Mavzu : Mediatsiyani qo ‘llash va Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish Reja : Mediatsiyani qo‘llash shartlari Mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi kelishuv Mediatsiya tartib-taomilining boshlanishi Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risidagi kelishuv Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish tartibi Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddati Mediativ kelishuv

Mediatsiyani qo‘llash shartlari Mediatsiya taraflarning xohish-istagi asosida qo‘llaniladi. Mediatsiya suddan tashqari tartibda , nizoni sud tartibida ko ‘ rish jarayonida , sud hujjatini qabul qilish uchun sud alohida xonaga ( maslahatxonaga ) kirguniga qadar , shuningdek sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish jarayonida qo ‘ llanilishi mumkin . Mediatsiya nizoni hakamlik sudida ko‘rish jarayonida ham hakamlik sudining qarori qabul qilinguniga qadar qo‘llanilishi mumkin. Mediatsiya sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish jarayonida qo‘llanilgan taqdirda faoliyatini professional asosda amalga oshiruvchi mediatorning albatta ishtirok etishi talab etiladi. Mediatsiyada ishtirok etganlik fakti aybni tan olish dalili bo‘lib xizmat qilishi mumkin emas. Mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi kelishuv Mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi kelishuv shartnomadagi uning tarkibiy qismi bo‘lgan shart tarzida yoki alohida kelishuv tarzida yozma shaklda tuziladi. Mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi kelishuvda taraflar o‘rtasida kelib chiqqan yoki kelib chiqishi mumkin bo‘lgan barcha yoki muayyan nizolar mediatsiya tartib- taomilini amalga oshirish yo‘li bilan hal etilishi kerakligi haqidagi qoida bo‘lishi lozim. Mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi kelishuvda nizo predmeti haqidagi, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish tartibi to‘g‘risidagi, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish bilan bog‘liq xarajatlarda taraflarning ishtirok etish shartlari haqidagi, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar bo‘lishi mumkin Bunday hollarda agar mediatsiyani qo’llash to’g’risidagi kelishuv haqiqiy bo’lmaydi bunda qonunchiligimiz yo’l qo’ymaydi ushbu holatni tartibga sholish uchun esa mediatsiya to’risida qonunimiz mavjud bo’lib ya’ni 2018 yil 3-iyulda qabul qilingan qonunimizning 16-moddasida keltirib o’tilgan .shunday ekan ushbu kelishuvlarni to’ri amalga oshirishimiz shartdir agar nizolaryuzasidan mediatsiya jarayonida ko’ xato kamchiliklar bo’lishi mumkin . Davlat organining ish bo‘yicha mediatsiya tartib- taomilini amalga oshirish chog‘idagi harakatlari Qonunda nazarda tutilgan hollarda, vakolatli davlat organi ishning muhokamasini qoldirib, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish uchun muddat tayinlashi mumkin. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish jarayonida mediatsiya tartib- taomili amalga oshirilgan taqdirda, uni amalga oshirish davrida ijro ishini yuritish to‘xtatib turiladi. Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish chog‘ida davlat

organining bevosita aralashuvi taqiqlanadi. Sudda ish qo‘zg‘atilganidan keyin mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirishning o‘ziga xos xususiyatlari protsessual qonunchilikda belgilanadi. Sud muhokamasi jarayonida, nizoni vakolatli davlat organida ko‘rish jarayonida mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish chog‘ida taraflar tomonidan erishilgan mediativ kelishuv tegishli ish qaysi sud yoki vakolatli davlat organining ish yurituvida turgan bo‘lsa, darhol o‘sha sudga yoki vakolatli davlat organiga yuboriladi. Sud hujjatlarini va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish jarayonida taraflar tomonidan erishilgan mediativ kelishuv ijro hujjati o‘z ish yurituvida bo‘lgan davlat ijrochisiga darhol yuboriladi. Nizo mediativ kelishuv bilan mediatsiya tartibida hal qilingan taqdirda, to‘langan davlat boji qaytarilishi lozim, bundan sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish jarayonida mediativ kelishuv tuzilgan hollar mustasno. Davlat organi ishtirokidagi nizoda mediatsiyani qo‘llash Davlat organi ishtirokida nizo kelib chiqqan taqdirda, davlat organi mediatsiyani qo‘llash bo‘yicha choralar ko‘rishi kerak. a. Mediatsiya tartib-taomilining boshlanishi Mediatsiya tartib-taomili mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risida taraflar tomonidan kelishuv tuzilgan kundan e’tiboran boshlanadi. . Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risidagi kelishuv Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risidagi kelishuv yozma shaklda tuziladi. Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risidagi kelishuvda: taraflar haqidagi; nizo predmeti to‘g‘risidagi; mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish tartibi, mediator, taraflar tomonidan kelishilgan majburiyatlar, ularni bajarish shartlari va muddatlari haqidagi; mediatsiya tartib-taomili amalga oshiriladigan til, joy va sana to‘g‘risidagi; mediatsiya tartib-taomili amalga oshiriladigan muddat haqidagi ma’lumotlar bo‘lishi kerak. . Da’vo muddatining o‘tishini to‘xtatib turish Mediatsiya tartib-taomili amalga oshirilayotganda da’vo muddatining o‘tishi to‘xtatib turiladi.

. Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish tartibi Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish uchun taraflar o‘zaro kelishuvga ko‘ra bir yoki bir necha mediatorni tanlaydi. Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish tartibi, qoida tariqasida, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risidagi kelishuvda belgilanadi. Mediatsiya tartib-taomili amalga oshirilayotganda mediator o‘zining harakatlari bilan biror-bir tarafni ustun holatga qo‘yishga, xuddi shuningdek taraflardan birining huquqlari va qonuniy manfaatlarini cheklashga haqli emas. . Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddati Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddati mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risidagi kelishuvda belgilanadi. Bunda mediator va taraflar mediatsiya tartib-taomili o‘ttiz kundan ortiq bo‘lmagan muddatda tugallanishi uchun barcha mumkin bo‘lgan choralarni ko‘rishi kerak. Zarur bo‘lgan taqdirda, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddati taraflarning o‘zaro roziligi bilan o‘ttiz kungacha uzaytirilishi mumkin, bundan ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno. ( Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish jarayonida mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddati ko‘pi bilan o‘n besh kunni tashkil etadi. Mediatsiyaning tugatilishi Mediatsiya quyidagi holatlar munosabati bilan tugatiladi: taraflar tomonidan mediativ kelishuv tuzilganligi; nizo xususida o‘zaro maqbul bo‘lgan qarorga erishish imkoniyati yo‘qligi; mavjud ixtiloflar bo‘yicha kelishuvga erishmay turib mediatsiyani tugatish to‘g‘risida taraflarning kelishuvi tuzilganligi (mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risida yozma kelishuv mavjud bo‘lgan taqdirda); biror-bir tarafning mediatsiyani davom ettirishdan voz kechishni ma’lum qilganligi; mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddatlari o‘tganligi. Mediatsiyani qo‘llash chog‘idagi cheklovlar Mediatsiyani qo‘llash chog‘ida mediator: ayni bir nizo bo‘yicha biror-bir tarafning vakili bo‘lishga, bundan qonunchilikda nazarda tutilgan va uning ishtirok etishiga har ikkala tarafning o‘zaro roziligi bo‘lgan hollar mustasno;

biror-bir tarafga yuridik, maslahat yordami yoki boshqa yordam ko‘rsatishga; agar u mediatsiyani amalga oshirish natijasidan shaxsan (bevosita yoki bilvosita) manfaatdor bo‘lsa, shu jumladan taraflardan biri bo‘lgan shaxs bilan qarindoshlik munosabatlarida bo‘lsa, mediator faoliyatini amalga oshirishga, bundan uning ishtirok etishiga har ikkala tarafning o‘zaro roziligi bo‘lgan hollar mustasno; taraflarning roziligisiz nizoning mohiyati bo‘yicha oshkora bayonotlar berishga haqli emas. . Mediatsiyaga taalluqli axborotning maxfiyligi Taraflar, mediator, shuningdek mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirishda hozir bo‘lgan boshqa shaxslar muhokamaning mediatsiya predmeti bo‘lgan nizo bilan bog‘liq bo‘lgan-bo‘lmaganligidan qat’i nazar, agar taraflar boshqacha qoida haqida kelishib olmagan bo‘lsa, muhokama jarayonida: taraflardan birining mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi taklifi haqidagi, xuddi shuningdek taraflardan biri uni amalga oshirishda ishtirok etishga tayyor ekanligi to‘g‘risidagi; nizoni hal etish ehtimoli xususida taraflardan biri bildirgan fikrlar yoki takliflar haqidagi; mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish jarayonida taraflardan biri tomonidan bildirilgan e’tiroflar to‘g‘risidagi; taraflardan biri mediatorning yoki ikkinchi tarafning nizoni hal etish haqidagi taklifini qabul qilishga tayyorligi to‘g‘risidagi axborotni havola qilishga haqli emas. Mediatsiyaga taalluqli axborotni mediator tomonidan oshkor qilish sharti Agar mediator taraflarning biridan mediatsiyaga taalluqli axborotni olgan bo‘lsa, u bu axborotni faqat uni taqdim etgan tarafning roziligi bilan boshqa tarafga oshkor qilishi mumkin. . Mediatorning faoliyatiga haq to‘lash Professional asosdagi mediatorning faoliyati haq evaziga yoki tekin amalga oshirilishi mumkin. Noprofessional asosdagi mediatorning faoliyati tekin amalga oshiriladi. Noprofessional mediatorga uning mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish bilan bog‘liq holda qilgan xarajatlarining, shu jumladan nizoni ko‘rib chiqish joyiga borib kelish uchun yo‘l haqi, yashash va ovqatlanish xarajatlarining o‘rni qoplanishi mumkin.