Ma’lumotlarning murakkab turlani tasvirlash va qayta ishlash
![m[0] -> 4
m[1] -> -44
m[2] -> 109
m[3] -> 23
Ko’rib turganimizdek, elementga murojaat qilish uchun massiv nomi va []
qavslar ichida element indeksi yoziladi. Bu yerda birinchi element qiymati 4,
ikkinchi element - 1 nomerli indeksda -44 qiymatlari bor ekan. Ohirgi element
indeksi n-1 bo'ladi (n - massiv elementlari soni). [] qavslar ichidagi indeks butun
son yoki butun songa olib keluvchi ifoda bo'lmog'i lozim.
Masalan:
int k = 4, l = 2;
m[ k-l ] = 77; // m[2] = 77
m[3] *= 2; // m[3] = 46
double d = m[0] * 6; // d = 24
cout << m[1]; // Ekranda: -44
Massivlarni ishlatish uchun ularni e’lon qilish va kerak bo'lsa massiv
elementlarini initsalizatsiya qilish kerak. Massiv e’lon qilinganda kompilyator
elementlar soniga teng hajmda hotira ajratadi. Masalan yuqorida qo’llanilgan char
tipidagi m massivini e’lon qilaylik.
char m[4];
Bu yerdagi 4 soni massivdagi elementlar miqdorini bildiradi. Bir necha
massivni e'londa bersak ham bo'ladi:
int m1[4], m2[99], k, l = 0;
Massiv elementlari dastur davomida initsalizatsiya qilishimiz mumkin, yoki
boshlang’ich qiymatlarni e’lon vaqtida, {} qavslar ichida ham bersak bo’ladi. {}
qavslardagagi qiymatlar massiv initsalizaytsiya ro’yhati deyiladi.
int n[5] = {3, 5, -33, 5, 90};
Yuqorida birinchi elementning qiymati 3, ikkinchiniki 5 ... ohirgi beshinchi
element qiymati esa 90 bo’ldi.
5](/data/documents/82b045c9-1793-4231-80eb-c17982367016/page_5.png)
![{} qavslar ichida esa faqat boshlangich uchta element qiymatlari berildi.
Bunday holda, qolgan elementlar avtomatik tarzda nolga tenglashtiriladi. Bu yerda
aytib o'tishimiz kerakki, {} qavslar ichida berilgan boshlangish qiymatlar soni
massivdagi elementlar sonidan katta bo'lsa, sintaksis hatosi vujudga keladi.
Masalan:
char k[3] = {3, 4, 6, -66, 34, 90}; // Hato!
Uch elementdan iborat massivga 6 dona boshlangich qiymat berilyapti, bu
hatodir. Boshqa misolni ko'rib chiqaylik:
int w[] = {3, 7, 90, 78};
w nomli massiv e’lon qilindi, lekin [] qavslar ichida massivdagi elementlar
soni berilmadi. Bunday holda necha elementga joy ajratishni kompilyator {}
qavslar ichidagi boshlangich qiymatlar miqdoriga qarab biladi. Demak, yuqoridagi
misolda w massivimiz 4 dona elementdan iborat bo'ladi. E’lon davridagi massiv
initsalizatsiya ro'yhati dastur ijrosi vaqtidagi initsalizatsiyadan ko'ra tezroq
ishlaydigan mashina kodini vujudga keltiradi. Bir misol keltiraylik.
#include <iostream>
#include <iomanip>
const int massiv = 8; // massiv kattaligi uchun konstanta
int k[massiv];
char c[massiv] = {5,7,8,9,3,44,-33,0}; // massiv initsalizatsiya ro'yhati
int main(){
for (int i = 0; i < massiv; i++) {
k[i] = i + 1; // dastur ichida inisalizatsiya
}
for (int j = 0; j < massiv; j++) {
cout << k[j] << setw(4) << c[j] << endl;
}
return (0);
}
6](/data/documents/82b045c9-1793-4231-80eb-c17982367016/page_6.png)
![1-misol: start() va end() funksiyalari
// C++ program to illustrate the begin and end iterator
#include <iostream>
#include <map>
#include <string>
using namespace std;
int main()
{
// Create a map of strings to integers
map<string, int> mp;
// Insert some values into the map
mp["one"] = 1;
mp["two"] = 2;
mp["three"] = 3;
// Get an iterator pointing to the first element in the
// map
map<string, int>::iterator it = mp.begin();
// Iterate through the map and print the elements
while (it != mp.end()) {
cout << "Key: " << it->first
<< ", Value: " << it->second << endl;
++it;
}
return 0;
}
Vaqt murakkabligi: O(n) bu yerda n - xarita o'lchami.
17](/data/documents/82b045c9-1793-4231-80eb-c17982367016/page_17.png)
![Yordamchi bo'shliq: O(n)
2-misol: size() funksiyasi
// C++ program to illustrate the size() function
#include <iostream>
#include <map>
#include <string>
using namespace std;
int main()
{
// Create a map of strings to integers
map<string, int> map;
// Insert some values into the map
map["one"] = 1;
map["two"] = 2;
map["three"] = 3;
// Print the size of the map
cout << "Size of map: " << map.size() << endl;
return 0;
}
Vaqt murakkabligi: O(1).
3-misol: Butun sonlar xaritasini amalga oshirish
// C++ program to implement map container
#include <iostream>
#include <map>
18](/data/documents/82b045c9-1793-4231-80eb-c17982367016/page_18.png)
![#include <string>
using namespace std;
int main()
{
// Create a map of strings to integers
map<string, int> map;
// Insert some values into the map
map["one"] = 1;
map["two"] = 2;
map["three"] = 3;
// Print the values in the map
cout << "Key: one, Value: " << map["one"] << endl;
cout << "Key: two, Value: " << map["two"] << endl;
cout << "Key: three, Value: " << map["three"] << endl;
// Check if a key is in the map
if (map.count("four") > 0) {
cout << "Key 'four' is in the map" << endl;
}
else {
cout << "Key 'four' is not in the map" << endl;
}
return 0;
}
19](/data/documents/82b045c9-1793-4231-80eb-c17982367016/page_19.png)
Ma’lumotlarning murakkab turlani tasvirlash va qayta ishlash MUNDARIJA I. KIRISH ....................................................................................................................................................... 2 II. ASOSIY QISM ............................................................................................................................................ 4 1. Murakkab ma’lumotlar turlari nima? ................................................................................................... 4 2. Ma’lumotlarning murakkab turlari. Massivlar ..................................................................................... 4 3. Ko’rsatkichlar ....................................................................................................................................... 7 4. Strukturalar .......................................................................................................................................... 8 5. Ma’lumotlarni qayta ishlash uchun STL konteynerlari. Vectorlar. ..................................................... 12 6. STL ning map konteyneri .................................................................................................................... 16 III. XULOSA ................................................................................................................................................. 20 IV. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ........................................................................................................... 21
I. KIRISH C++ da murakkab ma'lumotlar turlari asosiy ma'lumotlar turlarini (masalan, int yoki double) murakkab tuzilmalarga guruhlaydi. Ushbu tuzilmalar sizga asosiy raqamlar yoki belgilar doirasidan tashqariga chiqadigan ma'lumotlarni ko'rsatish va boshqarish imkonini beradi. Quyida C++ tilidagi ba zi asosiy murakkabʼ ma lumotlar turlarining taqsimoti keltirilgan: ʼ Massivlar: massiv bitta nom ostida bir xil ma'lumotlar turidagi elementlar to'plamini saqlaydi. Siz alohida elementlarga massiv ichidagi indeksidan foydalanib kirishingiz mumkin. Strukturalar (strukturalar): Struktura turli xil ma'lumotlar turlarining o'zgaruvchilarini bitta nom ostida to'playdigan foydalanuvchi tomonidan belgilangan ma'lumotlar turini belgilaydi. Bu sizga tegishli ma'lumotlarni birgalikda guruhlash va yanada mazmunli ma'lumotlar birliklarini yaratish imkonini beradi. Ko'rsatkichlar: Ko'rsatkichlar xotira manzillarini saqlaydi. Ular xotirada boshqa o'zgaruvchilarning joylashuvini saqlaydigan o'zgaruvchilar kabi ishlaydi. Bu ma'lumotlarga bilvosita kirish va manipulyatsiya qilish imkonini beradi. Ma'lumotnomalar: Ma'lumotnomalar asosan mavjud o'zgaruvchilar uchun taxalluslardir. Ular nusxa yaratmasdan bir xil ma'lumotlarga kirishning boshqa usulini taqdim etadi. Sanalgan turlar (enumlar): Enumlar nomli butun son konstantalaridan tashkil topgan foydalanuvchi tomonidan belgilangan ma lumotlar turlarini ʼ belgilaydi. Ular xom raqamli qiymatlar o'rniga mazmunli nomlar yordamida kodni o'qishni yaxshilaydi. Sinflar: Sinflar tuzilmalarga o'xshaydi, lekin inkapsulyatsiya (ma'lumotlarni yashirish) va meros (mavjud sinflar asosida yangi sinflar yaratish) kabi kuchliroq xususiyatlarni taklif qiladi. Ular o'zlarining ma'lumotlari va xatti-harakatlarini boshqaradigan ob'ektlarni yaratish rejasini taqdim etadilar. 2
Birlashmalar (kamroq): Uyushmalar bir xil xotira joyida turli xil ma'lumotlar turlarini saqlashga imkon beradi. Biroq, ittifoqning faqat bitta a'zosi istalgan vaqtda qiymatga ega bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, C++ standart kutubxonasi <complex> murakkab raqamlar bilan ishlash uchun sarlavhani taqdim etadi. Ushbu sarlavha haqiqiy va xayoliy qismlarga ega murakkab raqamlarni ifodalovchi shablon sinfini belgilaydi , bu erda T yoki kabi asosiy son turi bo'lishi mumkin . std::complex<T>floatdouble Ushbu murakkab ma'lumotlar turlarini tushunish va ulardan foydalanish orqali siz murakkabroq ma'lumotlar tuzilmalarini boshqaradigan va har xil turdagi ma'lumotlarni manipulyatsiya qilishni talab qiladigan muammolarni hal qiladigan C++ dasturlarini yaratishingiz mumkin. 3
II. ASOSIY QISM 1. Murakkab ma’lumotlar turlari nima? Murakkab tiplar - bu ibtidoiy ma'lumotlar turlaridan tashkil topgan ichki ma'lumotlar tuzilmalari. Ushbu ma'lumotlar tuzilmalari boshqa murakkab turlardan ham iborat bo'lishi mumkin. Murakkab turlarning ba'zi misollariga struct (satr), massiv/ro'yxat, xarita va ittifoq kiradi. Murakkab turlar Python, C++ va Java kabi ko'pgina dasturlash tillari tomonidan qo'llab-quvvatlanadi. Ular, shuningdek, 8.0 da kompozit (struct) turini joriy etgan PostgreSQL kabi ma'lumotlar bazalari tomonidan qo'llab-quvvatlanadi. Va ular Vertica-da qo'llab-quvvatlanadi. Biz qo'shayotganimiz bu turlar uchun yanada boyroq, to'liqroq qo'llab-quvvatlashdir, bu nafaqat ORC va Parket- da murakkab turlarni so'rash, balki faylni birinchi navbatda ancha kattaroq satr va ustun formatiga o'zgartirmasdan tezda amalga oshirishdir. Murakkab ma'lumotlar turlari C++ dasturlashda mustahkam va samarali ilovalar yaratish uchun asosiy hisoblanadi. Murakkab ma’lumotlar turlariga yana ma’lumotlarni qayta ishlash C++ standart kutubxonasi tomonidan taqdim etilgan konteynerlar ya’ni STL konteylari kiradi. STL konteynerlariga vector, list, set, map kabilar kiradi. 2. Ma’lumotlarning murakkab turlari. Massivlar Agar struktura bir hil kattalikdagi tiplardan tuzilgan bo'lsa, uning nomi massiv (array) deyiladi. Massivlar dasturlashda eng ko'p qo'laniladigan ma’lumot tiplaridir. Massivlar hotirada ketma-ket joylashgan, bir tipdagi o'zgaruvchilar guruhidir. Alohida bir o’zgaruvchini ko’rsatish uchun massiv nomi va kerakli o’zgaruvchi indeksini yozamiz. C/C++ dagi massivlardagi elementlar indeksi har doim noldan boshlanadi. Bizda char tipidagi m nomli massiv bor bo'lsin va uning 4 dona elementi mavjud bo'lsin. Sxemada bunday ko’rsataylik: 4
m[0] -> 4 m[1] -> -44 m[2] -> 109 m[3] -> 23 Ko’rib turganimizdek, elementga murojaat qilish uchun massiv nomi va [] qavslar ichida element indeksi yoziladi. Bu yerda birinchi element qiymati 4, ikkinchi element - 1 nomerli indeksda -44 qiymatlari bor ekan. Ohirgi element indeksi n-1 bo'ladi (n - massiv elementlari soni). [] qavslar ichidagi indeks butun son yoki butun songa olib keluvchi ifoda bo'lmog'i lozim. Masalan: int k = 4, l = 2; m[ k-l ] = 77; // m[2] = 77 m[3] *= 2; // m[3] = 46 double d = m[0] * 6; // d = 24 cout << m[1]; // Ekranda: -44 Massivlarni ishlatish uchun ularni e’lon qilish va kerak bo'lsa massiv elementlarini initsalizatsiya qilish kerak. Massiv e’lon qilinganda kompilyator elementlar soniga teng hajmda hotira ajratadi. Masalan yuqorida qo’llanilgan char tipidagi m massivini e’lon qilaylik. char m[4]; Bu yerdagi 4 soni massivdagi elementlar miqdorini bildiradi. Bir necha massivni e'londa bersak ham bo'ladi: int m1[4], m2[99], k, l = 0; Massiv elementlari dastur davomida initsalizatsiya qilishimiz mumkin, yoki boshlang’ich qiymatlarni e’lon vaqtida, {} qavslar ichida ham bersak bo’ladi. {} qavslardagagi qiymatlar massiv initsalizaytsiya ro’yhati deyiladi. int n[5] = {3, 5, -33, 5, 90}; Yuqorida birinchi elementning qiymati 3, ikkinchiniki 5 ... ohirgi beshinchi element qiymati esa 90 bo’ldi. 5