BILIM INSON MANAVIY KAMOLOTI OMILI RE JA: 1.KOMIL VA BARKAMOL INSON TUSHUNCHALARI. 2.I.KARIMOV ASARLARIDA BARKAMOL INSONNI TARBIYALASH G’OYALARI. 3.KOMIL INSON TUSHUNCHASINING SHARQONA TA’RIFI.

INSONIYAT YARATILIBDIKI U MUKAMMALLIKKA INTILIB KELADI. BUNDA MA'NAVIYATNING, BILIM VA TARBIYANING O'RNI BEQIYOSDIR. CHUNKI INSON BOLASI BILIM VA TARBIYA VOSITASIDA ULG'AYADI. AGAR U BILIM OLMASA, YAXSHI TARBIYA TOPMASA HAYOTDA O'Z O'RNINI TOPISHI DARGUMON. DEMAK, OLINGAN BILIM VA TARBIYANING INSON ONGIDA UYG'UNLASHIB, UNING TURMUSH TARZIGA AYLANISHI INSON MA'NAVIYATINI YUZAGA KELTIRADI. «MA'NAVIYAT DEGANDA, AWALAMBOR, ODAMNI RUHAN POKLANISHGA, QALBAN ULG'AYISHGA CHORLAYDIGAN, INSON ICHKI DUNYOSINI, IRODASINI BAQUWAT, IYMON-E'TIQODINI BUTUN QILADIGAN, VIJDONINI UYG'OTADIGAN KUCHNI TASAWUR QILAMAN»', DEB TA'KIDLAGAN EDI I. A. KARIMOV. SHUNDAY QILIB, MA'NAVIYAT (ARABCHA, MA'NOLAR MAJMUYI) KISHILARNING FALSAFIY, SIYOSIY, HUQUQIY, ILMIY, BADIIY, AXLOQIY, DINIY TASAWURLARI VA TUSHUNCHALARI MAJMUYINI TASHKIL ETADI.

• Ma'naviyat deganda har qanday tabiiy, axloqiy, ijtimoiy, siyosiy va iqtisodiy bilimlarning inson tafakkurida mujassamlashuvi va bu bilimlarning ko'nikma, malaka va hayot tarzlariga aylanib ketishi tushuniladi. Yoki bo'lmasa, ma'naviyat - insonning ruhiyatini, o'z-o'zini anglashi, didi, farosati, adolat bilan razillikni, yaxshilik bilan yomonlikni, go'zallik bilan xunuklikni, vazminlik bilan johillikni ajrata bilish qobiliyati, aql-zakovati, maqsad va g'oyalarni qo'ya bilish, ularni amalga oshirish uchun harakat qilish va intilish salohiyatidir. Ma'naviyat insonning ongi, tuyg'usi, hissiyoti, bilimi va e'tiqodida mujassamlashgan ruhiy sifat bo'lib, u shaxs kamoloti va barkamolligini belgilab beravchi asosiy mezonlardan biri hisoblanadi. Zero fuqarolari ma'naviy barkamol jamiyatgina ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan yuksak cho'qqilarga ko'tariladi. Ma'naviyati yuksak bo'lgan jamiyatda taraqqiyotning o'ziga xosligi yaqqol ko'rinadi. Yuksak ma'naviyatning belgisi shuki, unda bilim va ko'nikmalar insoniy qadriyatlar va insoniy axloq bilan uyg'unlashib ketadi. Afsuski, jamiyatda ma'naviy qashshoqlik ham mavjud. Agar jamiyatda ma'naviy qashshoqlik ustun tursa bunday jamiyat halokatga mahkumdir. Shu munosabat bilan I. A. Karimovning quyidagi so'zlariga e'tiboringizni qaratamiz: «Hozirgi zamondagi eng katta xavf - insonlarning qalbi va ongini egallash uchun uzluksiz davom etayotgan mafkuraviy kurashdir. Endilikda yadro maydonlarida emas, mafkura maydonlarida bo'layotgan kurashlar ko'p narsani hal qiladi. Bu achchiq haqiqatni hech qachon unutmaslik lozim*. 1

• «Ma'naviyatga mazmun jihatdan yaqin keladigan ma 'rifat, madaniyat, axloq, tamaddun (sivilizatsiya) tushunchalari mavjud. Ma'naviyat ular orasida umumiyroq mazmun-mohiyatga ega. Garchi bu tushunchalarning har biri ma'naviyat iborasidan ozmi- ko'pmi farq qiladigan muayyan ma'noni anglatsa ham, kengroq nuqtayi nazardan qaraganda, ular ma'naviyat tushunchasi doirasiga kiradi.» 2 Inson va jamiyat ma'naviy hayotining rivojlanishida ijtimoiy va individual ongning roli kattadir. Chunki tabiat va jamiyatda yuz berayotgan turli-tuman o'zgarishlar ongda o'z aksini topadi. Kishilar o'z onglariga ta'sir etgan voqea-hodisalarga nisbatan o'z qarashlarini, fikrlarini ifodalaydilar. Ana shu ifodalash ijtimoiy va individual ong mahsuli sifatida namoyon bo'ladi. Individual ong - muayyan guruh, elat va millatga mansub bo'lgan ayrim kishining ongi bo'lib, jamiyatdagi voqelik va real borliqning alohida olingan shaxsning ongida aks etishidir. ijtimoiy ong esa ijtimoiy guruhlar, tabaqalar, millatlar, davlat yoki, umuman, jamiyatning ijtimoiy yoki tabiiy voqelik haqidagi umumiy qarashlarini ifodalaydi. Voqelikni aks ettirish darajasiga ko'ra, ijtimoiy ong kundalik-odatiy va nazariy ongga bo'linadi. Kundalik-odatiy ong hayotiy tajriba asosida vujudga kelgan oddiy xulosalar, qarashlar majmuyidan iborat bo'lib, kishilarning kundalik hayotidagi voqealarni aks ettiradi. Nazariy ong deganda nazariyotchilar, olimlar, mutafakkirlar ishlab chiqqan nazariy qarashlar va ilmiy bilimlar tizimi tushuniladi. Nazariy ong voqealar mohiyati va rivojlanish qonuniyatlarini aks ettirib, jamiyat taraqqiyoti bilan baravar bo'lishi ham, undan ilgarilab ketishi ham yoki ortda qolishi ham mumkin.

• Ijtimoiy ong sohalar (darajalar) va turlar (shakllar) bo'yicha tasniflanishi mumkin. Ijtimoiy ong shakllariga siyosiy ong, huquqiy ong, axloqiy ong, estetik ong, diniy ong, ilmiy ong va shu kabilar kiradi. Sohalar (darajalar) bo'yicha ijtimoiy ong mafkura va ijtimoiy psixologiyaga ajratiladi. ^ Ijtimoiy psixologiya muayyan ijtimoiy guruh, xalq yoki millatning odatlari, urflari, an'analari, yashash tarzidan kelib chiqqan psixologik o'ziga xosliklarni, ular hayotining emotsional xususiyatlarini aks ettiradi.