logo

Matin va binar fayillar bilan ishlash.

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

49.5 KB
MAVZU:   Matin va binar fayillar bilan ishlash.
Reja:
1. Matinlar va binary fayillarni yaratish.
2. Fayllar bilan ishlash uchun quyidagi sifnlar ob'ektlari.
3. Fayillar bilan ishlashga doir misollar bilan tanishish. Matnli fayllar bilan ishlash binar fayllar bilan ishlashdan bir oz farq qiladi. 
Matnli fayllarda ma`lumotlar satrlarda saqlanadi. Matnli fayl elementilari har 
xil uzunlikdagi satrlardir. Bu satrlar bir biridan satr oxiri belgisi bilan 
ajratiladi. Matnli fayl elementlari indekslanmagan bo`lganligi uchun, 
faylning istalgan elementiga bevosita murojaat qilib bo`lmaydi.
C++  da matnli yoki binar fayllar bilan ishlash uchun keng imkoniyatlar 
berilgan. Matnli fayllar bilan ishlashda oddiy C ning funksiyalaridan ham 
foydalanish mumkin. Masalan, formatli o'qish va yozish funksiyalari yoki 
oldingi mavzudagi funksiyalardan foydalanishimiz mumkin. Matnli fayllar 
bilan ishlashning bunday usuli kitoblarda keng yoritilgan. Ularni mustaqil 
o'qib - o'rganishingiz mumkin.
Bu mavzu fayllar bilan ishlovchi oqimlarni qisqacha o'rganamiz va buni 
matnli fayl misolida ko'ramiz.
Standart kiritish / chiqarish kutubxonasi sinflari quyidagicha shajaraga ega:
Fayllar bilan ishlash uchun quyidagi sifnlar ob'ektlari hosil qilinadi:
ofstream  - faylga ma'lumot yozish uchun
ifstream  - fayldan ma'lumot o'qish uchun
fstream  - fayldan ma'lumot o'qish uchun va yozish uchun
Bu sinflarni dasturda ishlatish uchun  <fstream.h>  sarlavha faylini qo'shish 
kerak
bo'ladi. Bundan keyin programmada aniq fayllar oqimini aniqlash mumkin. 
Masala:  ofstream  yozish; // faylga yozish oqimini e'lon qilish  ifstream  
oqish; // fayldan o'qish oqimini e'lon qilish  fstream  yoz_oqi; // faylga yozish 
va o'qish oqimini e'lon qilish Keyin faylni ochish kerak bo'ladi. Faylni ochish
deganda, uning ustida nima amal qilinishi haqida amaliyot tizimiga xabar  berish tushuniladi.
void open (const char * filename, ios_base::openmode mode = 
ios_base::out );
mode parametri quyidagicha qiymatlarni qabul qilishi mumkin:
ios::in  faqat ma'lumot o'qish uchun
ios::out  faqat ma'lumot yozish uchun
faylni ochishda fayl ko'rsatkichini fayl oxiriga
ios::ate
qo'yish
ios::app  fayl oxiriga ma'lumotlarni yozish uchun
ios::trunc  bor bo'lgan faylning ustidan yangi faylni yozish
ios::binary  binar holda ma'lumotlarni almashish uchun
Har bir sinf uchun mode parametrining odatiy qiymatlari mavjud:
class default mode parameter
ofstream ios::out
ifstream ios::in
fstream ios::in | ios::out
Fayl ustida o'qish yoki yozish amalini bajarib bo'lgandan song, faylni yopish 
kerak
bo'ladi. Faylni yopish uchun  close  funksiyadi ishlatiladi.
Masalan:
yozish.close();
oqish.close();
Misollar va fuksiyalar.
Matnli faylga ma'lumot yozish #include <iostream.h>
#include <fstream.h>
int main ()
{
ofstream yozish; // faylga yozish oqimini hosil qilish
yozish.open("namuna.txt");
// yangi namuna.txt nomli fayl hosil qilinadi.
// agar namuna.txt fayli oldindan bo'lsa,
// uning eski qiymatlari o'chiriladi
// va yangi fayl hosil qilinadi
yozish << "Matnli faylga ma'lumot yozish" << endl;
yozish << "Juda oson!" << endl;
yozish.close(); // faylni yopish
system ("pause");
return 0;
}
Fayldan matni o'qish
#include <iostream.h>
#include <fstream.h>
#include <string.h>
int main ()
{
ifstream oqish; // fayldan o'qish oqimini hosil qilish
string satr;
oqish.open("namuna.txt"); // faylni ochishda xatolik sodir bo'lsa
if (!oqish.is_open())
{
cout << "Faylni ochishda xatolik sodir bo'ldi." << endl;
exit(1); // dasturni tugatish
}
while (!oqish.eof())
{
// fayldan o'qish
getline(oqish, satr);
// ekranga chiqarish
cout << satr << endl;
}
// namuna.txt fayli bilan oqish oqimi aloqasini uzish
oqish.close();
system (“pause”);
return 0;
}
istream  sinfi funksiyalari
istream& seekg ( streampos pos );
istream& seekg ( streamoff off, ios_base::seekdir dir );;
oqish oqimi ko'rsatkichini o'rnatish (siljit ish).
pos  - oqim buferining yangi pozitsiyasi.
dir parametri quyidagilardan birini qabul qilishi mumkin:
Qiymat Izoh
ios::beg  oqimning boshlanishi ios::cur  oqimning joriy xolari
ios::end  oqim oxiri
long tellg();
o'qish oqimining joriy xolatini (pozitsiyasi) aniqlash.
ostream  sinfi funksiyalari
ostream& seekp ( streampos pos );
ostream& seekp ( streamoff off, ios_base::seekdir dir );
yozish oqimi o'rnini (pozitsiyasini) o'rnatish.
pos  - oqim buferining yangi pozitsiyasi
dir parametri beg, cur, end qiymatlaridan birini qabul qilishi mumkin.
long tellp()  - yozish oqimining kelgan joyini aniqlash.
Fayldan nusxa olish
//ushubu dastur orqali ixtiyoriy fayldan nusxa olish mumkin
#include <iostream.h>
#include <fstream.h>
int main ()
{
int length;
char * buffer, fayl[] = "matn.txt", yangi[]="yangi_fayl.txt";
// fayl - nusxalanadigan fayl nomi
// yangi - yangi nusxalangan fayl nomi
// o'qish oqimi
ifstream fromfile(fayl, ios::binary );
if (!fromfile.is_open()) {
cout << "faylni o'qishda xatolik sodir bo'ldi\n";
exit(1);
}
// yozish oqimi
ofstream tofile(yangi, ios::binary );
// fayl xajmini aniqlash:
fromfile.seekg (0, ios::end); // fayl oxiriga o'tish
length = fromfile.tellg();
fromfile.seekg (0, ios::beg); // fayl boshiga o'tish
// xotira ajratish:
buffer = new char [length];
// blokka ma'lumotlarni o'qish:
fromfile.read (buffer, length);
fromfile.close();
// nusxalanishi kerak bo'lgan faylga yozish
tofile.write (buffer, length);
// xotirani bo'shatish
delete[] buffer;
cout << "fayl nusxalandi\n";
system ("pause");
return 0;
}
dic.txt  nomli fayl berilgan . Faylning har bir satrida inglizcha va o`zbekcha 
so`zlar "-" belgisi bilan ajratilgan. Inglizcha so`zlarni english.txt fayliga, 
o`zbekcha so`zlarni uzbek.txt fayliga o`tkazuvchi programma tuzilsin.
dic.txt  fayli quyidagicha bo'ladi: hello - salom
bread - non
car – mashina
#include <iostream.h>
#include <fstream.h>
#include <string.h>
using namespace std;
int main ()
{
ifstream dic("dic.txt");
ofstream uzbek("uzbek.txt");
ofstream english("english.txt");
if (!dic.is_open())
{
cout << "dic.txt - fayli topilmadi\n";
exit(1);
}
string s, uzb, eng;
int p;
cout << "dic.txt fayli ma'lumotlari\n";
while (!dic.eof())
{
getline(dic, s);
p = s.find("-");
eng.assign(s, 0, p - 1);
uzb.assign(s, p + 1, s.length() - (p + 1));
uzbek << uzb << endl; english << eng << endl;
cout << s << endl;
}
dic.close();
uzbek.close();
english.close();
system (“pause”);
return 0;
}
Kompyuterimizda aksar ma'lumotlar fayl ko'rinishida 
saqlanadi. Bu xoh matn bo'lsin, xoh jadval, xoh rasm, 
xoh video. Fayllarda turli ma'lumotlar saqlanishi 
mumkin, ob-havo ma'lumotlari, yillik hisobotlar, 
mijozlarning telefon raqamlari, talabalarning baholari va
hokazo. 
Ko'pgina holatlarda dastur davomida katta 
ma'lumotlarni aynan fayllardan o'qib olish talab qilinadi.
Ayniqsa, tahliliy dasturlarda fayl ko'rinishida saqlangan,
katta hajmdagi jadvallar bilan ishlash tabiiy. Lekin 
fayllar bilan ishlash boshqa holatlarda ham ko'p 
asqotadi, misol uchun oddiy matnni html ko'rinishga 
o'tkazishni avtomatlashtiruvchi dastur yozishda. Fayllar bilan ishlashning birinchi qadami bu fayldagi 
ma'lumotlarni kompyuter xotirasiga ko'chirish.  Buning 
bir necha usuli bor, quyida ular bilan tanishamiz.

MAVZU: Matin va binar fayillar bilan ishlash. Reja: 1. Matinlar va binary fayillarni yaratish. 2. Fayllar bilan ishlash uchun quyidagi sifnlar ob'ektlari. 3. Fayillar bilan ishlashga doir misollar bilan tanishish.

Matnli fayllar bilan ishlash binar fayllar bilan ishlashdan bir oz farq qiladi. Matnli fayllarda ma`lumotlar satrlarda saqlanadi. Matnli fayl elementilari har xil uzunlikdagi satrlardir. Bu satrlar bir biridan satr oxiri belgisi bilan ajratiladi. Matnli fayl elementlari indekslanmagan bo`lganligi uchun, faylning istalgan elementiga bevosita murojaat qilib bo`lmaydi. C++ da matnli yoki binar fayllar bilan ishlash uchun keng imkoniyatlar berilgan. Matnli fayllar bilan ishlashda oddiy C ning funksiyalaridan ham foydalanish mumkin. Masalan, formatli o'qish va yozish funksiyalari yoki oldingi mavzudagi funksiyalardan foydalanishimiz mumkin. Matnli fayllar bilan ishlashning bunday usuli kitoblarda keng yoritilgan. Ularni mustaqil o'qib - o'rganishingiz mumkin. Bu mavzu fayllar bilan ishlovchi oqimlarni qisqacha o'rganamiz va buni matnli fayl misolida ko'ramiz. Standart kiritish / chiqarish kutubxonasi sinflari quyidagicha shajaraga ega: Fayllar bilan ishlash uchun quyidagi sifnlar ob'ektlari hosil qilinadi: ofstream - faylga ma'lumot yozish uchun ifstream - fayldan ma'lumot o'qish uchun fstream - fayldan ma'lumot o'qish uchun va yozish uchun Bu sinflarni dasturda ishlatish uchun <fstream.h> sarlavha faylini qo'shish kerak bo'ladi. Bundan keyin programmada aniq fayllar oqimini aniqlash mumkin. Masala: ofstream yozish; // faylga yozish oqimini e'lon qilish ifstream oqish; // fayldan o'qish oqimini e'lon qilish fstream yoz_oqi; // faylga yozish va o'qish oqimini e'lon qilish Keyin faylni ochish kerak bo'ladi. Faylni ochish deganda, uning ustida nima amal qilinishi haqida amaliyot tizimiga xabar

berish tushuniladi. void open (const char * filename, ios_base::openmode mode = ios_base::out ); mode parametri quyidagicha qiymatlarni qabul qilishi mumkin: ios::in faqat ma'lumot o'qish uchun ios::out faqat ma'lumot yozish uchun faylni ochishda fayl ko'rsatkichini fayl oxiriga ios::ate qo'yish ios::app fayl oxiriga ma'lumotlarni yozish uchun ios::trunc bor bo'lgan faylning ustidan yangi faylni yozish ios::binary binar holda ma'lumotlarni almashish uchun Har bir sinf uchun mode parametrining odatiy qiymatlari mavjud: class default mode parameter ofstream ios::out ifstream ios::in fstream ios::in | ios::out Fayl ustida o'qish yoki yozish amalini bajarib bo'lgandan song, faylni yopish kerak bo'ladi. Faylni yopish uchun close funksiyadi ishlatiladi. Masalan: yozish.close(); oqish.close(); Misollar va fuksiyalar. Matnli faylga ma'lumot yozish

#include <iostream.h> #include <fstream.h> int main () { ofstream yozish; // faylga yozish oqimini hosil qilish yozish.open("namuna.txt"); // yangi namuna.txt nomli fayl hosil qilinadi. // agar namuna.txt fayli oldindan bo'lsa, // uning eski qiymatlari o'chiriladi // va yangi fayl hosil qilinadi yozish << "Matnli faylga ma'lumot yozish" << endl; yozish << "Juda oson!" << endl; yozish.close(); // faylni yopish system ("pause"); return 0; } Fayldan matni o'qish #include <iostream.h> #include <fstream.h> #include <string.h> int main () { ifstream oqish; // fayldan o'qish oqimini hosil qilish string satr; oqish.open("namuna.txt");

// faylni ochishda xatolik sodir bo'lsa if (!oqish.is_open()) { cout << "Faylni ochishda xatolik sodir bo'ldi." << endl; exit(1); // dasturni tugatish } while (!oqish.eof()) { // fayldan o'qish getline(oqish, satr); // ekranga chiqarish cout << satr << endl; } // namuna.txt fayli bilan oqish oqimi aloqasini uzish oqish.close(); system (“pause”); return 0; } istream sinfi funksiyalari istream& seekg ( streampos pos ); istream& seekg ( streamoff off, ios_base::seekdir dir );; oqish oqimi ko'rsatkichini o'rnatish (siljit ish). pos - oqim buferining yangi pozitsiyasi. dir parametri quyidagilardan birini qabul qilishi mumkin: Qiymat Izoh ios::beg oqimning boshlanishi