logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. LINUX FAYL IZIMI.

LINUX FAYL IZIMI.

Yuklangan vaqt:

29.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

422.4130859375 KB
Ko'chirib olish
LINUX FAYL IZIMI. Reja: 1. Iararxik fayl tizimi. 2. Ishchi katalog. 3. Manzil nomlar. 4. Kataloglar bilan ishlash. Fayl tizimi o'zida bir qancha ma'lumotlar strukturasi namoyish etgan xolda, disk bo'lagida bo'ladi hamda o'zida fayllar katalogini ushlab turadi. Fayl tizimlar asosiy foydalanuvchi hisoblangan hamda tizimni mavjudligini bildiruvchi shu bilan birga ishlashi uchun zaruriy ma'lumotlarni saqlaydi. 1. Ierarxik fayl tizimi Ierarxik struktura ko'pincha piramida ko'rinishida bo'ladi. Bunga misol tariqasida oila shajarasini kuzatuv orqali shu tipga mahsul strukturani uchratish mumkin: Otani bolasi bor, u bola o'z navbatida bir qancha bolalar ular ham ko'p bolalarga ega bo'lishi mumkin. Bu ierarxik strukturaga oila daraxti deb nomlanadi. Bog'langan fayllardan iborat bo'ladi. Bu struktura fayllarni tartiblashtirishga imkon beradi, shuning uchun ham aniq bir faylni bemalol topishingiz mumkin. Linuxning standart tizimida foydalanuvchi bitta katalogdan boshlaydi va foydalanuvchi ichida xoxlagan darajagacha yaratishi mumkin. Bir qancha kataloglar osti darajalarni yaratish orqali foydalanuvchi zaruriy darajagacha strukturasini kengaytirishi mumkin. Odatda bitta katalogosti bitta mavzuga bag'ishlanadi, masalan, odam, loyiha yoki hodisa. Mavzu katalogostida bo'limlar bo'lishi lozimmi yo'qmi shuni 1- rasm. Oila daraxti Oilaviy daraxtdek Linux fayl tizimi ham daraxt deya nomlanadi. bildirishi mumkin. Masalan, 3.2- rasmda kotiba katalogosti o'z nomiga mos. Bu katalog uchta katalogostini saqlaydi: biznes, eslatma va shaxsiy. Biznes-katalog kotibaning har xatlarini saqlovchi fayllardan iborat bo'ladi. Agarda siz bitta mijozga ko'p xatlarni saqlamoqchi bo'lsangiz chunonchi sut ishlab chiqaruvchi korxonaga, unda katalogostini shu mijozga bag'ishlashingiz mumkin. letterj letter.2 2 -rasm. Kotibaning kataloglari. Linux fayl tizimining eng asosiy tomonlaridan biri foydalanuvchi ehtiyojiga qarab adaptatsiyalanish xususiyatga egaligi. Siz bu imkoniyatdan foydalanib sizga qulay hamda foydali holda fayllarni strukturalashtirishingiz mumkin. Oila daraxt ikabi, fayl tizimini ifodalovchi daraxt odatda yuqoridan pastga ildizlari bilan tasvirlanadi. 3.2va 3.3 rasmda daraxt fayllarni ildiz bilan bog'lash orqali ildizidan pastga o'sayotgani tasvirlangan. Yo'l oxirida oddiy fayl yoki fayl direktoriyasi bo'ladi. Yo'l oxirida oddiy faylar yoki oddiygina fayl boshqa yo'llarni ushlab turmaydi. Ma'lumotnomalarda ildizga yaqinlarni ota va ildizdan uzoqdalarni bolalar deya ataladi. Yo'l nomlanishi o'zida shoxdan tortib faylgacha bir qator nomlarni o'zida mujassamlashtiradi. Fayl nomi Har bir fayl o'z nomiga ega. Fayl nomi uzunligi fayl tizimi taiga bog'liq bo'ladi. Linux bir nechta fayl tizimlarni qo'llab-quvvatlashdi. Zamonaviy fayl tizimlar 255 gacha simvolli nomga ega fayllarni yaratishga imkoniyat bersa, bir qancha fayl tizimlar esa qisqa fayl nomini tanlash bilan chegaralaydi. Hozirda Fayl nomida deyarli xoxlagan simvolni ishlatishingiz mumkin, lekin chalkashishdan qochish maqsadida quyidagi ro'yhatni ko'rib chiqamiz: - Bosh harflar (A-Z); - Kichkina harflar (a-z); - Raqamlar (0-9) - Tag chiziq (_) - Nuqta (.) - Vergul (,) / yoki ildiz Ildiz direktoriya har doim / (slesh) nomlanadi va shu bitta simvol bilan ifodalanadi. Boshqa fayllar bu simvolni nom sifatida ishlata olmaydi. Shu bilan birga, fayl manzili fayl nomidagi satr hisoblanib kataloglar slesh bilan ajratilgan bo'ladi. Bitta ota-onada bir xil ismdagi farzandlari bo'lmaganidek, bitta katalogda bir xil nomdagi fayllar bo'lmaydi. Xar xil ota-onada bir xil nomli farzandlari bo'lganidek, boshqa boshqa katalogda bir xil nomli fayllar bo'lishi mumkin. Siz tanlayotgan fayl nomi biron nimani anglatishi kerak. Ko'p hollarda katalogdagi muhim fayllar foydasiz nomlar bilan saqlanadi. Bunday nomlar yomon tanlov bo'lib, sababi ular fayl qanday ma'lumot saqlayotganini esga solmasligi mumkin. Quyidagi ro'yhatda nomlar faylda saqlanayotgan ma'lumot haqida axborot bera oladi: - Yozishmalar - Yanvar - Davis - Hisobot - 2001 - Qarzdorlik_hisoboti Fayl nomlari uzunligi DOS yoki Windowsning eski versiyalarida fayl nomi uchun 8 ta simvol va kengaytmasi 3 simvolgacha bo'lishi mumkin edi. Ba'zi UNIX tizimlarida 14 simvolli chegara mavjud bo'lsa, Macintoshning eski variantlarida 31 simvolli chegara mavjud. Agarda fayl nomi qisqa bo'lsa, uni chop qilish oson bo'ladi; keyinchalik kengaytmasiga ba'zi fayl tizimlarda mavjud bo'lgan kichik chegaralanishdan oshirish mumkin bo'ladi. Qisqa faylnomlarining salbiy tomoni shundaki, ular uzunroq faylnomidagidek to'la ma'lumotni ifodalamasligi mumkin. Uzun faylnomlilarda faylning to'laroq ma'lumotini yoritish mumkin. Fayl nomini to'la yozib o'tirmasligingiz uchun shellda nomni o'zi tugatish imkoniyatiga ega. Fayl nomlarida katta yoki/va kichik harflardan foydalanish imkoniyati mavjud. Linux registrni bog'liqligi tufayli, YANVAR, Yanvar va yanvar fayllari bir biridan farq qiladi. Fayl nomlarida probellardan foydalanish mumkin, lekin bu yomon fikr hisoblanadi. Sababi, probel maxsus simvol hisoblanib, buyruqlar satrida ko'rsatib o'tilishi lozim. Probel o'rniga nuqta yoki tag chiziqcha foydalananing: joe.05.04.26, new_stuff Agarda probel mavjud bo'lgan fayl nomi bilan ishlayotgan bo'lsangiz, masalan, boshqa operatsion tizim fayl bo'lsa, bunday holda siz buyruqlar satrida joy ko'rsatib, fayl nomini teskari slesh yoki qo'shtirnoq yozish lozim bo'ladi. Keyingi ikki buyruq my file nomli faylni printerga chop qilishga jo'natadi: $ Ipr my\file $ Ipr "my file" Fayl nomi kengaytmalari Kengaytmalar fayl nomining ajralmas bir bo'lagi hisoblanadi. 6-1 jadvalda ko'rsatilgan kengaytmalar faylni saqlayotgan ma'lumotlari haqida qanday axborot berishi mumkin ko'rsatilgan. Ba'zi dasturlar, C dasturlash tili kompilyatori kabilar aniq maxsus kengaytmali fayllar uchundir; ba'zi xollarda kengaytmalar zaruriy bo'lmay qoladi. Kengaytmalarni faylni osonroq tushunish uchun bemalol ishlatishingiz mumkin. Yashiringan fayl nomlariFayl kengaytmalari (1- jadval) Davriylik bilan boshlangan fayl nomlini yashiringan fayl nomi deya ataladi, sababi, ls odatda uni ko'rsatmaydi. Ls -a buyruqi barcha fayl nomlarini ko'rsata oladi, xatto yashirinlarni ham. Fayl nomlari odatda davriylik bilan boshlanadi, shu sababli ham ular yashirin bo'ladi va kataloglar ro'yhgatini tartibsizlikka olib kelmaydi. Fayl rejasi ham yashirin bo'ladi. Ikkita maxsus yashirin yozuvlar mavjud bo'lib ular bitta yoki ikkili davriyli bo'lib, har bir katalogda paydo bo'ladi. 2. Ishchi katalog Linux tizimiga foydalanuvchi interfeysida kirganizda, siz har doim katalogga bog'langan bo'lasiz. Siz bog'langan katalog ishchi yoki joriy katalog deb nomlanadi. PWD (ishchi katalog chop qilish) utilida ishchi katalog yo'li nomini tasvirlaydi. Bosh katalog Agarda ilk bora Linux tizimiga kirsangiz yoki terminal emulyator darchasini ishga tushirganizda, sizning ishchi katalogingiz bosh katalog hisoblanadi. Bosh katalog nomini ko'rsatish uchun tizimga kirgan zahoti PWD dan foydalaning. Argumentlarsiz ls utilitidan foydalanish ish katalogdagi fayllar ro'yhatini chop qiladi. Sababi, sizning bosh katalogingiz ishchi katalogda shu paytgacha foydalangan yagona hisoblanadi va ls sizning bosh katalogdagi fayllar ro'yhatini chop qiladi. Boshlangich fayllar Boshlang'ich fayllar, bosh katalogingizda paydo bo'ladi va shell hamda boshqa dasturlarga siz hamda sizning sozlamalaringizni haqida ma'lumot beradi. Bu fayllarning bir qismi shell ga qanday tipdagi terminaldan foydalanayotganiz haqida xabar beradi va sty utilita o'chirigich hamda qatorlarni o'chiruvchi tugmalarni o'rnatib beradi. Yoki siz yoki tizim administrator bosh katalogda mavjud bo'lgan shell buyruqlarini o'zida jamlagan faylni shellni ishga tushiruvchiga joylashtirishi mumkin. Shell har safar kirganizda buyruqlarni amalga oshiradi. Yuklovchi fayllar yashirin nomlarga ega bo'lgani sababli, bosh katalogda mavjud yoki yo'qligini bilish uchun -a buyrug'idan foydalanishingiz zarur bo'ladi. Grafik interfeys boshlangich ishga tushuvchi fayllarga ega. Odatda bu fayllar bilan to'g'ridan to'g'ri ishlamaysiz, lekin ischi stoldagi ikonka yordamida ishga tushish ketma-ketlikni nazorat qilish mumkin. Login: alex Password: Last login: Wed Oct 20 11:14:21 from bravo $ pwd /home/alex/ 3. Manzil nomlar Absolyut manzillar Har bir fayl manzil nomiga ega. 3.3- rasmda ierarxik strukturadagi fayl tizim shaklida kataloglar manzil nomlar hamda oddiy fayllar ifodalangan. Absolyut har doim testari slesh bilan ildiz katalog nomi bilan boshalanadi. Keyin siz faylga olib boradigan absolyut manzilni ildiz katalogdan tortib barcha oraliqdagi kataloglar tuzilgan manzilni yasashingiz mumkin. Qatordagi fayl nomidagi oldingi va keying guruh nomlarini bir-biridan slesh bilan ajratiladi. Bu fayl nomi manzili absolyut manzil deyiladi, sababi ildiz katalogdan tortib faylgacha yo'l ni ifodalaydi. Manzilning bir qismi bo'lgan eng oxirgi sleshdan keying nom oddiy fayl nomim fayl nomi yoki bazovoy nom deya nomlanadi ~ (tilde) manzil nomda Absolyut nomni ifodalashni boshqacha ko'rishida shell ~ simvoli orqali bosh katalog manzil nomining boshida yozilib kengaytiriladi. Bu qisqa nom yordamida qaysi katalog ishchi katalogligiga qaramasdan o'zingizning faylingizni .bashrc ishchi faylda namoyish qilishingiz mumkin: $ less -/.bashrc Tilda bosh katalogdan yoki begona katalogdan boshlangan manzillarga tez jo'natadi. Shell joriy foydalanuvchi bosh katalog boshida foydalanuvchi nomidan oldin joylashadigan tildani kengaytiradi. 3-rasm. Absolyut manzil nomlari Masalan, ruxsatnomasi mavjud deya tasavvur qilsakda, AlexScootning .bashrc faylini quyidagi buyruqlar orqali tekshira oladi: $ less ~scott/.bashrc Relativ manzil nomlar Relativ manzilda ishchi katalogdan to faylgacha kuzatilib boriladi. Manzil nomi ishchi katalogga nisbatan bo'ladi. Ildiz katalogdan (/) yoki (~) tilda bilan boshlanmagan barcha manzillar relativ manzillar hisoblanadi. Absolyut manzil kabi relativ manzil nom ham ko'plab kataloglar bo'ylab boradigan yo'lni kuzatish mumkin. Faylga olib boradigan eng oddiy qarindosh manzil ishchi katalogda faylni identifikatsiya qiluvchi oddiy fayl nomi hisoblanadi. Relativ manzildan foydalanayotganda ishchi katalog qaysiligini bilish lozim. Siz relativ fayl nomidan murojat qilayotgan fayl joylashuvi ishchi katalogga bog'liqdir. Har doim, nisbiy manzilni faylga nisbatan qo'llashingizdan oldin, qaysi katalog ishchi katalogligini bilishingiz lozim. Katalog tekshiruvida PWD dan foydalaning. Agarda siz mkdir ni foydalanayotganda siz o'ylagan joyda turmagan bo'lsangiz yangi katalog kutilmagan joylarda paydo bo'lib qolishi mumkin. Absolyut manzildan foydalanayotganda qaysi katalog ishchi katalog hisoblanishi muhimmas. Ishchi katalog qiymati Ishchi katalogdagi xoxlagan faylga murojatni amalga oshirish uchun siz faqatgina oddiy fayl nomi kerak. Boshqa katalogdagi faylga murojat qilish uchun faylga olib boradigan manzildan foydalanishingi kerak bo'ladi. Manzil nomini terish foydasiz va xato qilishga katta ehtimoli bo'ladi. Bu imkoniyat, GUI ostida fayl nomi yoki belgini tanlash orqali xatoliklar kamligini ta'minlaydi. Siz uzun manzil nomlarga ehtiyojni kamaytirish maqsadida aniq bir topshiriq uchun ma’lum bir ishchi katalogni tanlshimiz mumkin. Ishchi katalogni ajdodlari bo'l ganfayllar oddiy fayl nomlar ibilan xavola bo'ladi. Ishchi katalog ning nevaralariga xavola qilishda qisqa nisbiy manzillarda nfoydalanish mumkin: slesh bilan ajratilgan ikki fayl nomlari. Katta strukturali kataloglardagi fayllarni manipulyatsiya qilishda manzil nomlari o'rnida qisqamanzillar ishlatilishi vaqtni hamda asabni tejaydi. Aniq bir maqsad uchun tez-tez foydalaniladigan fayllardan iborat ishchi katalogni tanlasangiz, ulkan manzil nomlardan qochish uchun kichkinaroq nomlardan foydalangan. Kataloglar bilan ishlash. Bu bo'lim ishlashni yengillashtirish, kataloglar orasida yurish, fayllar va kataloglarni kataloglar o'rtasida nusxalash uchun qanday 4-rasm. Relativ manzil nomlar. Sizning ishchi katalogni tanlovingiz, sizga boshqa amalga oshira olmagan amallarni qilishga imkoniyat bermaydi-u shunchaki bir qancha operatsiyalarni qilib katalog yaratish (mkdir), kataloglararo o'tish (cd), katalogni o'chirish haqida boradi. mkdir: Katalog yaratish Mkdir utiliti katalog yaratadi. Mkdir argumenti sifatida yangi katalogning manzil hamda nomi bo'ladi. Kataloglar strukturasini tashkillashtirish borasidagi misolni 3.4-3.5 rasmda ko'rishingiz mumkin. pwdAlexni o'zini bosh katalogida (/home/alex) ishlayotganini, ls bosh katalogdagi fayllarni ko'rsatyapdi: demo, names, temp. Alex mkdir dan foydalanishidan bosh katalogida avlodini literatures katalogini yaratyapdi. U relativ manzil yo'lidan foydalanyapdi, sababi, ishchi katalogni avlodi bo'lib qolishi istayapdi. Albatta, shu katalogni yaratishida absolyut bo 'lardi: mkdir/home/alex/literature $ pwd /home/alex $ ls $ mkdir literature $ ls Demo literature names temp $ ls -F Demo literature/ names temp $ls literature $ ■promo 5-rasm. Misolda shakllantirilgan fayl strukturasi Keyin (ls orqali yangi katalogni tekshiradi. Ls -f orqali har bil katalogni oxirida slesh, ishchi fayllar keyin yulduzcha bilan ifodalaydi. Keyin ls katalogni tashkil etuvchilarni chop qiladi. Shu tariqasida ls yana literature katalogda ishlatilganda, hech qanday natija chiqmaydi, sababi katalogda hech qanday fayl yoki katalog mavjudmas. Quyidagi buyruqlar orqali promo katalogni yaratishda ikki xil yo'ldan foydalanishi mumkinligini ko'rish mumkin. Birinchi navbatda /home/alex manzil ishchi katalogga tekshiriladi va relative manzil yo'li orqali: $ pwd /home/alex $ mkdir literature/promo Ikkinchi usuli absolyut manzil yo'lidan foydalanish: $ mkdir /home/alex/literature/promo Mkdir da -p xususiyatdan foydalanish orqali bitta buyruq bilan literature hamda promo katalogni yaratish mumkin: $ pwd /home/alex $ ls Demo names temp $ mkdir -p literature/promo Yoki $ mkdir -p /home/alex/literature/promo Cd: boshqa ishchi katalogga o'zgartirish Cd utilit ishchi katalogni o'zgatira oladi, lekin ichidagi kontentni o'zgartira olmaydi 9- rasmda /home/alex/literature katalogni ischi katalogga aylantirishni ikki xil yo'li ko'rsatilib o'tilgan. Birinchisida Alex cd hamda absolyut manzil nomi orqali literature ni ishchi katalogga o'zgartirdi - bunday paytda qaysi sizni ishchi katalog ekanligi ahamiyatsiz qachonki absolyut manzil nomidan foydalansangiz. $ cd /home/alex/literature $ pwd /home/alex/literature $ cd $ pwd /home/alex/ $ cd literature $ pwd /home/alex/literature cd utilitasi Pwd alex tomonidan qilingan o'zgarishni tasdiqlaydi. Argumentsiz cd ni ishlatilsa, bosh katalogingiz ishchi katalogga o'zgartiradi. Shu holat 9- rasmda ko'rsatilgan bo'lib, Alex argumentsiz cd dan foydalangani uchun ham bosh katalogni ishchi katalogga aylantirdi. Bosh katalogda ishlayotganini bilgani uchun, cd ni ortidan oddiygina qilib literature katalog nomini yozdi va pwd orqali o'zgarishni tasdiqladi. Bosh kataloginizga nisbatan ishchi katalog Ishchi katalog bosh katalog degani emas. Bosh katalog seans vaqtida va odatda sessiyadan sessiyagacha o'zgarmay qoladi. Tizimga kirganingizda o'sha katalogda ish boshlaysiz, ya'ni sizning bosh katalogingizda. Bosh katalogingizdan farqli o'laroq, ishchi katalog o'zingizga yoqqanchalik tez-tez o'zgartirib turishingiz mumkin. Odatda ko'pchilik odamlarning noto'g'ri fikri bo'yicha joriy katalogni ishchi katalogga o'xshatganlaridek sizda ishchi kataloglar to'plami yo'q. Qachonki tizimga kirganizda cd utiliti bilan katalogni o'zgartirmaguncha sizning bosh katalogingiz ishchi katalog hisoblanadi. Agarda siz Scottning bosh katalogiga o'zgartirishingiz kerak bo'lgan bo'lsa, unda ^cottning bosh katalogi sizning ishchi katalogingizga aylanadi. . va .. kataloglar yozuvi Mkdir utiliti har bir yaratgan katalogingizda ikkita yozuv qoldira: bitta nuqta (.) va ikkita nuqta (.. ) . (.) ishchi katalogni sinonimi hisoblanadi a o'z joyida ishlatilishi mumkin. Bu ma'lumotlar yashirindir, sababi ularni ismlari nuqta bilan boshlanadi. Literature katalogini ishchi katalogga o'zgartirishda (.. ) uch xil xolatda foydalanilgan: ilk borasida, ajdod katalogdagi (/home/alex) tarkibi ro'yhatini ko'rishda, ikkinchisida esa memoA faylni ajdod katalogga nusxalashda va uchinchi marotabada ajdod katalog tarkibi ro'yhatini ko'rishda. $ pwd /home/alex/literature $ ls.. demo literature names temp $ cp memoA.. $ ls.. demo literature memoA names temp O'zining ishchi katalogi qilib (literature ning katalogostisi) promo ga o'zgaritishda cd dan foydalangandan so'ng, Alex bosh katalogdagi faylni tahrir qilish uchun vim utilitidan foydalanishida relative manzil yo'lidan foydalana oladi. Utiliti yoki dastur fayl nomi yoki manzil yo'lini talab qilganida absolyut yoki relativ manzil nomidan yoki oddiy fayl nomidan xoxlagan joyingizda foydalanishingiz mumkin. Bunday harakatlar ls, vim, mkdir, rm va linux utilitining ko'pchilik utilitda amalga oshirish mumkin. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. SUSE. Start-Up. openSUSE Leap 42.1; Publication Date: November 05, 2018. SUSE LLC. 10 Canal Park Drive. Suite 200. Cambridge MA 02141. USA. https://www.suse.com/documentation 2. SUSE. SUSE Linux Enterprise Server 15 SP3. Deployment Guide. Publication Date: January 07, 2022. SUSE LLC. 1800 South Novell Place. Provo, UT 84606. USA. https://documentation.suse.com 3. Thomas, Keir. Beginning SUSE Linux. Published by: Apress, November 2006. ISBNs 978-1-59059-458-2, 978-1-4302-0006-2 https://doi.org/10.1007/978- 1-4302-0006-2 4. Keir Thomas. Beginning SUSE Linux (Beginning: from Novice to Professional) 2nd Edition. https://books.google.co.uz/books? id=g7AA_xhl4KgC&pg=PA533&lpg=PA533&dq=Beginning+SUSE+Linux+ (Beginning:+from+Novice+to+Professional) +2nd+Edition&source=bl&ots=BNWfYfmeOi&sig=ACfU3U27LpBzlTYbD3aDL t4fQfeCJa3- 5g&hl=uz&sa=X&ved=2ahUKEwjlluzthKf1AhXpsosKHRb_D70Q6AF6BAgIEA M#v=onepage&q=Beginning%20SUSE%20Linux%20(Beginning%3A%20from %20Novice%20to%20Professional)%202nd%20Edition&f=false 5. Roger Whittaker, Justin Davies. OpenSUSE 11.0 and SUSE Linux Enterprise Server Bible Wiley Publishing, Inc.10475 Crosspoint Boulevard. Indianapolis, IN 46256. www.wiley.com; Copyright © 2008 by Wiley Publishing, Inc., Indianapolis, Indiana. Published simultaneously in Canada. ISBN: 978-0-470- 27587-0 ; Manufactured in the United States of America 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1; https://www.programmer-books.com/wp-content/uploads/2019/10/OpenSUSE- 11.0-and-SUSE-Linux-Enterprise-Server-Bible.pdf 6. Turganbaev A. Doppix 2008 Edu operatsion tizimi tarmoq imkoniyatlarining ayrim masalalari. Bitiruv malakaviy ishi 2014. Nashriyot: TATU Nukus filiali. sahifalar soni 48 bet. http://library.ziyonet.uz/uz/book/76582 7. Колисниченко Д. Н. Самоучитель Linux openSUSE 11.2. — СПб.: БХВ- Петербург, 2010. — 496 с.: ил. + Дистрибутив (на DVD). ISBN 978-5-9775- 0577-2. https :// litportal . ru / avtory / denis - kolisnichenko / kniga - samouchitel - linux - opensuse -11-2-724067. html yoki https :// litportal . ru / trial / pdf /2891915. pdf

LINUX FAYL IZIMI. Reja: 1. Iararxik fayl tizimi. 2. Ishchi katalog. 3. Manzil nomlar. 4. Kataloglar bilan ishlash.

Fayl tizimi o'zida bir qancha ma'lumotlar strukturasi namoyish etgan xolda, disk bo'lagida bo'ladi hamda o'zida fayllar katalogini ushlab turadi. Fayl tizimlar asosiy foydalanuvchi hisoblangan hamda tizimni mavjudligini bildiruvchi shu bilan birga ishlashi uchun zaruriy ma'lumotlarni saqlaydi. 1. Ierarxik fayl tizimi Ierarxik struktura ko'pincha piramida ko'rinishida bo'ladi. Bunga misol tariqasida oila shajarasini kuzatuv orqali shu tipga mahsul strukturani uchratish mumkin: Otani bolasi bor, u bola o'z navbatida bir qancha bolalar ular ham ko'p bolalarga ega bo'lishi mumkin. Bu ierarxik strukturaga oila daraxti deb nomlanadi. Bog'langan fayllardan iborat bo'ladi. Bu struktura fayllarni tartiblashtirishga imkon beradi, shuning uchun ham aniq bir faylni bemalol topishingiz mumkin. Linuxning standart tizimida foydalanuvchi bitta katalogdan boshlaydi va foydalanuvchi ichida xoxlagan darajagacha yaratishi mumkin. Bir qancha kataloglar osti darajalarni yaratish orqali foydalanuvchi zaruriy darajagacha strukturasini kengaytirishi mumkin. Odatda bitta katalogosti bitta mavzuga bag'ishlanadi, masalan, odam, loyiha yoki hodisa. Mavzu katalogostida bo'limlar bo'lishi lozimmi yo'qmi shuni 1- rasm. Oila daraxti Oilaviy daraxtdek Linux fayl tizimi ham daraxt deya nomlanadi.

bildirishi mumkin. Masalan, 3.2- rasmda kotiba katalogosti o'z nomiga mos. Bu katalog uchta katalogostini saqlaydi: biznes, eslatma va shaxsiy. Biznes-katalog kotibaning har xatlarini saqlovchi fayllardan iborat bo'ladi. Agarda siz bitta mijozga ko'p xatlarni saqlamoqchi bo'lsangiz chunonchi sut ishlab chiqaruvchi korxonaga, unda katalogostini shu mijozga bag'ishlashingiz mumkin. letterj letter.2 2 -rasm. Kotibaning kataloglari. Linux fayl tizimining eng asosiy tomonlaridan biri foydalanuvchi ehtiyojiga qarab adaptatsiyalanish xususiyatga egaligi. Siz bu imkoniyatdan foydalanib sizga qulay hamda foydali holda fayllarni strukturalashtirishingiz mumkin. Oila daraxt ikabi, fayl tizimini ifodalovchi daraxt odatda yuqoridan pastga ildizlari bilan tasvirlanadi. 3.2va 3.3 rasmda daraxt fayllarni ildiz bilan bog'lash orqali ildizidan pastga o'sayotgani tasvirlangan. Yo'l oxirida oddiy fayl yoki fayl direktoriyasi bo'ladi. Yo'l oxirida oddiy faylar yoki oddiygina fayl boshqa yo'llarni ushlab turmaydi. Ma'lumotnomalarda ildizga yaqinlarni ota va ildizdan uzoqdalarni bolalar deya ataladi. Yo'l nomlanishi o'zida shoxdan tortib faylgacha bir qator nomlarni o'zida mujassamlashtiradi.

Fayl nomi Har bir fayl o'z nomiga ega. Fayl nomi uzunligi fayl tizimi taiga bog'liq bo'ladi. Linux bir nechta fayl tizimlarni qo'llab-quvvatlashdi. Zamonaviy fayl tizimlar 255 gacha simvolli nomga ega fayllarni yaratishga imkoniyat bersa, bir qancha fayl tizimlar esa qisqa fayl nomini tanlash bilan chegaralaydi. Hozirda Fayl nomida deyarli xoxlagan simvolni ishlatishingiz mumkin, lekin chalkashishdan qochish maqsadida quyidagi ro'yhatni ko'rib chiqamiz: - Bosh harflar (A-Z); - Kichkina harflar (a-z); - Raqamlar (0-9) - Tag chiziq (_) - Nuqta (.) - Vergul (,) / yoki ildiz Ildiz direktoriya har doim / (slesh) nomlanadi va shu bitta simvol bilan ifodalanadi. Boshqa fayllar bu simvolni nom sifatida ishlata olmaydi. Shu bilan

birga, fayl manzili fayl nomidagi satr hisoblanib kataloglar slesh bilan ajratilgan bo'ladi. Bitta ota-onada bir xil ismdagi farzandlari bo'lmaganidek, bitta katalogda bir xil nomdagi fayllar bo'lmaydi. Xar xil ota-onada bir xil nomli farzandlari bo'lganidek, boshqa boshqa katalogda bir xil nomli fayllar bo'lishi mumkin. Siz tanlayotgan fayl nomi biron nimani anglatishi kerak. Ko'p hollarda katalogdagi muhim fayllar foydasiz nomlar bilan saqlanadi. Bunday nomlar yomon tanlov bo'lib, sababi ular fayl qanday ma'lumot saqlayotganini esga solmasligi mumkin. Quyidagi ro'yhatda nomlar faylda saqlanayotgan ma'lumot haqida axborot bera oladi: - Yozishmalar - Yanvar - Davis - Hisobot - 2001 - Qarzdorlik_hisoboti Fayl nomlari uzunligi DOS yoki Windowsning eski versiyalarida fayl nomi uchun 8 ta simvol va kengaytmasi 3 simvolgacha bo'lishi mumkin edi. Ba'zi UNIX tizimlarida 14 simvolli chegara mavjud bo'lsa, Macintoshning eski variantlarida 31 simvolli chegara mavjud. Agarda fayl nomi qisqa bo'lsa, uni chop qilish oson bo'ladi; keyinchalik kengaytmasiga ba'zi fayl tizimlarda mavjud bo'lgan kichik chegaralanishdan oshirish mumkin bo'ladi. Qisqa faylnomlarining salbiy tomoni shundaki, ular uzunroq faylnomidagidek to'la ma'lumotni ifodalamasligi mumkin. Uzun faylnomlilarda faylning to'laroq ma'lumotini yoritish mumkin. Fayl nomini to'la yozib o'tirmasligingiz uchun shellda nomni o'zi tugatish imkoniyatiga ega. Fayl nomlarida katta yoki/va kichik harflardan foydalanish imkoniyati mavjud. Linux registrni bog'liqligi tufayli, YANVAR, Yanvar va yanvar fayllari bir biridan farq qiladi. Fayl nomlarida probellardan foydalanish mumkin, lekin bu yomon fikr hisoblanadi. Sababi, probel maxsus simvol hisoblanib, buyruqlar

O'xshashlar

Linux operatsion tizimi
Linuxga kirish. Linux ni o'rnatish.
Linux oilasidagi OSlar arxitekturasi va xususiyatlari.
LINUXDA FAYL VA PAPKALAR BILAN ISHLASH BUYRUQLARI
Fayl va kataloglar bilan ishlash jarayonlarini dasturlash