Yarimo'tkazgichlarning tarixini tadqiq qilish.

Yuklangan vaqt:

12.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4219.6953125 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Yarimo'tkazgichlarning tarixini tadqiq qilish.
REJA:
I. Kirish
II. Asosiy qism
2.1.Yarimo’tkazgichlarning dastlabki tarixi.
2.2 Dastlabki tranzistorlar.
2.3.Yarimo’tkazgichli materiallar tarixi.
2.4.Germaniy va kremniy yarimo'tkazgichlari.
III. Xulosa
IV. Foydalanilgan adabiyotlar
1

KIRISH
O‘zlarining elektr o‘tkazuvchanlik xossalariga qarab qattiq jismlar
metallarga (o‘tkazgichlarga), yarim o‘tkazgichlarga va dielektriklar
(izolyatorlar)ga bo‘linadi.
Yarim o‘tkazgichlarga esa valent zona elektronlar bilan to‘lgan bo‘lib,
agar elektronlar o‘tkazuvchanlik zonasiga o‘tmasa, ular erkin bo‘lmaydi (1b-
rasm). Bu zona valent zonadan Δ E~0,1 ¸ 2eV energetik masofada joylashgan
bo‘ladi, unda Δ E – taqiqlangan zonaning eni. Agar elektronlar valent
zonadan o‘tkazuvchanlik zonaga o‘tmasalar, tashqi elektr maydon ta’siri
bilan tok hosil bo‘lmaydi. Yarim o‘tkazgichda elektr toki hosil bo‘lishi
uchun, ma’lum tashqi faktor (temperatura, yorug‘lik va h.k.) yordamida
elektronlar valent zonadan o‘tkazuvchanlik zonaga o‘tgan bo‘lishi kerak.
Amaliyotda keng qo‘llaniladigan o‘tkazgich elektr simi. Bitta yoki
bir necha tomirli simlardan iborat bo‘lgan metall o‘tkazgich elektr simi
deyiladi. Tovar sifatida ishlab chiqarilgan va servis sohasida keng
foydalanadigan elektr simlar quyidagi turlarga bo‘linadi:
izolyatsiyalangan, izolyatsiyalanmagan elektr simi; cho‘lg‘ambop elektr
si; montaj simlari, elektr shnurlari, uzaytirgich (udlinitel) va boshqa
turlarga bo‘linadi.
2

III.Xulosa
Yarim o‘tkazgichda aralashma miqdori juda kichik bo‘lganda, katta
teskari kuchlanish ta’sirida bulgan elektronlar va kovaklar neytral yarim
o‘tkazgich atomining yana bitta kovalent boglangan elektronini urib
chiqarishi mumkin. Natijada zaryad tashuvchi zarrachalarning yangi jufti
hosil bo‘ladi. Yеtarli miqdordagi teskari kuchlanishda bunday urib chiqarish
kuchkisimon kurinishda namoyon bo‘ladiYarim o‘tkazgichlarga esa valent
zona elektronlar bilan to‘lgan bo‘lib, agar elektronlar o‘tkazuvchanlik
zonasiga o‘tmasa, ular erkin bo‘lmaydi (1b-rasm). Bu zona valent zonadan
Δ E~0,1 ¸ 2eV energetik masofada joylashgan bo‘ladi, unda Δ E – taqiqlangan
zonaning eni. Agar elektronlar valent zonadan o‘tkazuvchanlik zonaga
o‘tmasalar, tashqi elektr maydon ta’siri bilan tok hosil bo‘lmaydi. Yarim
o‘tkazgichda elektr toki hosil bo‘lishi uchun, ma’lum tashqi faktor
(temperatura, yorug‘lik va h.k.) yordamida elektronlar valent zonadan
o‘tkazuvchanlik zonaga o‘tgan bo‘lishi kerak.
Amaliyotda keng qo‘llaniladigan o‘tkazgich elektr simi. Bitta yoki
bir necha tomirli simlardan iborat bo‘lgan metall o‘tkazgich elektr simi
deyiladi. Tovar sifatida ishlab chiqarilgan va servis sohasida keng
foydalanadigan elektr simlar quyidagi turlarga bo‘linadi:
izolyatsiyalangan, izolyatsiyalanmagan elektr simi; cho‘lg‘ambop elektr
simi; montaj simlari, elektr shnurlari, uzaytirgich (udlinitel) va boshqa
turlarga bo‘linadi
24

IV.F o y d a l a n i l g a n a d a b i y o t l a r
1. A.G’.G’aniev, A.K. Avliyoqulov, G.A. Almardonova “Fizika” I –qism
172-179 bet
2. X.Axmedov, M.Doniyev,Z.Husanov.Fizikadan ma’ruza matni 2004 yil
3. Strelkov S.P. Mexanika. Toshkent, “O’qituvchi”, 1977.
4. Frish S. E., Timoreva A.V. Umumiy fizika kursi. I tom, Toshkent,
“O’qituvchi”, 1965.
5. Jdanov S.P. Fizika kursi. Toshkent, “O’qituvchi”, 1980.
6. Pyorishkin A. V. Fizika kursi. 1-qism. Toshkent, “O’qituvchi”, 1968.
7. Pyorishkin A. V. Fizika kursi. 2-qism. Toshkent, “O’qituvchi”, 1968.
8. O’lmasova M.X. Mexanika va molekular fizika. 1-kitob. 2-nashr.
Toshkent,”O’qituvchi”, 2003.
9. Lit .: Frelix G. Dielektriklar nazariyasi. M., 1960; Gippel A.R.
Dielektriklar va to'lqinlar. M., 1960; Feynman R., Leyton R., Sands M.
Feynman fizikadan ma'ruzalar. M., 1966. Nashr. 5: elektr va
magnitlanish; Kalashnikov S.G. Elektr. 5-nashr M., 1985 yil.
10. A.P. Levanyuk, D.G. Sannikov.
11. Минко Н. И., Строкова В. В., Жерновский И. В., Нарсев В. М.
Методы получения и свойства нанообектов. – М.: Флинта: Наука,
2009. – 168 с.
12. Суздалев И. П. Нанотехнология: физика-химия
нанокластеров, наночастиц и наноматериалов. П. Комкнига
25

13. – 552 с. 2006 г.
14. Қувондиқов. О. Қ., Арзиқулов. Э. У., Рўзимуродов Ж. Т.
Нанотехнология нима? Квант нуқталар, симлар ва чуқурликларчи?
Физика, математика ва информатика. 2006 й. 4 сон.
Elektron ta’lim resurslari
1. www.tdpu.uz
2. www.pedagog.uz
3. www.ziyonet.uz
26

4. www.edu.uz
5. https://uz.m.wikipedia.org
6. www.samdu.uz
7. https://arxiv.uz
27

Mavzu: Yarimo'tkazgichlarning tarixini tadqiq qilish. REJA: I. Kirish II. Asosiy qism 2.1.Yarimo’tkazgichlarning dastlabki tarixi. 2.2 Dastlabki tranzistorlar. 2.3.Yarimo’tkazgichli materiallar tarixi. 2.4.Germaniy va kremniy yarimo'tkazgichlari. III. Xulosa IV. Foydalanilgan adabiyotlar 1

KIRISH O‘zlarining elektr o‘tkazuvchanlik xossalariga qarab qattiq jismlar metallarga (o‘tkazgichlarga), yarim o‘tkazgichlarga va dielektriklar (izolyatorlar)ga bo‘linadi. Yarim o‘tkazgichlarga esa valent zona elektronlar bilan to‘lgan bo‘lib, agar elektronlar o‘tkazuvchanlik zonasiga o‘tmasa, ular erkin bo‘lmaydi (1b- rasm). Bu zona valent zonadan Δ E~0,1 ¸ 2eV energetik masofada joylashgan bo‘ladi, unda Δ E – taqiqlangan zonaning eni. Agar elektronlar valent zonadan o‘tkazuvchanlik zonaga o‘tmasalar, tashqi elektr maydon ta’siri bilan tok hosil bo‘lmaydi. Yarim o‘tkazgichda elektr toki hosil bo‘lishi uchun, ma’lum tashqi faktor (temperatura, yorug‘lik va h.k.) yordamida elektronlar valent zonadan o‘tkazuvchanlik zonaga o‘tgan bo‘lishi kerak. Amaliyotda keng qo‘llaniladigan o‘tkazgich elektr simi. Bitta yoki bir necha tomirli simlardan iborat bo‘lgan metall o‘tkazgich elektr simi deyiladi. Tovar sifatida ishlab chiqarilgan va servis sohasida keng foydalanadigan elektr simlar quyidagi turlarga bo‘linadi: izolyatsiyalangan, izolyatsiyalanmagan elektr simi; cho‘lg‘ambop elektr si; montaj simlari, elektr shnurlari, uzaytirgich (udlinitel) va boshqa turlarga bo‘linadi. 2

O'xshashlar

TEKIS ALGEBRAIK EGRI CHIZIQLARNI ULARNING KO’PYOQLIKLARI YORDAMIDA TADQIQ QILISH

NEFT VA GAZ KONLARINI BURG’ULASHDA HARORAT REJIMI MODELLARINI TADQIQ QILISH

ISHLAB CHIQARISHNI REJALASHTIRISH MASALASINI TADQIQ QILISH VA DASTURIY TA’MINOTINI YARATISH

MASHINALI O’QITISHDA GRADIENTLI TUSHISH ALGORITMINI CHIZIQLI REGRESSIYA YORDAMIDA TADQIQ QILISH

ISHLAB CHIQARISHNI REJALASHTIRISH MASALASINI TADQIQ QILISH VA DASTURIY TA’MINOTINI YARATISH