logo

Dasturlash tillari va ularning klassifikatsiyasi

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

63.16015625 KB
Mavzu: Dasturlash 
tillari va ularning 
klassifikatsiyasi                 Reja:

1. Dasturlash tillari turlari.

2. Borland C++ Builder tilining dastur 
yaratish muhiti.

3. Borland C++ Builder tilining boshqa 
dasturlash tillaridan farqi.                 
Informatsion  texnologiyalarining  jadal  suratlar  bilan 
rivojlanishi,  Internetning  paydo  bo‘lishi,  yangidan  yangi  va 
ma’lum  maqsadlarga  mo‘ljallangan  programmalash  tillari  va 
muhitlari  yaratildi  va  yaratilmoqda.  Ularga  misol  sifatida 
dBase,  KARAT,  LISP,  FoxPro,  Simula,  Delphi,  Visual Basic , 
Visual  C++  HTML,  Java,  Java  Script  kabi  tillar  va 
programmalash  muhitlarini  keltirish  mumkin.  Hozirgi  kunga 
kelib  obyektga  yo‘naltirilgan  va  vizual  programmalash 
texnologiyalari keng tarqalmoqda. Har bir algoritmik tilning 
o‘z  alfabiti  maxsus  belgisi  va  birikmalari ,  operatorlari, 
konstruksiyalari  bo‘ladi  va  ular  ma’lum  bir  sintaktik  va 
semantik qonun qoidalarga buysinadi.                 
C++  Builder  dasturlash  tili.  Xozirgi  vaqtga  kelib  komp`yuter  olamida 
ko’plab  dasturlash  tillari  mavjud.  Paskal,  C++,  Delphi  va  boshqa 
dasturlash  tillaridir.  C++  dasturlash  tili  universal  tildir.  U  UNIX  sist 
emasi bilan bog`langan bo`lib, bu sistemada ishlatiladigan bir qancha 
dasturlar  C++  tilida  yozilgan.  C++  Denis  Ritchi  tomonidan  1972  yili 
UNIX  tipidagi  op  erasion  sist  emalarini  yaratish  uchun 
loyihalashtirilgan.  Borland  C++  dasturlash  tili  Windows  uchun 
mo’ljallangan  bo’lib,  uning  birinchi  versiyasi  Windows  operatsion 
sistema  qobig’ida  ishlagan.  Borland  C++  dasturlash  tili  –  bu 
dasturlarni  qayta  ishlash  muxiti  bo’lib,  Windows  operatsion 
sistemasida ishlaydi.                 
Borland  C++  dassturlash  tili  turli  xolat  protseduralarini 
qayta  ishlash  va  dasturlarni  qayta  ishlashda  vaqtdan  yutish 
va  boshqalarni  o’z  ichiga  oladi. Dastur  yaratish 
muhiti Dastur  yaratish  umumlashgan  muhiti  Redaktor  form 
–  Shakllar   muharriri ,  Inspektor  ob’ektov  –  Ob’ektlar 
inspektori,  Palitra  komponentov  –  Komponentlar  palitrasi, 
Administrator  proekta  –  Proekt  administratori  va  to’la 
umumlashgan  Redaktor  koda  –  Kodlar  muharriri  hamda 
kodlar va resurslar ustidan to’liq nazoratni ta’minlaydigan , 
dastur  ilovalarini  tezkor  yaratadigan  Otladchik  - 
instrumentov - Sozlashinstrumentlari kabilarni birlashtiradi.                 
Paskal  programmalash  tili  N.  Virt  (Shveytsariya  Informatika 
instituti  professori)  tomonidan  1968  yilda  yaratilgan.  1992 
yilda  Borland  firmasi  Paskal  tilining  SHEHMdagi  MS-DOSda 
amal  g‘iluvchi  Turbo-Pascal  programmalash  paketlarini 
chiqardi.  TP  juda  keng  tarqaldi  va  programmalash  tarixida 
foydalanuvchilar  sonining  oshish  sur’ati  bo‘yicha  bu  tilga 
teng  keladigani  yo‘q.  Buni  Paskal  tilida  algoritmlarning 
fundamental  va  eng  muhim  konsepsiyalarining  oydin  va 
tushunishga  oson  shaklda  berilganligi  bilan  tushintirish 
mumkin.  Programma  tuzish  paytida  programma  tuzuvchi 
uning  ixtiyoriga  programmalash  tili  tomonidan  beriladigan 
kategoriyalar bilan fikr yuritadi.                 
Paskal  tilini  yaratishda  ikki  maqsad  nazarda  tutilgan:  tushinarli  va 
tabiiy  ravishda  ifodalangan  bir  qator  fundamental  tushunchalarga 
asoslangan  programmalashni  o‘rgatishga  qulay  bo‘lgan  tizimli 
predmet  sifatida  yaratish;  mavjud  bo‘lgan  hisoblash  mashinalarida 
tilni ishlatishning ishonchliligi va samaradorligi. Paskal programmalash 
tili  eng  muhim  ikkita  tamoyilga  asoslangan:  -  strukturali 
programmalash  tamoyili  (unga  klassik  strukturali  programmalashning 
asosiy  boshqaruvchi  strukturalarini  amalga  oshirish  vositalari  kiradi); 
-  ma’lumotlarni  tashkil  qilishning  strukturali  tamoyili  (u  K.  Xoar 
tomonidan  taklif  etilgan  strukturali  turlarning  to‘liq  to‘plamini  oddiy 
o‘zgaruvchilar,  massivlar ,  ketma-ket  fayllar,  yozuvlar,  variantli 
yozuvlar,  ko‘rsatkichlar  va  undan  berilganlarning  yangi  turlarini 
yaratishning taraqqiy topgan vositalarini o‘z ichiga oladi);                 
Paskal  programmalash   tili ,  zamonaviy  programmalashda  muhim 
ahamiyatga  ega  bo‘lgan,  programmalarning  to‘g‘riligini  isbotlovchi 
analitik  usullarning  taraqqiy  topishida  katta  rol  o‘ynadi.  U  hozirgi 
kungacha  programmalashning  to‘g‘riligini  isbotlashga  imkon 
beradigan  programmalash  sistemalariga  ega  bo‘lgan  yagona  tildir. 
Paskal  programmalash  tili,  programmaning  qismlari  yoki  butun 
programma  to‘g‘risida  turli  xil  mulohazalarni  isbotlashni 
ta’minlaydigan,  yaxshi  matematik  apparatga  asoslangan.  K.  Xoarning 
aksiomatik  sistemalari  yordamida  ifodalanadi.  Programmalarni 
ishlashini  "sozlash"ning  eski  usullari  o‘rniga,  hozirgi  paytda  paydo 
bo‘layotgan  programmalarning  to‘g‘riligini  tekshiradigan  avtomatik 
sistemalardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.                 
1982  yil  A.  Eddiman  rahbarligidagi  ishchi  guruh  tomonidan  Paskal 
programmalash  tilining  Britaniya  standarti  yaratildi,  u  bugungi  kunda 
xalqaro  standartga  ham  aylandi.  Programmalash  tillari  sun’iy  tillar 
hisoblanadi,  ularda  sintaksis  va  semantik  qoidalar  qat’iy  aniqlangan 
bo‘ladi.  Shu  sababli  Programmalash  tillari  tabiiy  tillardan  farqli 
ravishda  jumlalarni  ko‘pmazmunli  va  erkin  talqin  etishga  yo‘l 
qo‘ymaydi.  Buning  asosiy  sababi  tildagi  har  bir  ko‘rsatma  mashina 
tilidagi  aniq  bir  buyruqqa  o‘tadi. Sintaksis-bu  qoidalar  to‘plami 
bo‘lib,  Programmalash  tilida  ruxsat  etilgan  belgilarning  ketma-ketligi 
va  asosiy  ichki  tuzilishni  aniqlaydi.  Semantika-til  birliklariga  (so‘z, 
so‘z  birikmalari,  jumlalariga)  beriladigan  qiymatlardir.  EHMlar  endi 
yuzaga  kelgan  paytda  programma  tuzishda,  faqat  mashina  tillarida, 
ya’ni  sonlar  yordamida  EHM  bajarishi  kerak  bo‘lgan  amallarning 
kodlarida  kiritilgan.  Bu  holda  mashina  uchun  tushinarli  sanoq, 
sistemasi  sifatida  2  lik,  6  lik,  8  lik  sanoq  sistemalari  bo‘lgan. 
Programma mazkur sanoq sistemasidagi sonlar vositasida kiritilgan                 
Obyektga  yo‘naltirilgan  tillarning  yaqqol  namunasi  -  bu  Delphi  vizual 
programmalash  muhitidir.  Bu  muhit  Turbo  Paskal  tili  asosida 
yaratilgan  bo‘lib,  unda  programma  yaratish  muhitidagi  mavjud 
komponentalarni  loyihalash  asosida bo‘ladi. Shuning uchun  ham  bosh 
programma  Rgoject  deyiladi.  Delphining  yana  bir  muhim  xususiyati 
vizual   programmalashdir ,  ya’ni  programma  yaratilayotgan  paytda 
tuzuvchi  hosil  bo‘ladigan  programma  shaklini  ko‘rib  turadi  va  grafik 
interfeys  yordamida  komponentalar  shaklini  o‘zi  ma’qul  topgan 
joyiga  qo‘yishi  mumkin.  Visual  Basic  tili  ham  obyektga  moslashgan  til 
hisobalanadi  va  Windowsning  ofis  programmalarida  makroslar  yozish 
uchun til sifatida ishlatiladi.

Mavzu: Dasturlash tillari va ularning klassifikatsiyasi

Reja:  1. Dasturlash tillari turlari.  2. Borland C++ Builder tilining dastur yaratish muhiti.  3. Borland C++ Builder tilining boshqa dasturlash tillaridan farqi.

 Informatsion texnologiyalarining jadal suratlar bilan rivojlanishi, Internetning paydo bo‘lishi, yangidan yangi va ma’lum maqsadlarga mo‘ljallangan programmalash tillari va muhitlari yaratildi va yaratilmoqda. Ularga  misol  sifatida dBase, KARAT, LISP, FoxPro, Simula, Delphi,  Visual Basic , Visual C++ HTML, Java, Java Script kabi tillar va programmalash muhitlarini keltirish mumkin. Hozirgi kunga kelib obyektga yo‘naltirilgan va vizual programmalash texnologiyalari keng tarqalmoqda. Har bir algoritmik tilning o‘z alfabiti maxsus belgisi va  birikmalari , operatorlari, konstruksiyalari bo‘ladi va ular ma’lum bir sintaktik va semantik qonun qoidalarga buysinadi.

 C++ Builder dasturlash tili. Xozirgi vaqtga kelib komp`yuter olamida ko’plab dasturlash tillari mavjud. Paskal, C++, Delphi va boshqa dasturlash tillaridir. C++ dasturlash tili universal tildir. U UNIX sist emasi bilan bog`langan bo`lib, bu sistemada ishlatiladigan bir qancha dasturlar C++ tilida yozilgan. C++ Denis Ritchi tomonidan 1972 yili UNIX tipidagi op erasion sist emalarini yaratish uchun loyihalashtirilgan. Borland C++ dasturlash tili Windows uchun mo’ljallangan bo’lib, uning birinchi versiyasi Windows operatsion sistema qobig’ida ishlagan. Borland C++ dasturlash tili – bu dasturlarni qayta ishlash muxiti bo’lib, Windows operatsion sistemasida ishlaydi.

 Borland C++ dassturlash tili turli xolat protseduralarini qayta ishlash va dasturlarni qayta ishlashda vaqtdan yutish va boshqalarni o’z ichiga oladi. Dastur yaratish muhiti Dastur yaratish umumlashgan muhiti Redaktor form –  Shakllar muharriri , Inspektor ob’ektov – Ob’ektlar inspektori, Palitra komponentov – Komponentlar palitrasi, Administrator proekta – Proekt administratori va to’la umumlashgan Redaktor koda – Kodlar muharriri hamda kodlar va resurslar ustidan to’liq nazoratni ta’minlaydigan , dastur ilovalarini tezkor yaratadigan Otladchik - instrumentov - Sozlashinstrumentlari kabilarni birlashtiradi.