logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Al-Buxoriy

Al-Buxoriy

Yuklangan vaqt:

16.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

507.5 KB
Ko'chirib olish
Imom al-Buxoriy (810-870)  Imom al-Buxoriy islom dunyosining eng mashhur kishilaridan. U kishini «muhaddislar imomi» deydilar. Muhaddis – «hadis biluvchi», «hadis aytuvchi» degani. Hadis esa payg‘ambarimiz so‘zidir. Bundan chiqadiki, u kishi payg‘ambarimiz so‘zlarini yig‘gan, o‘rgangan, aytgan allomadir. Namoz jamoa bo‘lib o‘qliganda, oldindagi boshlab boruvchi imom bo‘ladi. Demak, Buxoriy barcha muhaddislarning eng oldingi qatorida turgan, hammalari tomonidan tan olingan ustozidir.  U kishining hayot yo‘llari ham ibratlidir.  Imom al-Buxoriyning ismi – Muhammad, otasining oti – Ismoil bo‘lib, 810-yilning 21- iyunida Buxoro shahrida tug‘ildi. Otasi Ismoil Buxoriy ham muhaddis edi, goho tijorat bilan shug‘ullanardi. Lekin juda halol, xudojo‘y odam edi. Zamondoshlari, uning xonadoniga mehnatsiz topilgan biror dirham ham pul kirgan emas edi, deb yozadilar.  Bularning samarasi sifatida bizga yigirmadan ko‘proq asar qoldirdi. Buyuk alloma mehnatining naqadar kattaligini tasavvur qilish uchun birgina ma’lumotni keltirish bilan cheklanamiz. U yolg‘iz «Al-jome’ as-sahih» (Ishonchli to‘plam) kitobi ustida 16 yil ishlagan. Unga kiritilgan 7397 hadis 600 ming hadisning ichidan saralanib olingan. O‘z aql-u zakovati va tinimsiz mehnati bilan olis yurtlarda beqiyos shuhrat topgan, «muhaddislar imomi», «muhaddislar sultoni» unvonlarini olgan al- Buxoriy nihoyat, ona yurtiga, Buxoroga qaytadi. Biroq ona Buxoroda u, afsuski, o‘ziga munosib qadr topmaydi. Bir voqea yuz beradi-yu, u kindik qoni to‘kilgan shahrini tark etadi. Bu voqea shunday edi: “ Shu yillari Buxoro amiri bo‘lib turgan Xolid ibn Ahmad al-Buxoriy huzuriga ilm olish maqsadi bilan dunyoning turli tomonidan kelayotgan odamlar oqimini ko‘rgach, u ham bolalarini o‘qitmoqchi bo‘ladi va olimga chopar yuborib, saroyiga kelib, ularga dars berishini buyuradi. Imom al-Buxoriy amir chopariga «Men ilmni xor qilmayman, uni hukmdorlar eshigiga olib bormayman», – deb javob beradi. Amir yana chopar yuboradi, u holda bolalari uchun maxsus vaqt ajratib, boshqalarsiz alohida saboq berishini talab qiladi. Buyuk olim yana rad etadi. Ilm olmoqlik Rasululloh sunnati ekanligini, shunga ko‘ra, hamma tengligini, ilm kerak bo‘lsa amir va uning bolalari uning uyiga yoki masjidga borishlari mumkinligini aytadi. Xullas, ora buziladi. Imom al-Buxoriyning Buxoroda turishi qiyin bo‘lib qoladi”. ILM FAZILATI TO‘G‘RISIDA  Olloh taolo oyati karimasida: «Olloh taolo sizlarning orangizdagi iymon keltirganlarni va ilmni yuksaltirganlarni bu dunyoda yarlaqab, martabasini ulug‘ qilg‘aydir, oxiratda jannatga kirmoqlikni nasib etgusidir, Olloh taolo qilayotgan ishlaringizdan xabardordir», – deyilgan. Yana boshqa oyati karimada esa: «Yo Rabbiy, ilmimni ziyoda qilg‘aysen, deb ayt!» – deyilgan. ODAM OTA-ONASINI HAQORAT QILMAYDI!  Abdulloh ibn Amr [1] rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Odam qiladirgan gunohi azimlardan biri – ota-onasini haqorat qilmoqdir!» – dedilar. Shunda: «Yo Rasululloh, odam o‘z ota-onasini qanday qilib haqorat qilmog‘i mumkin?!» – deyishdi. Janob Rasululloh: «Birovning ota-onasini so‘kkan odam o‘z ota-onasini haqorat qilgan bo‘lur», – deb javob qildilar».  [1] Abdulloh ibn Amr – sahobalardan.  Imom al-Buxoriy hayotining so‘nggi yillari Samarqand yaqinidagi Xartang qishlog‘ida kechdi. U 870-yilning 31- avgustida vafot etdi. Qabri o‘sha yerda, hozirgi Samarqand viloyati Payariq tumani Xartang qishlog‘idadir. SALOM BERISH ISLOM AMALLARIDANDIR  Sahoba Ammor [1] aytganlar: «Uchta xislatni o‘zida mujassam qilgan kishining iymoni mukammal bo‘lg‘aydir:  – insofli va adolatli bo‘lmoq;  – barchaga salom bermoq;  – kambag‘alligida ham sadaqa berib turmoq».  Rasululloh [2] sollallohu alayhi vasallam [3] dan bir kishi so‘radi: «lslomda eng yaxshi xislatlar qaysidir?» Dedilar: «Ochlarga taom bermoqlik, tanigan va tanimaganga salom bermoqlik».  [1] Ammor ibn Yosir (564—657) – Hazrat Alining yordamchilaridan, sahoba.  [2] Rasululloh — Olloh elchisi, payg'ambar.  [3] Sollallohu alayhi vasallam — payg'ambarimizning haqlariga aytilgan duo. MUNOFIQ [1] LIKNING ALOMATLARI  Janob Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Munofiqlikning uchta alomati bor: so‘zlasa yolg‘on so‘zlar; va’da qilsa, bajarmas; omonatga xiyonat qilur», – deganlar.  Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytganlar: «Quyidagi to‘rtta xislat kimdabo‘lsa, aniq munofiq bo‘lgaydir, kimdaki ulardan bittasi bo‘lsa, uni tark etmaguncha munofiqlikdan bir xislati bor ekan, deyiladir:  – omonatga xiyonat qilgaydir;  – so‘zlasa, yolg‘on so‘zlagaydir;  – shartnoma tuzsa, shartida turmagaydir;  – urishib qolsa, kek saqlagaydir va nohaqlik qilgaydir».  [1] Munofiq – ikkiyuzlamachi. TUSHUNCHALAR TAHLILI Tushuncha Izoh Vahiy Olloh taoloning o‘z sevgan bandasi diliga o‘z so‘zlarini, ya’ni ilohiy so‘zlarni solishidir. Roviy Ma’lumot beruvchi, aytuvchidir. Hadis Islom dinida Qur’ondan keyin turadigan ikkinchi muqaddas manba bo‘lib, Muhammad alayhissalomning hayoti va faoliyati, uning diniy va axloqiy ko‘rsatmalarini o‘z ichiga oladi. Muhaddislar Hadislarni ishonchli manbalar asosida qayta ko‘rib chiqishga, ularning haqiqiylarini soxtalaridan ajratishga kirishganlar Tushuncha Izoh Musnadi Hadislarni bir-biridan eshitib, rivoyat qilib, avloddan avlodga qoldirib kelgan roviylar ro‘yxati Riyo ikkiyuzlamalik Qavl so'z Sahih ishonchli G‘ayrisahih ishonarsiz TEZKOR SAVOL-JAVOBLAR “Aqliy hujum”  «Hadis» nima? «Muhaddis»-chi? Ular haqida nimalar deya olasiz? «Muhaddislar imomi» deganda nimani tushunasiz? Bunday yuksak unvonga kim sazovor bo‘lgan?  2. Hadislarni yozish va yig‘ish qachondan boshlangan? «Sahih»-«nosahih» hadislarni tushuntirib bera olasizmi?  3. Imom al-Buxoriyning vatani, o‘qish yillari haqida gapirib bering. Mashhur muhaddisning ota-onasi to‘g‘risida qanday ma’lumotga egasiz?  4. Imom al-Buxoriy hayotining so‘nggi yillari haqida so‘zlab bering. Nega u Samarqand yaqinida dafn qilingan?  5. «Al-jome’ as-sahih» kitobi haqida ma’lumot bering.  6. «Salom berish islom amallaridandir» hadisini o‘qib chiqing va payg‘ambarimizning eng yaxshi xislatlar haqidagi fikrlarini tushun tirib bering.  7. «llm o‘rganmoq va o‘rgatmoqning fazilati» hadisidagi ilmning yomg‘irga o‘xshatilishini tushuntirib bera olasizmi?  8. Yuqoridagi hadislardan ilm haqidagilarini ajratib oling va ular haqida gapirib bering.

Imom al-Buxoriy (810-870)

 Imom al-Buxoriy islom dunyosining eng mashhur kishilaridan. U kishini «muhaddislar imomi» deydilar. Muhaddis – «hadis biluvchi», «hadis aytuvchi» degani. Hadis esa payg‘ambarimiz so‘zidir. Bundan chiqadiki, u kishi payg‘ambarimiz so‘zlarini yig‘gan, o‘rgangan, aytgan allomadir. Namoz jamoa bo‘lib o‘qliganda, oldindagi boshlab boruvchi imom bo‘ladi. Demak, Buxoriy barcha muhaddislarning eng oldingi qatorida turgan, hammalari tomonidan tan olingan ustozidir.

 U kishining hayot yo‘llari ham ibratlidir.  Imom al-Buxoriyning ismi – Muhammad, otasining oti – Ismoil bo‘lib, 810-yilning 21- iyunida Buxoro shahrida tug‘ildi. Otasi Ismoil Buxoriy ham muhaddis edi, goho tijorat bilan shug‘ullanardi. Lekin juda halol, xudojo‘y odam edi. Zamondoshlari, uning xonadoniga mehnatsiz topilgan biror dirham ham pul kirgan emas edi, deb yozadilar.

 Bularning samarasi sifatida bizga yigirmadan ko‘proq asar qoldirdi. Buyuk alloma mehnatining naqadar kattaligini tasavvur qilish uchun birgina ma’lumotni keltirish bilan cheklanamiz. U yolg‘iz «Al-jome’ as-sahih» (Ishonchli to‘plam) kitobi ustida 16 yil ishlagan. Unga kiritilgan 7397 hadis 600 ming hadisning ichidan saralanib olingan.

O‘z aql-u zakovati va tinimsiz mehnati bilan olis yurtlarda beqiyos shuhrat topgan, «muhaddislar imomi», «muhaddislar sultoni» unvonlarini olgan al- Buxoriy nihoyat, ona yurtiga, Buxoroga qaytadi. Biroq ona Buxoroda u, afsuski, o‘ziga munosib qadr topmaydi. Bir voqea yuz beradi-yu, u kindik qoni to‘kilgan shahrini tark etadi. Bu voqea shunday edi:

O'xshashlar

imom al-buxoriy buyuk muhaddis alloma
IMOM AL-BUXORIY BUYUK MUHANDDIS ALLOMA
Imom Al Buxoriy va uning madaniyatda tutgan oʻrni
Al-Xorazmiy
Abu Hafs Kabir Buxoriy