Excel elektron jadvallar bilan ishlash. Ma’lumotlarni kiritish va tahrirlash.Excel dasturida avto to’ldirishlar va avto hisoblashlar.
![MAVZU: Excel elektron jadvallar bilan ishlash. Ma’lumotlarni kiritish va
tahrirlash.Excel dasturida avto to’ldirishlar va avto hisoblashlar.
REJA:
1.Excel elektron jadvallar bilan ishlash.
2. Ma’lumotlarni kiritish va tahrirlash.
3. Excel dasturida avto to’ldirishlar va avto hisoblashlar.](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_1.png)
![1.Excel elektron jadvallar bilan ishlash. Microsoft Excel elektron jadvali va unda
ishlash.
Microsoft Excel elektron jadvali turli xil jadvallar yaratish, ularda xisob-kitob
ishlarini amalga oshirish, diagrammalar yaratish, ularning ko`rinishini boshqarish va
boshqa ishlarni bajarish mumkin. Bu dasturni ishga tushirish uchun shu dastur
piktogrammasida sichkoncha chap tugmasini ikki marta tez bosish ( tugmasi) ,
dastur faylini ishga tushirish yoki Пуск bosh menyusidagi Все программы
bandidagi Microsoft Office bandidan Microsoft Excel 2007 buyrugini tanlash orqali
ishga tushirish mumkin.
Excel dasturi uskunalar paneli.
Dasturning uskunalar paneli boshqa office paketi dasturlari uskunalar paneliga
uxshash bo`lib, unda Главная , Вставка , Разметка страницы , Формулы ,
Данные , Рецензирование , Вид hamda Надстройки panellari mavjud.
Excel da yaratilgan xar bir xujjat kitob (elektron kitob) deb ataladi va har bir kitob
bir yoki bir nechta saxifa(list)lardan iborat bo`lishi mumkin. Bu sahifalarning
nomini o`zgartirish, o`rnini o`zgartirish yoki chop etish mumkin.
Excel ishchi maydoni jadval kurinishida bo`lib, satrlari 1 dan boshlab raqamlanadi
hamda cheksiz (oldingi Office paketi Excel dasturlaridan farqli ravishda)
tartiblangan bo`lib, ustunlari A dan boshlab tartiblanadi hamda barcha lotin alifbosi
harflari tugagach, ulardan ikkitadan foydalanib tartiblanadi (AB, AC, AD, …ZZ),
ikkitalik imkoniyatlar tugagach esa, ustunlar uchtadan yarflar bilan belgilanadi
(AAA, AAB, AAC, … ). Bu satr va ustunlarning kesishgan joyi katakcha
(yacheyka) deb ataladi. Har bir katakcha o`zining o`rniga qarab ma`lum manzilga
ega bo`ladi. Masalan A3 (A ustun va 3-satrlar kesishgan katakcha), IA234 (IA ustun
va 234-satrlar kesishgan katakcha).
Microsoft Excel2007 dasturi boshqa Office paketi dasturlariga o`xshash bo`lib,
lekin unda dasturning vazifalari va imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda turli-tuman
farqlar ham mavjuddir. Bularga dasturning hisob-kitob ishlarini bajarish
imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda kiritilgan o`zgarishlarni misol qilib keltirib
o`tishimiz mumkin. Bundan tashqari Excel 2007 dasturi jadval ko`rinishidagi
ma`lumotlarni tayyorlash hamda ularni yaqqolroq tasvirlash maqsadida kuchli
diagrammalar bilan ishlash asbobi bilan ham ta`minlangandir hamda bu imkoniyat
ham dastur imkoniyatlari va tashqi ko`rinishida o`z aksini topgan.
Excel 2007 dasturining ishchi maydoni quyidagicha kurinishga ega:](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_2.png)
![List(sahifa)lar sohasi
List(sahifa)larni boshqarishsohasi
Excel 2007 dasturi ishchi sohasi O`tkazish chizg`ichi
Masshtabni boshqarish
Ko`rinishni boshqarishSatrlar Ustunlar
arKursor
Kursor manzili Formulalar satriKo`p ishlatiladigan tugmalarOffice bosh menyusi
Sarlavha satri Oynani boshqarish tugmalariExcel 2007 dasturi uskunalar paneli](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_3.png)
![Excel dasturi asoslari
Excel dasturida tayyorlanadigan hujjat elektron kitoblar deb ataladi va bu elektron
kitobda kompyuter xotirasi imkon beradigan darajada ko`p sahifa (list)larni
joylashtirish mumkin. Bu listlar ishchi listlar (oddiy listlar – ularda jadvallarni
joylashtirish mumkin) hamda diagramma listlari (ularda diagrammalar
joylashtiriladi)ga bo`linadi.
Oldingi Excel dasturlarida ishchi maydoni 65536 ta satr va 256
ta ustundan iborat edi. Excel 2007 dasturida esa satrlar soni 1048576 ta bo`lib, ustunlar
soni esa 16384 tadan iborat (A-XFD gacha). Demak Excel 2007 dasturida jami
17179869184 ta katakcha mavjud ekan. Katakcha – bu ustun va satr kesishgan joydagi
birlik bo`lib, har bir katakcha o`zining individual manzili (nomi)ga egadir. Bu nom shu
katakchaning ustuni harfi (harflari) hamda uning satr tartib raqamining yonma-yon
yozilishidan iboratdir. Elektron sahifaning birinchi (yuqori chap burchagidagi)
katakchasining manzili A1 bo`lib, uning oxirgi katakchasi (pastki o`ng burchakda)ning
manzili mos ravishda XFD1048576 ekanligi tushunarli.
Formulalar.
Exceldagi katakchalar o`zida matn, sonlar, formulalrni saqlashi yoki ularning
barchasidan xoli bo`lishi mumkin. Formulalar yordamida Excel boshqa katakchalarda
joylashgan ma`lumotlar asosida hisob-kitob ishlarini bajarish bo`yicha ko`rsatmalarni
oladi. Masalan A ustunida joylashgan dastlabki 10 ta sonni qo`shish formulasini tuzish
mumkin (= СУММ A1:A10 ).
Formulalarni tuzishda +(qo`shuv), -(ayiruv), *(ko`paytiruv) va /(bo`luv) standart
arifmetik amallari ishlatiladi. Bundan tashqari maxsus funksiyalarni ishlatish ham
mumkin. Bular kerakli natijaga osonlik bilan erishish imkonini beradi. Masalan Excel
funksiyalari yordamida sonning kvadrat ildizini hisoblash, turli sonlarning
faktoriallarini topish va hatto joriy vaqtni hisoblab topish ham mumkin. Excel
funksiyalari bilan ishlash keyingi boblarda ko`rib chiqiladi.
Aktiv katakcha va diapazonlar.
Excelda katakchalardan biri aktiv katakcha deb ataladi va uning chegaralari
boshqalarinikidan ko`ra qalinroq bo`ladi. Boshqa dasturlar bilan muvofiqlikni
ta`minlash maqsadida biz bu holatni Excel kursori deb ataymiz va aktiv katakchada
kursor mavjud deb hisoblaymiz. Kursor turgan katakchaning ichidagi ma`lumot
Formulalar satrida ko`rinib turadi. Kerakli katakchani yoki bir necha katakchani
aktivlashtirish uchun shu kerakli katakcha ustida sichqoncha chap tugmasini bosish
yoki bir necha katakchani ko`rsatish uchun ulardan birinchisi ustida sichqoncha chap Excel 2007 da
yangilik](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_4.png)
![tugmasini bosib turgan holda kerakli katakchagacha chap tugmani qo`yib
yubormasdan sichqoncha ko`rsatkichini olib borib, so`ng qo`yib yuboriladi. Bunda
belgilangan katakchalar ustida keyinchalik kerakli amallarni bir vaqtning o`zida
bajarish mumkin bo`ladi. Belgilangan katakchalar diapazon deb ataladi va ular
ko`pincha yonma-yon joylashgan katakchalardan iborat bo`ladi. Lekin ba`zida bir-
biridan uzoqda joylashgan katakchalarni ham birgalikda belgilash mumkin. Buning
uchun belgilash amalini bajarish jarayonida CTRL tugmasidan foydalanish mumkib.
Excel dasturi oynasi bilan ishlash.
Excel dasturi oynasini boshqarish barcha boshqa Windows dasturlari oynalarini
boshqarish kabi bo`lib, u kichiklashtirilgan holda bo`lganda uning chegaralarini surish
uchun kerakli chegara ustiga sichqoncha ko`rsatkichini keltirilib, u ikki tomonlama
ko`rsatkich ko`rinishiga o`tgach, chap tugmani bosib turgan holda chegarani
keraklicha surish mumkin. Dastur oynasining o`zini surish uchun shu dastur sarlavha
satri ustiga sichqoncha ko`rsatkichini keltirib, chap tugmani bosib turgan holda dastur
oynasini siljitish mumkin. Dastur oynasini yopish uchun yuqori o`ng burchakdagi X
harfi ko`rinishidagi tugma bosiladi (Alt+F4 kombinatsiyasi ham shu vazifani bajaradi).
Bundan tashqari Excel dasturida chiqish uchun dastur yuqori chap tomonida
joylashgan Office bosh menyusini tanlab( ), uning eng pastki qismidagi Выход из
Excel buyrug`i tanlanadi. Exceldan tezkor chiqish uchun shu tugmada sichqoncha chap
tugmasini ikki marta tez bosish ham yetarlidir.
Sichqoncha va klaviatura yordamida harakatlanish.
Sichqoncha qurilmasi Excel dasturida ishlash uchun asosiy vositalardan biri bo`lib,
uning yordamida turli buyruqlarni berish amali qulay tarzda bajariladi. Quyida
sichqoncha qurilmasi imkoniyatlarini izohlab chiqaylik:
Chertish: Sichqoncha chap tugmasini bir marta bosish.
Qo`sh chertish: Sichqoncha chap tugmasini ikki marta tezlik bilan bosish. Ba`zida bu
amalni bajarish uchun shug`ullanish kerak bo`ladi.
Olib o`tish: Biror ob`yekt ustida sichqoncha chap tugmasini bosib turgan holda
sichqoncha ko`rsatkichi kerakli joyga olib boriladi hamda bu amalni tugatish uchun
qo`yib yuboriladi.
Joylashtirish: Biror-bir ob`yekt ustida sichqoncha ko`rsatkichini olib kelish va chap
tugmani bosmaslik.](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_5.png)
![Tanlash: Biror-bir ob`yekt ustiga sichqoncha ko`rsatkichini olib kelish va chap
tugmani bir marta bosish.
Kerakli ob`yet ustida sichqoncha o`ng tugmasini bosilganda kontekst menyu hosil
bo`ladi va bu menyuda shu ob`yektgagina tegishli bo`lgan buyruqlar aks ettiriladi.
2.Ma'lumotlarni kiritish va tahrirlash
Excelda yaratilgan fayllar ish daftarlari deb nomlanadi va "xls" yoki "xlsx"
kengaytmasiga ega. O'z navbatida, ishchi daftar bir nechta ishchi varaqlardan iborat.
Har bir ishchi varaq - bu kerak bo'lganda o'zaro bog'lanishi mumkin bo'lgan alohida
elektron jadval. Faol ish daftarchasi - bu siz hozirda ishlayotgan, masalan, unga
ma'lumotlar kiritasiz.
Ilovani ishga tushirgandan so'ng, avtomatik ravishda "Book1" nomli yangi kitob
yaratiladi. Odatiy bo'lib, ish daftarchasi "Sheet1" to Sheet3 "nomli uchta varaqdan
iborat.
Excel ish varag'ining ish maydoni ko'plab to'rtburchaklar katakchalarga bo'lingan.
Gorizontal ravishda birlashtirilgan kataklar qatorlar va vertikal ravishda birlashtirilgan
ustunlardir. Katta hajmdagi ma'lumotlarni o'rganish uchun dasturning har bir varag'ida
lotin alifbosidagi harflar bilan belgilangan raqamlar va 16384 ustunlar bilan
belgilangan 1.048.576 satr mavjud.](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_6.png)
![Shunday qilib, har bir katak varaqdagi turli xil ustunlar va satrlarning kesishishi bo'lib,
ustunning harfi va unga tegishli bo'lgan satr raqamidan iborat bo'lib, o'ziga xos
manzilini shakllantiradi. Masalan, birinchi katak A1 deb nomlangan, chunki u "A"
ustuni va "1" qatori kesishgan joyda joylashgan.
Agar dastur tarkibiga kirsa Formulalar paneli darhol quyida joylashgan Ip , keyin
uning chap tomonida Ism maydoni bu erda joriy katak nomi ko'rsatiladi. Bu erga siz
tezda o'tish uchun qidirayotgan katakchaning nomini kiritishingiz mumkin. Ushbu
xususiyat, ayniqsa, minglab qatorlar va ustunlar bo'lgan katta hujjatlarda foydalidir.
Shuningdek, varaqning turli joylarini ko'rish uchun aylantirish chiziqlari pastki va o'ng
tomonda joylashgan. Bundan tashqari, Excel ish maydonida harakat qilish uchun siz
o'q tugmalaridan foydalanishingiz mumkin.
Kerakli katakka ma'lumotlarni kiritishni boshlash uchun siz ularni tanlashingiz kerak.
Kerakli katakka o'tish uchun sichqonchaning chap tugmachasini bosing, shundan so'ng
u faol katakning indikatori deb nomlangan qora ramka bilan o'raladi. Endi faqat
klaviaturada yozishni boshlang va siz kiritgan barcha ma'lumotlar tanlangan
katakchada paydo bo'ladi.
Ma'lumotlarni katakchaga kiritishda siz formulalar qatoridan ham foydalanishingiz
mumkin. Buning uchun kerakli katakchani tanlang, so'ngra formulalar satrining
maydonini bosing va yozishni boshlang. Bunday holda, kiritilgan ma'lumotlar
tanlangan katakchada avtomatik ravishda ko'rsatiladi.
Ma'lumotlarni kiritishni tugatgandan so'ng:
"Enter" tugmasini bosing - keyingi faol katak pastdagi katak bo'ladi.
"Tab" tugmasi - keyingi faol katak o'ngdagi katak bo'ladi.
Boshqa har qanday katakchani bosing va u faollashadi.
Har qanday katak tarkibini o'zgartirish yoki o'chirish uchun sichqonchaning chap
tugmasi bilan uni ikki marta bosing. Kerakli tahrirlarni amalga oshirish uchun](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_7.png)
![miltillovchi kursorni kerakli joyga olib boring. Ko'pgina boshqa dasturlarda bo'lgani
kabi, Del va Backspace o'q tugmachalari o'chirish va tuzatishlar kiritish uchun
ishlatiladi. Agar so'ralsa, barcha kerakli tahrirlar formulalar satrida amalga oshirilishi
mumkin.
Yacheykaga kiritiladigan ma'lumotlar miqdori uning ko'rinadigan qismi bilan
chegaralanmaydi. Ya'ni, dasturning ishchi maydonining katakchalarida bitta raqam
ham, bir nechta paragraf ham bo'lishi mumkin. Har bir Excel katakchasida 32767
tagacha raqamli yoki matnli belgilar bo'lishi mumkin.
Microsoft Excel dasturida Avtoto‘ldirish ( Автозаполнение ) imkoniyatidan
foydalanish
Bir tartibda ma’lum qoidaga bo‘ysinuvchi ifodalar seriyasini davom ettirish
uchun avtoto‘ldirish dan foydalaning. Buning uchun sichqonchaning chap
tugmasini avtoto‘ldirish markeri (yacheykaning o‘ng pastki burchagida) bilan
tutgan holda kerakli tomonga tortamiz.
Masalan, har oyning so‘nggi kunlaridan iborat sanalar qatorini osongina yaratish
mumkin:
Avtoto‘ldirish ning qo‘shimcha sozlamalarini ham qo‘llab ko‘rish mumkin. Bo‘lajak
ma‘lumotlar qatori uchun birinchi yacheykani belgilang, so‘ngra Главная →
Редактирование → Заполнить → Прогрессия ketma-ketligi bo‘yicha o‘ting.
Quyidagi rasmda yilning oxirigacha ish kunlarining ro‘yxatini yaratishning
sozlamalari ko‘rsatilgan:](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_8.png)
![Avtoto‘ldirish markeri ustiga ikki marta bosish orqali formulani jadvalning oxirgi
satriga qadar “qo‘llash” mumkin, bu esa tan olishimiz kerakki formulani pastga tutib
tortib qo‘llashga nisbatan osonroqdir:
AVTOMATIK TO'LDIRISH QANDAY ISHLAYDI
Excelda avtoto'ldirishni amalga oshirish uchun siz shunday deb ataladigan narsadan
foydalanishingiz kerak to'ldirish belgisi . Bu juda oddiy tarzda amalga oshiriladi:
1. Sichqoncha ko'rsatkichini biz ma'lumotni takrorlamoqchi bo'lgan katakning
pastki o'ng burchagiga olib boring.](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_9.png)
![Qora ortiqcha belgisi paydo bo'lishi kerak, ya'ni to'ldirish dastagi .
Sichqonchaning chap tugmachasini bosib ushlab turing va uni pastga / yuqoriga /
o'ngga / chapga torting - qaysi yo'nalishga muhtoj ekanligimizga qarab (bizning
holatda - pastga).
Tortish paytida to'ldirish belgisi sichqonchaning chap tugmasi bosilgan holda pastga
tushing, shuningdek tugmachani ushlab turing Ctrl . Qora ortiqcha belgisi
ko'rinishidagi odatiy belgining yonida chap va yuqorida yana bir kichikroq ortiqcha
belgisi paydo bo'lishi kerak.](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_10.png)
![Shundan so'ng, raqamlar darhol tartibda to'ldiriladi va avtomatik to'ldirish opsiyalari
bilan menyudan foydalanishning hojati yo'q.](/data/documents/6d4e9908-1bed-481e-8515-135fc130968e/page_11.png)
MAVZU: Excel elektron jadvallar bilan ishlash. Ma’lumotlarni kiritish va tahrirlash.Excel dasturida avto to’ldirishlar va avto hisoblashlar. REJA: 1.Excel elektron jadvallar bilan ishlash. 2. Ma’lumotlarni kiritish va tahrirlash. 3. Excel dasturida avto to’ldirishlar va avto hisoblashlar.
1.Excel elektron jadvallar bilan ishlash. Microsoft Excel elektron jadvali va unda ishlash. Microsoft Excel elektron jadvali turli xil jadvallar yaratish, ularda xisob-kitob ishlarini amalga oshirish, diagrammalar yaratish, ularning ko`rinishini boshqarish va boshqa ishlarni bajarish mumkin. Bu dasturni ishga tushirish uchun shu dastur piktogrammasida sichkoncha chap tugmasini ikki marta tez bosish ( tugmasi) , dastur faylini ishga tushirish yoki Пуск bosh menyusidagi Все программы bandidagi Microsoft Office bandidan Microsoft Excel 2007 buyrugini tanlash orqali ishga tushirish mumkin. Excel dasturi uskunalar paneli. Dasturning uskunalar paneli boshqa office paketi dasturlari uskunalar paneliga uxshash bo`lib, unda Главная , Вставка , Разметка страницы , Формулы , Данные , Рецензирование , Вид hamda Надстройки panellari mavjud. Excel da yaratilgan xar bir xujjat kitob (elektron kitob) deb ataladi va har bir kitob bir yoki bir nechta saxifa(list)lardan iborat bo`lishi mumkin. Bu sahifalarning nomini o`zgartirish, o`rnini o`zgartirish yoki chop etish mumkin. Excel ishchi maydoni jadval kurinishida bo`lib, satrlari 1 dan boshlab raqamlanadi hamda cheksiz (oldingi Office paketi Excel dasturlaridan farqli ravishda) tartiblangan bo`lib, ustunlari A dan boshlab tartiblanadi hamda barcha lotin alifbosi harflari tugagach, ulardan ikkitadan foydalanib tartiblanadi (AB, AC, AD, …ZZ), ikkitalik imkoniyatlar tugagach esa, ustunlar uchtadan yarflar bilan belgilanadi (AAA, AAB, AAC, … ). Bu satr va ustunlarning kesishgan joyi katakcha (yacheyka) deb ataladi. Har bir katakcha o`zining o`rniga qarab ma`lum manzilga ega bo`ladi. Masalan A3 (A ustun va 3-satrlar kesishgan katakcha), IA234 (IA ustun va 234-satrlar kesishgan katakcha). Microsoft Excel2007 dasturi boshqa Office paketi dasturlariga o`xshash bo`lib, lekin unda dasturning vazifalari va imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda turli-tuman farqlar ham mavjuddir. Bularga dasturning hisob-kitob ishlarini bajarish imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda kiritilgan o`zgarishlarni misol qilib keltirib o`tishimiz mumkin. Bundan tashqari Excel 2007 dasturi jadval ko`rinishidagi ma`lumotlarni tayyorlash hamda ularni yaqqolroq tasvirlash maqsadida kuchli diagrammalar bilan ishlash asbobi bilan ham ta`minlangandir hamda bu imkoniyat ham dastur imkoniyatlari va tashqi ko`rinishida o`z aksini topgan. Excel 2007 dasturining ishchi maydoni quyidagicha kurinishga ega:
List(sahifa)lar sohasi List(sahifa)larni boshqarishsohasi Excel 2007 dasturi ishchi sohasi O`tkazish chizg`ichi Masshtabni boshqarish Ko`rinishni boshqarishSatrlar Ustunlar arKursor Kursor manzili Formulalar satriKo`p ishlatiladigan tugmalarOffice bosh menyusi Sarlavha satri Oynani boshqarish tugmalariExcel 2007 dasturi uskunalar paneli
Excel dasturi asoslari Excel dasturida tayyorlanadigan hujjat elektron kitoblar deb ataladi va bu elektron kitobda kompyuter xotirasi imkon beradigan darajada ko`p sahifa (list)larni joylashtirish mumkin. Bu listlar ishchi listlar (oddiy listlar – ularda jadvallarni joylashtirish mumkin) hamda diagramma listlari (ularda diagrammalar joylashtiriladi)ga bo`linadi. Oldingi Excel dasturlarida ishchi maydoni 65536 ta satr va 256 ta ustundan iborat edi. Excel 2007 dasturida esa satrlar soni 1048576 ta bo`lib, ustunlar soni esa 16384 tadan iborat (A-XFD gacha). Demak Excel 2007 dasturida jami 17179869184 ta katakcha mavjud ekan. Katakcha – bu ustun va satr kesishgan joydagi birlik bo`lib, har bir katakcha o`zining individual manzili (nomi)ga egadir. Bu nom shu katakchaning ustuni harfi (harflari) hamda uning satr tartib raqamining yonma-yon yozilishidan iboratdir. Elektron sahifaning birinchi (yuqori chap burchagidagi) katakchasining manzili A1 bo`lib, uning oxirgi katakchasi (pastki o`ng burchakda)ning manzili mos ravishda XFD1048576 ekanligi tushunarli. Formulalar. Exceldagi katakchalar o`zida matn, sonlar, formulalrni saqlashi yoki ularning barchasidan xoli bo`lishi mumkin. Formulalar yordamida Excel boshqa katakchalarda joylashgan ma`lumotlar asosida hisob-kitob ishlarini bajarish bo`yicha ko`rsatmalarni oladi. Masalan A ustunida joylashgan dastlabki 10 ta sonni qo`shish formulasini tuzish mumkin (= СУММ A1:A10 ). Formulalarni tuzishda +(qo`shuv), -(ayiruv), *(ko`paytiruv) va /(bo`luv) standart arifmetik amallari ishlatiladi. Bundan tashqari maxsus funksiyalarni ishlatish ham mumkin. Bular kerakli natijaga osonlik bilan erishish imkonini beradi. Masalan Excel funksiyalari yordamida sonning kvadrat ildizini hisoblash, turli sonlarning faktoriallarini topish va hatto joriy vaqtni hisoblab topish ham mumkin. Excel funksiyalari bilan ishlash keyingi boblarda ko`rib chiqiladi. Aktiv katakcha va diapazonlar. Excelda katakchalardan biri aktiv katakcha deb ataladi va uning chegaralari boshqalarinikidan ko`ra qalinroq bo`ladi. Boshqa dasturlar bilan muvofiqlikni ta`minlash maqsadida biz bu holatni Excel kursori deb ataymiz va aktiv katakchada kursor mavjud deb hisoblaymiz. Kursor turgan katakchaning ichidagi ma`lumot Formulalar satrida ko`rinib turadi. Kerakli katakchani yoki bir necha katakchani aktivlashtirish uchun shu kerakli katakcha ustida sichqoncha chap tugmasini bosish yoki bir necha katakchani ko`rsatish uchun ulardan birinchisi ustida sichqoncha chap Excel 2007 da yangilik
tugmasini bosib turgan holda kerakli katakchagacha chap tugmani qo`yib yubormasdan sichqoncha ko`rsatkichini olib borib, so`ng qo`yib yuboriladi. Bunda belgilangan katakchalar ustida keyinchalik kerakli amallarni bir vaqtning o`zida bajarish mumkin bo`ladi. Belgilangan katakchalar diapazon deb ataladi va ular ko`pincha yonma-yon joylashgan katakchalardan iborat bo`ladi. Lekin ba`zida bir- biridan uzoqda joylashgan katakchalarni ham birgalikda belgilash mumkin. Buning uchun belgilash amalini bajarish jarayonida CTRL tugmasidan foydalanish mumkib. Excel dasturi oynasi bilan ishlash. Excel dasturi oynasini boshqarish barcha boshqa Windows dasturlari oynalarini boshqarish kabi bo`lib, u kichiklashtirilgan holda bo`lganda uning chegaralarini surish uchun kerakli chegara ustiga sichqoncha ko`rsatkichini keltirilib, u ikki tomonlama ko`rsatkich ko`rinishiga o`tgach, chap tugmani bosib turgan holda chegarani keraklicha surish mumkin. Dastur oynasining o`zini surish uchun shu dastur sarlavha satri ustiga sichqoncha ko`rsatkichini keltirib, chap tugmani bosib turgan holda dastur oynasini siljitish mumkin. Dastur oynasini yopish uchun yuqori o`ng burchakdagi X harfi ko`rinishidagi tugma bosiladi (Alt+F4 kombinatsiyasi ham shu vazifani bajaradi). Bundan tashqari Excel dasturida chiqish uchun dastur yuqori chap tomonida joylashgan Office bosh menyusini tanlab( ), uning eng pastki qismidagi Выход из Excel buyrug`i tanlanadi. Exceldan tezkor chiqish uchun shu tugmada sichqoncha chap tugmasini ikki marta tez bosish ham yetarlidir. Sichqoncha va klaviatura yordamida harakatlanish. Sichqoncha qurilmasi Excel dasturida ishlash uchun asosiy vositalardan biri bo`lib, uning yordamida turli buyruqlarni berish amali qulay tarzda bajariladi. Quyida sichqoncha qurilmasi imkoniyatlarini izohlab chiqaylik: Chertish: Sichqoncha chap tugmasini bir marta bosish. Qo`sh chertish: Sichqoncha chap tugmasini ikki marta tezlik bilan bosish. Ba`zida bu amalni bajarish uchun shug`ullanish kerak bo`ladi. Olib o`tish: Biror ob`yekt ustida sichqoncha chap tugmasini bosib turgan holda sichqoncha ko`rsatkichi kerakli joyga olib boriladi hamda bu amalni tugatish uchun qo`yib yuboriladi. Joylashtirish: Biror-bir ob`yekt ustida sichqoncha ko`rsatkichini olib kelish va chap tugmani bosmaslik.