O'zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti Tarix fakulteti Jahon tarixi kafedrasi Kurs ishi Mavzu: “ XX asr boshlarida Buyuk Britaniyaning xalqaro munosabatlar tizimidagi ishtiroki ” Bajardi: 460 -guruh talabasi Ismoilov Otabek Husan o’g’li Ilmiy rahbar: Samarqand -2024

2 Reja: Kirish I BOB. Buyuk Britaniyaning birinchi jahon urushidagi ishtiroki 1.1. XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Buyuk Britaniyaning siyosiy va iqtisodiy ahvoli 1.2. XIX asr ox iri XX asr boshlarıda xalqaro munosabatlar 1.3. Buyuk Britaniya — Gretsiya mu nosabatlari II BOB. “Buyuk Britaniyaning birinchi jahon u rushidagi ishtiroki” mavzus ini o’tıshda zamonav iy pedagog ik metodlardan foydalani sh 2.1. ―Zig -zak ‖ metod idan foydalanish 2.2. ―M unozara ‖ metodi 2.3. Mavzu yuzasidan qo‘shimcha dars ishlanmasi. Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

3 Kirish Mavzuning dolzarbligi. Ikkinchi jahon urushidan keyin eng muhim masala jahonning urushdan keyingi tartibi edi. Uni hal qilish uchun Gitlerga qarshi koalitsiyada ishtirok etuvchi barcha davlatlarning pozitsiyalarini muvofiqlashtirish zarur edi. Yalta va Potsdam da imzolangan hujjatlarda qayd etilgan chora -tadbirlarni amalga oshirish zarur edi. Tayyorgarlik ishlari Potsdam konferensiyasida tuzilgan Tashqi ishlar vazirlari kengashiga topshirildi. 1946 yil iyul -oktyabr oylarida Parij tinchlik konferentsiyasi bo'lib o'tdi, unda tashqi ishlar vaziri fashistlar Germaniyasining sobiq Evropa ittifoqchilari - Bolgariya, Vengriya, Italiya, Ruminiya va Finlyandiya bilan tuzilgan tinchlik shartnomalari loyihalarini ko'rib chiqdi. 1947 yil 10 fevralda ular imzolandi. Shartnoma lar urushdan oldingi chegaralarni ba'zi o'zgartirishlar bilan tikladi. Ittifoqchi davlatlarga yetkazilgan zararni qoplash to‗lovlari hajmi va uni qoplash tartibi ham belgilab olindi. Siyosiy maqolalar barcha fuqarolarni inson huquqlari va asosiy erkinlikla ri bilan ta'minlashga, fashistik tashkilotlarning qayta tiklanishiga yo'l qo'ymaslikka majburdir. SSSR barcha masalalarni hal qilishda faol ishtirok etdi. Umuman olganda, tinchlik shartnomalari adolatli bo‗lib, ular bilan tuzilgan davlatlarning mustaqil, d emokratik rivojlanishiga xizmat qildi. Shunga qaramay, paydo bo'lgan kelishmovchiliklar Germaniya muammosini o'zaro maqbul asosda tinch yo'l bilan hal qilishni imkonsiz qildi. Va 1949 yilda Germaniyaning bo' linishi tarixiy haqiqatga aylandi. Buyuk davlatlar o'rtasidagi begonalashuv kuchaydi. Xalqaro munosabatlarda mafkuraviy tafovutlar va turli ta‘limotlar hukmron rol o‗ynay boshladi.G'arb davlatlari totalitar sotsializmga juda salbiy munosabatda bo'lishdi. S SSR ham o'z navbatida kapitalizmga dushman edi. Tomonlarning xalqaro munosabatlarga va ularning zaif subyektlariga ta'siri tobora kuchayib bordi. AQSH va SSSR oʻzlarini tarix davomida turli ijtimoiy va iqtisodiy tizimlarni himoya qiluvchi

4 kuchlar boshida t urgan yetakchilar deb hisoblardi. Kurs ishidan koʻzlangan asosiy maqsad shundan iboratki, XIX asrning so‗nggi choragida Buyuk Britaniya iqtisodiy j ihatdan orqada qola boshladi. ―Jahon ustaxonasi ‖ deb nom olgan Buyuk Britaniyaning XIX asr oxiri –XX asr boshla rida sanoat ishlab chiqarish hajmi 2 marta, tashqi savdodagi ulushi esa 70 foizga qisqardi. Sanoat ishlab chiqarish hajmi bo‗yicha 3 -o‗ringa tushib ketdi. Mamlakatning jahon ustaxonasi maqomi o‗tmishga aylanib qoldi. Buning asosiy sababi, birinchidan, kapi talning asosan chetga chiqarilishi edi. Ingliz sarmoyadorlari mustamlakalarda zavod, fabrika va boshqa korxonalar qurishni afzal ko‗rishgan. 1 Chunki mustamlakalar xomashyo va arzon ishchi kuchi manbayi edi. Ularni metropoliyaga olib kelish qimmatga tushardi . Chetga kapital chiqarish juda katta daromad keltirgan. Chunonchi, uning keltirgan foydasi tashqi savdo keltirgan foydadan 5 marta ko‗p bo‗lgan. 1 Андреев А., Андреев М., Монашеские ордена. М., 2009

5 I BOB. Buyuk Britaniyaning birinchi jahon urushidagi ishtiroki 1.1. XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Buyuk Britaniyaning siyosiy va iqtisodiy ahvoli . Buyuk Britaniya bu davrda ham konstitutsiyaviy monarxiya edi. Biroq Germaniyadan farqli o‘laroq, bu davlatda qirol hokimiyati asosiy rol o‘ynamasdi. Buyuk Britaniya qirollari davlat boshlig‘i edi xolos. Ular davlatni amalda boshqarishmagan. Davlat ning ichki va tashqi siyosatini boshqarish parlament tuzadigan hukumat qo‘lida edi. Buyuk Britaniyada qaysi partiya parlament saylovida g‘olib chiqsa, shu partiya hukumat tuzardi. Mamlakatda kuchli ikki partiyaviy tizim qaror topgan bo‘lib, ularning biri K onservatorlar, ikkinchisi esa Liberallar partiyasi deb atalardi. Mamlakat siyosiy tuzumi Buyuk Britaniya bu davrda ham konstitutsiyaviy monarxiya edi. Biroq Germaniyadan farqli o‗laroq, bu davlatda qirol hokimiyati asosiy rol o‗ynamasdi. Buyuk Britaniya qi rollari davlat boshlig‗i edi xolos. Ular davlatni amalda boshqarishmagan. Davlatning ichki va tashqi siyosatini boshqarish parlament tuzadigan hukumat qo‗lida edi. Buyuk Britaniyada qaysi partiya parlament saylovida g‗olib chiqsa, shu partiya hukumat tuzar di. Mamlakatda kuchli ikki partiyaviy tizim qaror topgan bo‗lib, ularning biri Konservatorlar, ikkinchisi esa Liberallar partiyasi deb atalardi. Konservatorlar partiyasining asosiy tayanchi yirik zamindorlar va anglikan cherkovi, Liberallar partiyasining a sosiy tayanchi esa o‗rta sinf vakillari edi. Konservatorlar partiyasi an‘analarga sodiqligi bilan ajralib tursa, Liberallar partiyasi zamon ruhiga mos islohotlar o‗tkazish tashabbuskorligi bilan ajralib turardi. Ayni paytda, ularni birlashtiruvchi yagona manfaatlar ham mavjud edi. Bu manfaatlar mushtarakligi asosini Buyuk Britaniyaning dunyoda yetakchi davlat maqomini saqlab qolishga intilishi, mustamlaka imperiyani yanada kengaytirish, dunyo bozorlaridan o‗z raqiblarini mumkin qadar ko‗proq siqib chiqaris hga intilish