logo

Dekart koordinatalar va vektorlar

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

248.6259765625 KB
Dek art   
k oordi nat al ar 
v a v ek t orl ar Fazodagi har qanday   а  
v ek t orning k oordinat alarini  
quy idagi k o’rinishda y ozish 
mumk in
а = х i  + у j + zk   ,
bu  erda  x,  y,  z- 
k oeffi t sent lar Vek t or k oordinat alari
р
i
x yA (x; y; z )
11 р   { х ;  у ; z }
0   { 0;   0; 0 }1 k р  = х i  + у j + zk
jz
0  =  0i  +  0j + 0k Vek t orlar ust ida amallar
1. I k k i  yok i  undan  ort iq  ve k t orlar  y ig'indisining 
har  bir  koordinat asi  ushbu  ve k t orlarning  mos 
koordinat alari yig'indisiga t e ng а   { х
1 ;  у
1 ; z
1 } b   { х
2 ;  у
2 ; z
2 }
  а  + b  = {   х
1  + x
2 ;  у
1  + y
2  ; z
1  + z
2 }
2. I k k i ve k t or ayirmasining har bir 
k oordinat asi ushbu ve k t orlarning mos 
k oordinat alarining ayirmasiga t e ng.
  а  – b  = {   х
1  – x
2 ;  у
1  – y
2  ; z
1  – z
2 } Vek t orlar ust ida amalar
3. Ve k t or k o'payt masining son bilan har bir 
koordinat asi bu songa mos ke ladigan ve k t or 
koordinat asining ko'payt masiga t e ng. а   { х
1 ;  у
1 ; z
1 }
k а   {   k х
1 ;   k у
1   ; kz
1 } Misollar
а   { 3 ;  -7 ;  2 } b   { -5 ;  4 ;  1 }Be r-n :
Top.k / k : р   =  3 а  – 2 b
Ye chish :
3 а   { 9 ;  -21 ;  6 }
-2 b   { 10 ;  -8 ;  -2 }
р   { 19 ;  -29 ;  4 }+ q   =  -5 а   +   6 b
-5 а   { -15;   35; -10 }
6 b   { -30;   24; 6 }
q   { -45;   5 9 ;   - 4 }+ Vek t or k oordinat alari v a uning boshi 
v a oxiri k oordinat alari orasidagi 
bog'liqlik
АВ
O
A (x
1 ; y
1 ; z
1 )В ( x
2 ; y
2 ; z
2 )
АВ   { х
2  –  x
1 ;  у
2  – y
1 ; z
2  – z
1 }O В   { х
2 ;  у
2 ; z
2 }
OA   { х
1 ;  у
1 ; z
1 }–А В =  AO + OB = – OA  + OB =  ОВ – ОА Vek t or k oordinat alari v a uning boshi 
v a oxiri k oordinat alari orasidagi 
bog'liqlik
        Har bir ve k t or k oordinat asi uning oxiri 
va  boshining  t e gishli  k oordinat alari 
orasidagi ayirmasiga t e ng.
Misollar 
  А(5; 3 ; –4 ),  В(–2; 4 ; 1 )
АВ  { –2   –   5 ;  4  –  3 ; 1–(–4) }
АВ  { –7 ;  1 ; 5 }
M ( –3 ;  8; 2 ),   N ( 0 ;  –6; 5 )
MN   { 0  –  (–3);   –6 – 8; 5 – 2 }
MN   { 3;  – 14; 3 } AB k esmaning o’rt asi M nuqt aning 
x,y,z k oordinat alarini uning Av a B 
uchlari orali ifodalanadi
М
A ( x
1 ; y
1 ; z
1 )В (x
2 ; y
2 ; z
2 ) С
х
1   +  х
2
2x =
y
1   + y
2
2y =
z
1   + z
2
2z =
O Vek t or uzunligi
O
x yA ( x; y; z )
|а |= √   x 2
 + y 2
 + z 2
аz      ???????????????????????????????????????????????? ?????????????????????????????????????????????????????? masofa
A ( x
1 ; y
1 ; z
1 ) В ( x
2 ; y
2 ; z
2 )│ А В │ =  (	
√ x
2  – x
1 ) 2
 + (y
2  – y
1 ) 2
 + (z
2  – z
1 ) 2
А В =  (
√ x
2  – x
1 ) 2
 + (y
2  – y
1 ) 2
 + (z
2  – z
1 ) 2 Vek t orlar orasidagi 
burchak
ab
О
АВ
α
  ( a;  b )  =   ( ОА; ОВ )   =  α Vek t orlarning sk aly ar 
k o’pay t masi
Vektorlarning  skalyar ko’paytmasi  ular modullari bilan ular 
orasidagi burchak kosinusi ko’paytmasiga teng
a   b =  a b cos ∙ │ │∙│ │ ( a;  b )
Agar  vektorlar  perpendikulyar  bo’lsa  ,  ularning  skalyar 
ko’paytmasi  nol ga  teng.  Aksincha,  noldan  farqli 
vektorlarning  skalyar  ko’paytmasi  nolga  teng  bo’lsa, 
vektorlar  perpendikulyar  bo’ladi.
a   b = 0  	
∙     a    b    Vek t orlarning sk aly ar 
k o’pay t masi
a   a = a∙ 2
 = |a| 2
    
a  b = x
1 x
2  + y
1  y
2  + z
1 z
2Ve k t orning sk aly ar k o’pay t masi 
f ormulasi 
  a{x
1 ; y
1 ; z
1 }     va    b{x
2 ; y
2 ;   z
2 } Vek t orlarning sk alay r 
k o’pay t masi
  x
1 x
2  + y
1  y
2  + z
1 z
2
cos  α  = 
 √ x
1 2
 + y
1 2
 + z
1 2
∙  	√ x
2 2
 + y
2 2
 + z
2 2
α  = arccos    x
1 x
2  + y
1  y
2  + z
1 z
2
 	
√ x
1 2
 + y
1 2
 + 
z
1 2 ∙  	√ x
2 2
 + y
2 2
 + 
z
2 2  a   {x
1 ; y
1 ; z
1 }     va     b   {x
2 ; y
2 ;   z
2 }  nolga t e ng bo’lmagan 
ve k t orlarning sk aly ar k o’pay t masi ning k osinus 
burchagi  Vek t orlarning sk alay ar 
k o’pay t masi
1. a   2
   0≥ ,  приче м    a   2
  > 0   при   а 	=F	 0 .Har  qanday a ,  b ,  c   и  любого  числа  k     справедливы 
равенства:
2. a b = b a     (пе ре м е стите л ьны й з ак он).
3. (  a + b   ) c = a c + b c    ( распре де л ите л ьны й 
з ак он) .
4. k  ( a b ) = ( k a ) b   ( соче тате л ьны й з ак он) . Угол м еж ду  прям ы м и
  │ x
1 x
2  + y
1  y
2  + z
1 z
2 │
cos  φ  = 
 √ x
1 2
 + y
1 2
 + z
1 2
∙  	√ x
2 2
 + y
2 2
 + z
2 2A gar    p   {x
1 ; y
1 ; z
1 }     va    q   {x
2 ; y
2 ;   z
2 }   –   a va b t o'g'ri 
chiziqlarning y o'nalish ve k t orlari bo’lsa ,  cos φ  
burchak ni t oppish f ormulasi : 
φ  = arccos    │ x
1 x
2  + y
1  y
2  + z
1 z
2 │
 	
√ x
1 2
 + y
1 2
 + 
z
1 2 ∙  	√ x
2 2
 + y
2 2
 + 
z
2 2a va b to'g'ri chiziqlarning yo'nalish vektorlari

Dek art k oordi nat al ar v a v ek t orl ar

Fazodagi har qanday а v ek t orning k oordinat alarini quy idagi k o’rinishda y ozish mumk in а = х i + у j + zk , bu erda x, y, z- k oeffi t sent lar

Vek t or k oordinat alari р i x yA (x; y; z ) 11 р { х ; у ; z } 0 { 0; 0; 0 }1 k р = х i + у j + zk jz 0 = 0i + 0j + 0k

Vek t orlar ust ida amallar 1. I k k i yok i undan ort iq ve k t orlar y ig'indisining har bir koordinat asi ushbu ve k t orlarning mos koordinat alari yig'indisiga t e ng а { х 1 ; у 1 ; z 1 } b { х 2 ; у 2 ; z 2 } а + b = { х 1 + x 2 ; у 1 + y 2 ; z 1 + z 2 } 2. I k k i ve k t or ayirmasining har bir k oordinat asi ushbu ve k t orlarning mos k oordinat alarining ayirmasiga t e ng. а – b = { х 1 – x 2 ; у 1 – y 2 ; z 1 – z 2 }

Vek t orlar ust ida amalar 3. Ve k t or k o'payt masining son bilan har bir koordinat asi bu songa mos ke ladigan ve k t or koordinat asining ko'payt masiga t e ng. а { х 1 ; у 1 ; z 1 } k а { k х 1 ; k у 1 ; kz 1 }