LabVIEW dasturlash muhitining asosiy tushunchalari

Yuklangan vaqt:

20.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1251.01171875 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: LabVIEW dasturlash muhitining asosiy tushunchalari
Reja:
I Kirish
1.1 Labview dast urining hozirgi kundagi ahamiyati.
II Asosiy qism
2.1 Labview dasturlash muhiti haqida umumiy ma'lumot .
2.2 Labviewda dasturida ishlash
2.3 Labview dasturi bilan bajariladigan amallar.
III Xulosa
IV Foydalanilgan adabiyotlar

KIRISH
Kompyuter texnoligiyalarining jadal suratlarda rivojlanishi axborot o’lchash
tizimlarining rivojlanishiga olib keldi, bu kompyuter bilan bo’g’liq katta
imkoniyatlarni amalga oshirish, xususan, muhandislik masalalarini sifatli echish,
o’lchash natijalarini tezkor ravishda qayta ishlash, ish jarayonida tizim
parametrlarini keng miqyosda o’zgartirish imkonini berdi. Bu texnologiyalarning
eng yangilaridan biri – bu o’lchov asboblari va tizimini yaratish imkonini beruvchi
Lab VIEW amaliy dasturlar to’plami ishlab chiqildi.

Lab VIEW ham C,PASKAL va BASIC tilidagi dasturlash tizimlariga o’xshagan.
Lekin yuqorida aytilgan matn asosida kiritiladigan dasturlardan farqli o’laroq Lab
VIEW da grafika tilidan foydalaniladi ( G- Graphics ). Yaratilgan dastur
strukturaviy sxema shaklidan foydalanish uchun mo’ljallangan.
Lab VIEW juda kengaytirilgan funksiya kutubxonasini va instrumentlar
vositalarini o’z ichiga oladi , u ma’lumotlarni yig’ish va tizimlarni avtomatik
boshqarish uchun mo’ljallab yaratilgan. Dasturning oxirgi versiyalarida turli xil
tulkitlar, jumladan Multisim bilan birgalashib ishlash imkoniyatlari yaratilgan.
Shuningdek, Lab VIEWda standart instrumentlar vositalari ham dasturga
kiritilgan. Uning yordamida kontrol nuqtasini o’rnatishimiz, dastur bajargan ishlar
yordamida kompyuter animatsiyasidan foydalanishimiz mumkin, ma’lumotlarning
dastur orqali qanday almashayotganini yaqqol ko’rishimiz mumkin.
Ushbu bitiruv malakaviy ishida LabVIEW dasturida muhandislik masalalari
qanday usullar bilan echilishi ko`rib chiqilgan.
I.ASOSIY QISM
1.Lab VIEW dasturiga oid ma`lumotlar
1.1.Dasturning asosiy elementlari
Lab VIEW dasturida virtual instrumentlar deb ataladigan (V I) asboblar yaratiladi.
Ularning ko’rinishi, bajarilishi xuddi real o’lchov asbobiga o’xshash bo’ladi. Lekin
(VI)lar funksiyalari standart dasturlash tillari funksiyasiga o’xshaydi. (VI)lar
strukturasi quyidagi elementlardan tashkil topgan:
Foydalanuvchining interaktiv interfeysi (VI) da old panel (litsevaya panel)
deyiladi.
 Chunki u asboblar panelini modellashtiradi. Old panel o’z ichiga
quyidagilarni olishi mumkin : knopkalarni, kalitlarni, regulyatorlarni va
boshqarish uchun kerak bo’lgan barcha elementlarni.

Old panel yordamida biz ma’lumot kiritamiz va ekranda natija olamiz.
 G- grafik tilida yaratiladigan VI ning ko’rinishi (blok diagramma – bizning
matnimizda keyinchalik - strukturali sxema) strukturali sxema ko’rinishida
bo’ladi. Strukturali sxema biz bergan topshiriqlarning ko’rinishini ifodalaydi.
Struktura sxemasi VI uchun chiqish kodini ham o’z ichiga oladi.
 Piktogrammalar va ulovchilar - VI shuningdek grafik parametrlari ro’yhatini
o’z ichiga oladi, u ma’lumotlar almashishini, ya’ni bir VI ni boshqa bir VIga
o’tkazishni ta’minlaydi. Piktogramma va ulovchi yordamida siz o’zingizning
VIingizni asosiy programma qilib ishlatishingiz (yuqori satx programma) yoki
programma ostida ishlatishingiz ham mumkin
Umuman Lab VIEWni modulli dasturlash deyishimiz mumkin.
Biz bu jamlangan dasturlarni bir necha oddiy dasturlarga( nimdasturlarga)
bo’lishimiz mumkin. Keyin har bir nimdasturrni hosil qilib turib, yaxlit bir
programma -yagona bir vazifa bajaradigan ko’rinishiga keltirishimiz mumkin.
Yana biz nimdasturlarni alohida ishga tushirishimiz mumkin. Nimdasturlar (sub VI)
VIlar sub yekti deyiladi.′
Lab VIEW da hosil qilingan jarayonlardan foydalanib turli xil tashqi
qurilmalarni tekshirishimiz, o’lchashimiz , boshqarishimiz va hisobot olishimiz
mumkin.
Lab VIEW ni afzalliklari:
 Talabga javob beradigan dasturlash tili;
 Grafik dasturlashni to’laqonli tushunarliligi;

 Tarmoq interfeysi yordamidai, ma’lumotlarni analiz qilish, qayta
ishlash,asboblarni boshqarish, ma’lumotlarni almashish mumkin;
 2000 dan ortiq asboblar uchun drayver moslamasi;
 Shablonlar taklifi, mingtagacha namuna;
 Programmani yuqori tezlikda bajarilishi;
 Windows2000/NT/XP, Mac OS X, Linux и Solaris. Operatsion sistemasiga
moslashuvchanligi.
1.2.Old panel
Lab VIEW ni ishga tushiring. Va hosil bo’lgan darchadan New>Blank VI ni tanlang
Dasturni ishga ishga tushirish darchasi.

Bu ish bajarilgandan so’ng ikkita darcha hosil bo’ladi: old panel (Front Panel) va
diagrammalarni taxrir qilish darchasi (Block Diagram) hosil bo’ladi.
Foydalanuvchilar VI interfeysi real asboblar ko’rinishida bo’ladi. Bu VI
interfeysi old panel deb ataladi.
Old panelda indikator va boshqarish uchun kerak bo’lgan barcha
kombinatsiyalarni amalga oshirish mumkin. Bu boshqarish bo’limida
ma’lumotlarni kiritish va struktura sxemasiga yuborish modullyshtiriladi.
Indicatorlar asboblardan chiqayotgan natijalarni ko’rsatadi.

1.3.Strukturaviy sxema
Strukturaviy sxema (blok diagramma) sxema oynasidan tashkil topgan. Ya’ni
Lab VIEW da grafik matnli chiqish tasvirlanadi. Ob yektlarni bir - biriga qo’shgan′
holda siz strukturaviy sxema yaratasiz,. Bunda dastur ma’lumotlarni uzatgan yoki
qabul qilgan holda ma’lum bir vazifani bajaradi va jarayonlari boshqaradi.
Diagrammalarni taxrir qilish darchasi
Strukturaviy sxemada asosiy dastur ob ektlari hisoblanganlari - bu
′
tugunlar,terminallar va o’tkazuvchi simlardir. Agar siz boshqaruvchi organlar yoki
indikatorlarni old panelga qo’shsangiz u holda Lab VIEW strukturaviy sxemaga o’zi
avtomatik mos terminal qo’shadi. Bunda siz boshqaruvchi organ yoki indikatorga

tegishli bo’lgan terminalni strukturaviy sxemada o’chirib tashlay olmaysiz,terminal
qachonki siz boshqaruvchi organ yoki indikatorni old panelda olib
tashlaganizdagina yoq bo’ladi.
Piktogramma funksiyasida ham terminallar mavjud. Bu terminallarni kiritish
yoki chiqarish porti deb atashimiz mumkin. Ma’lumotlarni agar siz boshqaruvchi
organga kiritsangiz, u strukturaviy sxemada boshqaruvchi organ terminali orqali
old panelga o’tadi. Keyin ma’lumotlar funksiysiga o’tadi, qachonki funksiya o’z
ichki hisob- kitoblarini tugatganidan so’ng, va o’z chiqishida ma’lumotning yangi
taxlilini ko’rsatadi. Ma’lumotlar indicator terminali orqali o’tadi va qaytadan ya’na
old panelga ko’rsatilayotgan nuqtaga uzatiladi. Buni bunday deyishimiz mumkin:
ma’lumotlar kerakli ish bajarilgandan so’ng yana ular qaytadan takrorlanish
uchun yuboriladi.
Tugunlar -programmani bajarilishida kerak bo’lgan element. Ular bir- biriga
o’xshash qo’llanmalar, operatsiyalar,funksiyalar va nimdasturlarga dasturlashning
standart tiliga mos kelgan holda bo’linadi..
Funksiya – tugunning bir turidir. Lab VIEW juda katta funksiya kutubxonasiga ega
- matematik hisoblashlar uchun,solishtirishlar, o’zgartirish, kiritish, chiqarish va
h.kz.
Tugunlarni boshqa bir turi strukturadir, struktura bu dasturlashning an’anaviy
tili bo’lgan grafikli tasvirlangan tsikldir. Lab VIEW yana maxsus tugunlardan, y’ani
tashqi matnli dasturga bog’liqli va matnli formulalarni hisoblash uchun
ishlatiladigan tugunlardan, ham iborat.
O’tkazgichlar – bu terminallararo ma’lumotni o’tish yo’li va adreslashda
ishlatiladi. Bunda siz ma’lumotni bir manba terminalidan boshqa bir manba
terminaliga va bir ma’nbadan bir necha terminallarga o’tkazshingiz mumkin.,
O’tkazgichlar bir necha xilli yoki rangli bo’lishi mumkin, bu ma’lumot turiga
bog’liq. Shu ma’lumot turiga qarab ma’lum bir o’tkazgichdan o’tadi. O’tkazgichlar

programma vazifasini boshqarishda asosiy ro’l o’ynaydi. Bu ma’lumotlar oqimi
deb ataladi. Bu tugunlar qachonki hamma kirish joylarida ma’lumotlar paydo
bo’lganda ishga tushadi. Qachonki barcha terminallar chiqishida oxirigacha hisob-
kitob qilib bo’lganidan so’ng tugun ma’lumot uzatadi va u kerakli joyga yuboriladi.
Ma’lumotlarni o’qish usuli ma’lumotlarni boshqarish usulidan farq qiladi.
Ma’lumotlarni o’qish metodida programmaning standart holati bo’yicha
bajariladi. Buyruqlar unga oldindan yozib qo’yilgan tartibda ketma- ket bajariladi..
Boshqarish oqimida esa buyruqlar boshqariladi.

1.4.Piktogrammalar va ulagichlar
Agar piktogramma bir sxemadan ikkinchi sxemaga o’tsa u piktogramma subVi
deyiladi. Bu Lab VIEW da nimdastur deyiladi. Bunda faqatgina subVI ga ma’lumot
uzatiladi va undan chiqqan ma’lumot olinadi.
Ulagichlar – terminallar toplami, mos ravishda boshqariluvchi organlar va
indkatorlar bilan uzviy bo’g’langan. Piktogramma VI da korgazmali ravishda
bo’lishi mumkin, yoki matn yozma ko’rinishida, yoki uning terminallari
ko’rinishida.
Ulagichlarning parametrlar ro’yxati funksiya parametrlariga o’xshashdir.
Ulagichlar terminal parametrlariga o’xshash tarzda bajariladi.

Har bir terminal mos ravishda old paneldagi alohida boshqariluvchi organ yoki
indicator bilan bo’g’liq. Har bir VIda piktogrammalar asl holatda old panelning
tepa o’ng qismida bo’ladi, strukturaviy sxemaning ham tepa o’ng qismida.
1.5. Lab VIEW da ishchi
asboblar
Asbobla r – sichqoncha kursorining maxsus rejimi, biz asboblardan ma’lum bir
funksiyani bajarish uchun foydalanamiz.
Lab VIEW da ko’p asboblar Tools palitrasida joylashgan bo’ladi
( Windows>>Show>> Tools Palette) (1.5- rasm). Siz yana vaqtinchalik Tools
palitrasidan foydalanishingiz mumkin, klaviaturada <Ctrl-Shift> bosilgan holda
sichqonchani bossangiz paydo bo’ladi.
Siz redactor rejimida bir instrumentni boshqa bir instrumentga alishtirishingiz
mumkin.
 Tools palitrasidan sichqonchani bosgan holda kerakli asbobni olish mumkin.
 <Tab>klavishidan foydalangan holda ketma - ket va tez- tez ishlatiladigan
asboblarni alishtirishimiz mumkin.

 Probelni bosib qo’lcha yoki strelka holatiga o’tish mumkin, qachonki old
panelda yoki strukturaviy sxemada g’altak yoki strelka kerak bo’lganda.
1.5- rasm
Ishchi
asboblar Asl nomi O’zbekcha nomi Asboblarni funksiyasi
Operating tool
Positioning tool
Labeling tool “Qo’l ”harakati
asbobi
Pozitsiyali asbob-
“ Strelka”
Nom beruvchi asbob Controls va Functions
palitrasidan obyektlarni
old panelga va strukturali
sxemaga ko’chiradi.
Obyektlarni
ko’chiradi,ularni tanlaydi
va hajmini o’zgartiradi.
Obyekt matnini taxrir
qiladi va belgi nom
yaratadi.
Strukturali sxemada
obyektlarni bir biriga

Wiring tool
Object pop-up
menu tool
Scroll tool
Breakpoint tool
Probe tool
Color Copy tool Mantaj asbobi-
“G’altak”
Obyekt menyusini
asbobi
Suruvchi asbob
Nazorat nuqtasi
asbobi
Sinash asbobi
Rang nushasi asbobi
“tomizgich” bog’laydi.
Obyekt menyusini
chaqiradi.
Darchani hech narsani
o’zgartirmay suradi.
VI, funksiyada,sikllarda,
strukturalarda nazorat
nuqtasini o’rnatadi.
Simlarda sinovchi o’lchov
asboblarni hosil qiladi.
Rang asbobi yordamida
ranglarni nushasini oladi.
Keyingi plan uchun va fon
uchun ranglarni o’rnatadi.

Color tool Rang asbobi
“Kist”
1.6. Boshqarish paneli va Funksional panel
Boshqarish paneli va Funksionalniy panel bular Strukturali to’plamlar
ko’rinishida menyuda butlangan bo’ladi. Bu biblioteka interfeysi elementlaridan
foydalanish uchun vosita hisoblanadi. Qachonki biron bir darcha taxriridan
boshqasiga va interfeys paneli o’zgarganda , kerakli panel avtomatik ravishda
namoyon bo’ladi.
Boshqarish panelidan foydalanib, siz boshqarish elementi va indikatorlarni
o’rnatishingiz qo’shishingiz mumkin. Butlangan menyuda har bir element tog’ri
kelgan obyektda menyu ostida joylashgan bo’ladi. Buni chaqirish uchun
View>Controls Palette.

Boshqarish paneli
Funksional panel elementlari diagrammalar yaratishda, ishchi algaritmlar
tuzishda ishlatiladi. Funksionalniy panel ishlash uchun kerak bo’lgan eng asosiy
turli xil tipdagi funksiyalarni va strukturali ma’lumotlarni o’z ichiga oladi.
Shuningdek u turli xil eng oddiy algaritmdan tortib murakkab xisoblash
algaritmlarini ham amalga oshirishga qodir.
Uni chaqirish uchun asosiy menyudan View>Show Functions palette

Funksional panel
1.7. Lineyka asbobi
Bu qatorda virtual asbob uchun kerak bo’lgan ishchi knopkalar , indicator
holati , virtual asbobni boshqarish uchun kerak bo’lgan hamma zarur elementlar
mavjud. Bu lineyka asbobi har doim mavjud turadi. Uni ko’rinishi siz qaysi
darchada turishingizga bo’g’liq bo’ladi. Lineyka asbobi 8 ta knopkadan tashkil
topgan bo’ladi.

Interfeys darchasida lineyka asbobi
1.Programmani ishga tushirish knopkasi, jarayon bajarilayotganda
belgi o’z ko’rinishini o’zgartiradi.
2.

Programmani sikl rejimida ishga tushirish knopkasi, jarayon bajarilayotganda
belgi o’z tashqi ko’rinishini o’zgartiradi.
1. Qachonki jarayon ishga tushganda ,bu knopka aktiv holatda bo’ladi. Bu knopka
orqali biz jarayonni to’xtatishimiza mumkin.
4.Pauza –knopkasi. Jarayonni vaqtinchalik to’xtatadi.
5.
Bu shrift o’lchami, uni taxriri, rangi,uslubi va toifasi.

6.

bunda biz old panelda obyektlarni to’g’irlashimiz, grafik obyektlarni
joylashtirishimiz mumkin.
7.
Agar siz obyekt ustiga boshqa bir obyektni olib kelib joylashtirsangiz u holda
tagida qolgan obyekt ishlamay qolishi mumkin. Bu piktogrammadan foydalanib
siz obyektni hohlagan joyga joylashtirishingiz mumkin.

Agar jarayon qandaydir sabab bila ishga tushmay qolsa u holda sineyka asbobi
quyidagi ko’rinishda bo’ladi
Lineyka asbobi. Programma ishga tusha olmaydi.
Lineyka asbobi interfeys panelida ko’rsatilgandan tashqari ya’na o’zining
q’shimcha belgilariga ega
1.8 . Lineyka asbobi. Taxrir diagramma darchasi.
1. Bu knoplani bossangiz va programma ishga tushmasa , siz obyektlarni ko’rib
chiqishingiz va tuzatshingiz mumkin.
2. Siz saqlab qo’ylgan aloqa belgisini yoqishingiz yoki o’chirishingiz mumkin.
3. Bu knopkani bosib siz strukturani ichiga kirib jarayonni to’g’irlashingiz mumkin.
4. Bu knopkani bosib siz to’g’irlash rejimiga o’tasiz. Ma’lumotal bir sanamdan
boshqasiga o’tib ketavaradi. Bir sanam yongandan so’ng boshqasiga o’tish uchun
ya’na shu tugmani bosamiz.

5.Bu knopkani bossangiz strukturadagi to’g’irlanayotgan jarayondan chiqib,
boshqa siklga o’tadi.
1.9. Old panelda ob ’ yektlarni hosil qilish
Avvaliga yangi ob’yekt hosil qilishda VI yoki ekranda mavjud zagruzkadan so’ng
old panelda paydo bo’ladi. Old paneldan strukturaviy sxemaga o’tish uchun
menyudan Windows>>show panelni tanlaymiz. Biz old panelda yangi ob’yekt hosil
qilishda Controls palitrasini tanlaymiz (Windows>>show>>controls palette).
Agar siz strelkani ob’yekt palitrasiga keltirsangiz, tepasida ob’yektning nomi paydo
bo’ladi. Sichqoncha knopkasini bosib siz obyektni tanlaysiz va uni old panelga
xoxlagan joyingizga ko’chirishingiz , joylashtirishingiz mumkin. Va strukturaviy
sxemada mos kelgan terminal hosil bo’ladi.
Ob’yektni tanlashda strelkani ob’yektga olib keling va bosing, yoki to’g’ri
burchak shaklida tanlang, va kursorni bosib turib kerakli joyga olib keling va qo’yib
yuboring.
Siz ko’p obyektlarning hajmini o’zgartirishingiz mumkin. Uning uchun
sichqonchani ob’yektning hohlagan burchagiga olib kelib, bosib, yon tomonga yoki
tepaga , pastga sursangiz tasvir kattalashadi.
Obyektni o’chirib tashlash uchun strelkani ob’yektga olib kelib tanlab, “”Delete”
klavishini bosamiz.
Old panelda hosil qilingan ob’yektda to’g’ri burchakli belgi hosil bo’ladi, va unga
hohlagan matnni kiritishimiz mumkin. U indicator nomi yoki boshqariluvchi organ
nomi bo’lishi mumkin. Agar matn kiritmasak, belgi o’z - o’zidan yo’qoladi. Agar uni
qaytadan chiqarmoqchi bo’lsak, old paneldan ob’yekt menyusini tanlaymiz, undan
Show >> Label tanlanadi.
Ob’yekt menyusi qachonki sichqoncha kursori, qo’lda yoki strelka holatida
ob’yektda bo’lganida,sichqoncha kursorini o’g knopkasini bosgan holda hosil

qilamiz. Agar biz hosil qilib bo’lingan ob’yetni qayta nomlamoqchi bo’lsak ,Tools
palitrasidan nom beruvchi belgini tanlaymiz va mavjud bo’lgan belgiga olib
boramiz. Va belgi maydonchasiga sichqonchani bosamiz. Matnni kiritib
bo’lgandan so’ng <enter> tugmasini bosamiz. Biz o’lchamini va shriftini
o’zgartirishimiz mumkin <Shrift> darchasi yordamida. U old panelning va
strukturaviy sxemaning tepa qismida joylashgan bo’ladi. Siz old panelda ob’yektni
qandaydir o’q bo’yicha to’g’irlashingiz mumkin. Buning uchun srelka bilan
to’g’irlanuvchi ob’yektni tanlab turib , uning sozlovchisidan <Align objects>
(ob’yektni to’g’irlash) yoki <Distribute Objects>(obyektlarni taqsimlash) ni
tanlaymiz.
Agar siz bir nechta ob’yektlarni tanlamoqchi bo’lsangiz , ikki xil usuldan
foydalanishingiz mumkin.
1-chisi - sichqonchani chap tugmasini bo’sh joyga bosib , uni qo’yib vubormasdan
to’g’ri burchak shaklda kengaytirasiz va tugmani qo’yib yuborasiz.
2 – chisi - <Shift> klavishini bosgan holda har bir ob’yektni bosib chiqasiz.
Siz old panelda indicator yoki boshqariluvchi organning rangini o’zgartirishingiz
mumkin. Uning uchun <Tools> palitrasidan < cho’tka - kistni> tanlaysiz va uni
qandaydir ob’yekt ustiga joylashtirasiz va sichqonchanng o’ng tugmasini bosasiz,
rangli palitra hosil bo’ladi. Va hohlagan rangni tanlashisiz mumkin.
1.10.Strukturaviy sxemada ob ’ yekt hosil qilish
Old paneldan strukturaviy panelga o’tish uchun <Windows>>Show Diagram>
tanlaysiz. Strukturaviy sxemada old paneldagi hamma boshqariluvchi organlar
yoki indikatorlar terminallari mavjud.

Siz strukturaviy sxemada ob’yekt hosil qilish uchun <Functions> palitrasini
tanlang. (Windows>>Show Functions Palette ).
Strukturaviy sxemada ko’p ob’yektlarning olchamlarini o’zgartirib bo’lmaydi.
Shuningdek old paneldagi terminallarni strukturaviy sxemada o’chirib o’zgartirib
bo’lmaydi. Uning uchun old panelning o’zidan boshqariluvchi organlarni yoki
indikatorlarni o’chirish kerak.
1.11.Strukturaviy sxemada ob ’ yektlarni montaj qilish
Montajning asosiy amaliyoti
Siz g’altakdan strukturaviy sxemada ob’yektlar terminallarini ishga tushirish
uchun foydalanasiz . G’altakning o’tkir uchi bu o’ralgan simlarning uchi
hisoblanadi. Bir terminalni boshqa terminalga ulash uchun sichqoncha tugmasini
bilan g’altakni birinchi terminalga qo’yib, bosib keyin ikkinchi terminalga olib
borib, sichqoncha tugmasini ya’na bosasiz. Terminal maydoni montaj asbobi
to’g’ri ulangandagina yonib o’chadi. Terminal yonida uning nomi paydo bo’ladi.
Sichqonchani bossak o’tkazgan simimiz terminalni yoqadi.
Siz birinchi yoqqaningizda Lab VIEW o’tkazgan sim bo’yicha kuzatadi va
kursorni strukturaviy sxemaga o’tkazsangiz xuddi g’altakni yechayotgandek
bo’ladi, kursorni ushlab turishingiz kerak emas. Agar siz mavjud o’tkazuvchi
simlarni bir- biriga ulamoqchi bo’lsangiz yozma operatsiyani bajaring. Mavjud
bo’lgan simning ustiga kursorni olib kelib bosing. O’tkazgich agar montaj asbobi
to’g’ri ulangan bo’lsa, sim yonib o’chadi.
Siz o’tkazgichni biron- bir terminaldan tashqi boshqa bir terminalga , y’ani
boshqa bir qurilmaga o’tkazishingiz mumkin. Bunda Lab VIEW tunnel (lahm) hosil
qiladi, o’tkazgich struktura chegarasidan kesib o’tadi.

Shuningdek o’tkazgichni siz sichqonchani bosgan holda bukishingiz mumkin.
Yana siz simning yo’nalishini o’zgartirishingiz mumkin, <Probel>ni bosgan holda
gorizontal va vertical holatga.
Siz oxirgi belgilab qo’yilgan yo’lni ham olib tashlashingiz mumkin, <Ctrl>
sichqoncha tugmasini bosgan holda. Agar avvaliga terminal yoki simni belgilab
bosib qo’yilgan bo’lsa, o’chirmoqchi bo’lsangiz sim yoki terminal butunlay o’chib
ketadi. Montaj instrumentni siz 2 marta bossangiz sim o’tkazishni boshlashingiz
yoki tugatishingiz mumkin.
2.2 Labviewda dasturida ishlash.
Dasturga kirish va chiqish
Dasturga kiring LabVIEW dasturiga kirish LabVIEW belgisiga sichqonchani ikki
marta tez bosish (sichqonchaning chap tugmasi) orqali amalga oshiriladi. Ekranda
kaskadda joylashgan ikkita birlashtirilgan panel paydo bo'ladi. Ulardan biri ish
maydonining kulrang foniga ega, ikkinchisi oq fonga ega (1.1-rasm).
Panellarni ekranning ikki yarmigacha kengaytirish uchun klaviaturada bir
vaqtning o'zida Ctrl + T tugmalarini bosing. Ushbu buyruqdan so'ng bo'sh panellar
ekranda chap va o'ng tomonda joylashgan bo'ladi (yuqori va pastki variant
mumkin). Shaklda. 1.2. panellarning joylashishini ko'rsatadi.

Maqsadiga ko'ra, chap panel (1.2-rasmga qarang) boshqaruv paneli (Boshqaruvlar)
(Controls),, o'ng panel funktsional panel (Funksiyalar) deb ataladi. Bo'sh
panellarning tashqi farqlovchi xususiyatlari quyidagi uchta xususiyatdir: 1)
boshqaruv paneli ish joyining fon rangi kulrang, funktsional - oq; 2) boshqaruv
panelining sarlavha satrida yangi virtual asbobning ikkala paneli saqlanadigan fayl
nomi yoziladi, funktsional panelning sarlavha satrida fayl nomi ham so'z qo'shilishi
bilan yoziladi. Diagramma (1.2-rasmga qarang); 3) panellarning asosiy menyulari
faqat o'rta variantda farqlanadi: Boshqaruv elementlari - boshqaruv paneli uchun,
Funktsiyalar - funktsional panel uchun.

$LabVIEW-ga bo'sh panellar bilan qo'ng'iroq qilgandan so'ng, yangi VI yaratishni davom ettirishning uchta usuli mavjud: keng LabVIEW kutubxonasidagi fayl sxemasi yoki foydalanuvchi faylida saqlangan oldindan tayyorlangan sxema yoki foydalanuvchi tomonidan yig'ilgan sxema bilan. foydalanuvchi. Birinchi ikkita variantda kerakli fayl tanlanadi va chaqiriladi. Buning uchun istalgan panelning bosh menyusidan File\Open buyrug'i bilan LabVIEW katalogiga qo'ng'iroq qiling, kerakli faylni toping, sichqoncha kursori bilan belgilang va OK buyrug'i bilan virtual asbobning ikkala panelini chaqiring. Birinchidan, boshqaruv paneli paydo bo'ladi, funktsional panelga qo'ng'iroq qilish uchun Ctrl + T tugmalarini bosing. Uchinchi variantda, foydalanuvchi sxemani o'zi yig'ishi kerak bo'lganda, ekrandagi panellarni chaqirgandan so'ng darhol uni yig'ishni boshlashingiz mumkin. Ish oxirida, LabVIEW-dan chiqishdan oldin, nafaqat sxemani, balki nazoratchilar tomonidan o'rnatilgan mustaqil miqdorlarning raqamli qiymatlarini va tajriba natijalarini saqlash kerak bo'lishi mumkin. Ushbu maqsadga Operate\ Make Current Values Default (Ishga tushirish\Joriy standart qiymatlarni saqlash) asosiy menyusi buyrug'i orqali erishiladi. Dasturdan chiqish Dasturdan chiqish buyrug'i bilan amalga oshiriladi: File \ Close. Agar yangi fayl yaratilgan bo'lsa yoki chaqirilgan faylga o'zgartirishlar kiritilgan bo'lsa,$ $dastur sizga yangi faylni saqlashni yoki chaqirilgan faylga o'zgartirishlarni saqlashni taklif qiladi. Fayl xuddi shu nom ostida saqlanadi. Yangi fayl uchun fayl nomi qatorida kengaytmasiz uning noyob nomini ko'rsatishingiz kerak (vi kengaytmasi dastur tomonidan tayinlanadi). Yangi fayl joriy katalogda saqlanadi, faylni saqlash uchun OK tugmasini bosishdan oldin uni foydalanuvchi uchun qulay katalogga o zgartirish mumkin.ʻ Faylni saqlash protsedurasidan so'ng, biz LabVIEW oynasining tasviri bilan ish stoliga uchta muqobil variant taklifi bilan chiqamiz: Chiqish (chiqish), Ochish VI (Ochiq VI), Yangi VI (yangi VI). Birinchi buyruqni tanlashda biz LabVIEW dan chiqamiz, ikkinchi buyruqni tanlashda yangi faylni qidirish uchun LabVIEW katalogiga o'tamiz, uchinchi buyruqni tanlashda birlashtirilgan boshqaruv paneli va yangi fayl yaratish uchun funktsional panel (VI). virtual asbobning qisqartmasi) paydo bo'ladi. VI diagramma bilan ishlashning istalgan bosqichida File\Saqlash buyrug'i, shuningdek File\Save as... buyrug'i yordamida faylni paneldan chiqmasdan saqlashingiz mumkin. Labview dasturi bilan bajariladigan amallar. Arifmetik ammallarni bajarish Iikkita a va b sonini ayirish ва qo'shish operatsiyasini bajarish uchun virtual asbob qurish talab qilinadi. Ushbu muammoni hal qilish uchun siz blok-sxemani va mos keladiganini qurishingiz kerak uning old paneli, rasmda ko'rsatilgan. . Qurilish quyidagi tarzda amalga oshiriladi usul. 1. Old paneldagi to'rtta raqamli element chaqiriladi, ulardan ikkitasi menejerlar (a va b sifatida belgilangan) va ikkita ko'rsatkich (a+b, a-b). Ularning tasviri Chiziqlar blok diagrammada bir vaqtning o'zida paydo bo'ladi. Funktsiyalar palitrasidan siz "yig'indi" (+) va "farq" (-) elementlari Arifmetik & yo'li bo'ylab chaqiriladi.$

Taqqoslang => Raqamli.
2. Elementlarning ulanishi "ulanish" asbobi (bo'lak-
ka). Bobin elementga keltiriladi; element miltillay boshlaganda, -
sichqonchaning chap tugmasi va paydo bo'lgan sim kerakli elementga olib keladi
bu. Ikkinchisi miltillay boshlaganda, kalitni qo'yib yuborish kerak.
3. Belgilangan a va b qiymatlari boshqaruv elementlari oynalariga kiritiladi
(mediated
matn kiritish vositasi yordamida).
4. Vazifa blok-sxema panelidan ishga tushirish tugmasi orqali bajarish uchun ishga
tushiriladi
yoki old paneldan. Hisoblash natijalari indikator oynalarida paydo bo'ladi.
Yangi dastur yarating. Old panelda ikkita raqamli elementni joylashtiring
boshqaruv elementlari, ularni "X" va "Y" deb nomlang va ikkita raqamli
ko'rsatkich (1-rasm). Blok diagrammasi bo'yicha algoritmni shunday amalga
oshiringki, bir ko'rsatkichda yig'indi ko'rsatiladi, ikkinchisida boshqaruv
elementlariga kiritilgan qiymatlar orasidagi farq.
Dasturni yoki dasturning bir qismini ma'lum bir necha marta yoki qadar bajarish
uchun
ba'zi shartlar bajarilmasa, masalan, LabVIEWda To'xtatish tugmasini bosish
ishlatiladi
sikllar
1.3.1. While sikli matn tilida (While) Цикл по Условию (While)
While sikli matn tilida ishlatiladigan While sikliga o'xshaydi
Си dasturlash, ma'lumotlar oqimida operatsiyani bir necha marta takrorlashni
amalga oshiradi,

mantiqiy chiqish sharti bajarilmaguncha. While sikli Funktsiyalar palitrasida
joylashgan
Strukturalar bo'limida (Dasturlash Tuzilmalar)
Funktsiyalar palitrasida tsikl topilgan va tanlangandan so'ng, kursordan
foydalaning
blok diagrammaning bir qismini ajratib ko'rsatish uchun strukturaning oraliq
chegaralarini o'zgartiring;
halqa ichiga joylashtirilishi kerak. Sichqoncha tugmachasini bo'shatgandan so'ng,
tanlangan maydon
blok sxemasi halqaning tanasiga joylashtiriladi. Blok diagramma ob'ektlarini
tanaga qo'shish
aylanish ob'ektni joylashtirish yoki sudrab borish orqali amalga oshiriladi.
Qachonki tsikl blok diagrammasi bajariladi
chiqish holati. Odatiy bo'lib, chiqish sharti terminali tsiklning bo'lishini ko'rsatadi
terminal FALSE qiymatini olguncha bajariladi. Bunday holda, terminal
Chiqish sharti "Agar rost bo'lsa davom eting" terminali deb ataladi.
Chapda ko'rsatilgan iteratsiya hisoblagich terminali hisoblash qiymatini o'z ichiga
oladi
tugallangan iteratsiyalar. Terminalning boshlang'ich qiymati <i> har doim nolga
teng.
while tsikliga misol:
Termometr va indikatorlar
Dasturni ishga tushirish uchun old paneldan strukturaviy sxemaga o„tish uchun
menyudan Windows show panelni tanlaymiz. Old panelda yangi ob yekt hosil ‟
qilishda Controls palitrasini tanlaymiz Windows show controls palette. Old
panelda hosil qilingan ob yektda to„g„ri burchakli belgi hosil bo„ladi va unga
‟
bizga kerakli matnni kiritishimiz mumkin. Shu ketma-ketlikda ishni davom
ettirishimiz mumkin. Biz kundalik turmushimizda tanish bo„lgan temperatura va
uning boshqaruv elementlarini qiymatlari indikatorga chiqarish topshirig„ini
LabVIEW dasturida boshqarishni ko„rib chiqsak. Buning uchun old panelda
Modern bo„limidan Numeric buyruqini tanlaymiz va undan Thermometr
indikatorini t anla b, ikk it a Thermometr ind ikato r lar ni o ld pane lga
joylashtiramiz (1-rasm). Indikatorlardan birini boshqaruv elementi sfatidabelgilab
olamiz. Buning uchun old paneldan Change to Control punktini tanlaymiz va uni
boshqaruv elementi sfatida belgilaymiz.Bu indikatorlarni bir biriga sichqoncha

kursori yordamida ulaymiz va indikatorlarni Run Continuosly ishga yaroqli
ekanligini tekshiramiz. Boshqarish elementlarining qiymatlarini Thermometr
shkalasini o„zgartirganimizda Thermometr 2 indikatorda shkalasidagi qiymat
o„zgaradi.
1-rasm.Termometr indikatorini boshqarish.
Temperaturaning selsiy birligidan farengeyt birligiga o’tish.
Tempraturaning selsiy birligidan farengeyt birlikka o„tish uchun Modern Numeric
bo„limidan Thermometer old panelda ikkita indikatorni joylashtiramiz va bu
Thermometer indikatorlarini “C” selsiy va “F” farengeytlar bilan nomlaymiz Bu
indikatorlardan “C” selsiy belgili indikatorni boshqaruv elementi sfatida tanlaymiz
Ko’paytirish funksiyasini Multiply va qo’shish Add funksiyalarini funksiyalar
palitrasining arifmetik funksiyalari bo’limidan Programming Numeric tanlaymiz
va tanlangan funksiyalarni diagrammalar blokiga joylashtiramiz.
2-rasm. Selsiydan haroratidan farengeyt haroratiga konvertirlaydigan old va orqa
panel dasturi sxemasi. Ko’paytirish funksiyasini tegishli kirishida sonli
konstantalarni yaratamiz. Buning uchun menyudan Create Constant ni tanlaymiz v
a selsiy belgili indikatorni 1.8 ga ko’paytirish buyruqini yaratamiz. Hamda
farengeyt konstantani ham menyudan Create Constant ni tanlaymiz va unga 32
sonli qiymatni qo’shish buyruqini yaratamiz.Tayyor bo’lgan dasturni Run
Continuously klavishasini bosib ishga tushiramiz.Ushbu ish orqali selsiy

haroratidan farengeyt haroratiga konvertirlaydigan dasturni yig’ish va uni ishga
tushirish sxemasini ko’rib chiqdik.
Svetaforni loyihalash.
Keyingi ishda Svitaforni loyixalash mavzusi mashg„ulotini LabVIEW dasturi
asosida bajarish jarayonini ko’rib chiqamiz. Kompyuterda LabVIEW dasturini
kiramiz va kompyuterda old va orqa panellar ochiladi. Biz LabVIEW ning old
paneliga kirib View bo’limidan Controls platte Boolian bo’limini tanlab bu
bo’limdan bizga kerakli bo’lgan Round yorug’lik diodini tanlaymiz.Bu yorug’lik
diodni old panelga joylashtirish jarayonida Propities bo’limiga kirib yorug’lik
diodning yonish rangga qizil, o’chik xolatga qora ranglarni tanlab har bir yorug’lik
diodiga svitafor ranglari nomini kiritib saqlaymiz. Shu tartibda sariq va yashil
rangli yorug’lik diodlari ham tanlab olinadi.Window bo’limidan SHow Block
Diogram orqali orqa oynaga o’tamiz (3-rasm). Orqa oynada hosil bo„lgan
yorug„lik diodlarini Struktures bo’limini tanlab bu bo’limdan Flat Sequence
buyruqini tanlab orqa oynada joylashgan yorug’lik diodlarini Flat Sequence oyna
ichiga joylashtiramiz.
3-rasm. Orqa oyna.
Flat Sequence bilan ekranda ochilgan panelni o„ng tamondan Add Frame After
buyruqi bilan ikkinchi oynani ochamiz. View bo’limidan Tools Platte buyruqi
orqali har bir yorug’lik diodlarining signal kirish qismiga Create bo’limi Canstant
bo’limidan yorug’lik diodlarini kirish signalari bilan ta’minlab olamiz. Add Frame
After buyruqini har bir yorug’lik diodlar uchun Create bo’limiga kirib Local
Viable buyruqi orqali yangi ikkita panel ochib birinchi paneldagi ketma qizil,
sariq, va yashil tartibida joylashtiramiz. Bu ikki paneldagi yorug’lik diodlari ham
Create bo’limidan Canstant asosiy rangli yorug’lik diod yonishi uchun Canstant
buyruqidan [T] qolgan asosiy bo’lmagan rangli yorug’lik diodlari uchun [F]
belgilaymiz Bu berilgan buyruqlar bilan svitaforda yorug’lik diodlarining yonish

va o’chish ketma-ketligini boshqarish mumkin bo’ladi. So’ngra 3 ta panelga ham
yorug’lik diodlari yonish va o’chish davomiyligini taminlash uchun View
bo’limidan Controls platte bo’limiga kiramiz va bu bo’limdan Time Delay buyruqi
bilan har bir yorug’lik diodlarining yonish va o’chish vaqtlari kiritiladi.
4-rasm. Svitafor old paneli
Tayyor bo„lgan dasturni ishga tushiramiz. Bu dasturdan old va orqa panelni
kuzatishimiz mumkin. Old panelda svitaforga ixtiyoriy shaklda fon berishimiz
mumkin. Virtaul laboratoriyalardan foydalanishda kerakli asbob-uskunalarni
vertual tanlash, tajribaga oid vertual stendlar yaratish, fizik jarayonlarni
modellashtirish, hisob-kitob va grafiklar qurishlar ham amalga oshiriladi. Bu
amaliyot turining laboratoriya jihozlari va dasturiy-uslubiy vositalari individual
tarzda mashg„ulotlarni o„rganishda obyekt tanlash, uning ko„rsatkich (parametr)
larini rostlash, berilgan sxema va tajriba rejimlarini o„rnatish hamda tajriba
natijalarini tahlil qilishlarni amalga oshiradi.

Xulosa
Fizika fanini o’qitishda an’anaviy uslublardan yuz o’girmagan holda ularni
zamonaviy o’qitish texnologiyalari va dasturlashtirilgan pedagogik vositalar bilan
boyitib, faollashtirib virtual laboratoriya ishlarini yaratish, ulardan unumli
foydalanish metodlari bilan fizika ta’limi mazmunini takomillashtirish imkoniyati
ko’rsatildi. Fizika ta’limida (aniq va tabiiy fanlar yo„nalishi bo’yicha) foydalanish
mumkin bo’lgan darsliklar, metodik qo’llanmalar va bir qancha bajarilgan ilmiy
tadqiqotlar tahlil qilinib, fizikani o’qitishni axborot texnologiyalari asosida
takomillashtirish muhim omillardan biri ekanligi asoslandi. Laboratoriya
mashg’ulotlarining elektron ko’rinishi talabalarning mustaqil va multimediya
xolatda har bir materialni to’liq nazorat qilib bajarish imkonini beradi.

Mavzu: LabVIEW dasturlash muhitining asosiy tushunchalari Reja: I Kirish 1.1 Labview dast urining hozirgi kundagi ahamiyati. II Asosiy qism 2.1 Labview dasturlash muhiti haqida umumiy ma'lumot . 2.2 Labviewda dasturida ishlash 2.3 Labview dasturi bilan bajariladigan amallar. III Xulosa IV Foydalanilgan adabiyotlar KIRISH Kompyuter texnoligiyalarining jadal suratlarda rivojlanishi axborot o’lchash tizimlarining rivojlanishiga olib keldi, bu kompyuter bilan bo’g’liq katta imkoniyatlarni amalga oshirish, xususan, muhandislik masalalarini sifatli echish, o’lchash natijalarini tezkor ravishda qayta ishlash, ish jarayonida tizim parametrlarini keng miqyosda o’zgartirish imkonini berdi. Bu texnologiyalarning eng yangilaridan biri – bu o’lchov asboblari va tizimini yaratish imkonini beruvchi Lab VIEW amaliy dasturlar to’plami ishlab chiqildi.

Lab VIEW ham C,PASKAL va BASIC tilidagi dasturlash tizimlariga o’xshagan. Lekin yuqorida aytilgan matn asosida kiritiladigan dasturlardan farqli o’laroq Lab VIEW da grafika tilidan foydalaniladi ( G- Graphics ). Yaratilgan dastur strukturaviy sxema shaklidan foydalanish uchun mo’ljallangan. Lab VIEW juda kengaytirilgan funksiya kutubxonasini va instrumentlar vositalarini o’z ichiga oladi , u ma’lumotlarni yig’ish va tizimlarni avtomatik boshqarish uchun mo’ljallab yaratilgan. Dasturning oxirgi versiyalarida turli xil tulkitlar, jumladan Multisim bilan birgalashib ishlash imkoniyatlari yaratilgan. Shuningdek, Lab VIEWda standart instrumentlar vositalari ham dasturga kiritilgan. Uning yordamida kontrol nuqtasini o’rnatishimiz, dastur bajargan ishlar yordamida kompyuter animatsiyasidan foydalanishimiz mumkin, ma’lumotlarning dastur orqali qanday almashayotganini yaqqol ko’rishimiz mumkin. Ushbu bitiruv malakaviy ishida LabVIEW dasturida muhandislik masalalari qanday usullar bilan echilishi ko`rib chiqilgan. I.ASOSIY QISM 1.Lab VIEW dasturiga oid ma`lumotlar 1.1.Dasturning asosiy elementlari Lab VIEW dasturida virtual instrumentlar deb ataladigan (V I) asboblar yaratiladi. Ularning ko’rinishi, bajarilishi xuddi real o’lchov asbobiga o’xshash bo’ladi. Lekin (VI)lar funksiyalari standart dasturlash tillari funksiyasiga o’xshaydi. (VI)lar strukturasi quyidagi elementlardan tashkil topgan: Foydalanuvchining interaktiv interfeysi (VI) da old panel (litsevaya panel) deyiladi.  Chunki u asboblar panelini modellashtiradi. Old panel o’z ichiga quyidagilarni olishi mumkin : knopkalarni, kalitlarni, regulyatorlarni va boshqarish uchun kerak bo’lgan barcha elementlarni.

Old panel yordamida biz ma’lumot kiritamiz va ekranda natija olamiz.  G- grafik tilida yaratiladigan VI ning ko’rinishi (blok diagramma – bizning matnimizda keyinchalik - strukturali sxema) strukturali sxema ko’rinishida bo’ladi. Strukturali sxema biz bergan topshiriqlarning ko’rinishini ifodalaydi. Struktura sxemasi VI uchun chiqish kodini ham o’z ichiga oladi.  Piktogrammalar va ulovchilar - VI shuningdek grafik parametrlari ro’yhatini o’z ichiga oladi, u ma’lumotlar almashishini, ya’ni bir VI ni boshqa bir VIga o’tkazishni ta’minlaydi. Piktogramma va ulovchi yordamida siz o’zingizning VIingizni asosiy programma qilib ishlatishingiz (yuqori satx programma) yoki programma ostida ishlatishingiz ham mumkin Umuman Lab VIEWni modulli dasturlash deyishimiz mumkin. Biz bu jamlangan dasturlarni bir necha oddiy dasturlarga( nimdasturlarga) bo’lishimiz mumkin. Keyin har bir nimdasturrni hosil qilib turib, yaxlit bir programma -yagona bir vazifa bajaradigan ko’rinishiga keltirishimiz mumkin. Yana biz nimdasturlarni alohida ishga tushirishimiz mumkin. Nimdasturlar (sub VI) VIlar sub yekti deyiladi.′ Lab VIEW da hosil qilingan jarayonlardan foydalanib turli xil tashqi qurilmalarni tekshirishimiz, o’lchashimiz , boshqarishimiz va hisobot olishimiz mumkin. Lab VIEW ni afzalliklari:  Talabga javob beradigan dasturlash tili;  Grafik dasturlashni to’laqonli tushunarliligi;

 Tarmoq interfeysi yordamidai, ma’lumotlarni analiz qilish, qayta ishlash,asboblarni boshqarish, ma’lumotlarni almashish mumkin;  2000 dan ortiq asboblar uchun drayver moslamasi;  Shablonlar taklifi, mingtagacha namuna;  Programmani yuqori tezlikda bajarilishi;  Windows2000/NT/XP, Mac OS X, Linux и Solaris. Operatsion sistemasiga moslashuvchanligi. 1.2.Old panel Lab VIEW ni ishga tushiring. Va hosil bo’lgan darchadan New>Blank VI ni tanlang Dasturni ishga ishga tushirish darchasi.

Bu ish bajarilgandan so’ng ikkita darcha hosil bo’ladi: old panel (Front Panel) va diagrammalarni taxrir qilish darchasi (Block Diagram) hosil bo’ladi. Foydalanuvchilar VI interfeysi real asboblar ko’rinishida bo’ladi. Bu VI interfeysi old panel deb ataladi. Old panelda indikator va boshqarish uchun kerak bo’lgan barcha kombinatsiyalarni amalga oshirish mumkin. Bu boshqarish bo’limida ma’lumotlarni kiritish va struktura sxemasiga yuborish modullyshtiriladi. Indicatorlar asboblardan chiqayotgan natijalarni ko’rsatadi.

O'xshashlar

Ma’lumotlar bazasi va uning asosiy tushunchalari

Maktab matematikasida Planimetriya asosiy tushunchalari yuritish metodikasi.

LabVIEW dasturida “Radioelektronika” bo’yicha virtual laboratoriya ish yaratish

Internet tarmog`ining asosiy tushunchalari va xizmat turlari. iSpring Suite dasturining “Interaktivnosti” bo`limi.