILFUNUNLARIDA MA’RUZALAR QILDI, MUHIM ILMIY BAHSLARDA QATNASHDI. 1584-1585 YILLARI BRUNO LONDONDA YASHADI. BU YERDA UNING DUNYOQARASHLARI TIZIMINI AKS ETTIRUVCHI 6 TA SUHBATNI O‘Z ICHIGA OLGAN KITOBLARI BOSMADAN CHIQDI: «KOINOT VA OLAMLARNING CHEKSIZLIGI HAQIDA» (1584), «SABAB, IBTIDO VA UMUMIYLIK HAQIDA» (1584), «ZAMONAMIZNING RIYOZIYOTCHI VA FAYLASUFLARIGA QARSHI 160 TA ASOSIY QOIDALAR» (1588 Y), «QAHRAMONONA TASHABBUSKORLIK HAQIDA» (1585), «QIYOMATDAGI BAZM», «O’TTIZ HAYKAL CHIROG‘I» (1587). BRUNO 1591 YILNING KUZAGIDA ITALIYAGA QAYTADI VA 1592 YILNING MAY OYIDA SHAKKOKLIKDA AYBLANIB, HIBSGA OLINADI. BRUNO TO‘QQIZ YIL DAVOMIDA TURMADA AYOVSIZ QIYNOQLAR, XO‘RLIKLAR ISKANJASIDA AZOB CHEKADI. KATOLIK CHERKOVI SUDI BIR SO‘ZLI FAYLASUFNING IRODASINI SINDIRISH VA O‘Z QARASHLARIDAN VOZ KECHISHGA MA JBURLASH UCHUN BARCHA QIYNOQLARNI ISHGA SOLADILAR. LEKIN BRUNO O‘Z E’TIQODIGA SODIQ QOLADI. JASUR DONISHMANDNI O‘TDA KUYDIRIB, QATL ETISHGA HUKM QILADILAR. 1600 YILNING 17 FEVRALIDA ITALIYANING BUYUK FARZANDI BRUNONI GULXANDA YONDIRADILAR. «O’TDA YOQMOQLIK — INKOR ETMOQLIK EMAS!» BU SO‘ZLAR ALANGA ISKANJASIDA QOLGAN BRUNONING SO‘NGGI NIDOSI EDI.

• GALILEO GALILEY. GALILEY ITALIYA OLIMI. U DUNYODA BIRINCHI BO'LIB NIKOLAY KOPERNIK VA JORDANO BRUNO AYTGAN FIKRLAR TO'G'RILIGINI OSMON JISMLARINI TELESKOP YORDAMIDA KUZATISH ORQALI ISBOTLAB BERDI. 1633- YILDA RUHONIYLAR UNI DINIY QARASHLARGA ZID FIKRLARI UCHUN QATTIQ TA'QIB OSTIGA OLGANLAR VA O'LIM BILAN QO'RQITGANLAR. NATIJADA GALILEY O'Z FIKRIDAN VOZ KECHISHGA MAJBUR BO'LGAN. BIROQ U ICHIDA KOPERNIK TA'LIMOTINING TARAFDORI BO'LIB QOLAVERGAN.