C++ muhitida ma’lumotlarni kiritish chiqarishni formatlash usullari
![10
cout iborasi ba'zi a'zo funktsiy alari bilan ham ishlatilishi mumkin:
• cout.write(char *str, int n): str dan birinchi N ta belgini o‘ qi shni
chop eting.
• cout.put(char &ch): ch belgisida saqlangan belgini chop eting .
• cout.precision(int n): Float qiymatlaridan foydalanganda kasr
aniqligini N ga o‘ rnatadi.
Masalan:
int main()
{
char gfg[] = "Welcome at GFG";
char ch = 'e';
cout.write(gfg, 6);
cout.put(ch);
return 0;
}
int main()
{
double pi = 3.14159783;
cout.precision(5);
cout << pi << endl;
cout.precision(7);
cout << pi << endl;
return 0;
}
Chiqish:
3.1416
3.141598](/data/documents/58e7c1d3-c6ed-405a-a78e-d7a2df812562/page_10.png)
![12
Cin quyidagi a'zo funktsiyalari bilan ham ishlatilishi mumkin :
➢ cin.getline(char *bufer, int N ) :
U N uzunlikdagi belgilar oqimini satr buferiga o‘ qiydi , u (N - 1) belg ilarni
o‘ qiganda yoki faylning oxirini yoki yangi qator belgisini ( \n) topganda t o‘ xtaydi.
Quyida cin.getline() ni amalga oshirish uchun C+ + dasturi keltirilgan :
int main()
{
char name[5];
cin.getline(name, 3);
cout << name << endl;
return 0;
}
Quyida cin.get() ni amalga oshirish uchun C++ dasturi keltirilgan :
int main()
{
char ch;
cin.get(ch, 25);
cout << ch;
}
➢ cin. read() - N uzunlikdagi belgilar oqimini o‘ qiydi . Quyida cin.read()
ni amalga oshirish uchun C++ dasturi keltirilgan :
int main() {
char gfg[20];
cin.read(gfg, 10);
cout << gfg << endl;
return 0;
}](/data/documents/58e7c1d3-c6ed-405a-a78e-d7a2df812562/page_12.png)
![13
➢ cin. ignore() - u kirish buferidagi bir yoki bir nechta belgilarni e'tiborsiz
qoldiradi yoki o‘ chiradi. Quyida cin.i gnore() ni amalga oshirish uchun C++
dasturi keltirilgan :
int main()
{
int x;
char str[80];
cout << "Enter a number andstring: \n";
cin >> x;
cin.ignore(numeric_limits<streamsize>::max(), ' \n');
cin.getline(str, 80);
cout << "You have entered: \n";
cou t << x << endl;
cout << str << endl;
return 0;
}
Yuqoridagi dasturda agar cin.ignore( ) ishlatilmagan b o‘ lsa, foydalanuvchi
raqamni kiritgandan s o‘ ng qatorni kiritish uchun enter tugmasini bosgandan so‘ ng,
chiqish faqat kiritilgan raqam b o‘ ladi. Dastur string kiritishni qabul qilmaydi.
Ushbu muammoning oldini olish uchun cin.ignore( ) ishlatil adi, bu yangi qator
belgisini e'tiborsiz qoldiradi.
5. C++ tili da chiqarish va formatlash funksiyasi (printf )
C++ printf - bu stdout -ga satrni chop etish uchun ishlatiladigan formatlash
funktsiyasi. C++ da printf ni chaqirishning asosiy g‘ oyasi dasturda b o‘ lgani kabi
chop etilishi kerak b o‘ lgan belgilar qatorini taqdim etishdir. C++ tilidagi printf
formati spetsifikatsiyani ham o‘ z ichiga oladi, uni bajarish vaqtida haqiqiy qiymat
bilan almashtiriladi.](/data/documents/58e7c1d3-c6ed-405a-a78e-d7a2df812562/page_13.png)
![14
C++ printf prototipi:
➢ int print f(const char * format i, ...);
Printf prototipi <cstdio> sarlavha faylida aniqlanadi.
printf() funksiyasidan foydalanganda , u format tomonidan k o‘ rsatilgan satrni
stan dart stdout chiqishiga chop etadi. Formatda % bilan boshlanadigan va printf()
funksiyasi bilan oʻzgaruvchilar qiymatlarini almashtiradigan baʼzi spetsifikatsiyalar
ham boʻlishi mumkin. Oddiy qilib aytganda, ular printf() funksiyasiga qo‘ shimcha
argumentlar sifatida ishlaydi.
C++ Printf parametrlari :
C++ prototipi quyidagi parametrlarni o‘ z ichiga oladi:
• const char: Konsolda chop etiladigan har qanday matn
• format: %d belgisi bilan boshlanadigan ixtiyoriy format
spetsifikatoriga ega boʻ lgan qatorga koʻrsatgi ch.
C++ printf format spetsifikatsiyasining umumiy shakli quyidagicha:
• %[flags][width][.precision][length]spesifikator
Yuqoridagi formatda:
o % : Bu format spetsifikatsiyasining boshlanishini bildiruvchi yetakchi belgidir
o Bayroqlar : konversiya harakatini o‘ zg artiruvchi ixtiyoriy bir yoki bir nechta
qiymat. Mavjud qiymatlar:
o -: printf funktsiyasining natijasi sukut b o‘ yicha o‘ ngga asoslangan. Ushbu
chap qiymat natijalarni oqlaydi
o +: Bu hatto ijobiy qiymatlar uchun ham natija qiymatlariga belgi q o‘ shadi
o Bo‘ sh jo y: Agar qiymatga hech qanday belgi q o‘ yilmagan b o‘ lsa, natijaning
boshiga b o‘ sh joy q o‘ shiladi
o #: Bu konversiyaning muqobil shakli amalga oshirilishiga olib keladi
o 0: Siz bu bayroqni butun sonlar va suzuvchi nuqtali raq amlar uchun
qiymatlarni b o‘ sh joy o‘ rniga nol bilan t o‘ ldirish uchun ishlatasiz
o Kenglik: Minimal kenglik maydonini aniqlash uchun * yoki butun son
qiymatini qabul qiladigan ixtiyoriy maydon](/data/documents/58e7c1d3-c6ed-405a-a78e-d7a2df812562/page_14.png)
![16
3-rasm. Prinft funksiya ning format spetsifikatsiyalari
1-m isol:
#include <cstdio>
int main(){
int i = 9;
char name[] = "Simplilearn";
printf("i = %d \n", i);
printf("Welcome to %s \n", name);
return 0;
}](/data/documents/58e7c1d3-c6ed-405a-a78e-d7a2df812562/page_16.png)
![18
• Bufer: Natijalar yoziladigan buferga k o‘ rsatgich
• Format: fayl oqimiga yozilgan null bilan tugatilgan qatorga k o‘ rsatgich
C++ Stringf() funksiyasiga misol : Quyidagi misolda siz sprintf funksiy asidan
foydalanib buferga satr yozasiz va formatlangan satrni chiqarasiz. Shuningdek, siz
buferga yozilgan belgilarning umumiy sonini k o‘ rasiz.
#include <cstdio>
#include <iostream>
using namespace std;
int main(){
char buf[100];
int return_Val;
char my_name[] = "Simplilearn";
char topic[] = "tutorials";
return_Val = sprintf(buf, "Welcome to %s you can read various
programming %s here!!", my_name, topic);
cout << buf << endl;
cout << "Total characters written are: " << return_V al << endl;
return 0;
}
7. cout va printf funksiyalari o‘ rtasidagi farqlar
C++ printf() funksiyasi odatda C dasturlashda q o‘ llaniladi, lekin C++ da ham
ishlashi mumkin. Biroq, cout ayniqsa C++ da q o‘ shimcha hisoblanadi. Quyidagi
jadvalda C++ printf va cout o‘ rtasidagi sezilarli farqlar k o‘ rsatilgan .](/data/documents/58e7c1d3-c6ed-405a-a78e-d7a2df812562/page_18.png)
O‘ ZBEKISTON RESBUPLIKASI OLIY TA'LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI SHAROF RASHIDOV NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI INTELLEKTUAL TIZIMLAR VA KOMPYUTER TEXNOLOGIYALARI FAKULTETI SUN ’IY INTELLEKT yo‘ nalishi _________ _________________ fanidan KURS ISHI MAVZU: C++ muhitida ma ’lum otlarni kiritish chiqarishni formatlash usullari Bajardi: I -bosqich talabasi: ___________________ ___________ Rahbar: _____________________________________ __ (F. I. O. ) Samarqand 2024
2 MUNDARIJA I. KIRISH ................................ ................................ ................................ .................. 3 II. ASOSIY QISM ................................ ................................ ................................ .... 5 1. C++ si ntaksisi ................................ ................................ ................................ ..... 5 2. C++ tilida asosiy kirish/chiqish ................................ ................................ ......... 8 3. C++ tilida chiqarish operatori va uni formatlash (cout) ................................ .... 9 4. C++ tilida kiritish operatori va formatlab kiritish (cin) ................................ ... 11 5. C++ tilida chiqarish va formatlash funksiyasi (printf) ................................ .... 13 6. Spintf funksiyasi. ................................ ................................ ............................ 17 7. cout va printf funksiyalari o‘rtasidagi farqlar ................................ .................. 18 III. XULOSA ................................ ................................ ................................ ........... 20 IV. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ................................ .......................... 21
3 I. KIRISH C++ - Bjarne Stroustrup tomonidan 1980 -til boshlarida ishlab chiqilgan eng ko‘ p ishlatiladigan va eng mashhur dasturlash tili. C++ - bu yuqori daraja dagi va ob'ektga y o‘ naltirilgan dasturlash tili. Ushbu til ishlab chiquvchilarga katta ilovalar va dasturiy ta'minotni ishlab chiqish, o‘ yinlarni ishlab chiqish va operatsion tizimni dasturlash uchun toza va samarali kod yozish imkonini beradi. Bu C dastur lash tilining ob'ektga y o‘ naltirilgan dasturlashni (OOP) o‘ z ichiga olgan kengaytirilishi b o‘ lib, kompyuterlar uchun dasturlarni ishlab chiqish uchun ishlatiladi. Ushbu C++ qoʻllanmasi C++ asoslari, C++ funktsiyalari, C++ sinflari, OOP va STL tushunchalari kabi C++ tilining barcha asosiy va ilgʻor mavzularini qamrab oladi . C++ eng mashhur platformala ra ro dasturlash tili boʻlib, u OS, oʻyinlar, elektron tijorat dasturlari va boshqalar kabi yuqori unumli ilovalar va dasturiy taʼminotlarni yaratish uchun ishlatiladi. U Bjarne Stroustrup tomonidan C tilining kengaytmasi sifatida ishlab chiqilgan. C++ tizi m resurslari va xotira ustidan yuqori darajadagi nazoratni beradi . C++ - bu yuqori unumli ilovalar yaratish uchun ishlatilishi mumkin bo‘ lgan o‘ zaro faoliyat platformalar tili. C++ Bjarne Stroustrup tomoni dan C tilining kengaytmasi sifatida ishlab chiqilgan . C++ dasturchilarga tizim resurslari va xotira ustidan yuqori darajadagi nazoratni beradi. Til 2011, 2014, 2017 va 2020 yillarda C ++11, C++14, C++17, C++20 ga 4 ta katta marta yangilandi. C++ dunyodag i eng mashhur dasturlash tillaridan biridir. C++ tilini hozirgi operatsion tizimlarda, foydalanuvchi grafik interfeyslarida va o‘ rnatilgan tizimlarda topish mumkin. C++ - bu ob'ektga y o‘ naltirilgan dasturlash tili b o‘ lib, u dasturlarga aniq tuzilma beradi va kodni qayta ishlatishga imkon beradi va ishlab chiqish xarajatlarini kamaytiradi. C++ portativ hisoblanadi va bir nechta platformalarga moslasha oladigan ilovalarni ishlab chiqish uc hun ishlatilishi mumkin . C++ - bu qiziqarli va o‘ rganish oson! C++ tili C , C# va Java tillariga yaqin boʻlgani uchun dasturchilar uchun C++ tiliga yoki aksin cha oʻtishni osonlashtiradi. C++ - bu samaradorlik va tezlik muhim
4 bo‘ lgan o‘ yinlarni ishlab chiqish, virtual haqiqat, real vaqtda simulyatsiya va yuqori chastotali savdoda q o‘ llaniladi gan etakchi dasturlash tili. C++ ning bu qadar samarali b o‘ lishining sa bablaridan biri uning apparat bilan juda yaqindan ishlash qobiliyatidir. Bundan tashqari, ob'ektga y o‘ naltirilgan dasturlash tili sifatida u rivojlanishda moslashuvchanlikni taklif qila di. Bu tezlik va unumdorlikni muhokama qilib b o‘ lmaydigan hollarda uni eng yaxshi tilga aylantiradi. C++ umumiy maqsadli dasturlash tili boʻlib, undan keng koʻlamli ilovalarni ishlab chiqishda foydalanish mumkin, masalan • O‘ yinni ishlab chiqish • Virtual rea llik • Haqiqiy vaqtda simulyatsiya • IoT (narsalar interneti) • Brauzerlar, OS va ma'lumotlar bazalari • Yuqor i chastotali savdo C++ ni o‘ rganish sizning martaba imkoniyatlaringiz uchun katta foyda keltiradi. Biroq, C++ tez rivojlanish va soddalik ustuvor b o‘ lgan ayrim sohalar uchun eng yaxshi tanlov b o‘ lmasligi mumkin. Misol uchun, agar siz veb -ishlab chiqish, mo bil ilovalarni ishlab chiqish yoki avtomatlashtirish va ma'lumotlarni tahlil qilish uchun skriptlar ga qiziqsangiz, C++ eng ideal variant b o‘ lmasligi mumkin. Bunday hollarda veb -ishlab chiqish uchun JavaScript, mobil ilovalarni ishlab chiqish uchun Kotlin, Swift yoki Dart va skript yaratish va ma'lumotlarni tahlil qilish uchun Python kabi alternativalar ko‘ proq mos kelishi mumkin.
5 II. ASOSIY QISM 1. C++ sintaksisi Sintaksis nima ? Sintaksis deganda dasturlash tilida bayonotlar yozish qoidalari va qoidala ri tushuniladi. Ularni dasturlash tilining tuzilishini belgilovchi grammatik qoidalar sifatida ha m ko‘ rish mumkin . C++ tili ham taqdim etuvchi funksiyalar uchun o‘ z sintaksisiga ega. Turli xil iboralar ularning ishlatilishini ko‘ rsatadigan turli xil sinta ksisga ega, ammo C++ dasturlarida barcha dasturlarda amal qilinadigan asosiy sintaksis qoidalari ham mavjud . C++ das turining asosiy sintaksis i. Biz quyidagi dastur yordamida asosiy C++ sintaksisi bilan tanishishimiz mumkin . 1-rasm. C++ sintaksisi 1. Sarl avha fayli: Sarlavha fayllari bizning dasturimizda foydalanadigan funktsiyalar va makroslarning ta'rifini o‘ z ichig a oladi. Ular C++ dasturining yuqori qismida aniqlanadi. 1-qatorda biz #include <iostream> iborasidan foydalanib, kompilyatorga iostream sarl avhalari fayllari kutubxonasini q o‘ shishni aytdik, unda biz kiritish va chiqarish uchun foydalangan cin va cout st andart kiritish/chiqish oqimlarining