logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. 3-sinfda “Do‘stlik yo‘lagi” rivoyatini yangi texnologiyalar asosida o‘qitish metodikasi.pptx

3-sinfda “Do‘stlik yo‘lagi” rivoyatini yangi texnologiyalar asosida o‘qitish metodikasi.pptx

Yuklangan vaqt:

20.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1733.7412109375 KB
Ko'chirib olish
3 - SINFDA “ DO‘STLIK YO‘LAGI ” RIVOYATINI YANGI TEXNOLOGIYALAR ASOSIDA O‘QITISH METODIKASI • KIRISH • Ulkan bunyodkorlik ishlari , islohotlar , Respublikamizda amalga oshirilayotgan xayrli ishlar xalq ta’limida ham tub burilishlarni yuzaga keltirdi . Ta’lim tizimimizda ko‘plab o‘zgarishlar , yangilanishlar ro‘y bermoqda . Yoshlar ta’lim -tarbiyasini takomillashtirish , ularning mazmunini , uzluksizligini ta’minlab beradigan yangi hujjatlar , pedagogik texnologiyalar , amaliyot uslublari bilan boyib bermoqda . Yurtboshimiz ham ko‘plab ma’ruzalarida hamda yoshlar bilan uchrashuvlarda har tomonlama yetuk , barkamol yoshlarni tarbiyalash , bu borada amalga oshirilayotgan ishlar , oldimizda turgan vazifalar haqida ta’kidlab gapiradilar . Zero, Vatanimiz kelajagi yoshlar qo‘lida . Shunday ekan , barkamol , o‘z fikri va keng dunyoqarashga ega , fikrlarini erkin bayon qila oladigan yoshlarni tarbiyalash masalasi hamisha dolzarbdir . • 1. ERTAK MATNLARI USTIDA ISHLASHNING NAZARIY ASOSLARI . • Boshlang‘ich sinflar “O‘qish kitobi”da turli janrdagi ko‘plab badiiy va ilmiy -ommabop maqolalar , shuningdek , ertak va rivoyatlar , she’riy matnlar berilgan . Ma’lumki , badiiy asarda hayot obrazlar orqali aks ettiriladi . Uning markazida inson , uning tabiat va jamiyatga munosabati turadi . Badiiy asarda borliqni , voqelikni obrazlar vositasida tasvirlash , ob’ektiv mazmun va sub’ektiv bahoni aniq materialda berish haqidagi qoidalar metodika uchun katta nazariy -amaliy ahamiyatga ega . Asar ustida ishlash muallifning asarida tasvirlangan voqealarga munosabatini ifodalab berishdan tashqari , o‘qituvchi voqelikni obrazlar orqali tasvirlashning o‘ziga xos xususiyatlarini asta tushuna boshlaydi . Yana ham ahamiyatlisi shundaki , har qanday badiiy asarda aniq tarixiy voqelar tasvirlanadi . Asardagi voqealarga tarixiy yondashilganda asarga haqqoniy baho berish mumkin bo‘ladi . Sinfda hamda sinfdan tashqari o‘qish mashg‘ulotlarida rivoyat va ertak matnlarini tahlil qilish . • Yana ham ahamiyatli tomoni , yozuvchining hayoti va qarashlari bilan o‘quvchilarning yoshlariga mos ravishda tanishtirish maqsadga muvofiq bo‘ladi . Shularni hisobga olgan holda , badiiy asarni tahlil qilishda o‘quvchilarni asarning g‘oyaviy yo‘nalishini tushunishga o‘rgatish masalasi ham muhimdir . • Asarda qatnashuvchi shaxslarga baho berishda o‘quvchilar o‘z shaxsiy tushunchalaridan foydalanadilar . Qahramonning boshqa fazilatlarini baholash uchun ularda so‘z boyligi , tajriba yetishmaydi . O‘qituvchining vazifasi o‘quvchilar payqay olmagan sifatlarni ko‘rsatish va o‘quvchilar nutqiga kiritishdir . Umumiy o‘rta ta’limning birinchi bosqichidagi dasturlarda o‘quvchilarda kitobxonlik madaniyati va nutqini o‘stirishga alohida e’tibor beriladi , badiiy asarlar ertsak va rivoyatlar matnlari bilan ishlash ko‘nikmasini tarbiyalash va o‘stirish nazarda tutiladi .Dasturda badiiy asarni to‘g‘ri ,tez va ifodali o‘qish ko‘nikmasini tarbiyalash va rivojlantirish yo‘li bilan o‘quvchilarda asar ustida mustaqil ishlash va uni o‘qish malakasini o‘stirish asosiy vazifa qilib qo‘yiladi . Boshlang‘ich sinflardayoq o‘quvchilar badiiy va ilmiy -ommabop asarlar mazmunini to‘liq tushunishga odatlanadilar , ya’ni asarning ta’sirchanligini , obrazliligini his eta boshlaydilar . Shu asosda ularda axloqiy , estetik , obrazli taassurot tarkib topadi . Boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilar ertak , hikoya , masal , she’r , maqol , topishmoq , ilmiy -ommabop asarlar va dostonlardan parchalar o‘qish orqali ularda ifodalangan voqyea -hodisalar , obrazlar va ularning xulq -atvori bilan tanishadilar , o‘qigan asarlariga baho berishni o‘rganadilar ; ularda asarning tili , uslubi , yozuvchi qo‘llagan tasvir va ifoda vositalari haqida dastlabki adabiy tushunchalar shakllana boshlaydi . • 2. BOSHLANG‘ICH SINFLARDA ERTAK MATNLARI USTIDA ISHLASHNING AHAMIYATI . • Boshlang‘ich sinflarning o‘qish darslarida garchi ilmiy jihatdan bo‘lmasa -da, amaliy jihatdan turli janrga mansub asarlar o‘qib o‘rganiladi .O‘qish darsliklarga , asosan ,hikoya , she’r , ertak , masal , maqol , doston , rivoyat va topishmoq kabi janrdagi asarlar kiritilgan . Bulardan tashqari , ilmiy -ommabop asarlar ham o‘qitiladi . Turli janrdagi badiiy asarlar qurilishi , uslubi jihatidan o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lib , ularning o‘quvchilarga ta’siri ham har xil bo‘ladi . Tabiiyki , har bir janrga oid asar matni lingvistik jihatdan ham o‘ziga xos xususiyatlarga ega . Masalan , she’riy asarlar matni hikoya matnidan , ertak matni she’r matnidan , ilmiy -ommabop maqola matni masal janriga taaluqli asarlar matnidan tubdan farq qiladi . Topishmoq predmet , voqyea -hodisalar o‘rtasidagi o‘xshashlikni taqqoslash orqali o‘zlashtirilsa , maqollar mazmuni hayotiy misollar vositasida sharhlashni taqozo etadi . Shunga ko‘ra , turli janrdagi badiiy asarlarni o‘qishda o‘qituvchidan unga mos usullar tanlash talab etiladi . Xalq og‘zaki ijodida ertak janrining bolalar tomonidan yaxshi qabul qilinib , qiziqib o‘qilishining sabablaridan biri ertak tilining ta’sirchanligi , o‘tkirligi , ma’nodorligi va xalq tiliga yaqinligidir . Ertaklarning ko‘pchiligida real hayot tasviri sarguzasht elementlar bilan qo‘shilib ketadi . Ertakning o‘tkir maroqli syujeti , voqyea rivojidagi favqulodda ajoyib vaziyat bolalarni maftun qiladi , undagi mard , kuchli , topqir , dovyurak , chaqqon qahramonlar , ertakning g‘oyaviy yo‘nalishi , unda ezgulik kuchining - yaxshilikning doimo g‘alaba qilishi bolalarni o‘ziga tortadi . Ertakda qabul qilingan hikoya qilish shakli bir xil so‘z va iboralarning qayta -qayta takrorlanib turishi , ohangdorligi , tilining ta’sirchanligi , ifoda vositalarining jonliligi , bolalar uchun juda qiziqarlidir . Ertakda qatnashuvchilar ko‘pincha rahmdil , saxiy , adolatli hamda ularning aksi bo‘lgan yovuz , baxil , ochko‘z obrazlarga bo‘linadi . Ertakning pedagogik qiymati shundan iboratki , o‘quvchilar unda to‘g‘rilik , halollik g‘alaba qilganidan , kambag‘al kishilar qiyinchilikdan qutilganidan , ya’ni yaxshilik , ezgulik ro‘yobga chiqqanidan va yomonlik , yovuzlik mahkumlikka Masalan , «Halollik » ertagida (3 -sinf) asosiy fikr kambag‘allarga yordam ko‘rsatish , o‘z mehnati bilan hayot kechirish bo‘lib , bu hatto butun xalq istagi ekanligi g‘oyasi ilgari surilgan bo‘lsa , «Hiylagarning jazosi » ertagida (4-sinf) soddadilning to‘g‘riligi hiylagarning makri ustidan g‘olib kelishi ,xiyonat jazosiz qolmasligi g‘oyasi ilgari surilgan . • 3. “DO‘STLIK YO‘LAGI” RIVOYATINI MUAMMOLI TA’LIM ASOSIDA O‘QITISH . T a’lim jarayonida o‘ q ituvchi interfaol ta’lim yordamida o‘ quvchilarning q obiliyatlarini rivojlantirish . mustaqillik, o‘z -o‘zini nazorat, o‘z -o‘zini boshqarish, samarali su h bat olib borish, tengdoshlari bilan ishlash, ularning fikrlarini tinglash va tushunish, mustaqil hamda tanqidiy fikrlash, muqobil takliflarni ilgari surish, fikr -mulohazalarini erkin bayon qilish, o‘z nuqtai nazarlarini himoya qilish, muammoning yechimini topishga intilish, murakkab vaziyatlardan chika olish kabi sifatlarni shakllantirishga muvaffaq bo‘ladi . Eng muhimi, interfaol metodlarni qo‘llash orqali o‘qituvchi o‘quvchilarning anik ta’limiy maqsadga erishish yo‘lida o‘zaro hamkorlikka asoslangan harakatlarini tashkil etish, yo‘naltirish, boshqarish, nazorat va tahlil qilish orqali xolis baholash imkoniyatini qo‘lga kiritadi . • Noan’anaviy darslarda erkin fikrlash, shaxsiy qarashlarini ikkilanmay bayon etish, muammoli vaziyatlarda yechimlarni birgalikda izlash, o‘quv materiallarini o‘zlashtirishda o‘kuvchilarning o‘zaro yaqinliklarini yuzaga keltirish, “o‘kituvchi - o‘quvchi - o‘quvchilar guruhi”ning o‘zaro bir -birlarini xurmat qilishlari, tushunishlari va qo‘llab -quvvatlashlari, samimiy munosabatda bo‘lishlari, ruhiy birlikka erishishlari kabilar bilan tavsiflanadi . • Noan’anaviy darsla r asosini interfaol metodlar tashkil etadi . Ta’lim jarayonida o‘quvchilar hamda o‘qituvchi o‘rtasida hamkorlikni qaror toptirish, faollikni oshirish ta’lim oluvchilar tomonidan bilimlarni samarali o‘zlashtirish, ularda shaxsiy sifatlarni rivojlantirishga xizmat qiladigan metodlar interfaol metodlar sanaladi . • 4. “DO‘STLIK YO‘LAGI” RIVOYATINI O‘QITISHDA INTERFAOL METODLARDAN FOYDALANISH . • Ma'lumki , taraqqiyotni harakatga keltirishda va turmushda ro‘y berayotgan jarayonlarga o‘z ta'sirini utkazishda jamiyat ijtimoiy -siyosiy , iqtisodiy , madaniy -ma'naviy yonshlanishining muhim sub'ekti bo‘lgan yoshlarni barkamol shaxs qilib tarbiyalash muxim masalasi ahamiyatga ega . Har bir jamiyatning kelajagi uning ajralmas kismi va hayotiy zarurati bo‘lgan ta'lim tizimining qay darajada rivojlanganligi bilan belgilanadi . Bugungi kunda mustaqil taraqqiyot yo‘lidan borayotgan mamlakatimizning uzluksiz ta'lim tizimini islox kilish va takomillashtirish , yangi eifat boskichiga kutarish , unga ilgor pedagogik va axborot texnolog iyalarini joriy qilish hamda ta'lim samaradorligini oshirish davlat siyosati darajasiga kutarildi . • Interfaol metod – ta’lim jarayonida o‘quvchilar hamda o‘qituvchi o‘rtasidagi faollikni oshirish orqali o‘quvchilarning bilimlarni o‘zlashtirishini faollashtirish , shaxsiy sifatlarini rivojlantirishga xizmat qiladi . Interfaol metodlarni qo‘llash dars samaradorligini oshirishga yordam beradi . Interfaol ta’limning asosiy mezonlari : norasmiy bahs -munozaralar o‘tkazish , o‘quv materialini erkin bayon etish va ifodalash imkoniyati , ma’ruzalar soni kamligi , lekin seminarlar soni ko‘pligi , o‘quvchilar tashabbus ko‘rsatishlariga imkoniyatlar yaratilishi , kichik guruh , katta guruh , sinf jamoasi bo‘lib ishlash uchun topshiriqlar berish , yozma ishlar bajarish va boshqa metodlardan iborat bo‘lib , ular ta’lim -tarbiyaviy ishlar samaradorligini oshirishda o‘ziga xos ahamiyatga ega . Hozirda ta’lim metodlarini takomillashtirish sohasidagi asosiy yo‘nalishlardan biri interfaol ta’lim va tarbiya usullarini joriy qilishdan iborat . Barcha fan o‘qituvchilari dars mashg‘ulotlari jarayonida interfaol usullardan borgan sari kengroq foydalanmoqdalar . Interfaol usullarni qo‘llash natijasida o‘quvchilarning mustaqil fikrlash , tahlil qilish , xulosalar chiqarish , o‘z fikrini bayon qilish , uni asoslagan holda himoya qila bilish , sog‘lom muloqot , munozara , bahs olib borish ko‘nikmalari shakllanib , rivojlanib boradi . Qo‘llash darajasidagi tafakkurda o‘quvchi olgan bilimlaridan faqat an’anaviy emas , noa’nanaviy holatlarda ham foydalana oladi va ularni to‘g‘ri qo‘llaydi . Bu tafakkur darajasiga muvofiq fe’llar namunalari : joriy qilish , hisoblab chiqish , namoyish qilish , foydalanish , o‘rgatish , aniqlash , amalga oshirish , hisob -kitob qilish ,tatbiq qilish ,hal etish . • XULOSA • M amlakatimizda bugungi kunda olib borilayotgan islohotlar, ta’limdagi yangilanishlar, yoshlarga e’tibor natijasi o‘laroq, o‘quvchilarning o‘quv va ijodiy faolliklarini oshiruvchi, ta’lim -tarbiya jarayonining samaradorligini kafolatlovchi pedagogik texnologiyalarni qo‘llashga doir katta tajriba to‘plangan bo‘lib, bu tajriba asosini interfaol metodlar tashkil etmoqda, bizning ishimiz ham shu sohada olib borilganishlarni boyitishga yordam beradi, deb ishonch bildiramiz Hozirda tashkil qilinayotgan noan’anaviy darslarda yana nimalarga e’tibor berishimiz kerak va qanday natijalarga erishish mumkin? Bugungi kunda deyarli barcha maktablarda kompyuter sinflari paydo bo‘lgan . Ularga nafaqat informatika darslarida , balki boshqa o‘quv fanlarini o‘rganish uchun ham murojaat qilinadi .

3 - SINFDA “ DO‘STLIK YO‘LAGI ” RIVOYATINI YANGI TEXNOLOGIYALAR ASOSIDA O‘QITISH METODIKASI

• KIRISH • Ulkan bunyodkorlik ishlari , islohotlar , Respublikamizda amalga oshirilayotgan xayrli ishlar xalq ta’limida ham tub burilishlarni yuzaga keltirdi . Ta’lim tizimimizda ko‘plab o‘zgarishlar , yangilanishlar ro‘y bermoqda . Yoshlar ta’lim -tarbiyasini takomillashtirish , ularning mazmunini , uzluksizligini ta’minlab beradigan yangi hujjatlar , pedagogik texnologiyalar , amaliyot uslublari bilan boyib bermoqda . Yurtboshimiz ham ko‘plab ma’ruzalarida hamda yoshlar bilan uchrashuvlarda har tomonlama yetuk , barkamol yoshlarni tarbiyalash , bu borada amalga oshirilayotgan ishlar , oldimizda turgan vazifalar haqida ta’kidlab gapiradilar . Zero, Vatanimiz kelajagi yoshlar qo‘lida . Shunday ekan , barkamol , o‘z fikri va keng dunyoqarashga ega , fikrlarini erkin bayon qila oladigan yoshlarni tarbiyalash masalasi hamisha dolzarbdir .

• 1. ERTAK MATNLARI USTIDA ISHLASHNING NAZARIY ASOSLARI . • Boshlang‘ich sinflar “O‘qish kitobi”da turli janrdagi ko‘plab badiiy va ilmiy -ommabop maqolalar , shuningdek , ertak va rivoyatlar , she’riy matnlar berilgan . Ma’lumki , badiiy asarda hayot obrazlar orqali aks ettiriladi . Uning markazida inson , uning tabiat va jamiyatga munosabati turadi . Badiiy asarda borliqni , voqelikni obrazlar vositasida tasvirlash , ob’ektiv mazmun va sub’ektiv bahoni aniq materialda berish haqidagi qoidalar metodika uchun katta nazariy -amaliy ahamiyatga ega . Asar ustida ishlash muallifning asarida tasvirlangan voqealarga munosabatini ifodalab berishdan tashqari , o‘qituvchi voqelikni obrazlar orqali tasvirlashning o‘ziga xos xususiyatlarini asta tushuna boshlaydi . Yana ham ahamiyatlisi shundaki , har qanday badiiy asarda aniq tarixiy voqelar tasvirlanadi . Asardagi voqealarga tarixiy yondashilganda asarga haqqoniy baho berish mumkin bo‘ladi .

Sinfda hamda sinfdan tashqari o‘qish mashg‘ulotlarida rivoyat va ertak matnlarini tahlil qilish .

• Yana ham ahamiyatli tomoni , yozuvchining hayoti va qarashlari bilan o‘quvchilarning yoshlariga mos ravishda tanishtirish maqsadga muvofiq bo‘ladi . Shularni hisobga olgan holda , badiiy asarni tahlil qilishda o‘quvchilarni asarning g‘oyaviy yo‘nalishini tushunishga o‘rgatish masalasi ham muhimdir . • Asarda qatnashuvchi shaxslarga baho berishda o‘quvchilar o‘z shaxsiy tushunchalaridan foydalanadilar . Qahramonning boshqa fazilatlarini baholash uchun ularda so‘z boyligi , tajriba yetishmaydi . O‘qituvchining vazifasi o‘quvchilar payqay olmagan sifatlarni ko‘rsatish va o‘quvchilar nutqiga kiritishdir .

O'xshashlar

TAFAKKUR 3
Bulutli Texnologiyalar
Yangi Oʻzbekistonda yangi islohotlar
Suzishni o’rgatishda zamonaviy texnologiyalar
Axborot va raqamli texnologiyalar