logo

C++ tilida massivlar bilan ishlash

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

31.4638671875 KB
Mavzu. C++ tilida massivlar bilan ishlash
I.Kirish.
II.Asosiy qism.
1.Massivlar va ular xaqida tushuncha.
2.C++ tilida  bir o’lchamli massivlar bilan ishlash.
3.C++ tilida massivlar ustida amallar.
4.C++ tilida massivlar elementlarini tartiblash.
III.Xulosa 1. .
Massiv   - bir xil ma'lumot turiga ega bo'lib bir nechta o'zgaruvchini har birini 
alohida e'lon qilish o'rniga. Bir o'zgaruvchiga bir nechta qiymat saqlash uchun 
ishlatiladi.
Ma ss i v   e' l o n  q i l i sh da  o 'z ga r u vc hi  t ur i ni  a ni ql an g  va   sh u  bi l a n  bi r g a  un ga
sa ql an ad i g an  e l e m e nt   t ur l ar i n i   an i q l a ng .
string  massiv[ 4 ];
E nd i   bi z  t o 'r t a  q i ym at ni  o 'z i g a  s aq l a sh   uc hu n  m u j j al l a ng an  m as si vn i  
e' l o n  q i l d i k .  un ga   qi y m a t   yu kl as h   uc hu n  qi ym at l ar ni   vi rg ul   bi l a n  aj r at i b  
f i g ur n i y  q av us   i c hi da   yo zi l a di .  Qu yi da gi ga   e' t i bor  b er i n g.
string  massiv[ 4 ] = { "Master" ,  "Sherkulov" ,  "CPP" ,  "course" };
Uc ht a  b ut un  s on da n  i bor at  q at or   ya r a t i sh   uc hu n  si z  q uy i d ag i c ha  
yo zi ng i z  z ar ur   bo 'l ad i .
int  myNum[ 3 ] = { 913 ,  15 ,  96 };
Eslatma:   Massiv indekslari 0 dan boshlanadi: [0] birinchi element.   [1] ikkinchi 
element va boshqalar.
# include   <iostream>
# include   <string>
using   namespace  std;
int   main () {
    string massiv[ 4 ] = { "Master" ,  "Sherkulov" ,  "CPP" ,  "course" };
    cout << massiv[ 0 ];
    return   0 ;
}
Master
Massiv   elementini o'zgartirish.
Mu ay ya n   bi r  e l e m e nt ni  o 'z ga r t i r i sh   uc hu n  si z   m a ss i v  e l e m e nt i n i n g 
i n de ks   r a qa m i ga  m ur o j a at  q i l i b  o 'z ga r t i r i sh   i m ko ni y at i g a  e ga  b o' l a si z.
# include   <iostream>
# include   <string>
using   namespace  std;
int   main () {
    string massiv[ 4 ] = { "Master" ,  "Sherkulov" ,  "CPP" ,  "course" };     massiv[ 0 ] =  "Farrukh" ;
    cout << massiv[ 0 ];
    return   0 ;
}
Farrukh
Massiv   elementlari alohida	 chiqarish.
Ma ss i v   el em en t l ar i n i   al oh i d a  ch i q ar i s h  u ch un      f or      t s ki l  y oki  
bo sh qa   t ak ro rl as h   op er at or l ar i da n  f o yd al an i s hi ng i z   m u m ki n.  E sd an  
ch i q ar m a ng  m as si v   l ar  b i l an  i sh l a sh da   ko 'p i n ch i   f or   t s i k l  d an  
f oy da l a ni sh i n gi z   m a qs ad ga   m u of f i q  hi so bl an ad i .
# include   <iostream>
# include   <string>
using   namespace  std;
int   main () {
    string massiv[ 4 ] = { "Master" ,  "Sherkulov" ,  "CPP" ,  "course" };
    for ( int  i =  0 ; i <  4 ; i++) {
        cout << massiv[i] <<  "\n" ;
    }
    return   0 ;
}
Master
Sherkulov
CPP
course
Qu yi da gi  m i s ol   har  b i r   el em en t  i nd ek si ni   uni ng  q i y m a t i  b i l an  b i r g a 
ch i q ar ad i :
# include   <iostream>
# include   <string>
using   namespace  std;
int   main () {
    string massiv[ 4 ] = { "Master" ,  "Sherkulov" ,  "CPP" ,  "course" };
    for ( int  i =  0 ; i <  4 ; i++) {
        cout << i <<  ": "  <<    massiv[i] <<  "\n" ;     }
    return   0 ;
}
0: Master
1: Sherkulov
2: CPP
3: course
Massiv   elementlari qiymatlarini	 kiritish!
# include   <iostream>
# include   <string>
using   namespace  std;
int   main () {
    string massiv[ 4 ];
    for ( int  i =  0 ; i <  4 ; i++) {
        cin >> massiv[i];
    }
    return   0 ;
}
2.    Agar struktura bir hil kattalikdagi tiplardan tuzilgan bo'lsa, uning nomi massiv 
(array) deyiladi. Massivlar dasturlashda eng ko'p qo'laniladigan ma'lumot 
tiplaridir. Bundan tashqari strukturalar bir necha farqli tipdagi o'zgaruvchilardan 
tashkil topgan bo'lishi mumkin. Buni biz klas (Pascalda record) deymiz. Masalan 
bunday strukturamiz ichida odam ismi va yoshi bo'lishi mumkin. Bu bo'limda biz 
massivlar bilan yaqindan tanishib o'tamiz. Bu bo'limdagi massivlarimiz C 
uslubidagi, pointerlarga (ko'rsatkichlarga) asoslan strukturalardir. Massivlarning 
boshqa ko'rinishlarini keyingi qismlarda o'tamiz.    Massivlar hotirada ketma-ket 
joylashgan, bir tipdagi o'zgaruvchilar guruhidir. Dasturda ikki asosiy tur ma'lumot
strukturalari mavjuddir. Birinchisi statik, ikkinchisi dinamikdir. Statik 
deganimizda hotirada egallagan joyi o'zgarmas, dastur boshida beriladigan 
strukturalarni nazarda tutamiz. Dinamik ma'lumot tiplari dastur davomida o'z 
hajmini, egallagan hotirasini
o'zgartirishi mumkin.    Alohida bir o'zgaruvchini ko'rsatish uchun massiv nomi va 
kerakli o'zgaruvchi indeksini yozamiz. C++ dagi massivlardagi elementlar indeksi
har doim noldan boshlanadi.
Massiv bir o`lchamli deyiladi, agar uning elementiga bir indeks orqali murojaat 
qilish mumkin bo`lsa. Bir o`lchamli massivni e`lon qilish quyidagicha bo`ladi:
1) float a[5];
2) int m[6];
3) bool b[10];
1) a elementlari haqiqiy sonlardan iborat bo`lgan, 5 ta elementdan tashkil topgan
massiv. Indekslari esa 0 dan 4 gacha bo`lgan sonlar
float a[5];
Massiv a[0] a[1] a[2] a[3] a[4]
elementilari qiymati 4 -7 15 5.5 3
2) m elementlari butun sonlardan iborat bo`lgan, 6 ta elementdan tashkil topgan
massiv. Indekslari esa 0 dan 5 gacha bo`lgan sonlar.
int m[6];
Massiv m[0] m[1] m[2] m[3] mas2[4] mas2[5]
elementilari qiymati 2 -17 6 7 13 -3
3) b elementlari mantiqiy qiymatlardan (true, false ) iborat bo`lgan 10 ta 
elementdan tashkil topgan massiv. Indekslari esa 0 dan 9 gacha bo`lgan sonlar.
Massiv elementlariga murojaat qilish oddiy o`zgaruvchilarga murojaat qilishdan 
biroz farq qiladi. Massiv elementiga murojaat qilish uning indeksi orqali bo`ladi.
a[1] = 10; a massivining 1 – elementi 10 qiymat o’ zlashtirsin;
cin >> a[2]; a massivining 2 – elementi kirtilsin;
cout << a[3]; a massivining 3 – elementi ekranga chiqarilsin;
Massivni e'lon qilishda uning elementlariga boshlang'ich qiymat berish mumkin 
va buning bir nechta usuli mavjud.
1) O'lchami ko'rsatilgan massivni to'liq initsializatsiyalash.
int k[5] = { 2, 3, 7, 8, 6};
Bu yerda 5 ta elementdan iborat bo'lgan k massivi e'lon qilingan va massivning
barcha elemantlariga boshlang'ich qiymat berilgan.
2) O'lchami ko'rsatilgan massivni to'liqmas initsializatsiyalash.
int k[5] = { 2, 3, 7 };
Bu yerda 5 ta elementdan iborat bo'lgan k massivi e'lon qilingan va massivning
dastlabki 3 ta elemantlariga boshlang'ich qiymat berilgan.
3) O'lchami ko'rsatilmagan massivni to'liq initsializatsiyalash.
int k[] = { 2, 3, 7, 8, 6}; Shuni takidlash lozimki, agar massiv o'lchami ko'rsatilmasa, uni to'liq 
initsializatsiyalash shart. Bu xolda massiv o'lchami kompilyatsiya jarayonida 
massiv elementlari soniga qarab aniqlanadi. Bu yerda massiv o'lchami 5 ga teng.
4) O'lchami ko'rsatilgan massivning barcha elementlariga boshlang'ich qiymat 0
berish:
int k[5] = { 0 };
O'lchami ko'rsatilgan massivning barcha elementlariga boshlang'ich qiymat 0 
berish
 
#include <iostream.h>
int main()
{
int a[10] = { 0 };
for (int i = 0; i < 10; i++)
cout << "a[" << i << "]=" << a[i] << endl;
return 0;
}
Berilgan massiv elimentlarini yig`indisini topish dasturini tuzing
#include <iostream.h>
int main()
{
int s=0;
int a[10] ;
for (int i = 0; i < 10; i++)
{
cout << "a[" << i << "]="; cin >> a[i];
s=s+a[i];
}
cout << "Massivning yig`indisi=" <<s<< endl;
return 0;
}
3.  Massiv bu — bir turdagi o’zgaruvchilarni o’zida saqlovchi biror nom bilan 
nomlangan o’lchami chegaralangan o’zgaruvchilari guruhi ya’ni oddiyoq qilib 
aytganda maxsus idishdir. Bitta yoki ikkita o’zgaruvchi   ustida   amalarni 
bajarmoqchisiz , bununig uchun bir yoki ikkita o’zgaruvchi yaratib olib xohlagan 
amalni bajarish mumkin. Lekin bu o’zgaruvchilar ko’p bo’lsachi? Agar har bir 
ishlatmoqchi bo’lgan o’zgaruvchi uchun har safar yangidan o’zgaruvchilarni 
yarataversak bu bir muncha noqulayliklar tug’diradi. Bu vaziyatda esa 
massivlarni ishlatish qo’l keladi.
C# da massivlar boshqa C dasturlash tillaridagi massivlardan ancha farq qiladi. 
Bunimisollar yordamida ko’rib o’tamiz.
int [] k ; // k – massiv.   1K = new int [3] ; // massiv 3 ta int tipiga tegishli elementdan iborat.  
K [0] = -5 ;  
K [1] = 4 ;  
K [2] = 1; // massiv elementlarini e’lon qilamiz.  
// massivning uchinchi   elementini   chiqaramiz       
Console.Writeline(k[2]+””);  
Yuqoridagilardan ko’rinib   turibdiki, massiv quyidagicha e’lon qilinadi :  
Int [] k;  
Quyidagisi esa xato hisoblanadi :  
int   k [] ;   //xato!  
int k [] ; //xato !  
Misol:  
using System;  
using System.Text;  
namespace   massiv       
{  
class   Program       
{  
static void Main(string[] args)  
{  
int s = 0;  
int[] a = new int[5];  
a[0] = 6;  
a[1] = 3;  
a[2] = 7;  
a[3] = 5;
a[4] = 2;
s=a[0]+a[1]+a[2]+a[3]+a[4];  
Console.Write("s="+s);  
Console.ReadKey();  
}  
}  
}  
Natija: S=23;  
Misol: Ikkinchi xil ko’rinishi  
using System;  
using System.Text;  
namespace massiv  
{  
class Program  
{  
static void Main(string[] args)  
{  
int s = 0;   int[] a = {2,3,4,5,6};  
s=a[0]+a[1]+a[2]+a[3]+a[4];  
Console.Write("s="+s);  
Console.ReadKey();  
}  
}  
}  
Natija ikkalasidayam bir xil faqat yig’indi boshqa son S=19;  
Masalan:  
using System;
using System.Text;  
namespace   fibonachi       
{  
class Program  
{  
static void Main(string[] args)  
{  
int n,i,s=0,s1=0;  
Console.Write("son kiritng ! N=");  
n=int.Parse(Console.ReadLine());  
int []a;   a=new int[n];  
for(i=0;i
Console.Write("a["+i+"]=");  
a[i] = int.Parse(Console.ReadLine());  
}  
s=a[0];  
for(i=0;i
if (a[i] > s) { s = a[i]; s1 = (i + 1); }   Console.Write("eng katta son " +s);  
Console.ReadKey();  
}  
}  
}  
Natija:   Massivning elementlari ichidan   eng kattasi tekshirilib s ga   o’zlashtiriladi 
va ekranga chop etiladi!  
4.  Massiv	 elementlarini   tartiblash	 usullari
Massivni tartiblashtirishning bir necha usullari (algoritmlari) mavjud. Ulardan 
quyidagi usullarni qarab chiqamiz: – tanlash usuli; – almashtirish usuli.
Tanlash   usuli yordamida massivni o‘sish bo‘yicha tartiblashtirish algoritmi 
quyidagicha: 1.Massivning birinchi elementidan boshlab qarab chiqilib eng kichik element 
topiladi.
2.Birinchi element bilan eng kichik element joylari almashtiriladi.
3.Ikkinchi elementidan boshlab qarab chiqilib eng kichik element topiladi.
4.Ikkinchi element bilan eng kichik element joylari almashtiriladi.
5.Bu protsess bitta oxirgi elementgacha takrorlanadi. Bu algoritm dasturi 
quyidagicha bo‘ladi:
Program Sort;
Const	
 Size=5;
Var	
 i,j,min,k,buf:	 Integer;	 a:
 	
Array[1..Size]   of	 Integer ;
Begin
Writeln	
 (‘Massivni	 tartiblashtirish’);
Write	
 (Size:3,’ta	 massiv	 elementini	 kiriting’);
For	
 k:=1	 to	 Size	 Do	 Read(a[k]);
Writeln	
 (‘Òartiblashtirish’);
For	
 i:=1	 to	 Size-1	 Do
Begin
{	
 kichik	 elementni	 topish	 }
min:=i;
For	
 j:=i+1	 to	 Size	 Do
Begin
If	
 a[j]
For
 k:=1	 to	 Size	 Do	 Write	 (a[k],’	 ‘);
Writeln;
End;
End;
Writeln(‘Massiv	
 tartiblashtirildi.’);	 End.Dastur	 natijasi:
Massivni   tartiblashtirib ,
5	
 ta	 massiv	 elementini	 kiriting:
12	
 -3	 56	 47	 10
Òartiblashtirish -3 12	 56	 47	 10
-3	
 10	 56	 47	 12
-3	
 10	 12	 47	 56
-3	
 10	 12	 47	 56
Massiv	
 tartiblashtirildi.
Almashtirish   usuli	
 yordamida	 massiv	 elementlarini	 o‘sib	 borishida	 
tartiblashtirish	
 algoritmi	 quyidagicha:
1.Massivning	
 birinchi	 elementidan	 boshlab	 ketma-ket	 hamma	 qo‘shni	 
elementlar	
 bir-biri	 bilan	 solishtirilib,	 agar	 birinchisi	 ikkinchisidan	 kichik	 
bo‘lsa,	
 ular	 joyi	 almashtirilib	 boriladi.
2.Bu	
 protsess	 davomida	 kichik	 qiymatli   elementlar	 massiv	 boshiga ,	 katta	 
elementlar	
 esa	 oxiriga	 siljitib	 boriladi.	 Shu	 sabab	 bu	 usul	 «ïóçûð¸ê»	 usuli	 
ham	
 deyiladi.
3.Bu
 protsess	 massiv	 elementlar	 sonidan	 bitta	 kam	 takrorlanadi.
Masalan:
3	
 2 4 5 1 bunda	 3 bilan	 2 va	 5 bilan	 1 almashtiriladi.
2	
 3 4 1 5 bunda	 4 bilan	 1 almashtiriladi.
2	
 3 1 4 5 bunda	 3 bilan	 1 almashtiriladi.
2	
 1 3 4 5 bunda	 2 bilan	 1 almashtiriladi.
1	
 2 3 4 5
Bu	
 algoritm	 dasturi	 quyidagicha	 bo‘ladi:   Program	 Sort;
Const	
 Size=5;
Var	
 i, j, min,	 k,	 buf:	 Integer;	 a:	 Array[1..Size]	 of	 Integer;
Begin
Writeln	
 (‘Massivni	 ïóçûð¸ê	 (ko‘pikcha)   usulida	 tartib-
lashtirish’);
Write	
 (Size:3,’ta	 massiv	 elementini	 kiriting’); For k:=1	 to	 Size	 Do	 Read(a[k]);
Writeln	
 (‘Òartiblashtirish’);
For	
 i:=1	 to	 Size-1   Do	 Begin
For	
 k:=1	 to	 Size-1	 Do	 Begin
If	
 a[k]>a[k+1]	 then
Begin
buf:=a[k];	
 a[k]:=a[k+1];	 a[k+1]:=buf;
End;
End;
For	
 k:=1	 to	 Size	 Do	 Write	 (a[k],’	 ‘);	 Writeln;
End;
Writeln(‘Massiv	
 tartiblashtirildi.’);	 End.
Dastur	
 natijasi:
Massivni
 ïóçûð¸ê	 usulida	 tartiblashtirib,	 5 ta	 massiv	 elementini	 kiriting:
3	
 2 4 1 5
Òartiblashtirish
2	
 3 4 1 5
2	
 3 1 4 5
2	
 1 3 4 5
1	
 2 3 4 5
Massiv
 tartiblashtirildi.
Massivda	
 eng	 kichik	 yoki	 eng	 katta   elementni	 izlash	 algoritmi ,	 ma’lumki,	 
birinchi	
 element	 eng	 kichik	 (katta)	 deb	 olinib	 keyin	 boshqa	 elementlar	 bilan	 
ketma-ket	
 solishtirilib	 chiqiladi.	 Solishtirilish	 oxirgi	 elementgacha	 bajariladi.
Quyida	
 bu	 algoritm	 dasturi	 keltirilgan:   Program	 MinMax; Var i,min:	 Integer;
a:	
 Array[1..10]	 of	 Integer;
Begin
Writeln	
 (‘Massivdan	 eng	 kichik	 elementni	 izlash’);
Write	
 (’ 10-ta	 massiv	 elementini	 kiriting’);
For	
 i:=1	 to	 10	 Do	 Read(a[i]);	 min:=1;
For	
 i:=2	 to	 10	 Do
If	
 a[i]
Writeln(‘Izlanayotgan	
 eng	 kichik	 element:’,a[min]);	 Writeln(‘Element	 
nomeri’,min);	
 End.
Dinamik massiv
Dinamik	
 massiv	 ta’riflanganda	 uning	 uzunligini	 ko‘rsatish	 shart	 emas.
Massiv	
 uzunligini	 o‘rnatish	 uchun	 SetLength	 funksiyasidan	 foydalanish	 
mumkin.	
  Uning	 ikki	 parametri	 mavjud:
1.
Dinamik	
 massiv	 tiðidagi	 o‘zgaruvchi:
2.
Massiv	
 uzunligi.
High(r)
 funksiyasi	 massiv	 elementlari	 sonini	 qaytaradi.
Misol:   r:array	
 of	 integer;	 i:Integer;	 begin
SetLength(r,10);	
 for	 i:=0	 to	 High(r)-1	 do	 begin	 r[i]:=i*i;
writeln	
 (IntToStr(i)+`	 kvadrati	 =`+IntToStr(r[i]));	 end; IntToStr funksiyasi	 sonni	 satrga	 aylantiradi.
III.	
 Xulosa
Xulosa   qilib shuni   aytish    mumkinki   ,   C++   dasturlash tilida     ishlash    boshqa    
dasturlash    tillariga    nisbatan   ancha   qulay va   imkonoyati   ham   kengroq.  
MenC++   dasturistrukturasixaqida,   belgilarbayoni   ,  
Algoritmvadasturtushunchasi,  
ma’lumotlarnikiritishvachikarishoperatorlarixamdadasturdamassivlarvasatrla
rbilanishlashxaqidao`zimga    keraklicha     bilimvako`nikmaga     egabo`ldim.
 
C++   dasturi  
Windowsmuhitidaishlaydigandasturtuzishuchunqulaybo`lganvositabo`lib,  
kompyuterdadasturyaratishishlariniavtomatlashtiradi,  
xatoliklarnikamaytiradivadasturtuzuvchimehnatini   yengillashtiradi.  
C++   dasturlash   tilida   massivlarning ishlatilishi   boshqa   dasturlash  
tillariga   qaraganda   bir   muncha   afzalliklarga   ega.     Massivlar         bilan         ishlash        
bazi    hisoblash    masalalarida    ancha    qulayliklar    tug`diradi.    Ularning   
xotirada    egallaydigan    joyini     hisobga    olsak    dasturning    ishlash    tezligi    
xam    bir    necha    marta    ortadi.  
Men bu kurs ishimda   shuni    yoritib    berganmanki   ,   massivlar    xaqida  
umumiy ma`lumot (bir   o`lchamli   va    ko`p o`lchamli),   ularning    xotiradan   
egallaydigan    tartibi,   saralash,   tartiblash,   funksiyalar    bilan    bog`lash ,  
dasturlarda    foydalanish    kabiyechimlariga   oid   turli   masalalarni     misollar   yordamida   yoritib chiqdim.   Bundan    shuni    xulosa    qilishim    mumkinki   ,    
bundan    keyingi    ishlarimni    yanada    boyitgan    xolda       massivlar    ustida      
dastur    tuzib    ularni    kengroq    yoritib    berishdir.

Mavzu. C++ tilida massivlar bilan ishlash I.Kirish. II.Asosiy qism. 1.Massivlar va ular xaqida tushuncha. 2.C++ tilida bir o’lchamli massivlar bilan ishlash. 3.C++ tilida massivlar ustida amallar. 4.C++ tilida massivlar elementlarini tartiblash. III.Xulosa

1. . Massiv - bir xil ma'lumot turiga ega bo'lib bir nechta o'zgaruvchini har birini alohida e'lon qilish o'rniga. Bir o'zgaruvchiga bir nechta qiymat saqlash uchun ishlatiladi. Ma ss i v e' l o n q i l i sh da o 'z ga r u vc hi t ur i ni a ni ql an g va sh u bi l a n bi r g a un ga sa ql an ad i g an e l e m e nt t ur l ar i n i an i q l a ng . string massiv[ 4 ]; E nd i bi z t o 'r t a q i ym at ni o 'z i g a s aq l a sh uc hu n m u j j al l a ng an m as si vn i e' l o n q i l d i k . un ga qi y m a t yu kl as h uc hu n qi ym at l ar ni vi rg ul bi l a n aj r at i b f i g ur n i y q av us i c hi da yo zi l a di . Qu yi da gi ga e' t i bor b er i n g. string massiv[ 4 ] = { "Master" , "Sherkulov" , "CPP" , "course" }; Uc ht a b ut un s on da n i bor at q at or ya r a t i sh uc hu n si z q uy i d ag i c ha yo zi ng i z z ar ur bo 'l ad i . int myNum[ 3 ] = { 913 , 15 , 96 }; Eslatma: Massiv indekslari 0 dan boshlanadi: [0] birinchi element. [1] ikkinchi element va boshqalar. # include <iostream> # include <string> using namespace std; int main () { string massiv[ 4 ] = { "Master" , "Sherkulov" , "CPP" , "course" }; cout << massiv[ 0 ]; return 0 ; } Master Massiv   elementini o'zgartirish. Mu ay ya n bi r e l e m e nt ni o 'z ga r t i r i sh uc hu n si z m a ss i v e l e m e nt i n i n g i n de ks r a qa m i ga m ur o j a at q i l i b o 'z ga r t i r i sh i m ko ni y at i g a e ga b o' l a si z. # include <iostream> # include <string> using namespace std; int main () { string massiv[ 4 ] = { "Master" , "Sherkulov" , "CPP" , "course" };

massiv[ 0 ] = "Farrukh" ; cout << massiv[ 0 ]; return 0 ; } Farrukh Massiv   elementlari alohida  chiqarish. Ma ss i v el em en t l ar i n i al oh i d a ch i q ar i s h u ch un f or t s ki l y oki bo sh qa t ak ro rl as h op er at or l ar i da n f o yd al an i s hi ng i z m u m ki n. E sd an ch i q ar m a ng m as si v l ar b i l an i sh l a sh da ko 'p i n ch i f or t s i k l d an f oy da l a ni sh i n gi z m a qs ad ga m u of f i q hi so bl an ad i . # include <iostream> # include <string> using namespace std; int main () { string massiv[ 4 ] = { "Master" , "Sherkulov" , "CPP" , "course" }; for ( int i = 0 ; i < 4 ; i++) { cout << massiv[i] << "\n" ; } return 0 ; } Master Sherkulov CPP course Qu yi da gi m i s ol har b i r el em en t i nd ek si ni uni ng q i y m a t i b i l an b i r g a ch i q ar ad i : # include <iostream> # include <string> using namespace std; int main () { string massiv[ 4 ] = { "Master" , "Sherkulov" , "CPP" , "course" }; for ( int i = 0 ; i < 4 ; i++) { cout << i << ": " << massiv[i] << "\n" ;

} return 0 ; } 0: Master 1: Sherkulov 2: CPP 3: course Massiv   elementlari qiymatlarini  kiritish! # include <iostream> # include <string> using namespace std; int main () { string massiv[ 4 ]; for ( int i = 0 ; i < 4 ; i++) { cin >> massiv[i]; } return 0 ; } 2. Agar struktura bir hil kattalikdagi tiplardan tuzilgan bo'lsa, uning nomi massiv (array) deyiladi. Massivlar dasturlashda eng ko'p qo'laniladigan ma'lumot tiplaridir. Bundan tashqari strukturalar bir necha farqli tipdagi o'zgaruvchilardan tashkil topgan bo'lishi mumkin. Buni biz klas (Pascalda record) deymiz. Masalan bunday strukturamiz ichida odam ismi va yoshi bo'lishi mumkin. Bu bo'limda biz massivlar bilan yaqindan tanishib o'tamiz. Bu bo'limdagi massivlarimiz C uslubidagi, pointerlarga (ko'rsatkichlarga) asoslan strukturalardir. Massivlarning boshqa ko'rinishlarini keyingi qismlarda o'tamiz. Massivlar hotirada ketma-ket joylashgan, bir tipdagi o'zgaruvchilar guruhidir. Dasturda ikki asosiy tur ma'lumot strukturalari mavjuddir. Birinchisi statik, ikkinchisi dinamikdir. Statik deganimizda hotirada egallagan joyi o'zgarmas, dastur boshida beriladigan strukturalarni nazarda tutamiz. Dinamik ma'lumot tiplari dastur davomida o'z hajmini, egallagan hotirasini o'zgartirishi mumkin. Alohida bir o'zgaruvchini ko'rsatish uchun massiv nomi va kerakli o'zgaruvchi indeksini yozamiz. C++ dagi massivlardagi elementlar indeksi har doim noldan boshlanadi. Massiv bir o`lchamli deyiladi, agar uning elementiga bir indeks orqali murojaat qilish mumkin bo`lsa.

Bir o`lchamli massivni e`lon qilish quyidagicha bo`ladi: 1) float a[5]; 2) int m[6]; 3) bool b[10]; 1) a elementlari haqiqiy sonlardan iborat bo`lgan, 5 ta elementdan tashkil topgan massiv. Indekslari esa 0 dan 4 gacha bo`lgan sonlar float a[5]; Massiv a[0] a[1] a[2] a[3] a[4] elementilari qiymati 4 -7 15 5.5 3 2) m elementlari butun sonlardan iborat bo`lgan, 6 ta elementdan tashkil topgan massiv. Indekslari esa 0 dan 5 gacha bo`lgan sonlar. int m[6]; Massiv m[0] m[1] m[2] m[3] mas2[4] mas2[5] elementilari qiymati 2 -17 6 7 13 -3 3) b elementlari mantiqiy qiymatlardan (true, false ) iborat bo`lgan 10 ta elementdan tashkil topgan massiv. Indekslari esa 0 dan 9 gacha bo`lgan sonlar. Massiv elementlariga murojaat qilish oddiy o`zgaruvchilarga murojaat qilishdan biroz farq qiladi. Massiv elementiga murojaat qilish uning indeksi orqali bo`ladi. a[1] = 10; a massivining 1 – elementi 10 qiymat o’ zlashtirsin; cin >> a[2]; a massivining 2 – elementi kirtilsin; cout << a[3]; a massivining 3 – elementi ekranga chiqarilsin; Massivni e'lon qilishda uning elementlariga boshlang'ich qiymat berish mumkin va buning bir nechta usuli mavjud. 1) O'lchami ko'rsatilgan massivni to'liq initsializatsiyalash. int k[5] = { 2, 3, 7, 8, 6}; Bu yerda 5 ta elementdan iborat bo'lgan k massivi e'lon qilingan va massivning barcha elemantlariga boshlang'ich qiymat berilgan. 2) O'lchami ko'rsatilgan massivni to'liqmas initsializatsiyalash. int k[5] = { 2, 3, 7 }; Bu yerda 5 ta elementdan iborat bo'lgan k massivi e'lon qilingan va massivning dastlabki 3 ta elemantlariga boshlang'ich qiymat berilgan. 3) O'lchami ko'rsatilmagan massivni to'liq initsializatsiyalash. int k[] = { 2, 3, 7, 8, 6};