AXBOROTNI KODLASH

Yuklangan vaqt:

16.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

10671.905273438 KB

Ko'chirib olish

AXBOROTNI KODLASH
Kodlar dunyosida axborotni kodlash usullari
koordinatalar uslubi

2KODLAR OLAMI.
IMAGE REPLACE
Signal
Axborot uzatish jarayoni to‘liq bajarilishi
uchun axborot qabul qiluvchi qabul qilgan
signalni nafaqat qabul qilishi balki uni
to‘liq qismlarga ajrata olishi zarur Kodlar
Uzatiladigan axborotni yoki signalni qabul
qiluvchi va uzatuvchi o‘rtasida kelishilgan
kodlar asosida amalga oshirish zarur.Ko‘rinishi
Axborot manbadan qabul qiluvchi
vositaga yetib borguncha har xil signal
ko‘rinishida bo‘lishi mumkin

3KODLAR OLAMI.
Kod – axborotni taqdim
etishdagi shartli belgilar
tizimi.
Kodlash – ma’lum kod
asosida axborotni
taqdim etish.”

4KODLAR OLAMI.
Matnli axborot
KITOB – o‘zbek tilida Sonli axborot
BOOK – Ingliz tilida
BUCH – Nemis tilida
LIVRE – Fransuz tilida – Arab raqamlarida
Yozilgan son
– Rim raqamida
yozilgan son
– Vavilon mixxatida
Yozilgan sozXII12

5KODLAR OLAMI.
Lui Brayl
Brayl-ko‘zi ojizlar uchun axborot taqdim etish usulini
o‘ylab topgan.
Qog‘ozdagi bo‘rttirilgan qavariqlar yordamida ko‘zi
ojizlar harflarni ajrata oladi va matnlarni o‘qiydi.

6KODLAR OLAMI.
А B D E F G H I J K L
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11
M N O P Q R S T U V X
12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
Y Z o‘ g‘ Sh Ch ng ’
23 24 25 26 27 28 29 30Oddiy kodlar jadvalida alifbodagi har bir harf uchun uning tartib raqami
qo‘yib chiqilgan. Kodlash uchun misol - 1
( Tolib t o‘pni t e pib t oldi)Tez aytishni
toping: 19 14 11 08 02 19 25 15 13 08 19 04 15 08 02 19 14 11 03 08

7KODLAR OLAMI.
Kod namunasi - 2
( Ichida g ij-g ij bilim, unda hayot yashirinʻ ʻ )Kodlangan
matn:Matnni asl harflarini alifbodagi o‘zidan keyin keladigan harf bilan
almashtirish mumkin. Bunday kodlarni almashtirish shifr deyiladi.
А Б D
E
F G H I
J
K
L
M
N
O
P
QRSTUVX
ZO`Ng
G`Ch
Sh B
А
Y`
JNGJEB SHJK-SHJK DJMJN, VOEB IBZPU ZBCHJSJO

8KODLAR OLAMI.
IMAGE REPLACEKompy ut er xot irasida axborot nol v a bir, ik k ilik k od asosida
qurilgan zanjir sifat ida beriladi.
А
B
D
254 1100 0000
1100 0001
1100 0010
1111 11101000 0001
0101 1010
0010 0100
0101 1010
0101 1010
0010 0100
0101 1010
1000 0001 1 0 1 1

9KODLAR OLAMI.
/
3
_ Bir xil axborot har xil
kodlanishi mumkin
Asosiy kodlash usullari:

Grafik (rasm, belgilar)

Sonli

Shartli belgiKodlash usuli kodlash maqsadiga
bog‘liq ravishda amalga oshiriladiAxborotni
kodlash usullari

10KODLAR OLAMI.
+
Kod turlari
A B D E F G
H I J K L M
N O P Q R S T U V X
Y Z o‘ g‘ Sh
Ch
ng
’
A
D
E
F
G B
H
I
J
K
L M
O
P
Q
RN
S
T
U
V
X Y
o‘
g‘
Sh
Ch Z
ng
’ A B D
E F
G H
I J K
L M N
O P
Q R S
T U
V X Y Z
o‘
g‘ Sh Ch ng

11KODLAR OLAMI.
IMAGE REPLACEAxborotni
dekodlash
Kodlash Dek odlashOv oz signali Elek t r signali
Ov oz signaliAxborot ni birlamchi shak lga qay t arish
amali dek odlash dey iladiKod namunasi - 2

12KODLAR OLAMI.
Axborotni dekodlang Topshiriq - 1
SPORT SOG‘LI Q GA ROV I A B D E F G
H I J K L M
N O P Q R
S T U V X
Y Z o‘ g‘ Sh
Ch
ng
’

13KODLAR OLAMI.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 A B D E F G H I J K L Probel
2 M N O P Q R S T U V X ,
3 Y Z o‘ g‘ Sh Ch ng ’ .Topshiriq - 2
( Do‘st lik )Nazorat: (3,1) (3,3) (7,2) (8,2) (11,1) (8,1) (10,1)J adv aldagi axborot ni dek odlang. Har bir harfga bir juft son t o‘g‘ri
k eladi.
1-son ust un raqami 2-son sat r
raqami

14KODLAR OLAMI.
IMAGE REPLACEK
o
o
r
d
i
n
a
t
a
l
a
r

u
s
l
u
b
i 
Istalgan axborot sonlar orqali
ifodalanishi mumkin. Sonlar va
nuqtalarni birlashtirish uchun
koordinatalar tizimidan foydalaniladi.

To‘g‘ri chiziqlar koordinatasi fransuz
olimi Rene Dekart nomiga qo‘yilgan,
dekart koordinatalar tizimi deb
nomlanadi.

ОХ o‘qi

О Y o‘qi 
Koordinata boshi

(Х, У) – koordinatalar
nuqtasi
1II chorak
I chorak
0
X(X , Y)
Y
III chorak
IV chorak

15KODLAR OLAMI.
Koordinatalar tekisligida
nuqtalarni belgilaymiz Misol
А(4,1), В(4, 2), С(1, 2), D(4 , 5), E(2 , 5),
F(4 , 7), G(3 , 7), H(5 , 9), I(7 , 7), J (6 , 7),
K(8 , 5), L(6 , 5), M(9 , 2), N(6 , 2), O(6 , 1).
Olingan nuqtalarni kesmalar
sifatida birlashtiramiz :
A-B-C-D-E-F-G-H-I-J -K-L-M-N-O -А .
X ulosa : axborotni sonli usuldan grafik
usulda taqdim etishga erishildi.

16KODLAR OLAMI.
85 %
Ma’lumot larni av t omat ik rav ishda k odlash
v a dek odlash ishlarini maxsus qurilmalar
y ordamida amalga oshiriladi.
Make things
as simple as
possible but no
simplerBu qiziq

1940 y ilda A ngliy ada ishlab chiqarilgan
“ Enigma” shifrlash mashinasi.

17KODLAR OLAMI.
I MAGE REPLACEKOD
Axborotni taqdim
etishdagi shartli belgilar
tizimi . /Uzat iladigan axborot , uzat ish
manbaidan qabul qilish
qurilmasiga har xil shart li belgilar
v a k odlar orqali uzat ilishi
mumk in.
KODLASH
ma’lum kod asosida
axborotni taqdim
etish DEKODLASH
Axborotni birlamchi
shaklga qaytarish
amali.

18KODLAR OLAMI.
1. Rebusni yeching: Savol va topshiriqlar
, , , , ,

19KODLAR OLAMI.
2. A xborot ni t aqdim et ish usuli bo‘y icha
qay si t urdagi belgilardan foy dalaniladi: Savol va topshiriqlar

arifmet ik misollarni y ozish ;

musiqa y ozish ;

ov oz y ozish ;

ob-hav oning k alendardagi ifodasi ;

t ransport harak at ini boshqarish ?

20KODLAR OLAMI.
Savol va topshiriqlar
3. Quy idagi arifmet ik misolni so‘zlar
y ordamida ifoda et ing:
10-7 = 51+2+3+4+5

21KODLAR OLAMI.
Savol va topshiriqlar
A B D E F G H I J K L
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11
M N O P
Q R S T U V X
12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
Y Z
o‘ g‘ Sh Ch ng ’
23 24 25 26 27 28 29 304. Ismingizni har bir harfi ni jadv aldagi
k odlar asosida sonlarda ifoda et ing!

22KODLAR OLAMI.
( Sport qiroli - shaxmat )Xabarni
o‘qing А Б D
E
F G H I
J
K
L
M
N
O
P
QRSTUVX
Zo‘Ng
g‘Ch
Sh B
А
Y’
PMLOQ NFOLIF - ZChTJChQSavol va topshiriqlar
5. Mat nning asl nusxasidagi harfl ar quy idagi alifbo asosida,
alifbodagi harfdan k ey in k eluv chi uchinchi harf bilan almasht irilgan.

23KODLAR OLAMI.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 A B D E F G H I J K L Probel
2 M N O P Q R S T U V X ,
3 Y Z o‘ g‘ Sh Ch ng ’ .
( Mik rosof t )Nazorat: ( 1 , 2 ) ( 8 , 1 ) ( 10 , 1 ) ( 6 , 2 ) ( 3 , 2 ) ( 7 , 2 ) ( 3 , 2 ) ( 5 , 1 ) ( 8 , 2 )6. Har bir harf uchun bir juft son k ombinat siy asi
berilgan :
1-son ust un raqami 2-son sat r raqamiSavol va topshiriqlar

24KODLAR OLAMI.
7 . Geografiyada koordinatalar uslubidan
qanday foydalaniladi ?
8 . Koordinatalar uslubidan uy sharoitida
qaysi holatlarda duch kelasiz ? Savol va topshiriqlar

AXBOROTNI KODLASH Kodlar dunyosida axborotni kodlash usullari koordinatalar uslubi

2KODLAR OLAMI. IMAGE REPLACE Signal Axborot uzatish jarayoni to‘liq bajarilishi uchun axborot qabul qiluvchi qabul qilgan signalni nafaqat qabul qilishi balki uni to‘liq qismlarga ajrata olishi zarur Kodlar Uzatiladigan axborotni yoki signalni qabul qiluvchi va uzatuvchi o‘rtasida kelishilgan kodlar asosida amalga oshirish zarur.Ko‘rinishi Axborot manbadan qabul qiluvchi vositaga yetib borguncha har xil signal ko‘rinishida bo‘lishi mumkin

3KODLAR OLAMI. Kod – axborotni taqdim etishdagi shartli belgilar tizimi. Kodlash – ma’lum kod asosida axborotni taqdim etish.”

4KODLAR OLAMI. Matnli axborot KITOB – o‘zbek tilida Sonli axborot BOOK – Ingliz tilida BUCH – Nemis tilida LIVRE – Fransuz tilida – Arab raqamlarida Yozilgan son – Rim raqamida yozilgan son – Vavilon mixxatida Yozilgan sozXII12

5KODLAR OLAMI. Lui Brayl Brayl-ko‘zi ojizlar uchun axborot taqdim etish usulini o‘ylab topgan. Qog‘ozdagi bo‘rttirilgan qavariqlar yordamida ko‘zi ojizlar harflarni ajrata oladi va matnlarni o‘qiydi.

O'xshashlar

Axborotlarni kodlash

Axborotlarni kodlash usullari

Grafik ma'lumotlarni kodlash

Axborotni o'lchash

Axborotni qayta ishlash texnologiyalarI