logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. Samarqand gastronomik turizm turi va resurslari tahlili

Samarqand gastronomik turizm turi va resurslari tahlili

Yuklangan vaqt:

17.03.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

464.255859375 KB
Ko'chirib olish
MUSTAQIL ISH Mavzu: Samarqand gastronomik turizm turi va resurslari tahlili X.M.Parmonova 1-Mavzu: Makroiqtisodiyot faninig mohiyati va mazmuni Makroiqtisodiyot atamalariMahsulot Bozor Tovar ResurslarPozitiv makroiqtsiodiyotNormativ makroiqtisodiyot Iqtisodiy matematik modelDaromad AgregatStatistik kuzatuv 1. AD-AS modeli 2. 1930-yilda vujudga kelgan 3. Inflatsiya,ishsizlikni o’rganadi 4. Yalpi milliy mahsulot 5. Xalqaro iqtisodiyot 6. Bozor muvozanatini o’rganadi 7. Resurslarni taqsimlashni o’rganadi Test 1. Kene jadvalini tuzishda ilk bor makroiqtisodiy tahlil elimentlarini kim qo‘lladi? A) Kene B) Lyudovik XV C) Pareto D) Kens 2. F.Kene “Kene jadvali”ni tuzishda ilk bor makroiqtisodiy tahlilMakroiqtisodiyot Mikroiqtisodiyot 1.AD-AS modeli 2.1930-yilda vujudga kelgan 3.Inflatsiya,ishsizlikni o’rganadi 4.Yalpi milliy mahsulot 5.Xalqaro iqtisodiyot 6.Bozor muvozanatini o’rganadi7.Resurslarni taqsimlashni o’rganadi elimentlarini qachon qo‘lladi? A) 1755-yil B) 1758-yil C) 1752-yil D) 1751-yil 3. “Ish bilan bandlilik, foiz va pulning umumiy nazariyasi”(1936 yil) asarining asoschisi kim? A) Pavol B) Keyns C) Marks D) Valras 4. Makroiqtisodiy nazariyaning ikki ko‘rinishi o‘zaro farqlanadi: A) pozitiv makroiqtisodiyot,normativ makroiqtisodiyot B) milliy,hududiy C) ekzogen,endogen D)javob yo’q 5.Makroiqtisodiyot nimani o’rganadi? A) Korxonalarning daromadlarini tahlil qiladi B) Butun iqtisodiyot darajasidagi hodisalarni o’rganadi C)Mahsulotning bir birlik narxini aniqlaydi D)Firma va uy xo’jaliklarining xatti-harakatlarini o’rganadi 6. YaIM (Yalpi ichki mahsulot) qanday hisoblanadi? A) Barcha mahsulot va xizmatlarning eksport qiymati B)Bir mamlakatda bir yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulot va xizmatlarning umumiy qiymati C) Davlat budjeti xarajatlari yig‘indisi D) Faqat sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 7 . Makroiqtisodiyot fanining asosiy maqsadi nima? A) Davlat budjetini shakllantirishni o‘rganish B) Iqtisodiy o‘sish, barqarorlik va ish bilan bandlikni ta’minlash C) Mahsulot va xizmatlarning narxini tartibga solish D) Marketing strategiyalarini ishlab chiqish 8. Quyidagilardan qaysi biri makroiqtisodiy muammolarga misol bo‘la oladi? A) Korxonaning rentabelligi B) Ishsizlik darajasi va inflyatsiya C) Mahsulot tanlash odatlari D) Korxona daromadlarini rejalashtirish 9. Makroiqtisodiyot fanining asosiy bo‘limlari qaysilar? A) Tovar bozorlari, xizmat ko‘rsatish sohasi B) Pul-kredit siyosati, fiskal siyosat, iqtisodiy o‘sish va inflyatsiya C) Bozor marketingi va talab tahlili D) Mahsulot ishlab chiqarish usullari 10.Quyidagilardan qaysi biri makroiqtisodiyotga taalluqli tushuncha emas? A) Inflatsiya B) Ishsizlik C) Korxona daromadi D)Yalpi ichki mahsulot Test javoblari 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A B B A B B B B B C Savollar 1.Agregatlash nima? 2.Makroiqtisodiyot faning tadqiqot usullari nechta? 3.Kene jadvali nechinchi yilda tuzilgan? 4.Kene jadvalini kim tuzgan? 5.Makroiqtisodiyot nimani o’rganadi? 6.Milliy daromad qanday hisoblanadi? 7.Makroiqtisodiyot va mikroiqtisodiyot o’rtasidagi farq nimada? 8.Makroiqtisodiy barqarorlik nima? 9. “Ish bilan bandlilik, foiz va pulning umumiy nazariyasi”qachon tuzilgan? 10.Makroiqtisodiyot qachonga kelib fan sifatida shakllandi? 11. Keynschilar bozor tizimi mexanizmlarining iqtisodiyotni barqaror o’sishini ta’minlashga doim ham qodir emas sabab nima? 12. Agregat ko‘rsatkichlar yordamida nimani ko’rib chiqish mumkin? 13. Kim o‘zining jami ijtimoiy mahsulot(JIM)ni takror ishlab chiqarish sxemasini tuzgan? 14.Pozitiv makroiqtisodiyot nima? 15.Normativ makroiqtisodiyot nima? Toifa Nomlanishi Tavsifi Muhim omillar Tegishliligi Ta’sir doirasi Ishsizlik darajasi mehnat bozoridagi bandlik holati Ish o’rinlari davlat Milliy Inflatsiya pul qiymatining pasayishi Talab,taklif davlat Milliy Davlat byudjeti davlatning daromad va xarajatlari Investetsiya,ishlab chiqarish davlat Milliy B-B-B Bilmayman Bilishni xohlayman Bilib oldim Milliy daromad qanday taqsimlanishi haqida Barqaror iqtisodiy o’sishning shartlari qandayligini Kene jadvalini Induksiya nima ekanligni Davlat ishtiroki mavjud bo’lmagan yopiq iqtisodiyot haqida to’liq ma’lumotni Agregatlash nima ekanligini Keynschilar bozor tizimini Davlatning iqtisodiyotdagi rolini Fiskal va monetar siyosatni Tahlil Savol Tahlil Iqtisodiy fakt yoki oqibatlari Davlatning makroiqtsidoiy jarayonlardagi roli qanday? Davlat fiskal va monetar siyosat orqali iqtisodiyotni tartibga soladi va barqarorlashtiradi. Masalan, 2008-yilgi moliyaviy inqirozdan keyin AQSh hukumati iqtisodiyotni rag‘batlantirish uchun trillionlab dollar sarflagan YaIM kamayganda iqtsiodiyotga qanday ta’sir ko’rsatadi? Ishlab chiqarish oasayishi,ishsizlik oshishi,iste’mol darajasining tushishi Iqtisodiy turg’unlkk yuzaga kelishi va aholining turmush darajasi pasayishi Inflatsiya qanday oqibatlarga olib keladi? Pul qadrsizlanishi, aholi xarid qobiliyatining pasayishi, ishlab chiqarish xarajatlarining oshishi va iqtisodiy beqarorlikka olib kelishi mumkin. Masalan, 1990-yillarda Zimbabveda giperinflyatsiya tufayli pulning qadrsizlanishi juda yuqori bo‘lgan. Makroiqtsidoiyotning mazmuni va mohiyati Iqtisodiy o’sish I shsizlikInflatsiya Iqtisodiy davrlar Tashqi savdo Moliyaviy bozorlar 1. Milliy valyutaning boshqa valyutaga nisbatan qadrsizlanish jarayon nima? 2.Qaysi makroiqtisodiyotda sharoitlar yoki jihatlar maqbul yoki nomaqbul ekanligini kafolatlaydi? 3.Qanday ko’rsatkichlar yordamida minglab alohida bozorlarni mamlakatning yagona bozori sifatida ko’rib chiqishi mumkin bo’ladi? 4.Davlatning iqtisodiyotga ta’sir o’tkazish usullaridan biri,davlat xarajatlari va soliqlar orqali boshqariladigan siyosat nima? 5.Makroiqtisodiyot fanining tadqiqot usullaridan biri. 6.Makroiqtisodiyotning eng asosiy subyektlaridan biri qaysi? 1 D E V 2 N O R M A T I V L V 3 A G R E G A T T 4 F I S K A L 6 F I 5 I N D U K S I Y A R A M A 2-Mavzu Makroiqtisodiyotni o’rganish usullari Real iqtisodiy hodisalarni o’rganadiNormativ yondashuv Haqiqiy holatni tushuntiradiStatistikaga asoslanadiSubyektiv qarashlarga asoslanadi Subyektiv bayonotlar Pozitiv yondashuvDalillarga asoslanadi Qiymat hukmlariga asolangan Harakatning aniq yo’nalishlarini belgilaydi 1.Keyns xochi 2.Investetsiya funktsiyasi grafigi 3. tovar va xizmatlar bozorida vujudga keladi 4. Pul vositalari bozorida vujudga keladi 5.Pulga talab pul taklifiga teng bo’ladi. 6.O’ziga xos konfiguratsiyaga ega 7. Foiz stavkasi va real ishlab chiqarish hajmiga bog’liq IS egri chizig’i Lm egri chizig’i 1.Keyns xochi 2.Investetsiya funktsiyasi grafigi 3. tovar va xizmatlar bozorida vujudga keladi 4. . Pul vositalari bozorida vujudga keladi 5.Pulga talab pul taklifiga teng bo’ladi. 6.O’ziga xos konfiguratsiyaga ega7.Foiz stavkasi va real ishlab chiqarish hajmiga bog’liq Test 1 .Qaysi modelda yalpi talab va yalpi taklif hajmlarining baholarning umumiy darajasi dinamikasi ta’sirida o‘zgarishi va makroiqtisodiy muvozanatga erishish mexanizmi o‘rganiladi? A) Keyns xochini B)Fillips egri chizig’I modeli C)AD-AC modeli D)IS-LM modeli 2. Makroiqtisodiy modellarda tashqaridan belgilanadigan, ya’ni modelda tayyor kattalik sifatida qabul qilinadigan qanday o’zgaruvchilar mavjud? A)Ekzogen va indogen B) ochiq va yopiq siyosat C)Normativ va pozitiv yondashuv D)javob yo’q 3. IS egri chizig‘i nimani ifodalaydi? a) Pul bozoridagi muvozanat b) Tovar va xizmatlar bozoridagi muvozanat c) Iste’mol va jamg‘arma munosabatlari d) Valyuta kursining barqarorligini 4. LM egri chizig‘i nimani anglatadi? a) Tovar bozoridagi muvozanat b) Pul bozoridagi muvozanat c) Soliq stavkalarining o‘zgarishini d) Iqtisodiy o‘sish sur’atini 5. I S egri chizig‘ining pasayuvchi shaklda bo‘lishiga nima sabab bo‘ladi? a) Foiz stavkasi oshganda investitsiyalar kamayishi b) Pul massasi oshishi c) Ishlab chiqarish hajmi kamayishi d) Soliqlar oshishi 6 . Pul taklifi oshganda qanday natija kuzatiladi? a) Foiz stavkasi pasayadi b) LM egri chizig‘i chapga siljiydi c) Ishsizlik darajasi oshadi d) IS egri chizig‘i chapga siljiydi 7 . Agar soliq stavkalari oshsa, IS egri chizig‘i qanday harakatlanadi? a )Chapga siljiydi b) O‘ngga siljiydi c) O‘zgarish sodir bo‘lmaydi d) LM egri chizig‘i chapga siljiydi 8. AD-AS modelida AD (yalpi talab) egri chizig‘ining pastga qiyalashgan bo‘lishining asosiy sababi nima? a) Narxlar o‘zgarmaganda iste’mol kamayishi b)Narxlar oshganda real xarid qobiliyati pasayishi c) Ishsizlikning doimiy mavjudligi d) Davlat xarajatlarining o‘sishi 9. Keyns xochi modeli nimani ifodalaydi? a) Ishsizlik va inflyatsiya o‘rtasidagi bog‘liqlik b) Jamg‘arma va investitsiya darajalarining mos kelish jarayonini c) Yalpi talab va ishlab chiqarish hajmi muvozanatini d) Pul bozori muvozanatini 10 . Domar modeliga ko‘ra iqtisodiy o‘sish nimaga bog‘liq? a) Jamg‘armaga va investitsiyaga b) Ishsizlik darajasiga c) Pul massasiga d) Fiskal siyosatga Test javoblari 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 C A B B A A A B C A Savollar 1. AD-AS modelida AD egri chizig‘ining chapga siljishiga qanday omillar sabab bo‘ladi? 2. Keyns xochi modelida muvozanat darajasini qanday aniqlash mumkin? 3. Fillips egri chizig‘ida inflyatsiya oshganda ish o‘rinlari qanday o‘zgaradi? 4. IS egri chizig‘ining pasayib boruvchi shaklda bo‘lishining asosiy sababi nima? 5. LM egri chizig‘i qanday sharoitlarda o‘ngga siljiydi? 6. Domar modelida iqtisodiy o‘sish qanday formulaning asosida aniqlanadi? 7. Xarrod modeli iqtisodiy o‘sishni qanday yo‘nalishlarda o‘rganadi? 8. Solou modeliga ko‘ra, texnologik taraqqiyot bo‘lmasa iqtisodiy o‘sish qanday bo‘ladi? 9. AD-AS modelida uzoq muddatli agregat taklif (LRAS) qanday shaklga ega? 10. Keyns modelida jamg‘arma va investitsiyaning muvozanati qanday ta’minlanadi? 11. Fillips egri chizig‘ining uzoq muddatli shakli qanday tushuntiriladi? 12. IS-LM modelida fiskal siyosat qanday natijaga olib keladi? 13. Xarrod modelida "beqaror muvozanat" qanday izohlanadi? 14. Solou modeliga ko‘ra, kapitalning kamayish darajasi qanday omillarga bog‘liq? 15. AD-AS modelida stagflyatsiya qanday holatda yuzaga keladi? Toifa Nomlanishi Aosoiy g’oya Muallifi Asosiy o’zgaruvchila r Qo’llanilish sohasi AD-AS modeli Yalpi talab va yalpi taklif o‘zaro muvozanatiga asoslangan iqtisodiy model Keyns va Klasik iqtisodchilar Narxlar, ishlab chiqarish, inflyatsiya, iqtisodiy o‘sish Makroiqtisodiy tahlil IS-LM modeli Tovar bozori (IS) va pul Jon Xiks Foiz stavkasi, daromad, Monetar va fiskal siyosat bozori (LM) muvozanatini ifodalaydi investitsiya, pul taklifi tahlili Keyns xochi Yalpi xarajat va ishlab chiqarish muvozanati Jon Meynard Keyns Ishsizlik, inflyatsiya, ish haqi darajasi Qisqa muddatli iqtisodiy tahlil Fillips egri chizig‘i Ishsizlik va inflyatsiya o‘rtasidagi bog‘liqlikni ifodalaydi A.W.Phillips Kapital, investitsiya, ishlab chiqarish, tejash Mehnat bozori tahlili B-B-B Bilaman Bilishni xohlayman Bilib oldim AD-AS modeli iqtisodiyotning muvozanatini ifodalaydi AD-AS modelida narxlar o‘zgarishining uzoq muddatli ta’siri qanday bo‘ladi? Narxlar uzoq muddatda moslashgan holda ishlab chiqarish hajmi o‘zgaradi IS-LM modeli foiz stavkasi va daromad o‘rtasidagi bog‘liqlikni ko‘rsatadi Monetar siyosat IS-LM modeliga qanday ta’sir qiladi? Pul massasi oshsa, LM egri chizig‘i o‘ngga siljiydi, foiz stavkasi pasayadi Xarrod-Domar modeli iqtisodiy o‘sishni tushuntiradi Xarrod modelida barqaror o‘sish qanday ta’minlanadi? Kapital samaradorligi va tejash normasi muhim omillardan biri Makroiqtsidoiyotni o’rganish usullari Nazariy usul Tahliliy usul Empirik usul Iqtisodiy siyosat ishlab chiqish Investetsion strategiyalar Xalqaro iqtsidoiy tahlil Krossvord 1 K 2 M O N E T A R 5 K Y A N P 3 S O L O U I X T 4 D O M A R A CH 6 I N F L A T S I Y A 1. Qisqa muddatli iqtisodiy muvozanatni ifodalovchi model? 2. Markaziy bank tomonidan pul massasi va foiz stavkalarini boshqarish siyosati qanday nomlanadi? 3. Iqtisodiy o‘sishda texnologiyaning o‘rnini tushuntiruvchi iqtisodiy model? 4. Investitsiya va iqtisodiy o‘sish o‘rtasidagi bog‘liqlikni tushuntiruvchi iqtisodchi? 5. Iqtisodiy taraqqiyotda asosiy investitsiya manbalaridan biri? 6. Narxlarning umumiy darajasining oshish jarayoni? 3-Mavzu:Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar Iste’mol baholar indeksi Deflator Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar Yalpi ichki mahsulot Mehnat unudmorligi Jamg’arish Ishsizlik darjasi Iste’molSof milliy daromad Inflatsiya Deflyatsiya 1.Narxlarning doimiy oshishi 2.Pulning qadrsizlanishi 3.Talab ortishi 4.Narxlarning umumiy pasayishi 5.Talab kamayishi 6.Ishlab chiqaruvchilar uchun zararli7.Pulning xarid qobiliyatiga ta’sir qiladi 1.Narxlarning doimiy oshishi 2.Pulning qadrsizlanishi 3.Talab ortishi 4.Narxlarning umumiy pasayishi 5.Talab kamayishi 6.Ishlab chiqaruvchilar uchun zararli 7.Pulning xarid qobiliyatiga ta’sir qiladi Test 1. Yalpi ichki mahsulot (YaIM) qanday usullar bilan hisoblanadi? A) Faqat daromad usuli B) Faqat ishlab chiqarish usuli C) Faqat xarajatlar usuli D) Xarajatlar, daromadlar va ishlab chiqarish usuli 2. Yalpi milliy daromad (YaMD) quyidagilardan qaysi biri bilan bog‘liq? A) Faqatgina mahalliy iqtisodiyotda ishlab chiqarilgan mahsulot B) Ishsizlik darajasi C) Mamlakat fuqarolari tomonidan ishlab chiqarilgan umumiy mahsulot D) Inflyatsiya darajasi 3. Nominal YaIM va real YaIM o‘rtasidagi asosiy farq nimada? A) Nominal YaIM soliqlarni hisobga oladi B) Real YaIM faqat xizmatlar sektorini o‘z ichiga oladi C) Real YaIM inflyatsiya hisobga olingan holda hisoblanadi D) Nominal YaIM eksport va importni hisobga olmaydi 4. Ishsizlik darajasi qanday hisoblanadi? A ) Ish bilan band aholining jami aholiga nisbati B ) Ish haqi o ‘ sish sur ’ ati C ) Jamg ‘ arma darajasi D ) Ishsizlar soni / Ish kuchi × 100 5. Inflyatsiyaning asosiy sababi nima? A) Pul massasining ko‘payishi B) Ishsizlikning kamayishi C) Savdo balansining o‘zgarishi D) Ish haqi pasayishi 6. Milliy hisob tizimida "Shaxsiy tasarruf daromadi" nimani anglatadi? A) Nominal YaIMning bir qismi B) Shaxsiy daromaddan soliqlar chiqarib tashlangan miqdor C) Ish haqi va dividendlarning yig‘indisi D) Real YaIMdan ajratmalar 7. To‘lov balansi qanday ma’noni anglatadi? A) Mamlakatning yalpi mahsulot ishlab chiqarishi B) Inflyatsiya va ishsizlik darajasi C) Mamlakatning xalqaro iqtisodiy operatsiyalarining umumiy natijasi D) Davlat byudjeti daromadlari 8. Ishsizlikning qanday turlari mavjud? A ) Monetar , fiskal va eksport ishsizligi B ) Bandlik , real va nominal ishsizlik C ) Friksion , tuzilma va tsiklik ishsizlik D ) Bozor , taklif va talab ishsizligi 9. Fiskal siyosat qanday maqsadga qaratilgan? A) Bank kredit stavkalarini belgilash B) Pul massasini nazorat qilish C) Savdo balansini o‘zgartirish D) Davlat xarajatlari va soliqlar orqali iqtisodiyotni tartibga solish 10. Ish haqi oshishi natijasida iste’mol qanday o‘zgaradi? A) O‘sadi B) Pasayadi C) O‘zgarishsiz qoladi D) Ishsizlik oshadi Test javoblari 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D C C D A B C C D A Savollar 1. Yalpi ichki mahsulot (YaIM) va sof ichki mahsulot (SYaIM) o‘rtasidagi farq nimada? 2. Y aIMni hisoblashda ishlatiladigan usullarning asosiy tavsiflarini nima? 3 . N ominal YaIM va real YaIM o‘rtasidagi farqlar haqida tushuntiring. 4 . S haxsiy daromad va shaxsiy tasarruf daromadi o‘rtasidagi farq nimadan iborat? 5 . Is hsizlikning asosiy turlari nimalar? 6. I nflyatsiyaning iqtisodiyotga ijobiy va salbiy ta’sirlari qanday? 7 . M illiy hisob tizimidagi asosiy ko‘rsatkichlarni sanab bering. 8 . I shsizlik va inflyatsiya o‘rtasidagi bog‘liqlikni tushuntiring. 9 . Y alpi talab va yalpi taklif qanday muvozanatga keladi? 10. Fiskal siyosat va monetar siyosat o‘rtasidagi asosiy farqlar qanday? 11 . To‘lov balansining tarkibiy qismlarini tushuntiring. 12 . I qtisodiy o‘sish qanday omillar bilan belgilanadi? 13 . S avdo balansi nima va uning ahamiyati qanday? 14 . O ‘zbekistonda ishsizlik darajasi qanday hisoblanadi? 15. R eal foiz stavkasi va nominal foiz stavkasi o‘rtasidagi farq nimada? Toifa Nomlanishi Tavsif Hisoblash formulasi Ta’sir etuvchi omillari Inflatsiya Pulning xarid qobiliyatini uzoq muddatli pasayishi. Iste’mol narxlari indeksi Talab va taklif Ishsizlik Ishlashni xohlovchi lekin ish bilan band bo’lmagan aholi Ishsizlar soni / ishchi kuchi soni)x100 Demografik holat,iqtisodiy omillar,siyosiy omillar YaIM Ishlab chiqarilgan barcha tovarlar va xizmatlarning umumiy pul qiymati YaIM=C+I+G xn Iqtisodiy,texnologik omillar B-B-B Bilaman Bilishni xohlayman Bilib oldim Ishsizlik nima ekanligini Ishsizlik va inflyatsiyaning uzoq muddatli ta’siri qanday? Ishsizlik darajasining oshishi natijasida iqtisodiyot potensial YaIM hajmini ololmasligini YaIM ni YaIMni oshirishga ta’sir qiluvchi eng muhim omillar qanday? Yalpi ichki mahsulot 3 xil usul bilan hisoblanishini bilib oldim Inflatsiyani Inflyatsiyani qanday jilovlash mumkin ? Har kanday inflatsiyaning negizida asosiy iqtisodiy muvozanatlarning buzilishi yotishini Tahlil Tahlil yo’nalishi Tavsif O’zgarish sabablari Iqtisodiyotga ta’siri Investetsiyalar Ishlab chiqarish va infratuzilmani rivojlantirishga yo‘naltirilgan mablag‘lar Kredit stavkalari, xorijiy investitsiyalar, davlat dastaklari Yuqori investetsiyalar sanoatning o’sishiga yordam beradi Davlat xarajatlari davlatning tovarlar va xizmatlarni sotib olish va transfertlardan iborat pul harajatlari Soliq tushumlari, davlat qarzlari, budjet taqchilligi Davlat xarajatlarining oshishi iqtisodiy faollikni oshiradi Ishsizlik ta’siri Bandlik va mehnat bozorining YaIMga ta’siri Ish o‘rinlari yaratish sur’ati, texnologik o‘zgarishlar Ishsizlik kamaysa,YaIM oshadi,oshgan vaqti esa kamayadi Inflatsiya ta’siri Narxlar oshishi yoki pasayishining iqtisodiyotga ta’siri Pul massasi, ishlab chiqarish tannarxi, talab va taklif Me’yoriy inflyatsiya iqtisodiy o‘sish uchun foydali, lekin yuqori inflyatsiya iste’mol va investitsiyalarni pasaytiradi Xalqaro reyting va tahlilYalpi milliy mahsulot Aholi farovonligini aniqlashIqtsidoiy siyosat yuritish Yalpi ichki mahsulotInflatsiya darajasi Iqtsidoiy ko’rsatkichlarning mohiyati Q O’ S H N I S O F E K S P O R T L K G O A R E Z I D E N T L A R I P Q O I R Q I Y M A T A M X A R A J A T L A R A I T V 1.YaIM…… usuli bilan hisoblanadi. 2. Nima tovar va xizmatlarning sotish bahosi bilan ularni ishlab chiqarish uchun foydalanilgan xom ashyo va materiallarni sotib olishga qilingan xarajatlar o‘rtasidagi farq ko‘rinishida aniqlanadi? 3. Nima mamlakatning import va eksport operatsiyalari bo‘yicha xarajatlar o‘rtasidagi farq hisoblanadi? 4.Qanday korxonalarda kichik hajmdagi uy xo’jaliklariga tegishli korxonalar bo’lib ularda korxona foydasi va korxona egasining ish haqi elementlari o’zaro qo’shilib ketgan bo’ladi? 5.YaIM “ichki” deb atalishiga sabab uning mamlakat….. tomonidan yaratilishidir. 6.Ishlab chiqarish hajmini hisoblash uchun joriy yilda ishlab chiqarilgan tovar va ko’rsatiladigan xizmatlar …… bir necha marta hisobga olinishi kerak. 4-Mavzu:Ishsizlikning kelib chiqish sabablari Ishsizlar soni Ishchi kuchi soni Ishsizlik haqida nimalarni bilasiz? Davriy ishsizlik Tarkibiy ishsizlik Ishsizlar Ishsizlik darjasi Friksion ishsizlikTo’la ish bilan bandlilik Iqtisodiy sabablar 1.Ishlab chiqarishning qisqarganligi 2.Ishlab chiqarishning mavsumiyligi 3.Inflatsiyaning pasayishi Ijtimoiy sabablar 4.Ta’lim va malaka yetishmovchiligi 5.Demografik o’zgarishlar 6.Ta’lim sifati yaxshi emasligi7.Migratsiya va ijtimoiy muammolar 1.Ishlab chiqarishning qisqarganligi 2.Ishlab chiqarishning mavsumiyligi 3.Inflatsiyaning pasayishi 4.Ta’lim va malaka yetishmovchiligi 5.Demografik o’zgarishlar 6.Ta’lim sifati yaxshi emasligi 7.Migratsiya va ijtimoiy muammolar Test 1.Ishlab chiqarish,bandlilik va inflatsiya darjasining davriy tebranishiga nima deyiladi? A)davriy sikllar b)retsessiya C)iqtisodiy davr D)#a va c javoblar to’g’ri 2.Iqtisodiy davr nechta bosqichni o’z ichiga oladi? A) 3ta B)#4 ta C)5 ta D) javob yo’q 3. Pasayishning quyi nuqtasida ishlab chiqarish va bandlik eng quyi darajaga tushadi va qanday davr boshlanadi? A) ko’tarilish B) pasayish C)#turg’unlik davri D)iqtsidoy davr 4.Qaysi bosqichida ishlab chiqarish va bandlik darajasi asta-sekin oshib, ishlab chiqarish quvvatlaridan to‘liq foydalanish va to‘liq bandlik darajasiga erishiladi? A)#ko’tarilish B) pasayishning quyi nuqtasida C) retsessiya D) cho’qqi 5.Nechinchi yilda jahon moliyaviy inqirozi bo’lgan? A) 2007-yilda B)#2008-yilda C)2000-yilda D)2001-yilda 6.Qaysi davlat iqtisodiyoti yaratilgan shart-sharoitlar tufayli arzon kredit resurslariga to‘yindi? A)Angliya B)Shvetsariya C)#Aqsh D)Norvegiya 7. Pirovard natijada qaysi yilda AQShda aholining ipoteka kreditlarini qaytarishi bilan bog‘liq muammo kuchaydi? A)2010-yilda B)2001-yilda C)2004-yil D)#2007-yil 8. Qanday turdagi ishsizlar guruhga ishlab chiqarish strukturasining o‘zgarishi natijasida ishchi kuchiga talab tarkibining o‘zgarishi natijasida ishsiz qolganlar kiradi? A)davriy ishsizlik B)#tarkibiy ishsizlik C)To’la ish bilan bandlilik D)Friksion ishsizlik 9. To‘la ish bilan bandlik davridagi ishsizlik nima deyiladi? A)tarkibiy ishsizlik B)to’la ish bilan bandlilik C)#ishsizlikning tabiiy darjasi D)friksion ishsizlik 10.Barcha mavjud resurslardan to‘liq foydalanish yoki ishsizlikning tabiiy darajasi holatida iqtisodiyotda yaratilishi mumkin bo‘lgan mahsulot hajmi nima deyiladi? A)#ishlab chiqarish potensiali B)potensial YaIM C)ishsizlik darajasi D)javob berilmagan. To’g’ri javoblar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D B C A B C D B C A Savollar 1.Ishsizlar deb kimga aytiladi? 2.Ishsizlik darajasi nima? 3.Ishsizlik darajasi qanday aniqlanadi? 4.Friksion ishsizlik nima? 5.Tarkibiy ishsizlik nima? 6.Davriy ishsizlik deb nimaga aytiladi? 7.To’la ish bilan bandlilik deb nimaga aytiladi? 8.Ishsizlikning tabiiy darajasi nima? 9.Ishlab chiqarish potensiali nima? 10.Iqtisodiy davr deb nimaga aytiladi? 11.Iqtisodiy davrning nechta bosqichi mavjud? 12.Ishchi kuchi nima? 13.Ishsizlikning OUKEN qonuni nima? 14.Potensial YAIM deganda nimani tushunasiz? 15.Aholing ish bilan bandligini hisobga olish tizimini takomillashtirish to’g’risidagi 42-sonli qarori qachon chiqqan? Tahlil Kategoriya Sabablar Tahlil(chuqur o’rganish va natijalar) Iqtisodiy sabablar Iqtisodiy inqirozlar - Texnologik taraqqiyot - Ishlab chiqarishning qisqarishi - Mehnat bozoridagi nomutanosiblik Iqtisodiy inqirozlar korxonalarning daromadini pasaytirib, ishsizlik darajasini oshiradi. - Texnologik taraqqiyot natijasida ayrim kasblarga ehtiyoj kamayadi, lekin yangi kasblar ham yaratiladi. Ijtimoiy sabablar Ta’lim sifati pastligi - Migratsiya jarayonlari - Demografik o‘zgarishlar - Mehnat bozoridagi diskriminatsiya Ta’lim sifati past bo‘lsa, yoshlarning mehnat bozoriga kirishishi qiyinlashadi. - Migratsiya natijasida ayrim hududlarda ishchi kuchi ortiqcha, boshqalarida esa tanqislik kuzatiladi. - Aholi sonining ortishi ish o‘rinlarining yetishmovchiligiga olib kelishi mumkin Siyosiy sabablar Mehnat qonunchiligidagi kamchiliklar - Davlat tomonidan yetarli qo‘llab- quvvatlanmaslik - Sarmoya va investitsiyalar yetishmovchiligi Davlat tomonidan ish o‘rinlarini yaratish bo‘yicha dasturlar yetarli darajada bo‘lmasa, ishsizlik darajasi ortib boradi. - Investitsiyalar yetishmasa, yangi korxonalar ochilmaydi va mehnat bozoridagi taklif oshib ketadi. B-B-B Bilaman Bilishni xohlayman Bilib oldim Ishszilikning turlarini Ishsizlikning ijtimoiy oqibatlari qanday bo’lishini Ishsizlikning friksion,tarkibiy,davriy turlarini Ouken qonunini Davlat ishsizlikni kamaytirish uchun qanday choralar qo’llaniladi Ishsizlik darajasini hisoblashni Ko’tarilish bosqichini Texnologik taraqqiyot ishszilikka qanday ta’sir qiladi Ishsizlikning iqtisodiy muammo eknaligini Toifa Nomlanishi Tavsif Misollar Iqtisodiy sabablar Ishsizlikning iqtisodiy jarayonlar bilan bog‘liq bo‘lgan omillari. Texnologik taraqqiyot natijasida ayrim kasblarga ehtiyojning kamayishi. - Ishlab chiqarish qisqarishi tufayli ish o‘rinlarining yo‘qolishi. Ijtimoiy sabablar Jamiyatdagi demografik, ta’lim va ijtimoiy muammolar natijasida yuzaga keladigan ishsizlik. Ta’lim sifati pastligi tufayli yoshlarning ish topa olmasligi. - Mehnat bozoridagi diskriminatsiya (yoshlar, ayollar, nogironlarning ish topishda qiynalishi). Shxsiy omillar Ish topishga individual sabablar yoki shaxsiy qarorlar ta’sir qiladi. Shaxsning yangi ish topishga qiziqmasligi yoki ish izlashdagi sustligi. - Salomatlik muammolari tufayli ishlay olmaslik. Ishsizlikning asosiy sabablari Iste’mol va talabning pasayishiIqtisodiy sabablar Investetsiya muhitini yaxshilashTexnologik sabablar Mavsumiy ishsizlikni kamaytiris hMavsumiy omillar 1.Ishlab chiqarish,bandlilik va inflatsiya darajasining davriy tebranishiga nima deyiladi? 2.Iqtisodiy davrning qanday bosqichi mavjud? 3 . Kimlar ishchi kuchining bir qismi bo‘lib, ijtimoiy ishlab chiqarishda band bo‘lmagan, lekin ishlashni xohlovchi va faol ish qidirayotgan aholisi hisoblanadi? 4. Birinchi bosqich iqtisodiy rivojlanishning eng yuqori darajasiga erishilgan bosqich bo’lib,u nima deyiladi? 5. Ish qidirayotgan yoki yaqin vaqtlar ichida ish bilan ta’minlanishni kutayotgan ishchi kuchi kimlar? 6. Qanday turdagi ishsizlar guruhiga ishlab chiqarish strukturasining o‘zgarishi natijasida ishchi kuchiga talab tarkibining o‘zgarishi natijasida ishsiz qolganlar kiradi? 4 Ch 1 D 3 I O’ 2 P A S A Y I Sh Q V S Q R 5 F R I K S I O N I Z Y L S 6 T A R K I B I Y I R K L 5-Mavzu:Ishsizlikning turlari Ishsizlikning turlariDavriy ishsizlik Davriy ishsizlikTarkibiy ishsizlik Yashirin ishsizlikTexnologik ishsizlik Turg’un ishsizlikHududiy ishsizlik Test 1. Iqtisodiy ot dagi turg’unlik tufayli yuzaga kelgan ishsizlik nima deyiladi? A) davriy ishsizlik B) friksion ishsizlik C) Tarkibiy ishsizlik D) Mavsumiy ishsizlik 2.Tabiiy ishsizlik nima? A) mavsumga ko‘ra vujudga keladigan ishsizlik B) o‘z ixtiyori bilan ishlashni xohlamaganda vujudga kelgan ishsizlik C) iqtisodiyotda siklli ishsizlik mavjud bo‘lmagandagi ishsizlik darajasi D) iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlar amalga oshirilganda vujudga kelgan ishsizlik 3. Potensial YaIM bu- A) resurslarning to‘labandligi» sharoiti, ya’ni tabiiy ishsizlik darajasida yaratilgan YaIM B) joriy baholarda hisoblangan YaIM C) mamlakat tomonidan ishlab chiqarish rejalashtirilgan YaIM D) yil davomida haqiqiy yaratilgan YaIM Mavsumiy ishsizlik Davriy ishsizlik 1.Turizm sohasi 2.Qurilish sohasi 3.Qishloq xo’jaligi 4.Avtomobil sanoati 5.Neft va gaz sohasi 6.Xizmat ko’rsatish sohasi7.Har ikkala ishsizlik ham vaqtinchalik bo’lishi mumkin 1.Turizm sohasi 2.Qurilish sohasi 3.Qishloq xo’jaligi 4.Avtomobil sanoati 5.Neft va gaz sohasi 6.Xizmat ko’rsatish sohasi 7.Har ikkala ishsizlik ham vaqtinchalik bo’lishi mumkin 4.Haqiqiy ishsizlik darajasi bu A) tarkibiy,ixtiyoriy,yashirin ishsizlik B) friksion,tarkibiy,yashirin ishsizlik C) friksion,davriy va tarkibiy ishsizlik D) mavsumiy,friksion,tarkibiy ishsizlik 5.Ouken koeffitsiyenti… A) 2,5 B) 2 C) 3,5 D) 1 6.Iqtisodiy faol aholi bu… A) mehnatga layoqatli aholi B) mehnatga layoqatli aholi va ish qidirayotganlar C) ish bilan band va ish qidirayotgan aholi D) mamlakat aholisi 7.To’liq bandllilik qanday ma’noda tushuniladi? A) ishsizlikning mutlaq mavjud bo’lmasligi B) tarkibiy ishsizlikning mavjud bo’lishi C) friksion ishsizlikning mavjud bo’lishi D) ishsizlikning tabiiy darajasining mavjud bo’lishi 8. Ishga joylashtirishga muhtoj ish bilan band bo‘lmagan aholini hisobga olish metodikasini takomillashtirish to‘g‘risidagi qonun qachon chiqqan? A) 2008-yil 10-mayda B) 2010-yil 14-fevralda C) 2001-yil 1-martda D) 2007-yil 24-mayda 9.2016-yil mamlaktaimizdan qanchaga yaqin ish o’rinlari yaratildi? A) 500 ming B) 600 ming C) 800 ming D) 1200 ming 10.Iqtisodiy davrlar nechta bosqichni o’z ichiga oladi? A) 2 ta B) 4 ta C) 3 ta D) 5 ta 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A C A C A C D D C B Savollar 1.Tabiiy ishsizlik nima? 2.Davriy ishsizlik nima? 3.Yashirin ishsizlik nima? 4.Ishsizlikning iqtisodiy oqibatlari nimalardan iborat? 5.Ishsizlik davlat byudjetiga qanday ta’sir qiladi? 6.Ishsizlikning pasayishi mamlakat iqtisodiyotiga qanday ijobiy ta’sir ko’rsatadi? 7. Ishsizlik natijasida oilalarning turmush darajasi qanday o‘zgaradi? 8.Davriy ishsizlik ishlab chiqarish hajmiga qanday ta’sir qiladi? 9.Ishsizlikning oldini olish uchun davlat qanday choralar ko‘rishi mumkin? 10.Ishsizlik natijasida bank tizimida qanday muammolar paydo bo‘lishi mumkin? 11. Iqtisodiy tebranishlarning sabablarini qanday izohlaysiz? 12.Ishsizlikning qanday turlari mavjud? Ishsizlik darajasi qanday aniqlanadi? 13.Ishsizlikning tabiiy darajasi, ish bilan to‘liq bandlilik tushunchalariga tavsif bering. 14.Potensial YaIM ko‘rsatkichini izohlab bering. 15.Makrodarajada ishsizlikning iqtisodiy oqibatlarini qanday o’lchash mumkin? B-B-B Bilaman Bilishni xohlayman Bilib oldim Ishsizlik turli sabablarga ko’ra yuzaga keladi Qanday ishsizlik tabiiy hisoblanadi? Friksion va mavsumiy ishsizlik tabiiy hisoblanishini bilib oldim Mavsumiy ishsizlik yilning ma’lum davrida yuzaga keladi Davriy va mavsumiy ishsizlikning farqi nimada? Davriy ishsizlik iqtisodiy pasayish bilan bog’liq,mavsumiy esa fazllar o’zgarishi bilan Texnologik taraqiiyot ish o’rinlarini kamaytirishi mumkin Ishsizlikni kamaytirish uchun nima qilinishi kerak? Davlat siyoasti,ta’lim,investetsiyalar va yangi ish o’rinlarini yaratish muhimligni tushundim Turlari Tavsif Misollar Mavsumiy Ma’lum fasllarda yuzaga keladigan ishsizlik Qishloq xo’jaligi,turizm sohasi Yashirin Band bo’lishiga qaramay,ishlab chiqarishga hissa qo’shmaslik ishchi kuchining mavjudligi Ayrim korxonalarda ish hajmi kam bo’lsayam ortiqcha ishchilarni saqlab qoladi Davriy Iqtisodiy pasayish va inqiroz davrida talab kamayishi natijasida ish o‘rinlarining qisqarishi. I qtisodiy inqiroz vaqtida ko‘plab kompaniyalar yopilib, ishchilar ishsiz qolishi. Toifa Ishsizlikning umumiy ta’rifi va mohiyati Ish topish jarayonini tezlashtirishFriksion ishsizlik Ish o’rinlarini yaratishDavriy ishsizlik Mavsumiy ishlar sonini oshirishMavsumiy ishsizlik 1.Yangi kasb va mutaxassislik o’zlashtirib yoki boshqa joyga ko’chib o’tib,yangi ishga joylashgunga qadar bo’lgan ishsizlik nima deyiladi? 2. Ishsizlik ko‘payganda iste’molchilar faolligi pasayib, iqtisodiy nomutanosiblik yuzaga keladi. 3.Muayyan hududdagi tarixiy,demografik,madaniy,milliy va ijtimoiy ruhiy xususiyatlarini bir qator kompleks omillar ta’siri ostida ishchi kuchi talabi va taklifi o’rtasidagi nomutanosiblik natijasi hisoblanadi.Bu ishsizlikning qanday turiga misol bo’la oladi? 4.Bu ish kuni yoki ish haftasi davomida to’liq band bo’lmaslikdir. 5.Ishlab chiqarish jarayonida texnologik usullarning kirib kelishi bilan bog’liq ishsizlik turi? 6.Iqtisodiy tangliklar bilan bog’liq bo’lib,ishlab chiqarishning pasayib ketishi natijasida yuzaga keladigan ishsizlik turi nima? 1 T A 2 I R 3 H 5 T E X N O L O G I K U F I D L B U A 5 D A V R I Y D T Y I S 4 Y A SH I R I N Y a 6-Mavzu Inflatsiyaning kelib chiqish sabablari Inflatsiya Inflatsion kutishlarIshlab chiqarish narxlar indeksi Inflatsiya solig’iIste’mol narxlar indeksi Real foiz stavkasiPul muomalasi qonunlarining buzilishi Deflator Talab inflatsiyasi 1.Aholining ish bilan to’liq bandligi 2.Ish haqining oshib borishi 3.Talab keskin oshishi Taklif inflatsiyasi 4.Tovar va xizmatlar taklifi kamayadi 5.Taklif mexanizmin ing buzilishi 6.O’z-o’zini cheklaydi7.Narxlar darajasining oshishiga olib keladi 8.Valyuta kursiga ta’sir qiladi 1.Aholining ish bilan to’liq bandligi 2.Ish haqining oshib borishi 3.Talab keskin oshishi 4.Tovar va xizmatlar taklifi kamayadi 5.Taklif mexanizmining buzilishi 6.O’z-o’zini cheklaydi 7.Narxlar darajasining oshishiga olib keladi 8.Valyuta kursiga ta’sir qiladi Test 1. Inflyatsiyaning asosiy kelib chiqish sabablari qaysilar? A) Ishlab chiqarish xarajatlarining oshishi B) Pul massasining ortishi C) Tashqi iqtisodiy sharoitlar D) Yuqoridagilarning barchasi 2. Qaysi omil inflatsiyaga sabab bo’lishi mumkin? A) Ish haqining oshishi B) Markaziy bank foiz stavkalarini pasaytirishi C) Import tovarlarning qimmatlashishi D) Barchasi to’g’ri 3.Monetar omillarning inflatsiyaga ta’siri qanday? A) Pul massasining ortishi inflatsiyani oshiradi B) Pul massasining kamayishi inflatsiyani oshiradi C) Pul massasi inflatsiyaga ta’sir qilmaydi D) Faqat markaziy bank qarorlaridan kelib chiqadi 4. Inflyatsiyaga olib keladigan fiskal siyosat qanday bo‘lishi mumkin? A) Davlat xarajatlarining ortishi B) Soliq yukining kamayishi C) Davlat qarzining oshishi D) Yuqoridagilarning barchasi 5. Taklif inflyatsiyasining sababi nima bo‘lishi mumkin? A) Ish haqi va xomashyo narxlarining oshishi B) Soliqlarning kamayishi C) Pul massasining kamayishi D) Davlat subsidiyalarining oshishi 6. Inflyatsiyaga olib keladigan fiskal siyosat qanday bo‘lishi mumkin? A) Davlat xarajatlarining ortishi B) Soliq yukining kamayishi C) Davlat qarzining oshishi D) Yuqoridagilarning barchasi 7. Taklif inflyatsiyasining sababi nima bo‘lishi mumkin? A) Ish haqi va xomashyo narxlarining oshishi B) Soliqlarning kamayishi C) Pul massasining kamayishi D) Davlat subsidiyalarining oshishi 8 . Inflyatsiyani qanday iqtisodiy inqirozlar kuchaytirishi mumkin? A) Energetik inqirozlar B) Savdo urushlari C) Tabiiy ofatlar D) Yuqoridagilarning barchasi 9 . Inflyatsiyaning uzoq muddatli oqibatlaridan biri qaysi? A) Pulning qadrsizlanishi B) Ishsizlik darajasining oshishi C) Investitsiyalar hajmining kamayishi D) Barchasi to‘g‘ri 10. Davlat budjet defitsiti inflyatsiyaga qanday ta’sir qiladi? A) Inflyatsiyani oshiradi B) Inflyatsiyani kamaytiradi C) Inflyatsiyaga ta’sir qilmaydi D) Ishsizlik darajasini pasaytiradi Savollar 1.Inflyatsiya nima va uning asosiy sabablari nimalardan iborat? 2. Pul massasining ortishi inflyatsiyaga qanday ta’sir qiladi? 3. Talab va taklif omillari inflyatsiyani qanday keltirib chiqaradi? 4. Davlatning fiskal siyosati inflyatsiyaning kelib chiqishiga qanday ta’sir qiladi? 5. Monetar siyosat inflyatsiyani keltirib chiqarishi yoki oldini olishi mumkinmi? 6. Taklif inflyatsiyasining asosiy sabablari nimalardan iborat? 7. Ish haqi oshishi va ishlab chiqarish xarajatlarining inflyatsiyaga ta’siri qanday? 8. Tashqi iqtisodiy sharoitlar, masalan, import narxlarining oshishi inflyatsiyaga qanday ta’sir qiladi? 9. Valyuta kursining pasayishi inflyatsiyaga qanday ta’sir ko‘rsatadi? 10. Energiya narxlarining oshishi inflyatsiyaning qaysi turiga sabab bo‘ladi? 11. Davlat qarzining oshishi inflyatsiya darajasiga qanday ta’sir qiladi? 12. Inflyatsiya va ishsizlik o‘rtasidagi bog‘liqlik qanday tushuntiriladi? 13. Giperinflyatsiya nima va u qanday kelib chiqadi? 14. Inflyatsiyaning uzoq muddatli oqibatlari qanday bo‘lishi mumkin? 15. Markaziy bank inflyatsiyani boshqarish uchun qanday choralar ko‘radi? B-B-B Bilaman Bilishni xohlayman Bilib oldim Inflatsiyaning kelib chiqishiga talab va taklif omillari ta’sir ko’rsatadi Inflatsiyani keltirib chiqaruvchi asosiy ichki va tashqi omillar nimalardan iborat? inflatsiyaning kelib chiqish sabablari orasida pul massasi ortishi , ishlab chiqarish xarajatlarining oshishi , import qaramligi va bozor monopoliyalari muhim rol o‘ynaydi . Ishlab chiqarish xarajatlari, ayniqsa xomashyo va energiya narxlarining oshishi, taklif inflyatsiyasini yuzaga keltiradi. Davlat va markaziy bank inflatsiyani oldini olish uchun qanday choralar ko‘radi? Uning oldini olish uchun davlat pul-kredit siyosatini qat’iylashtirish , soliq va byudjet choralarini amalga oshirish orqali iqtisodiyotni barqarorlashtirishga harakat qiladi . Pul miqdorining oshishi inflyatsiyaga sabab bo‘lishi mumkin, chunki ortiqcha pul talabni oshirib, narxlarning ko‘tarilishiga olib keladi . Jahon bozoridagi o‘zgarishlar (masalan, neft narxining keskin ko‘tarilishi) milliy inflyatsiyaga qanday ta’sir qiladi? Inflatsiya atamasi ilk bor Shimoliy Amerikada Fuqarolar urushi davrida qo’llanilganini bilib oldim Toifa Nomlanishi Kelib chiqish sabablari Ta’siri Oldini olish choralari Monetar inflatsiya Markaziy bankning ortiqcha pul chiqarishi Pul qadrsizlanadi Pul-kredit siyosatini tartibga solish Import inflatsiya Import qilinadigan mahsulotlar narxining oshishi Ichki bozorda narxlarning o’sishi Mahalliy ishlab chiqarishni qo’llab- quvvatlash Monopoliya inflatsiya Yirik korxonalar narxlarni sun’iy oshirishi Narx nazoratsiz oshadi,aholining xarid qobiliyati susayadi Bozor raqobatini oshirish,davlat nazorati Inflatsiyaning mohiyati Istemolchilar xarid qobiliyatining pasayishiTalab inflatsiyasi Ishlab chiqarish hajmining pasayishiTaklif inflatsiyasi Ijtimoiy tanglik va norozilikImport inflatsiyasi 2 K E Y 4 N 6 D N 3 Q E 5 T E S O O O’ F CH G’ K L L 1 SH I M O L I Y A M E R I K A L Z A Q T A P S B O R U S A R L I N K D L I K 1. Inflatsiya atamasi ilk bor qayerda qo’llanilgan? 2.Kimlar inflatsiyaga talab tomonidan yondashishadi? 3.Inflatsiyaning atamasi muomaladagi nimani massasining tovarlarning real taklifiga nisbatan haddan ziyod ko‘payib ketishi holatini izohlangan? 4.Qanday yondoshuv tarafdorlari inflatsiyaning manbai ishlab chiqarishning haddan ziyod o‘sishida, ishlab chiqarish xarajatlarining ko‘payishida deb bilishadi?(neo) 5.I nflatsiya pul muomalasi qonunlarining buzilishi shakli sifatida makroiqtisodiy muvozanatning buzilishini, talab va taklif nomutanosibligini anglatadi. Keynschiar maktabi namoyondalari bunday nomutanosiblikning sababi qanday sharoitida talabning haddan ziyod bo‘lishida deb bilishadi? 6. Inflatsiya baho indekslari - iste’mol narxlar indeksi va yana nima yordamida aniqlanadi? 7-Mavuz:Inflatsiyaning turlari Inflatsiyaning turlariTalab inflatsiyasi Kutilmagan inflatsiyaAntiinflatsiya Kutilayotgan inflatsiyaTaklif inflatsiyasi Giperinflatsiya Dezinflasiya Kutilayotgan inflatsiya Kutilmagan inflatsiya 1.Foiz stavkalarini oshirilishi 2.Narx strategiyasiga ta’sir qilishi 3.Investetsiya qarorlariga ta’sir qilishi 4.Debitorlar va krediotrlar o’rtasida taqsimlanadi 5.Valyuta kursining keskin o’zgarishi 6.Ish haqi va xarajatlarning birdaniga oshishi7.Real daromadlarga ta’sir qiladi 8.Pul qadrsizlanishiga olib keladi 1.Foiz stavkalarini oshirilishi 2.Narx strategiyasiga ta’sir qilishi 3.Investetsiya qarorlariga ta’sir qilishi 4.Debitorlar va krediotrlar o’rtasida taqsimlanadi 5.Valyuta kursining keskin o’zgarishi 6.Ish haqi va xarajatlarning birdaniga oshishi 7.Real daromadlarga ta’sir qiladi 8.Pul qadrsizlanishiga olib keladi Test 1. Kutilayotgan inflyatsiyaga qaysi holat misol bo’lad olad? A) Ish haqi oldindan belgilangan inflyatsiya darajasiga mos ravishda oshiriladi B) Urush tufayli benzin narxi keskin oshadi C) Tabiiy ofatlar sababli oziq-ovqat mahsulotlari yetkazib berilishi buziladi D) Davlat kutilmaganda yangi soliq joriy qiladi 2. Kutilmagan inflyatsiyaning eng katta zarari kimlarga tegishli? A) Kredit beruvchilarga B) Ishchilarga C) Davlat xizmatchilariga D) Eksport qiluvchilarga 3. Agar banklar inflyatsiya darajasini oldindan hisobga olib, foiz stavkalarini oshirsa, bu qanday inflyatsiya turiga kiradi? A) Kutilmagan inflyatsiya B) Kutilayotgan inflyatsiya C) Deflyatsiya D) Stagflyatsiya 4. Quyidagilardan qaysi biri kutilmagan inflyatsiyaga sabab bo‘lishi mumkin? A) Ish haqi oshirilishi haqida oldindan kelishilgan shartnoma B) Markaziy bankning pul-kredit siyosatini oldindan e’lon qilishi C) Kutilmaganda valyuta kursining keskin o‘zgarishi D) Davlatning inflyatsiyaga qarshi strategiyasi 5. Kutilmagan inflyatsiyaning salbiy ta’siri nimada? A) Ish haqi oshiriladi B) Jamg‘armalar va kreditlar qadrsizlanadi C) Mahsulotlar arzonlashadi D) Narxlar barqaror bo‘ladi 6. Kutilayotgan inflyatsiya qanday yo‘l bilan hisobga olinadi? A) Ish haqi indeksatsiyasi orqali B) Kutilmaganda pul massasi ortishi orqali C) Narxlarning keskin tushishi orqali D) Iqtisodiyotdagi shok hodisalar orqali 7. Qaysi omil kutilayotgan inflyatsiyaga ta’sir qilmaydi? A) Hukumatning uzoq muddatli inflyatsiya prognozi B) Markaziy bankning foiz stavkalarini oshirishi C) Urush yoki tabiiy ofatlar D) Ish haqi shartnomalarida inflyatsiya hisobga olinishi 8. Agar davlat inflyatsiya darajasini oldindan bilsa va unga mos choralar ko‘rsa, bu qanday inflyatsiya hisoblanadi? A) Kutilmagan B) Kutilayotgan C) Deflyatsiya D) Stagflyatsiya 9. Kutilmagan inflyatsiya kimlar uchun foydali bo‘lishi mumkin? A) Kredit oluvchilar uchun B) Banklar uchun C) Jamg‘arma egalariga D) Ishchilarga 10. Kutilayotgan inflyatsiyaning oldindan hisobga olinishi kimga foyda keltiradi? A) Ish haqi oluvchilarga B) Investorlarga C) Banklarga D) Yuqoridagilarning barchasi Test javoblari 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A A B C B A C B A D Savollar 1.Kutilayotgan inflatsiya nima? 2.Kutilmagan inflatsiya nima? 3.Giperinflatsiya nima? 4.fillips egri chizig’I nima? 5.Antiinflatsiya nima? 6.Antiinflatsiya siyosati nimalarni o’z ichiga oladi? 7.Monetaristlar inflatisya haqida nima deyishgan? 8.Graduallash usuli nima? 9. Inflatsiyaning yuqori sur’atlarini oldini olish uchun hukumat nima ishlar qilishi kerak? 10. Inflatsiyaning mohiyati faqatgina muomaladagi pul massasining ortiqchaligi bilan izohlanishi to‘g‘rimi? 11.Inflatsiyani tushuntirib berishga keynchilarning va neoklassiklarning yondoshuvlari qanday farq qiladi? 12.Inflatsiyaning ijtimoiy – iqtisodiy oqibatlari qanday? 13.Talab inflatsiyasi qanday sodir bo‘ladi? 14.Taklif inflatsiyasiga izoh bering? 15. Fillips egri chizig‘i qaysi ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi bog‘liqlikni ko‘rsatadi? Bu bog‘liqlik qanday tavsiflanadi? B-B-B Bilaman Bilishni xohlayman Bilib oldim Talab inflatsiyasi nima ekanligni Inflatsyiga qarshi kurashish usullari qanday? Inflatsiya talab va taklif omillariga bog’liq ekanligni Taklif inflatsiyasi haqida Davlat inflatsiyani boshqarish uchun qanday choralar ko’rishi kerak? Inflatsiya darajasini o‘lchashda iste’mol narxlari indeksi qo’llaniladi. Inflatsiya darajasi nima ekanlgini Qaysi omillar inflatsiyani tezlashtirad Markaziy bank asosiy foiz stavkasini o’zgartirish orqali inflatsiyaga ta’sir o’tkazadi Toifa Nomlanishi Kelib chiqish sabablari Tezligi Ta’siri Talab inflatsiyasi Talabning ortishi 5-15% Narxlar ko’tariladi Taklif inflatsiyasi Ishlab chiqarish harajatlari oshishi 10-30% Ishlab chiqarish qisqaradi,ishszilik ortadi Giperinflatsiya Nazoratsiz pul bosib chiqarish 100% dan yuqori Iqtisodiy inqiroz,pul qadrsizlanadi Tahlil Inflatsiyaning asosiy sabablari – talab va taklif ta’sirida shakllanadi. Talab inflatsiyasi iste’mol va investitsiyalar ortishi sabab yuzaga kelsa, taklif inflatsiyasi ishlab chiqarish xarajatlarining oshishi bilan bog‘liq. Tezligiga qarab farqlari – Mo‘tadil inflatsiya iqtisodiy o‘sishga to‘sqinlik qilmaydi, lekin tezlashgan va giperinflatsiya iqtisodiy beqarorlikka olib kelishi mumkin. Davlatning roli – Markaziy bank foiz stavkasini o‘zgartirish, soliqlarni tartibga solish va pul-kredit siyosatini yuritish orqali inflatsiyani nazorat qiladi. Oldini olish choralari – Pul massasi nazorati, ishlab chiqarish hajmini oshirish va islohotlar orqali amalga oshiriladi. Inflatsiyaning turlari Soliq va byudjet siyosatiMonetar inflatsiya Pul-kredit siyoasti Strukturaviy inflatsiya Monopoliya inflatsiyasi Raqobat muhitining yo’qolishi 1 I N 2 T F 3 Q I Y M A T O’ L CH O V I L V A 4 K U T I L M A G A N T R S 5 K L I 6 G I P E R I N F L A T S I Y A Y R A N S 1. Fillips egri chizig‘i ishsizlik va yana nimaning darajalari o‘rtasidagi teskari bog‘lig‘likni xarakterlaydi? 2. Tovarlar taklifning kamayishini kuzatayotgan iqtisodiy agentlar pul mablag‘larini nimalarga aylantirishga shoshadilar. 3. Giperinflatsiya sharoitida pul o‘zining qanday funksiyalarini bajarolmay qoladi?( 4. Qanday inflatsiya daromadlarni debitorlar va kreditorlar o‘rtasida kreditorlar foydasiga qayta taqsimlaydi? 5. Kim davlat budjeti taqchilligini davlat tomonidan olinadigan uzoq muddatli qarzlar hisobiga qoplashni taklif etgan? 6. Qaysi inflatsiyaning rasmiy mezoni amerikalik iqtisodchi Fillipp Kegan tomonidan kiritilgan? 8-Mavzu:Keynsning tovarlar va xizmatlar bozorida makroiqtisodiy muvozanat modeli Keynsning makroiqtsidoiy muvozanat nazariyasi asoslariInvestetsiya va jamg’armalar Multiplikator effektiKlassik dixotomiya Keyns xochi Yalpi ishlab chiqarish Yalpi talab Muvozanat daromadi Yalpi talab 1.Iste’mol 2.Investetsiyalar 3Davlat xarajatlari 4.Sof eksport 5.Multiplikator effekti 10.Ishsizlik va inflatsiyaga ta’siri 11.Iqtisodiy o’sishga ta’siri 6.Yalpi ishlab chiqarish hajmi 7.Ishsizlik darajasiga ta’siri 8.Texnologik taraqqiyotning roli 9.Ishlab chiqarish omillariYalpi ishlab chiqarish 1.Iste’mol 2.Investetsiyalar 3Davlat xarajatlari 4.Sof eksport 5.Multiplikator effekti 6.Yalpi ishlab chiqarish hajmi 7.Ishsizlik darajasiga ta’siri 8.Texnologik taraqqiyotning roli 9.Ishlab chiqarish omillari 10.Ishsizlik va inflatsiyaga ta’siri 11.Iqtisodiy o’sishga ta’siri Test 1.Klassik dixotomiya nima? A) # ikki parallel bozor, real va pul bozori alohida-alohida amal qiladi B) rejalashtirilgan va rejalashtirilmagan investitsiyalar miqdorini o‘z ichiga oladi C) Pul bozori investitsiya va jamg‘armalar tengligini hamda to‘liq bandlik sharoitini ta’minlaydi D) javob yo’q 2.Kim kapitalizm iqtisodiyotiga yangi,ish bilan bandlik nazariyasini kiritdi? A) Fillips B) Keyns C) #Jon Meynard Keyns D) Steve 3.Nechinchi yilda kapitalizm iqtsiodiyotiga yangi,ish bilan bandlik nazariyasi kiritildi? A) 1933-yil B) 1938-yil C) #1936-yil D)1940-yil 4.Haqiqiy investetisyalar qanday miqdorlarini o’z ichiga oladi? A) #Rejalashtirilgan va rejalashtirilmagan B) Investetsiya va jamg’arma C) foyda va xarajat D) Naflilik va foyda 5.Yalpi talabning tarkibiy qismlariga nimalar kiradi? A) Ishsizlik,inflatsiya,pul massasi,yalpi taklif B) #Iste’mol,investetsiya,davlat xarajatlari,sof eksport C) Kapital,mehnat,texnologiya,ishlab chiqarish omillari D) Soliq tushumlari,byudjet taqchilligi,davlat qarzi,foiz stavkasi 6. Keyns xochi modelida muvozanat qachon yuz beradi? A) Yalpi talab yalpi ishlab chiqarishdan katta bo‘lsa B) Jamg‘arish investitsiyadan oshib ketsa C) Yalpi talab va yalpi ishlab chiqarish teng bo‘lsa D) Davlat xarajatlari kamayganda 7. Multiplikator effekti nimani anglatadi? A) Hukumat xarajatlarining davlat daromadlariga ta’sirini B) Dastlabki investitsiya yoki xarajatlarning umumiy daromadga ko‘p baravar ta’sir qilishini C) Soliq stavkalarining yalpi talabga ta’sirini D ) Inflyatsiya darajasining iqtisodiy o‘sishga ta’sirini 8. Agar yalpi talab yalpi ishlab chiqarishdan katta bo‘lsa, iqtisodiyotda nima yuz beradi? A) Ishsizlik oshadi B) Tovar va xizmatlar taklifi kamayadi C) Inflyatsiya bosimi ortadi D) Iqtisodiy pasayish yuz beradi 9. Keyns modelida investitsiya va jamg‘arish o‘zaro qanday bog‘liq? A) Investitsiya jamg‘arishdan oshsa, iqtisodiyot qisqaradi B) Iqtisodiy muvozanatda investitsiya jamg‘arishga teng bo‘ladi C) Jamg‘arish ortsa, yalpi talab ham ortadi D) Investitsiya kamayganda iste’mol avtomatik ravishda oshadi 10. Agar hukumat xarajatlarini oshirsa, Keyns modeliga ko‘ra, bu qanday natijaga olib kelishi mumkin? A) Yalpi talab ortadi va iqtisodiy o‘sish tezlashishi mumkin B) Yalpi talab kamayadi va deflyatsiya yuz beradi C) Ishsizlik ortadi va ishlab chiqarish pasayadi D) Jamg‘arish avtomatik ravishda kamayadi Savollar 1 . Yalpi talab (AD) qanday tarkibiy qismlardan iborat? 2.Keyns xochi modelida iqtisodiy muvozanat qanday shart bajarilganda yuz beradi? 3.Multiplikator effekti nima? 4.Agar yalpi talab yalpi ishlab chiqarishdan katta bo‘lsa, qanday iqtisodiy hodisa yuz beradi? 5.Keyns modelida investitsiya va jamg‘arish qanday bog‘liq? 6.Hukumat xarajatlarining oshishi Keyns modeliga ko‘ra qanday natijaga olib keladi? 7.Keyns modelida iste’mol va daromad o‘rtasidagi bog‘liqlik qanday tushuntiriladi? 8.Iqtisodiyotda yalpi talab pasayganda nimalar yuz beradi? 9.Soliq stavkalarining oshishi yalpi talabga qanday ta’sir qiladi? 10.Yalpi talab va yalpi talab ishlab chiqarish o’rtasidagi farq nimada? 11.Keyns modelida davlatning fiskal siyosati qanday rol o’ynaydi? 12.Yalpi talabning kamayishi qanday natijalarga olib kelishi mumkin? 13.Foiz stavkalari pasayganda investetsiyalar qanday o’zgaradi? 14.J.B.Seyning bozorlar qonuni haqida? 15.Klassik dixotomiya deb nimaga aytiladi? B-B-B Bilaman Bilishni xohlayman Bilib oldim Keyns xohi haqida Keyns modelida davlatning roli qanday? Davlat fiskal siyosati orqali yalpi talabni boshqaradi Klassik dixotomiya nima ekanligni Multiplikator effekti qanday ishkaydi? Multiplikator effekti dastlabki investetsiyaning iqtsiodiyotida ko’p baravar o’sishiga sabab bo’lishini anglatadi. Avtonom xarajatlar multiplikatorini Soliq va foiz stavkalari yalpi talabga qanday ta’sir ko’rsatadi? Soliq stavkalari oshsa,yalpi talab pasayadi,foiz stavkalari pasaysa,investetsiyalar ortadi Toifa Nomlanishi Tarkibiy qismi Iqtisodiyotga ta’siri Davlat roli Yalpi talab Iste’mol,investetsiya, davlat xarajatlari, sof eksport Ishlab chiqarish Hajmini belgilaydi Soliqlar, byudjet xarjatlari bilan tartibga solinadi Yalpi ishlab chiqarish Ishlab chiqarish omillari (mehnat,kapital, texnologiya) Ishsizlik darajasiga va iqtisodiy o’sishga ta’sir qiladi Raqobat muhitini shakllantirish orqali ta’sir ko’rsatadi Multiplikator effekti Iste’mol moyilligi Yalpi talabning ortishiga yoki kamayishiga olib keladi Davlat xarajatlari orqali boshqariladi Tahlil Savol Tahlil 1. Agar yalpi talab yalpi ishlab chiqarishdan katta bo ’ lsa , iqtsidoiyotda nima yuz berad ? Narxlar oshadi , inflyatsiya kuchayadi , ishlab chiqarish talabni qondirish uchun kengayadi . 2. Iqtisodiyot inqirozga uchraganda Keyns modeli qanday chora- tadbirlarni tavsiya qiladi? Davlat xarajatlarini oshirish, soliqlarni kamaytirish, foiz stavkalarini pasaytirish orqali talabni rag‘batlantirish. 3. Foiz stavkalari pasaysa, investitsiyalar va ishlab chiqarish qanday o‘zgaradi? Investitsiyalar ortadi, ishlab chiqarish hajmi kengayadi, iqtisodiy o‘sish tezlashadi. 4. Multiplikator effekti nima va u qanday holatlarda samarali ishlaydi? Multiplikator effekti dastlabki investitsiya yoki davlat xarajatlari ta’sirida iqtisodiy faollikning bir necha barobar oshishini anglatadi. U asosan ishsizlik darajasi yuqori bo‘lganda samarali ishlaydi. Modelning mohiyati va asosi Iqtisodiy faollikni oshirishUmumiy taklifUmumiy talab Ishsizlikning kamayishi Iqtsidoiy muvozanatni salqashDavlat xarajatlari

MUSTAQIL ISH Mavzu: Samarqand gastronomik turizm turi va resurslari tahlili X.M.Parmonova

1-Mavzu: Makroiqtisodiyot faninig mohiyati va mazmuni Makroiqtisodiyot atamalariMahsulot Bozor Tovar ResurslarPozitiv makroiqtsiodiyotNormativ makroiqtisodiyot Iqtisodiy matematik modelDaromad AgregatStatistik kuzatuv

1. AD-AS modeli 2. 1930-yilda vujudga kelgan 3. Inflatsiya,ishsizlikni o’rganadi 4. Yalpi milliy mahsulot 5. Xalqaro iqtisodiyot 6. Bozor muvozanatini o’rganadi 7. Resurslarni taqsimlashni o’rganadi Test 1. Kene jadvalini tuzishda ilk bor makroiqtisodiy tahlil elimentlarini kim qo‘lladi? A) Kene B) Lyudovik XV C) Pareto D) Kens 2. F.Kene “Kene jadvali”ni tuzishda ilk bor makroiqtisodiy tahlilMakroiqtisodiyot Mikroiqtisodiyot 1.AD-AS modeli 2.1930-yilda vujudga kelgan 3.Inflatsiya,ishsizlikni o’rganadi 4.Yalpi milliy mahsulot 5.Xalqaro iqtisodiyot 6.Bozor muvozanatini o’rganadi7.Resurslarni taqsimlashni o’rganadi

elimentlarini qachon qo‘lladi? A) 1755-yil B) 1758-yil C) 1752-yil D) 1751-yil 3. “Ish bilan bandlilik, foiz va pulning umumiy nazariyasi”(1936 yil) asarining asoschisi kim? A) Pavol B) Keyns C) Marks D) Valras 4. Makroiqtisodiy nazariyaning ikki ko‘rinishi o‘zaro farqlanadi: A) pozitiv makroiqtisodiyot,normativ makroiqtisodiyot B) milliy,hududiy C) ekzogen,endogen D)javob yo’q 5.Makroiqtisodiyot nimani o’rganadi? A) Korxonalarning daromadlarini tahlil qiladi B) Butun iqtisodiyot darajasidagi hodisalarni o’rganadi C)Mahsulotning bir birlik narxini aniqlaydi D)Firma va uy xo’jaliklarining xatti-harakatlarini o’rganadi 6. YaIM (Yalpi ichki mahsulot) qanday hisoblanadi? A) Barcha mahsulot va xizmatlarning eksport qiymati B)Bir mamlakatda bir yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulot va xizmatlarning umumiy qiymati C) Davlat budjeti xarajatlari yig‘indisi D) Faqat sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi

7 . Makroiqtisodiyot fanining asosiy maqsadi nima? A) Davlat budjetini shakllantirishni o‘rganish B) Iqtisodiy o‘sish, barqarorlik va ish bilan bandlikni ta’minlash C) Mahsulot va xizmatlarning narxini tartibga solish D) Marketing strategiyalarini ishlab chiqish 8. Quyidagilardan qaysi biri makroiqtisodiy muammolarga misol bo‘la oladi? A) Korxonaning rentabelligi B) Ishsizlik darajasi va inflyatsiya C) Mahsulot tanlash odatlari D) Korxona daromadlarini rejalashtirish 9. Makroiqtisodiyot fanining asosiy bo‘limlari qaysilar? A) Tovar bozorlari, xizmat ko‘rsatish sohasi B) Pul-kredit siyosati, fiskal siyosat, iqtisodiy o‘sish va inflyatsiya C) Bozor marketingi va talab tahlili D) Mahsulot ishlab chiqarish usullari 10.Quyidagilardan qaysi biri makroiqtisodiyotga taalluqli tushuncha emas? A) Inflatsiya B) Ishsizlik C) Korxona daromadi D)Yalpi ichki mahsulot Test javoblari 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A B B A B B B B B C Savollar 1.Agregatlash nima? 2.Makroiqtisodiyot faning tadqiqot usullari nechta?

O'xshashlar

Turizm haqida
Turizm xizmatlari va mahsulotlari
Surxandaryo viloyatida turizm
Futbol sport turi sifatida
TARJIMA TILLARARO VA MADANIYATLARARO KOMMUNIKATSIYANING TURI SIFATIDA