Axborot va raqamli texnologiyalar
![Axborot va raqamli
texnologiyalar](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_1.png)
![Inson va insoniyat xotirasi
Xotira – axborotni saqlovchi eng birinchi qurilma.
Alohida inson va insoniyat xotiralari degan tushunchalar mavjud.
Insoniyat xotirasi – butun evolyutsion tarixiy jarayonda to‘plangan
bilim va tajribalar jamlanmasi. Insoniyat jamiyat paydo bo‘lgandan boshlab muloqot jarayonida
axborot almashish va uni saqlashga urinishgan .](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_2.png)
![Inson va insoniyat xotirasi
Axborotni saqlash - inson sivilizatsiyasi qanchalik
darajada qadimiy bo‘lsa, o‘sha darajada qadimiy va tarixiy
jarayon.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_3.png)
![Axborot saqlashning birinchi
texnik kashfiyotlariFo to su ra tla r
o ‘tga n d a vr
siym o la rin i ko ‘rish im ko n in i
ya ra tu vch i
vo sita la rd a n b iri
Dunyodagi birinchi fotosurat ,
« Oynadan ko‘rinish », 1826 y .Jozef Nisefor N’eps –
dunyodagi birinchi fotograf
Ne’psning obskur-
kamerasi](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_4.png)
![Axborotni saqlash va uzatish vositalari
Edison fonografi
(XIX asrning oxiri)1877 yilda birinchi marta, ovozni
yozib olish va saqlash qurilmasi
“Fonograf” Tomas Edison
tomonidan ixtiro qilingan.
Patefon
( XX asrning 30-yillari ) Lentali o‘ramli magnitafon
(XX asrning 70-yillari)Kassetali magnitafon
(XX asrning oxiri)](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_5.png)
![Birinchi kinofilmlar uzatish va saqlash
1895 -yil Parijda “Poezdning kelishi” deb nomlangan dunyodagi
birinchi kinofilm namoyish etilgan.
Kinomatografiya ixtirochilari
aka-uka Lum’erlar
(XIX asrning oxiri) 1895 -y . “La S’ota vokzaliga
poezdning kirib kelishi” nomli
birinchi qisqa metrajli film](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_6.png)
![Axborotni saqlash va
uzatishning zamonaviy usullari
Zamonaviy kompyuter xotirasi :
●
Matn
●
Raqamli va jadval
●
Rasm
●
Ovoz
●
Video bichimlaridagi
axborotlarni saqlay oladi.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_7.png)
![Inson xotirasini tezkor xotira
tariqasida misol qilish mumkin.
Unda bor ma’lumotni tezkorlik
bilan eslash va qaytarish
imkoniyati mavjud . Tezkor va uzoq muddat l i xot i r a
Qayd daftari, so‘rovnoma,
ensiklopediya va shu kabi
axborotlarni tashqi saqlash
vositalarini uzoq muddatli
saqlash xotirasiga misol qilish
mumkin.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_8.png)
![Axborot tashuvchi vositalar –
axborot saqlashga mo‘ljallangan
istalgan moddiy ob’ekt. Axbor ot t ashuvchi vosi t al ar](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_9.png)
![Bi r o‘ yl ab ko‘ r i ng
Topshiriq : Kompyuter va insonning ichki xotirasiga
ta’alluqli qurilmalardan tashqarisini o‘chiring.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_10.png)
![Bi r o‘ yl ab ko‘ r i ng
Topshiriq : Kompyuterning tashqi va insonning
xotirasiga ta’alluqli qurilmalardan tashqarisini
o‘chiring.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_11.png)
![Bi r o‘ yl ab ko‘ r i ng
Topshiriq : Axborot tashuvchi bo‘lmagan
ob’yektlarni qayd eting .](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_12.png)
![Axborotni qabul qilish tartibi
Insonlar bir-biri bilan muloqotda
bo`lishadi, iltimoslar qilishadi, buyruqlar
beriladi, hisobot almashinadi, kitob,
maqolalar va reklama nashr qilishadi.
Axborot qabul qilish kitobni o‘qishda,
teleko‘rsatuvlarni ko‘rishda yuz beradi.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_13.png)
![Axborotni uzatish va qabul qilish tartibi
Bu axborot
uzatuvchi tomon Bu axborotni
qabul qiluvchi
tomonAxborot
manbasi
•
Hissiy organlar
•
telefon
•
televideniye
•
Kompyuter va h.k. Axborot
qabul
qiluvchi
Axborot kanaliAxborot uzatishni sodda
ko‘rinishda ifodalash mumkin](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_14.png)
![Keling o‘ylab ko‘ramiz
Quyida keltirilgan manbalardan axborot uzatuvchi va qabul
qiluvchilarni ajrating:Topshiriq :
Manba Qabul qiluvchi
Qabul qiluvchi
Manba-
Qabul
qiluvchi Qabul
qiluvchi-
ManbaManba Qabul qiluvchilar
Manbalar](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_15.png)
![Axborot kanallari
Axborot kanallari biologik va texnik bo‘lishi mumkin.
Inson hissiy organlari biologik
kanal vazifasini bajaradi.
Signallar axborotni hissiy organlar
orqali miyaga yetkazadi.
Texnik axborot kanallari:
- telefon;
-radio;
Televideniye;
Kompyuter tarmoqlari .](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_16.png)
![Axborotni uzatish tartibi
1-vaziyat : siz svetoforli boshqariladigan chorrahadan o‘tyapsiz.
Bir tomonlama axborot uzatish](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_17.png)
![2-vaziyat : kompyuterda o‘yin o‘ynasangiz kompyuter bilan
uzluksiz axborot almashasiz : o‘yin qoidasini o‘rganasiz,
yuzaga kelgan holatni ko‘rasiz, tahlil qilasiz va
kompyuterga vaziyatni o‘zgartirish uchun buyruq berasiz.
O‘zaro axborot almashinuviAxborotni uzatish tartibi](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_18.png)
![3-vaziyat : butun oila a’zolari bilan teleko‘rsatuv tomosha
qilish .
Mazkur holatda nechta axborot manbasi va nechta qabul
qiluvchi ishtirok etmoqda?Axborotni uzatish tartibi](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_19.png)
![4-vaziyat : siz tarix fanidan referat tayyorlayapsiz.
Axborot uzatuvchi va qabul qiluvchini aniqlang ? Axborotni uzatish tartibi](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_20.png)
![Tabiatda axborot almashinuvi
Tabiatda muntazam axborot almashinuvi yuz beradi :
Quyoshdan taralayotgan nur orqali o‘simliklar yorug‘lik va issiqlikni
qabul qiladi va shularni ta’sirida bahorda uyg‘onadi, kuzda esa
barglarini to‘kadi.
Baohorda dala va tog‘ gullari ochilganda hid taraladi, asalarilar
o‘sha hidlar orqali gullarda yig‘ilgan changlardan bol yig‘ishadi.
Gullarni, mevali daraxt va o‘simlik dunyosini changlaydi.
Asalarilar oilasida axborot uzatishning o‘ziga xos
uslubi mavjud. Asal yig‘ish imkoniyati bor joy
topilganda, o‘sha joyni topgan asalari oilasi
joylashgan uya oldiga kelib o‘ziga xos raqsga
tushadi va shu tariqa axborot uzatadi.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_21.png)
![Axborot
manbasi Qabul
qiluvchiAxborot
kanaliUzilishlarAxborot uzatishda yuzaga kelishi
mumkin bo‘lgan muammolar
Yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolar :
•
Telefonda ovozning uzilib eshitilishi ;
•
Radio ishiga xalaqit qiluvchi shovqin ;
•
Televizorda suratlarning qotib qolishi yoki yaxshi ko‘rinmasligi ;
•
Internetdagi uzilishlar .
Qayd etilgan muammolar natijasida uzatiladigan axborot uzilib
qolishi yoki to‘liq yetkazilmasligi mumkin.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_22.png)
![Elektron pochta
Asrlar davomida bir-biridan ma’lum bir masofada
istiqomat qiluvchi insonlar xat yozish orqali axborot
almashishgan.
Xat – bir insonning
ikkinchisiga jo‘natgan
yozma murojaati.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_23.png)
![Elektron pochta:
Elektron pochta – kompyuter tarmoqlari orqali
xabar almashinuvga mo‘ljallangan tizim.
!
Internet yordamida istalgan foydalanuvchi o‘zi uchun, tekin, elektron
pochta manzili ochishi mumkin.
Elektron pochta manzili:
m a n z i l e g a s i @ s e r v e r
Manzil sohibining shartli ismi Manzil ro ‘ yxatdan o ‘ tkazilgan
server yoki xizmat nomiat
ingliz tilida-
kuchukcha o ‘ zbek
tilida @](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_24.png)
![Elektron pochta
!
Elektron shakldagi xat matn, musiqa, video va
rasmlardan iborat bo ‘ lishi mumkin.](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_25.png)
![
Inson muntazam axborot uzatish va qabul qilish
jarayonida ishtirok etadi.
Axborot uzatishni shartli ravishda quyidagicha izoh etish
mumkin:
Telefon, radio, televideniye, telegraf, internet –
zamonaviy axborot kanallari.
Elektron pochta – kompyuter tarmoqlari orqali
xabar almashinuvga mo`ljallangan tizim. Eng asosiysi
!
Axborot
kanali Qabul
qiluvchiAxborot
manbasi](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_26.png)
![QIZIQARLI FAKT
“ @ ” belgisining har xil davlatlarda nomlanishi :
“ at” “ kuchuk” “ daraxtdagi
maymun”
“ chig ‘ anoq”
“ fil xartumi”“ cho ‘ chqa
dumi”
“ sichqoncha “ mushuk”](/data/documents/982169f2-738c-4f51-9dde-3069c06bf9f6/page_27.png)
Axborot va raqamli texnologiyalar
Inson va insoniyat xotirasi Xotira – axborotni saqlovchi eng birinchi qurilma. Alohida inson va insoniyat xotiralari degan tushunchalar mavjud. Insoniyat xotirasi – butun evolyutsion tarixiy jarayonda to‘plangan bilim va tajribalar jamlanmasi. Insoniyat jamiyat paydo bo‘lgandan boshlab muloqot jarayonida axborot almashish va uni saqlashga urinishgan .
Inson va insoniyat xotirasi Axborotni saqlash - inson sivilizatsiyasi qanchalik darajada qadimiy bo‘lsa, o‘sha darajada qadimiy va tarixiy jarayon.
Axborot saqlashning birinchi texnik kashfiyotlariFo to su ra tla r o ‘tga n d a vr siym o la rin i ko ‘rish im ko n in i ya ra tu vch i vo sita la rd a n b iri Dunyodagi birinchi fotosurat , « Oynadan ko‘rinish », 1826 y .Jozef Nisefor N’eps – dunyodagi birinchi fotograf Ne’psning obskur- kamerasi
Axborotni saqlash va uzatish vositalari Edison fonografi (XIX asrning oxiri)1877 yilda birinchi marta, ovozni yozib olish va saqlash qurilmasi “Fonograf” Tomas Edison tomonidan ixtiro qilingan. Patefon ( XX asrning 30-yillari ) Lentali o‘ramli magnitafon (XX asrning 70-yillari)Kassetali magnitafon (XX asrning oxiri)