ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИНИ РЕЖАЛАШТИРИШ Режа: 5.1.Тадбиркорлик фаолиятини режалаштиришнинг мақсади ва вазифлари 5.2. Кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришда бизнес режанинг ахамияти . 5.3.Бизнес режанинг асосий бўлимлари ва уларнинг тавсифлари 5.4.Кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятини таҳлил қилишнинг мақсади ва вазифалари. 5.5.Кичик корхоналар фаолиятини иқтисодий таҳлил қилиш асослари 5.6.Кичик бизнес ва тадбиркорлик субъектлари фаолияти самарадорлиги таҳлили

Тадбиркорлик фаолиятини режалаштиришнинг мақсади ва вазифалари Техник-иқтисодий асослаш. Ишлаб чиқариш фаолияти би лан боғлиқ корхонани ташкил қилишда корхонанинг техник- иқтисодий асосланишини ишлаб чиқиш мақсадга мувофиқдир. Техник-иқтисодий асослашга қуйидагиларни киритиш лозим: 1. Ишлаб чиқаришга мўлжалланган товарларга бўлган та лабни таҳлил қилиш. 2. Ишлаб чиқариш кўрсаткичлари: а) талаб қ илинувчи конструкторлик, технологик ва бош қ а ҳужжатларнинг мавжудлиги; б) ишлаб чиқариш дастури; в) дастурни бажариш зарур бўладиган машина, асбоб-ускуна ва жи ҳо зл арнинг мавжудлиги; г) ишлаб чиқариш қувватлари мавжудлиги ёки улар нинг лойиҳаси; д) асосий ишлаб чиқариш фондларининг мавжудлиги; е) айрим турдаги маҳсулот ёки хизматларнинг самарадор лиги; ё) амортизация тўловларининг миқдори. 3. Молиявий кўрсаткичлар: а) маҳсулот сотишдан ёки хизмат кўрсатишдан олиниши мўлжалланган даромад; б) моддий ва унга тенглаштирилган бошқа сарф-харажатлар; в) бюджетга ўтказиладиган тўловлар; г) соф даромад; д) иш ҳақи жамғармаси; г) ташкил этилаётган бошқа жамғармалар миқдори. 4. Ижтимоий кўрсаткичлар: а) ишчиларнинг тахминий сони; б) кутилаётган иш ҳақи миқдори;

в) бир ишчига тўғри келаётган сотиш миқдори; г) ногиронлар ва пенсионерлар меҳнатидан фойдаланиш имконияти. Кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришда бизнес режанинг аҳамияти Бизнес-режанинг мазмуни. Корхона фаолиятини муваффа қиятли олиб боришда бизнес-режа муҳим рол ўйнайди. Биз нес-режанинг тузилиши ва мазмуни қ атиян чегараланмаган. Бизнинг фикримизча, етти бўлимдан иборат бизнес-режа энг ма қ булдир . Бизнеснинг таърифи . Фирманинг миқдорий кўрсаткичларини, ташкилий- ҳуқуқий шаклини, жойини, манзилини, ишловчилар сонини кўрсатиш лозим. Ишлаб чиқарилмоқчи ёки бажарилмоқчи бўлган товар ва хизматларни, корхонанинг қисқача тарихини, истиқболини, маркетинг ҳудудини, истеъмолчи ва таъминотчиларни кўрсатиш лозим. Бошқарув . Ҳар бир мулк эгалари ва корхонанинг бошқа бошқарувчиларининг маълумоти, тажрибаси ҳақидаги маълумотни ўз ичига олади. Корхонанинг молиявий истиқболи ва кўрсаткичлари . Агар корхона янги ташкил этилган бўлса, унда корхона эгасининг шахсий капиталини кўрсатиш, режали баланс тузиш, истиқболини баҳолаш келтирилиши лозим. Шу билан бирга кутилмаган сарф-харажатлар учун муайян маблағларни ажратиб қўйиш керак. Агар корхона жамоаси ҳаракатда бўлса, унда охирги икки-уч йил ичидаги даромад ва зарарлар ҳақида балансли ҳисоботни ва бугунги ҳолати ҳақидаги маълумотни тақдим этиш лозим. Кўрсатилган бешта бўлим учун 11 ёрдамчи шакл тузи лади. 1- шакл. Заём олиш учун берилган аризанинг мақсади ва унинг асосланиши. 2-шакл. Шахсий молиявий декларация. 3-шакл. Корхонанинг батафсил таърифи. 4-шакл. Бозорнинг таҳлили.

5-шакл. Рақобатчилар. 6-шакл. Корхонанинг жойлаштирилиши. 7-шакл. Корхонанинг ишчилари. 8-шакл. Бошқарув. 9- шакл. Ташкил этилаётган ёки кенгайтирилаётган кор хона учун молиявий маълумот. 10- шакл. Ҳ аракатдаги корхонани сотиб олиш учун молия вий маълумот. 11- шакл. Раҳбар учун қискача хулоса. Бизнес режанинг асосий бўлимлари ва уларнинг тавсифлари Биринчи бўлим. Бизнес-режада «Тадбиркорлик фаолиятининг мақ сади ва вазифалари» марказий ўринни эгаллайди. Тадбиркорлик бизнесининг асосий мақсади фойда олиш дир. Режалаштирилаётган битимни амалга ошириш олдидан катта маблағ ишлатишни ва шу маблағ қанча фойда келтири шини ҳисоб-китоб қилиб чиқиш лозим. Бунда ва умуман, биз нес-режа тузишда вақт омилини доимо ҳисобга олиш керак. Бошқача қилиб айтганда, келадиган фойда вақтга қараб қан дай тақсимланади ва инфляцияга нисбатан унинг самарадор лиги қандай бўлишлигини ҳисоб-китоб қилиб чиқиш лозим. Иккинчи бўлим. «Бизнес-режанинг умумий хулосаси, асосий па раметрлари ва кўрсаткичлари» умумлаштирувчи хусусиятга эга бўлиб, бизнес-режанинг асосий ғоя ва мазмунининг қисқача кўринишидир. У режани ишлаб чиқиш жараёнида яратилиб, аниқланади ва бизнес-режани тузгандан кейин якунланади. Учинчи бўлим. «Тадбиркорнинг истеъмолчига тақдим қилаёт ган маҳсулот, товар ва хизматларнинг тавсифи» деб номла ниб, унда қуйидагилар тақдим этилади: тадбиркор ишлаб чиқарган маҳсулотнинг кўрсаткичлари ёки унинг тавсифи: таърифи, модели, сурати ва бошқалар; ишбилармон ишлаб чиқарган товар истеъмолчилари ва у қониқтирмоқчи бўлган истеъмоллар (ҳаридорнинг товарни сотиб олишга қодирлиги ҳақида башорат; товар сотиб олувчи ҳудуд,

аҳоли гуруҳи, таш килотлар ҳақида маълумот; товарларни маълум вақт доираси да истеъмол қилиши ҳақида маълумот, то варга бўлган талабга таъсир етувчи омиллар ); ишлаб чиқарилган товарнинг сотиш нархини башорат қилиш. Тўртинчи бўлим. «Бозор конъюнктураси, талаб ва сотув ҳажми-нинг таҳлили » бўлимида талабни ўрганиш ва нархларни башорат қилиш нинг давоми бўлиб, бу бўлимда ишлаб чиқаришнинг ҳажми ва товар нинг сотилишини вақт мобайнида белгилаб берилади. Бешинчи бўлим. «Ҳаракат дастури ва ташкилий чора-тадбирлар» бўлиб, б у бўлимнинг мазмуни аксарият ҳолларда тадбиркорлик турига (ишлаб чиқариш, тижорат, молия) боғлиқ. Ишби лармонлик ҳаракат дастури қуйидагиларни ўз ичига олади: а) маркетинг ҳаракатлари (реклама, сотиш бозорини аниқ лаш, истеъмолчилар билан алоқа боғлаш, уларнинг талаби ни ҳисобга олиш); б) маҳсулотни ишлаб чиқариш ; в) товарларни сотиб олиш, сақ лаш, ташиш, сотиш (асосан, тижорат тадбиркорлигига оид); г) товарни сотиш жараёнида ва сотгандан кейин ҳари дорга хизмат кўрсатиш. Олтинчи бўлим. «Битимнинг ресурсли таъминоти». Бу бўлимда тадбиркорлик лойиҳасини амалга ошириш учун керак бўлган ресурслар тури ва ҳажми, ресурсларни олиш манбаи ва услу би ҳақида маълумотлар берилади. Еттинчи бўлим. «Битимнинг самарадорлиги». Бу бўлим бизнес- режанинг якунловчи қисми бўлиб, унда тадбиркорлик фао лияти самарадорлигининг умумий тафсилоти берилади. Са марадорликнинг умумий кўрсаткичлари орасида фойда ва рен табеллик кўрсаткичлари устувор мавқега эга. Соф жорий қиймат баъзида иқтисодий интеграл самара деб ҳам аталади. Лойиҳани амалга ошириш вақтида маҳсулот сотишдан олинган умумий даромаддан шу вақт даврида кет ган барча сарф-харажатлар айирмасига соф жорий қиймат дейилади. Рентабеллик фойданинг капитал қўйилмаларга ёки акци онер капиталига нисбати шаклида аниқланади. Тадбиркор лик лойиҳасини амалга оширишда рентабеллик ҳар бир йил га ҳисоблаб чиқилади. Бу ерда солиқлар ҳисобга олинади.